په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٢٧\١١\٢٠١٤

ژن و جیاوازیی.


تاڤگە سابیر      

- بەشی سێیەم -

 

تەنانەت شێوازی خوادن و دانیشتن و قسەکردن و پێکەنیشیان سنوری دیاریکراوی خۆی هەیە ( لە کۆمەڵگای پیاوسالارە داخراوەکاندا قاقا لێدان و پێکەنینێك بەرز بە عەیبەیەکی گەورە بۆ ژن دەژمێرێت) ئەوان تەنانەت مافی تەنیاییبونیان نییە و دەبێ هەمیشە لەگەڵ کەسانێکی دیدا بژین و دابنیشن (لە کۆمەڵگای پیاو سالارە داخراوەکاندا تەنانەت بەتەنیابوون لەناو ژورێکی ماڵیشدا بەکارێکی شایستە نازانرێت و فشاریان دەخرێتە سەر بۆئەوەی بەتەنیا دانەنیشن).

لەحوکمە دینیەکانەوە بۆ حکومە نەریتیەکان، لە رەفتارە رێگە پێدراوە کۆمەڵایەتیەکانەوە بۆ داب و نەریتە دێرینەکان هەر هەموویان چاودێری و دیپسلین رەفتار و کردار ژنان دەکەن ...... هەموو ئەو کەسانەش ، کە جورئەتی سەرپێچیلردن دەکەن، دەکەونە بەرتوندترین شێوازەکانی توندوتیژی.... درێژیشە چیرۆکی ئەو توندوتیژیانەی لەقۆناغی جیاوازدا بەرامبەر ژن دەکرێن... قۆناغەکان دێن و دەڕۆن .... سەردەمەکان دەگۆڕێن و جێی خۆیان دەدەن بە سەردەمی تازە، بەڵام هەمیشەیەك شت بە نەگۆڕی دەمێنێتەوە ، ئەویش توندوتیژیە بەرامبەر بە ژن ... لێدان ، ئەتککردن و کوشتن لەسەر هۆکاری جیاواز بۆتە روداوێکی رۆژانە لەسەرتاسەری جیهاندا.... لەکوردستاندا ئەم دیاردەیە ، کە وا پێشبینی دەکرا لەدوای راپەڕینەوە پاشەکشێبکات کەچی بەتوندترین شێوە بەرەی سەند و دڕندانەتر و خوێناویتر لە جاران دەرکەوت.... بەشێوەیەك ، کە هەواڵی کوشتن و خۆسوتاندن و راکردن و ئەتککردن بۆتە بابەتێکی بەردەوام و هەمیشەیی ئەو رۆژنامە و بڵاوکراوانەی گرنگی بە مەسەلەی ژنان دەدەن ... بۆ یەکجاریش یەکێك لەو بڵاوکراوانە بابینیت و هەواڵی خۆسوتاندن یان کوشتن یان گرتنی ژنێکی بڵاو نەکردبێتەوە.

ئێستا دەبێت بپتسین بۆ ئەم هەموو توندوتیژیە بەرامبەر بە ژن؟ بۆچی ئەم هەموو چاودێری و کونتڕۆڵ و سزادانە توندە؟ بۆچی ژنان ، کە لە گوتاری راگەیەندراودا وەك بونەوەری لاواز و بێدەسەڵات وێنا دەکرێن، ئەم هەموو زەبر و توند و تیژیەیان بەرامبەر بەکار دێت؟ چ شتێك لە ژیاندا هەیە ، کە ئەوەندە جێگەی مەترسی و هەڕەشە ئامێزە ، کە وادەکات بەدرێژایی مێژوو یەکێك لە بونەوەرە هەرە چاودێرکراو و سزادراوەکان بێت؟ ئەم بونەوەر " کەم عەقڵ" و "عاتفی" و " لاوازە" بۆ ئەم هەموو عەقڵ و دەسەڵات و هێزە دژ و بۆ کۆنتڕۆڵکردنی بەکار دێت؟

بۆ ئەوەی ووەڵامی ئەم پرسیارە بدەینەوە دەبێ مەسەلەی ژنان لە چواچێوەیەکی گشتیتردا تەماشا بکەین .... کێشەی ژن تەنها ئەوکاتە لە دایکدەبێت ، کە کۆمەڵگا پێدەنێتە ناو ئەو سیستەمە ، کە پێی دەوترێت باوکسالاری .... لێرەوە پەیوەندیەکی راستەوخۆ و سەرەکی لەنێوان خەسڵەتەکانی ئەم سیستەمە و مەدەینەتیرکانی ژناندا هەیە ...... کێشەی ژن ئەوکاتە لە دایکبوو ، کە مرۆڤ پێی نایە ناو قۆناغی باوکسالاریەوە و دۆخی یەکسانی و ئارامی سەردەمی دایکسالاری بەجێهێشت.

