|
١١\١٢\٢٠١٥
ململانێی
زلهێزەكان و ولاتانی ناوچەکە و رۆلی سەرانی
كورد؟
عەبدوڵا پۆڵا
سەرانی كورد زۆر لەمێژە بەدەستی خۆیان كوردستان تەفرە دەدەن، دالدەی
سوپای بێگانە دەدەن و بۆ ناو خاكەكەیان رایاندەكێشن، ئەمرۆ زۆر پێویستە
سەركردایەنتی هەریمی كوردستان رێگا بەلەشكری ولاتانی ئیقلیمی نەدا
كوردستان بكەنە تەراتێنی شەری زلهێزەكان، بەتایبەتی دوای تەدەخولی
توركیا بۆناو خاكی هەرێم لەشارۆچكەی زبلكان ناوچەی باشیك، گەرچی
ناوچەكانی دەرەوەی هەرێم بوو، بەلام ئیدارەكەی پێش گرتنی داعش سەر
بەهەرێمی كوردستان بوو.
ئینزارەكەی عەبادی بۆ حكومەتی توركیا سولتانەكانی نوێی ئالعوسمان،
ئەنجامەكەی پێكا، كەوا لەماوەی ٤٨ كاتژمێر
هیزەكانی لە باشیك بكشێنێتەوە، بەگوێرەی راپۆرتێكی رۆیتەر ئۆغلۆ دەلێ
بەهۆی هەستیاری ناوچەكە بریارمایندا رەوانەكردنی هێزەكان بۆ یاشیك
رابگرین، لەمێژە حكومەتی توركیا داوای
ویلایەتی موسل دەكاتەوە،بەهۆی هاتنە ناوەوەی لەشكری روسی پلانەكەی
توركیا سەری نەگرت؟ ئەگینا ئێستا لەشكری توركیا پێیەكی لە كەركوك و
پێیەكی لە ژەنگار بوو؟
پێویستە كورد چاو لە عەبادی بكا بۆ ئەوەی بێسەكانی لەشكری توركیا لەناو
خاكی كوردستان بكشێنێتەوە. چونكە توركیا دوژمنی لەمێژینەی گەلی كوردە،
ئەو قەتلوعامەی توركیا بەرامبەر كوردان بەرپای كردووە، لەهیچ ولاتێك
وێنەی نییە، خۆ بەلای كەمی دەتوانێ مافی كەلتورییان پێبدات، گەرچی
ئۆغلۆ دەلێ بریارمان داوە چیتر هێزی زیاتر رەوانە نەكەین، واتا ئەوەی
جێگیر كراوە تەنها دەبێ بەهێز دەربكرێ، ئەگینا وەكو بێسەكانی دهۆك و
ئامێدی گەرانەوەی نییە..
هاتنی هێزەكانی توركیا بۆ قولایی ١٠٠ كم
هەنگاوێكە توركیا یاری بەئاگر دەكات، گەر پرۆتۆكۆلەكانی سەردەمی سەدام
كاری پێبكەن، سەدام بەو هەموو كەموكورتییەی لەپرۆتۆلەكە هاتبوو، توركیا
دەتوانی ٢٥ كم داخلی سنور بێ. بەلام ئەوەی
ئەمرۆ لە زبلكان كراوە باجەكەی گەلی كوردستان دەیدات، لەلایەك شوێنەكە
سەر بە حوكمەتی هەرێمی كوردستانە، پارێزگای موسل ئەسیل نوجەیفی كێ گوی
بەكلاوی دەپێوی، لەچەند سەعاتێكدا ٢٧٠٠
هامەری بۆ چەند سەد نەفەرێكی داعش بەجێهێشت، ئەو كاتەی پارێزگاری موسل
بوو. سەفارەتی توركیاش لەموسل ئاگاداری ئەم پلانەی داعش بوو، بۆیە زۆر
بەریزەوە رەوانەی توركیا كرانەوە، ئێستاش دەیانەوێ هێزەكانیان لەگەل
داعش یەكبگرنەوە، هێزەكانی توركیا بەقولایی ١٠٠
كم بۆ ناو خاكی هەرێم بێنێت، گەر حوكمەتی هەرێم گلۆپی سەوزی هەلنەكردبێ؟
بەهەر شێوەیەك نە عیراق نە ئێران نە روسیا نەخەلكی كوردستان بەو
داگیركردنە رازی نابن؟
بەشداری كردنی روسیا لەشەری داعش بەهێزێكی گەورەوە هەموو پلانەكانی
هاوپەیمانانی گۆری، بەتایبەتی لێدانی سەرچاوەكانی بازرگانی داعش
لەتەنكەرە نەوتییەكان و دەزگاكانی بەرهەمهێنانی نەوت، كەوا لە
راپۆرتەكەی روسی ئاماژە بە كورەكەی ئەردۆگان بەناوی بلال و كچەكەی
بەناوی سومەیە دەستێكی بالایان لە بازرگانی نەوتدا هەبووە. مشتومرەكانی
راگەیاندنەكان و وەلامدانەوەی ئەردۆگان كەوا گەر راست بێ ئەوا داوای
ئیستقالە دەكات..
راپۆرتەكەی روس ئاماژە بەناردنی نەوتی داعش بە ٣
هێل كەوا یەكێكیان لە هەرێمی كوردستانەوە رەوانەی توركیا دەكرێ.
وەلامەكەی ئەردۆگان زۆر لاواز بوو، چونكە دۆكیۆمێنتەكانی روسیا
بەوێنەوە بەلێدوانی تەلەفزیۆنی هەمووی لەبن بەرەی وەسەر بەرەكەی
كەوتەوە. دیارە دوای تاوانباركردنی راپۆرتەكەی روسی بە بازرگانی نەوت
لەنێوانی داعش و توركیاو دەسەلاتدارانی هەرێم ئەو هێزە بۆ ناوچەكانی
دەشتی موسل دەكشێ و مەبەستی سەرەكی بازرگانی نەوتەكەیەو رێگاكانی
بپارێزێ..
بەلام زۆر زەحمەتە روسیاو ئێران لێگەرێن پلانەكانی توركیا سەركەوێ.
لە سوریا دانانی سیستمی
٤٠٠ س و لە ئێران دانانی سیستمی ٣٠٠
س ئاسمانی ناوچەكە كۆنترۆل دەكات، هەروەها دانانی سیستمی(
٢٣٥) ا لەبری سیستمی
(١٣٥) ا هەموو ئاسمانی روسیا لە
هێرشی موشەكاكانی دوورهاوێژ دەپارێزێت و توانای خستنە خوارەوەی
مانگە دەستكردەكانیشی هەیە.
لەلایەن روسیاو ئێران زەحمەتە ئەو هەنگاوەی توركیا بەهاسانی تێپەرێ.
خۆ گەر چینی میللی داخلی ململانییەكە بێتەوە، ئەوا بەیەكجاری توركیا
پەكی دەكەوێ.
لەپێش كۆبوونەوەكانی توركیا لەگەل یەكێتی ئەوروپاو پەیمانی ناتۆ
ئەردۆگان زانی هەلەیەكی گەورەی لەخستنە خوارەوەی فرۆكەی سۆخۆی
٢٤ی رووسی كردووە، بەلام لەدوای كۆبوونەوەی
ناتۆ لەگەل توركیا یەكسەر ئەردۆگان و ئۆغلۆ زمانی هەرەشەیان توندتر
لەجاران بەرەو ناوزراندنی یەكتری هەلشاخا،
پلانی کودەتا لە رووداوەكانی ناوچەی
رۆژهەلاتی ناوین و ناوچەكانی كوردستان زۆر بەروونی بەدی دەكرێت، كەوتنی
شاری موسل و زۆربەی ناوچە سونییەكان لەشەو رۆژێكدا، بەهەمان شێوە
پاشەكشەی هێزی پێشمەرگەو تەسلیمكردنی ناوچەیەكی فراوان لەدەشتی موسل
كەناوچەی یەزیدی و فەلەو شەبەك بوونە لەدێرزەمانەوە.
- ئێستاش هاتنی توركیا بۆ ناوچەی دەشتی موسل
هەمان ئەو پلانانە بەرێوە دەبات، رێگای نەجات بۆ داعشی چەپەل دەكاتەوەو
رێگای هاوردەی نەوتەكەی موسل و عین زالە لەنێوانی توركیاو داعش
بازرگانییەكەی گەرم دەكا..
لەگەورەترین كاردانەوەكانی داگیركردنی هەرێمی باشوری كوردستان
پەرلەمانی ئیران هەرەشەیەكی جدی بۆ سەر ئاسایشی ناوچەكە وەسف كرد،
لەكۆبوونەوەی ٦\١٢\٢٠١٥
پەرلەمانی ئێران بریاری دا، كەوا بەتوندی لەبەرامبەر ئە و دەستدرێژیانە
دەوەستین، تاقیكردنەوەكانی رابردوو ئیسپاتی دەكەن كەوا توركیا لەهەولی
زیندووكردنەوەی ویلایەتی موسل دایە، هەر شوێنێكیش جەندرمەی توركی سوپای
و سولتانەكانی العوسمان روویان تێدەكەن، بێ شك كاولی دەكەن و بەجێی
ناهێلن؟
شەری زلهێزەكان و ولاتانی ئیقلیمی زیانەكی گەورە بە ناوچەكە دەگەیەنێ،
شەرێكی بەوەكالەت لەناوچەكە بەرێوە دەچێ، هەردوو زلهێزی جیهان روسیاو
ئەمەریكا لەپلاندانان بۆ ئەوەی بەیارمەتی دۆستەكانیان لەناوچەكەشەرێكی
گەورە بەناوی داعش تاكو دەسالی دی بەردەوام بێ، لەستراتیژی ئەمریكا دژی
شەری داعش بەرۆنی ئۆباما باسی لێوە دەكات.
پێشكەشكردنی ٨ ملیار دۆلار بۆ حكومەتی
هەرێمی كوردستان لەلایەن حكومەتی سعودیەوە شتێكی دلخۆشكەرە، بەلام ئایا
ئەو پارەیە بۆ خەلكی كوردستانە یان بۆ دەسەلاتدارانە لەپێناو
بەرژەوەندییەكانیان ئەوەش هەر بە پلانی مۆامەرە دەچێ، چونكە ئەو هەموو
ئاوارەیەمان بینی حكومەتی سعودیە یەك دۆلاریشی پێشكەش نەكردن تەنها یەك
ئاوارەی موسلمانیشی وەرنەگرت، كەوا هەموو ئەو ئاوارانە لە ولاتە
موسلمانەكان لەئەنجامی شەری داعشی بەناو ئیسلام تەنها ولاتە غەیرە
موسلمانەكان جێ پەناگەیان بوو، ئەنجیلا مێركل بەئاشكرا دەریبری، ولاتە
بەناو موسلمانەكان لەكوێن سعودیەو كەنداو سەرچاوەی شەرەكانن كەچی
ولاتانی غەیرە موسلمان لەلایەنخۆیان نیشتەجێیان دەكەن؟
جێگری خانمە پیرەكەی ئەلمانیا ئەنجیلا مێركل وەزیری ئابوری و سەرۆكی
پارتی سۆسیالستی ئەلمانیا زيغمار غابرييل ئاگاداری ولاتی سعودیەی
كردەوە كەوا چیتر تەمویلی ئیرهاب نەكات، لەمیانەی وتارێكدا لە رۆژنامەی
بيلد أم زونتاغ كەوا هەفتانە دەردەچێت، دوای هێرشە تیرۆررستییەكان بۆ
سەر فەرەنساو بەلجیكا و هێرشەكانی میترۆی بەریتانیا ئەلمانەكان و
تەواوی ئەوروپاش باش دەزانن تەمویلی داعش و دروستبوونی داعش بۆ چ
مەرامێكە، زیغمار رایگەیاند كەوا هەموو مزگەوتەكانی وهابی لە جیهان دا،
ولاتانی سعودیەو كەنداو تەمویلیان دەكەن، بۆیە بەتوندی هۆشداری دا
سعودیە كەوا دەست تێكەلی ئەلمانیا نەكا؟
ستولتنبرغ بەرپرسی ناتۆ كاردانەوەی یۆنان لەسەر بەزاندنی فرۆكەكانی
توركیا لەسەر خاكی یۆنان بە ململانێكانی سەختی ناوچەكەی دانا، لەهەمان
كات دەستدرێژیەكانی توركیا بۆ سەرخاكی كوردستان عەبادی هێنا وەلام،
هەرهەمان پلانی مۆامەرە لەشەری كەنداو دووبارە راپۆرتەكەی
كەنالی رووسی خرایە بەردەمی مەجلسی دۆما بۆ ئەوەی بەریتانیا بەشێكیان
لە رۆژهەلاتی ناوینی نوێ بەربكەوێ، هەرچەندە ئەوان خۆیان دانەری
سیاسەتی بەشكردنی ئەو ناوچەیە بوون لەگەل فەرەنسا بەدانانی پەیمانی
سابكس پیكۆ كەوا هەموو ناوچەكەیان وابەش كرد، كەوا هەردەم
شەرومالوێرانی نەبرێتەوە. كوردستان بەسەر چوار ولاتان دابەش كراوە، بۆ
ئەوەی لەو ولاتانە كەمینە بن و لەململانێی نێوانی حكومەتەكانی عەرەب و
عەجەمو فارس ئەو ناوە هەر بۆنی دووكەلی لێ نەبری،
دوای هێرشەكانی تیرۆرستی بۆ سەر فەرەنسا بەرپرسانی ئەو ولاتەهەستیان
كرد، كەوا هاوپەیمانان لەلێدانی داعش جێگای گومانە بۆیە هۆلاند سەرۆك
وەزیرانی فەرەنسا سەردانێكی روسیای كردو لەگەل پۆتین رێكەوتن كەوا
هێرشەكانیان دژی داعش پێكەوە لەگە ل هاوپەیمانان چڕ بكەنەوە، یۆ ئەم
مەبەستە كەشتی بارهەلگری فرۆكەی شارل دیگۆل بۆ ناوچەی شەرگە بەرێكرا،
بەلام پۆتین نەیتوانی قەناعەت بە هۆلاند بهێنێ كەوا لەبەرەی روسیا دژی
داعش بجەنگێ..
سەردانەكەی هۆلەند بۆ ئەمریكا ئەمەی دووپات كردەوە كەوا فەرەنسا هەر
لەبەرەی ناتۆ دەمێنێتەوەو لەگەل ئەمریكا پەیمانیان مۆركرد كەوا دژی
داعش هەڤدوو هێرشەكانیان دژی داعش چرتر بكەنەوە.
راپۆرتەكەی روسی كاری لە دەنگدەرانی مەجلسی دۆما كرد، گەر چی راپۆرتەكە
ئاماژە بە بازرگانی نەوتی داعش و توركیا , هەرێمی كوردستان دەكات بەلام
دۆما بریاری لەسەر بەشداری كردنی شەری داعش دەركرد . ناتۆ دەیەوێ
هێزەكانی لەسوریا چۆك بەروسیا بدەن. لەوكاتەی روسیا بەتوندی بەشداری
شەری سوریا دەكات، هەروەكو یەكێتی سۆڤیەتی پێشان بەبێ شەری گەرم و
مووشەكەكان، لەناوەو هەلیكۆلن و لە دەرەوەش سوپایەكەی هیلاك بكەن.
دوای كەوتنەخوارەوەی فرۆكەی سۆخۆی ٢٤ روسی
لەلایەن توركیاوە، خەلك چاوەرێی وەلامدانەوەی سەربازی روسیای دەكرد،
بەلام روسیا چەكێكی كاریگەرتری بەكار هێنا، ئەو مووشەكانەی روسیا
ئاراستەی توركیای كرد، كاریگەر تر لەمووشەكە بالیستییەكان و
نیوكلێرەكان، مووشەكی یەكەمیان لەنێو بازنە ئابووریەكان، داتەپانی
ئابووری توركیای كردە ئامانج، كەوا ئابلۆقەی ئابووری بەسەر نوركیا
راگەیاند.
مووشەكی دووەم لەنێو سەرۆكەكانی ئەوروپا پۆتین بەزەوی دادا.
كەوا ئێوەن سەرۆكەكانی ئەوروپا هەموو هاریكاری مادی و مەعنەویان
پێشكەشی ئەردۆگان دەكەن، لەپێش هەموو سەرۆكەكانی جیهان پۆتین ئیسپاتی
كرد كەوا ئەردۆگان بازرگانی نەوت لەگەل داعش دەكات، كەواتە ئێوە حوكم
بدەن. ئەوەی بازرگانی لەگەل تیرۆرستان بكات و هاریكاریان بكات، چ
حوكمێكی بەردەكەوێ.
شەر رۆژدوای رۆژ بەوەكالەت گەرمتر دەبێ، رووداوەكانی دووسالی رابردوو
سەرنجی هەموو جیهانی راكێشا، كەوا كێشەی رەوای گەلی كوردی بەجیهانی
ناساند، بەربەرەكانی تیرۆرستانی داعش كەوا پێشمەرگە بەدرێژایی پتر لە
هەزار كیلۆمەتر لەجەبهەیەكی پان و بەرین گەورەترین سەركەوتنەكان تۆمار
دەكات، ئەو تیرۆرەی كەوا لەچەند رۆژی رابردوودا، ئەمریكاو ئەوروپای
هەژاند، بۆیە ئەوەی پێشمەرگە ئێستا دەیەوێ چەند چەكێكی كاریگەرە، كەوا
بەرگەی تانكەكان و بۆمبەمینرێژەكانی داعش بگرێ، ئەگینا هێنانی هێزی
بیانی خەرمانەی خەباتی چەندین سالەی گەلی ستەمدیدەی كورد دەسوتێنی و
بەرهەمی نابێ، بە پێچەوانەوە وەكو هێنانی هێێزەكانی توركیا بەر لەبیست
سال ئێستاش حوكمەتی هەرێم بەسوحبەتیش ناوێری داوا لەو هێزانە بكات خاكی
كوردستان بەجێبهێلێ. دەست لەسەر سنگ بۆ شای سعودو ئەردۆگان و گویل
راوەستاون فەرمایشتە نەگریسەكانیان جێبەجێبكەن؟
سەیری ئەم لینكانە بكەن:
http://www.reuters.com/…/us-mideast-crisis-iraq-turkey-idUS
Pola Hamad's photo.
http://www.bbc.com/news/world-middle-east-34982951?SThisFB
http://www.bbc.com/news/uk-politics-34989302
http://alkhaleejonline.net/…/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%A8-%D8%
pola.hamad@yahoo.com
_________________________________
هەموو بابەتەکان دەربارەی
''داعش'' لێرە ببینە:
www.emrro.com/dosyeydahish.htm
|