بنەمای سەرەکی ئەم سیستەمە چونیەکیە و لەیەکچوونە ، مناڵ لەم سیستەمەدا ئەوە هیچ بەناوی باوەکەوە ناودەنرێت، بەڵکو پەیرەویکردن و گوێڕایەڵی بۆ ئاموژگاری و رێبازی ژیانی بەیەکێك لەکردارە کۆمەڵایەتیە هەرە جوانەکان دادەنرێت ، لە سیستەمی دایکسالاریدا خودی ئیتیمای مناڵ بۆ دایك بەس بوو بۆ ئەوەی مناڵ هەموو مافێکی تەواوی خۆی هەبێت، بەڵام لە سیستەمی باوکسالاریدا سەرەڕای ئیتیما دەبێت مناڵ پەیڕەوی لە باوك و رێنماییەکانی بکات ،سەرپێچیکردن لە داوا و خواستەکانی " باوك ، براگەورە، سەرکردە" بەتاوانێکی گەورە دەژمێرێت و دەبێتە هۆی فەرامۆشکردنی باوك بۆ مناڵ ... چاودێریکردن و هاوکاریکردنی مناڵ لەلایەن باوکەوە مەرجدارە و بێ جێبەجێکردنی ئەو مەرجانە مناڵ دەکەوێتە بەر مەترسی زویر بوون و فەرامۆشکردن و بگرە دەرکردن لەلایەن باوکەوە ... بەپێچەوانەی دایکەوە ، کە خوشەویستیەکی بێمەرجی بۆ مناڵ هەیە و ملکەچی جێبەجێکردنی ئەو رێنمایی و خواستانەنییە ، کە دایك لە مناڵی داوا دەکات ... خودی ئینتیمای مناڵ بەسە بۆ ئەوەی دایك مناڵی خۆی بەدەر لەوەی کێیە و چیە و چۆن رەفتار دەکات ، خۆشبوێت و وەك مناڵەکانی دی تەماشای بکات... بەم منایە بنەمای سەرەکی دیموکراتی و قبوڵکردن جیاوازی بە مافی یەکسانەوە ، سەرچاوەکەی دایك و کۆی ئەو کەلتورەیە ، کە دایك دامەزرێنێرێتی.

قبوڵنەکردنی جیاوازی و هەوڵدان بۆ چونیەککردنی مناڵەکان لەگەڵ رابردوودا سەرچاوەکەی باوك و کۆی ئەو کەلتورەیە، کە لە باوەکەوە دادەمەزرێت. وەك فرۆم دەڵێت " یەکەم سیستەم ، کە لە مێژووی مرۆڤدا دروستبووە و سەرچاوەی هەموو بنەما ئەخلاقییەلان و شەرافەت و رەسەنایەتیە لە ژیانی مرۆڤدا ، سیستەمی دایکسالاریە ، کە پەیڕەوی لە فەکسەفەی عەشق و یەکتێی و ئاشتی دەکات ، ژن بەهۆی ئەو چاودێریەوە ، کە لە مناڵی دەکات زۆرتر و باشتر لە پیاو فێری پەرەپێدانیدامێنی خوشەویستی و گواستنەوەی لە خۆیەوە بۆ ئەوانی دی دەبێت و هەموو بەهرە و هێزە زیهنیەکانی خۆی بۆ پارێزگاریکردن و جوانکردنی ژیانی بونەوەرێکی تر تەرخان دەکات" وەك زانراوە مرۆڤ تاکە بونەوەرێکە ، کە دڕێژترین ماوە پشت بە دایکی دەبەستێت و بۆ چەندان ساڵ وەك بونەوەرێکی لاواز زۆربەی ئەرکەکانی دەکەوێتە سەر شانی دایك ، ئەمجۆرە لە پێکەوە ژیان توانای تەحەمول و بەرگەگرتن و هەستی خۆشەویستی لە ژیاندا گەورە دەکات و فێری لە خۆبوردەیی و گیانی میهرەبانی و قبوڵکردنی ئەو شتانەشیان دەکات ، کەدەشێ بەدڵیان نەبێت. ئەو وەك دایك دەتوانێ مناڵە سەرەڕۆکەی و وەك خوشك برا توڕە و ەوك ژن و مێردە جیاوازەکەی خوشبوێت و میهرەبان و لێبوردوو بێت بەرامبەریان ... بەپێچەوانەی باوکەوە ، کە خوشەویستی و میهرەبانیەکانی مەرجدارە و ملکەچی پەیڕەویکردن و نەکردنە لەو خواست و شێوە رەفتارەی باوك لە مناڵانی داوا دەکات ... فەۆم تا ئەو شوێنە دڕەوات ، کە خوشەویستی دایکانە بەسەرچاوەی سەرەکی فکری یەکسانی و برایرتی دادەنێت ، کە لەگەڵ پەرەسەندنی باوکساڵاریدا رووی لەناوچوونە.

ئەگەر لەم روانگەیەوە تەماشا بکەین رەهەندێکی گرنگتری کێشەی ژنانمان بۆ ئاشکرا دەبێت .... ئایا لەنێوان چەوساندنەوەی ژن و رێگەگرتن لەو کەلتوورەی ژنان بەرهەمیدێنن پەیوەندیەك نییە؟ هەستدەکەم گرفتی ژنان گرفتی کۆمەڵگایەکە ، کە هەموو تواناکانی خۆی بۆ چونییەکی و لەیەکچوون تەرخانکردووە و ناتوانێ قبوڵی ئەویدیبوون بکات. گرفتی ژن تەنها گرفتی بونەوەرێکی دیاریکراو نییە ، کە ستەمی لێدەکرێت تراژیدیای کوشتنی دەنگێك نییە ، کە دەیەوێت قسە بکات ، گرفتی رەگەزێك نییە ، کە لە پەراوێزدا نەبێت جێی نابێتەوە ، بەڵکو لەمەش گرنگتر گرفتی کەلتوور و کۆمەڵگایەکە ، کە هەموو کەرەسەکانی خۆی بۆ چونیکەکردن و یەك شوناسی .... بۆ کوشتنی هەمەڕەنگی و جیاوازی تەرخانکردووە. ژن چاودێری و دیسپلین ناکرێت لەبەرئەوەی ، کە ژن و پێکهاتیەکی بایەلۆجی جیاوازی هەیە ، بەڵکو لەبەرئەوەی بونەوەرێکی جیاوازە و جۆرێك لە پەیوەندی کۆمەڵایەتی بەرهەمدەهێنێ ، کە لەسەر بناغەی لێبوردەیی و قبوڵکردنی جیاوازی راوەستاوە .... کۆیلە کردنی و کۆنتڕۆڵکردنی ژن لەناوەڕۆکدا کۆنترڕۆڵکردن و کۆیلەکردنی جیاوازیە .... ئەوەی لەژندا هەڕەشە ئامێزە و کۆمەڵگای باوکسالاری هەموو کەرەسەکانی خۆی ( لە کەلتوور و سیستەمی یاساییەوە بگرە تا هێز و دەسەڵات) بۆ کونتڕۆڵکردنی تەرخاندەکات ، نە هەرەشەی جنسیە و نە کەم عەقڵی و لاوازی ، کە بە پێی گوتاری باڵدەستی پیاوسالاری لە خەسڵەتەکانیی ژنن ، بەڵکو ئەوەی هەڕەشە ئامێز وجێی مەترسیە ئەزمونی جیاوازیە.

بێهودە نییە ، کە دەبینین زۆربەی کوشتن و سزا توندەکان پەیوەندیان بەو حاڵەتەوە هەیە ، کە پەیوەندی جنسی لەنێوان دوو کەسدا روویداوە ، چونکە ئەم پەیوەندیە لوتکەی خوشەویستی و قبوڵکردنی دوو بونەوەری جیاوازە بۆ یەکدا... ئەوەی لەم پڕۆسەیەدا هەڕەشە ئامێزە خودی جنسی نییە وەك گوتاری باڵادەست وێنای دەکات ، بەڵکو نمونەی پەیوەندیەکە کە جیاوازی و لیکنەچوون قبوڵدەکات . دواجار هەموو ژنان کۆیلە نین هەر هەموویان وەك یەك ناچەوسێنرێنەوە هەموویان بەر هەڕەشەی تیرۆر و لێدان ناکەون ... کەم نین ئەو ژنانەی پاش گوێڕایەڵی و کونتڕۆڵکردن دەبن بە هاوبەش سیستەمی کۆیلایەتی پیاوان و لەگەڵ سەرجەم دەزگا و یاساکانیدا دەگونجێن و رازی دەبن ... لەم ئاستەشدا رەنگە بگەنە بەرزترین ئاستی بەرپرسیارێتی.

______________________________

بەشی دووەم: www.emrro.com/jinuciyawaziy2.htm

بەشی یەکەم: www.emrro.com/jinuciyawaziy.htm

ماڵپەڕی تاڤگە سابیر

 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک