٩\٣\٢٠١١

شۆڕشی جەماوەریی لە کوردستان، بزووتنەوە و هێزەکان ‌و ئاراستەی رووداوەکان بەرەوکوێ!؟

موحسین کەریم  

لە دوای ١٧ی شوباتەوە کوردستانی عێراق پێی ناوەتە دەورانێکی سیاسیی تازەوە. لەژێر ئیلهامی شۆڕشەکانی تونس‌و میسردا خەڵکی کوردستان‌و بەتایبەتی توێژی لاوان ئومێدیان بەئاڵوگۆڕ لەبارودۆخی سیاسی‌و هەلومەرجی ژیان و گوزەرانیان گەشاوەتەوە. بزوتنەوەیەک بە ناوەرۆکێکی جیاواز لە سیاسەت‌و خواستە تەقلیدیە ناسیۆنالستیەکان‌ لەبەرامبەر خودی دەسەڵاتی ناسیۆنالیزمی کورددا سەری بەرزکردۆتەوە. بزوتنەوەیەک کە لە بنەڕەتدا دژی نایەکسانی‌و ستەم‌و جیاوازیی کۆمەڵایەتیی‌ ژێرسایەی دەسەڵاتی بۆرژوازی خۆماڵی‌و نەخشەو هەوڵە سیاسیەکانی ئەم دەسەڵاتەیە بۆ تەنگەبەرکردنەوەی ئازادی‌و داسەپاندنی فەزای سەرکوتی سیاسی بەسەر کوردستاندا.

بەڵام سەرباری ئەو ناوەرۆکە سیاسی‌و ئابوریەی بزوتنەوەکەو سەرباری ئەوەی کە کرێکاران‌و توێژە کەمدەرامەتەکانی کۆمەڵگا بەشێوەیەکی بەرچاو لە بزوتنەوەکەدا ئامادەییان هەیە، بەڵام هێزو بزوتنەوەو توێژگەلی دیکەی کۆمەڵایەتی تێیدا بەشدارن کە رەخنەی "دیموکراتیک"و رواڵەتی‌و بگرە کۆنەپارێزیشیان لە بارودۆخەکە هەیە.

بەهۆی ئەوەی کە ماوەی بیست ساڵە کوردستانی عێراق لەلایەن دوو حیزبی بۆرژوا ناسیۆنالسیتی-چەکدارەوە بەڕیوەدەبرێ کە یاساو دەسەڵات‌و بەرنامەی سیاسی ‌و ئابورییان هەمووی لە بەرژەوەندی بۆرژوازی کوردو هێشتنەوەو پاراستنی هەلومەرجی چەوساندنەوەی چینی کرێکاری کوردستان‌و نایەکسانی کۆمەلایەتیی ژڵخوازی سەرمایەدایە، بەڵام بەشێکی بۆرژوازی‌و وردەبۆرژوازی کورد لە پاوانکردنی دەسەڵات‌ لەلایەن ئەو دوو حیزبەوە نیگەران‌و نارەحەتن، خوازیاری ئەوەن کە بنکەی دەسەڵاتی سیاسی بۆرژوازی فراوان بکرێ بەجۆرێک کە بەرژەوەندی سەرجەم توێژەکانی سەرمایە دابین بکات.

رەخنەی ئەم توێژانەی بۆرژوازی کوردو نوێنەرانی سیاسیان لەناو ئۆپۆزیسیۆنی ناسیۆنالیستی و ئیسلامیدا، لەوەیە کە ئەو دووحیزبە هەموو جومگەکانی ژیانی ئابوری‌و بازاریان کۆنترۆڵکردوە. خوازیاری کەمکردنەوە یان نەهێشتنی دەسەڵاتی حیزبن بەسەر بازارو ئابوریدا. خوازیاری ئەوەن کە دەسەلاتی حیزبی بۆرژوایی بگۆڕێت بەدەسەڵاتی دامەرزاوەیی بۆرژوایی کەتیایدا هێزی چەکدارو دەزگاکانی ئاسایش‌و زانیاری‌و پاراستن لە دەستی حیزبەوە بکەونە دەست گشت چینی سەرمایەداری کورد لەچوارچیوەی حکومەتی بنکەفراوانی بۆرژواییدا! بە شێوەیەکی روونتر؛ خوازیاری ئازادیی کێبڕکێ‌و جوڵەی سەرمایەو فرسەتی یەکسانن بۆ وەبەرهێنان‌و چەوساندنەوەی چینی کرێکارو جەماوەری بێبەشی کوردستان لەلایەن هەموو بەشەکانی سەرمایەوە.

بەشی کۆنەپارێزی وردەبۆرژوازی کە لەرەوتی گەشەی سەرمایە بەو ئاقارەدا کە کرانەوەی زیاتری کۆمەڵایەتی‌و رۆشنبیری‌و فەرهەنگی بەدوای خۆیدا هێناوە نارەحەتن‌و نیگەرانی لەدەستدانی بەهاو سونەتە کۆن‌و دواکەوتوە ئیسلامیەکانن‌. بەشی"دیموکرات" یان "لیبراڵ"ی وردەبۆرژوازیش کە خەونی دەسەڵاتیکی نەتەوەیی "دیموکرات- لیبراڵ" سەرگێژی کردون بەرامبەر پاوانی دەسەڵاتی سیاسی‌و ئۆتۆکراسی دوو حیزبی بنەماڵەیی موویان گرژبوە. رۆشنبیرانی ناسیۆنالسیتی نارازیش لەناو ئەم دوو تەیفەدا جێگای دەبێتەوە.

ئەم توێژو بزوتنەوانەی بۆرژوازی لەناو شۆرشی ئیستای کوردستاندا ئامادەن‌و بە حوکمی ئەوەی کە ئۆپۆزیسۆنی رەسمین، لە ئازادیی هەڵسورانی سیاسی، لە ئیمکاناتی مالی و بودجە بەهرەمەندن، تواناییە رێکخراوەیی‌و راگەیاندنەکانیان لەچاو بزوتنەوەی کرێکاری‌و کۆمۆنیزمی کرێکاری کە هەمیشە لەلایەن دوو حیزبی دەسەڵاتدارەوە سەرکوتکراون، وە بەحوکمی خۆشباوەڕیەک کەبەوان هەیە لەناو بەشێکی خەڵکدا، لە فرسەتێکی گونجاوتر بەهرەمەندن بۆئەوەی لەم شۆڕشە گشتیەی ئێستای کوردستاندا و لەم هەنگاوانەی سەرەتادا دەورێکی کاریگەرترو فراوانتریان هەبێ.

بێگومان خەیاڵیبوون‌و پێ لەهەوادابوونی بانگەشەی گۆڕینی دەسەلاتی میلیشیایی‌و حیزبی بەدەسەڵاتی دامەزراوەیی بۆرژوایی تەنانەت بۆخۆشیان ئاشکرایە، چونکە خودی پێکهاتەی سیاسەت‌و دەسەلاتی کوردستان‌ لەسەر بنەمای هاوسەنگی سیاسی-سەربازی‌‌و دابەشکردنی دەسەلات‌و داهات لەنیوان میلیشاکاندا بنیاتنراوە. هەرلەبەرئەوەشە مەسعود بارزانی گرفتێکی نیە کە خواستی هەڵوەشاندنەوەی حکومەت‌و پەرلەمان‌و هەڵبژاردنی پێشوەخت بەهەندێ دەستکاریەوە لە "گۆڕان" قبوڵ بکات! کاتێکیش بزوتنەوەی گۆڕان لەوە گەیشت کە پێشنیارەکەی تەڵەیەکەو خۆی تێدەکەوێ، خواستی گۆڕینی هێزی چەکدارو دەزگاکانی ئاسایش‌و زانیاری‌و پاراستن‌ بە "دەزگای نیشتمانی" دەکاتە پێشمەرجی هەڵبژاردنی پێشوەخت! بێگومان ئەوەش زیاتر لە ئەڵقەیەکی ئەفلام-کارتۆن دەچێ تا ئیحتمالێکی راستەقینە!

ئەم خۆپیشاندان‌و نارەزایەتیانە تائەوکاتە‌و تا ئەو ئاستە بۆ ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازی خوازراوە کە لەو چوراچیوەیەی ئەوان دەیانەوێ؛ واتە وەکو هێزیکی فشاری جەماوەری بۆسەر دەسەڵات، دەرنەچێ. ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوایی قاچێکی لەناو پەرلەماندایەو قاچیکیشی لەناو نارەزایەتی خەڵکدا، تالەرێگای فشاری نارەزایەتیەکانی خەڵکەوە جێگاورێگای خۆیان لەناو پەرلەماندا بەهێزتربکەن! تەنها سیناریۆیەکی راستەقینە بۆئەوان ئەوەیە کە سەرەنجام لە هاوسەنگیەکی دیکەدا چەند کورسیەکی زیاتر بۆخۆیان مسۆگەر بکەن‌و لەم رێگایەشەوە بەشی زیاتر لەدەسەڵات‌و داهاتی کوردستان بەدەستبێنن. سیناریۆی سازانی دەسەڵات‌و ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازی لەسەر حسابی خامۆشکردنی بزوتنەوەی شۆرشگێرانەی خەڵکی کوردستان پلاتفۆرمی سیاسی هەردوولایانە. دەسەڵات‌و ئۆپۆزیسیۆن کاتێک هەڕەشەی هاتنە مەیدانی کرێکارو زەحمەتکێش‌و دەبینن، کاتێک مەترسی لەدەستدانی سامان‌و دەسەلاتیان هەست پێدەکەن، لەسەرمێزی خێزانیی بۆرژوازی کورد کۆدەبنەوە بۆئەوەی یەکدەست بەرامبەر بەرادیکاڵبوونەوەی بزوتنەوەی نارەزایەتی خەڵک‌و پەرەگرتن‌و پێشڕەوی شۆرش بوەستنەوە.

چینی کرێکارو جەماوەری زەحمەتکێش‌و کەمدەرامەتی کوردستان ئەو بەشە فراوانەی خەڵکی کوردستانن کە لەژێرسایەی دەسەڵاتی سیاسی‌و ئابوری بۆرژوازی خۆماڵی کورددا ژیان‌و گوزەران‌و ئازادیەکانیان بۆ خراپترین‌و نزمترین ئاست پاڵی پێوەنراوە. ئاکامی دەسەڵاتی خودیی بۆرژوازی کورد، هەژاری‌و بێمافی زیاتری بۆهێناون. نەبوونی خزمەتگوزاریەکان، گرانی بازار، کێشەی خانووو بەرە، بێکاری‌ فراوانی لاوان‌و نەبونی بیمەی بێکاری، زاڵبونی بێ یاسایی بەسەر هەلومەرجی کاردا، نەبوونی سەلامەتی کار، سەعاتی کاری دورودرێژ، کرێی کەم، کاری مناڵانی خێزانە کرێکاری‌و کەمدەرامەتەکان، کێشەی کارەبا‌و ئاوو خزمەتگوزاریە شارستانی‌، کۆمەڵایەتی‌و پزیشکیەکان کە بەپلەی سەرەکی یەخەی ئەوان دەگرێتەوە، مامەڵەی نائینسانی خاوەنکارەکان‌و بەرپرسانی ئیداری، داسەپاندنی یاساو رێسای دژی کرێکاری، ستەم‌و جیاکاری رەگەزی دژی ژنان، زاڵکردنی یاساو سونەتی کۆنەپەرستانە،... ئەمانە چەند گۆشەیەکی ئەو نایەکسانی‌و زوڵمەن کە چینی کرێکارو جەماوەری ژن‌و پیاوی ستەمدیدەی کوردستان روبەرووی بونەتەوە.

بەرژەوەندی چینی کرێکارو جەماوەری زەحمەتکێش‌، توێژە کەمدەرامەتەکانی کۆمەڵگا، ژنان‌و لاوانی ئازادیخوازو تامەزرۆی ژیانێکی نوێ و یەکسان لەوەدایە کە دامێنی ئەم کەشوهەوا شۆرشگێڕانەیە هەرچی زیاترە بەرینبێتەوە، سەراسەری کوردستان‌ بگرێتەوە، بەردەوام بێت‌و هەرچی زیاتر پلاتفۆرم‌و شیعارو خواستەکانی بزوتنەوەی نارەزایەتی خەڵک رادیکاڵ بێتەوە. بەرژەوەندیان لەوەدایە کە بزوتنەوەکە لە نیوەی رێگادا رانەوەستێ‌و رانەگیرێ‌و لەو ئامانجەی کەبۆی هاتۆتە مەیدان؛ ئازادی ویەکسانی‌و خۆشگوزەرانی لانەدرێ‌و نەکرێتە کارتی فشاری نێوان ئۆپۆزیسیۆن‌و دەسەڵات! هێزی سەرەکی‌و بەشداری شۆرش‌و کرێکاران‌،بێکاران، لاوانی رۆڵەی خێزانە کرێکاری‌و کەمدەرامەتەکان‌‌و ئازادیخوازانێکن کە بەرژەوەندی خۆیان بە بەرژەوەندی جەماوەری چەوساوەی کوردستانەوە گرێداوەتەوە. ئەوانن کە یامدەی شەونخونی‌و قوربانیدانن‌و لەمەیداندا راوەستاون‌و نمایشی بەرەنگاری‌و راوەستانەوە بەرامبەر بە هێزە سەرکوتگەرەکانی دوو حیزبی بۆرژوا-میلیشیایی-بنەماڵەیی دەکەن کە بە فیشەک وەڵامی داواو خواستەکان‌و خۆپیشاندەران دەداتەوە.

بەڵام هێشتا بزوتنەوەکە ئەو مەترسیەی کە بۆ بەرژەوەندی پێچەوانەی بەرژەوەندی ئەوان‌و سەرجەم جەماوەری نارازی‌و ستەمدیدەو ئازادیخوازی کوردستان وەربچەرخێنرێ، تێنەپەڕاندوە. تێپەڕاندنی ئەو مەترسیەو گەیاندنی شۆڕش بە کەناری سەرکەوتن بەندە بەچەند فاکتەرێکەوە کە بەبڕوای من ئەوانەی خوارەوە گرنگترینیانن:

1. ئامانجی ئەم شۆرشەی ئێستا بۆ بەدەست هێنانی ئازادی‌و یەکسانی‌و خۆشگوزەرانیە. دەبێ شۆرش تابەدیهاتنی ئەو ئامانجانە پێشڕەوی بکات کە سەرەنجام بە دامەزراندنی دەسەڵاتێکی سیاسی کە لەسەر بنەمای بەشداری دیموکراتیانەی راستەوخۆی جەماوەر بنیات نرابێت، ئەرکی خۆی تەواو بکات. دەسەڵاتێک کە بەرپرسانی حکومەت لەسەرەوە تاخوارەوە راستەوخۆ لەلایەن خەڵکەوە هەڵبژێردرابن‌‌و هەرکاتێکیش کە ئەوانەی هەڵیان بژاردون لێیان رازی نەبن لەپۆستەکەیان لایان بەرن و کەسی دیکە لە جێگایان دابنێن. دەسەڵاتێک کە هەموو مافە جیهانداگرەکانی مرۆڤ وەکو بەندە یاساییەکانی وڵات‌و دەستوری وڵات رادەگەیەنێ‌و بەرەسمیان دەناسێت.

2. گەیشتن بەقۆناغی سەرکەوتنی شۆڕش لەناو پرۆسەیەکی سیاسی‌و هوشیارانەی جەماوەردا دەچێتە پێشەوە کە پێویستی بە نەفەسدرێژی‌و بەردەوامکاری‌و فراوانکردنەوەی دامێنی شۆرش هەیە. دەبێ شێوازی جۆراوجۆری خەباتکارانە بەدەستەوە بگیرێ. نابێ نارەزایەتیەکان تەنها لە مەیدانی سەرەکی شارەکاندا قەتیس بمێنێ. دەبێ بگوێزرێتەوە بۆ ناو گەرەکەکان، ناو کارگاو ناوەندەکان، ناو دائیرەکان‌و زانکۆکان. کۆبونەوەی گشتی، دانیشتن‌و پەناگرتن، مانگرتن‌و بۆنمونە مانگرتنی کورتی رۆژانە لەسەرەتای دەستپێکردنی کارو خوێندندا بەرپابکرێ... دەبێ هەوڵ بدرێ کە شارەکانی دیکەش بگرێتەوە‌و شێوازی گونجاو بۆئەوە پەیدابکرێ کەدەستی هەردوو حیزبی چەکدارو بەتایبەتی پارتی ببەستێ کە رێگانادات جەماوەری شارەکانی ژێردەسەڵاتی خۆی بەهیچ جۆرێک خۆپیشاندان‌و مانگرتن و نارەزایەتی ئەنجام بدەن‌و فەزای شارەکانی میلیتاریزەکردوە. دەبێ زمینەی هاتنەناوەوەی سەرجەم جەماوەری نارازی‌‌و وەتەنگهاتوو لەدەسەڵاتی حیزبی-میلیشیایی-بنەماڵەیی دابین بکرێ. دەبێ بوار بۆ هاتنەناوەوەی ژنان و کچان کە زۆرترین ستەمیان بەرەو رووبۆتەوە بۆناو شۆرشەکە فەراهەم بکرێ...

3. شۆرش لە یەکێک لە قۆناغەکانیدا دەبێ دەسەڵاتی حیزبی‌-میلیشیایی‌و سەرجەم دەزگا سەرکوتگەر‌و داپڵۆسێنەرەکانی لەبابەتی؛ "دەزگا زانیاری"، دەزگای پاراستن"، "دەزگای ئاسایش‌"و "دژەتیرۆر" هەڵوەشینەوە. پاراستنی ئاسایشی ناوخۆو دەرەوەی کوردستان لەلایەن خەڵکی کوردستان‌ خۆیانەوە ئەنجامبدرێ. لەرێگای دامەزراوەو دەزگای تایبەتەوە کە لەژێرچاودێری بەردەوامی نوێنەرانی خەڵکدا بن‌و بەرپرسانیان بە ‌هەڵبژاردن دابنرێن....

4. دەبێ هەرئێستا کرێکاران، کارمەندانی دەستەنگ، خوێندکاران، لاوان‌و ژنان رێکخراوی راستەقینەو سەربەخۆو شۆڕشگێڕی خۆیان دابمەزرێنن. خواستەکانی خۆیان گەڵالە بکەن‌و بیخەنەبەردەم کۆمەڵگاو فشار بۆ دەسەڵات‌و دامەزراوە پەیوەندیدارەکان بێنن کە جێبەجێیان بکەن. هاوکات بیکەنە پلاتفۆرمی خۆیان بۆ هەر ئاڵوگۆرێکی داهاتوی کوردستان‌و هەر دەسەڵاتێکی دیکە کە دێتە سەرکار.

5. دەبێ کرێکاران وەکو چینێک بێنە ناو شۆرشەوە نەک وەکو ئەفراد. بێگومان زۆربەی ئەو لاوانەی کە لەبەردەرکی سەرای سلێمانی‌و لەشارەکانی دیکەی کوردستان هاتونەتە سەرجادە، بێکاران‌و رۆڵەی خێزانە کرێکاری‌و کەمدەرامەتەکانی کوردستانن. بەڵام بەشداری کرێکاران بەفەردی‌ ئەگەر ژمارەشیان دەیان هەزارو سەدان هەزاریش بێت ناتوانێ لەلایەکەوە زەمانەتی بەدیهاتنی ماف‌و خواستەکانیان بکات‌و لەلایەکی ترەوە بنەماکانی سەرکەوتنی شۆرش پتەوو جێگیر بکات. کرێکارانی کوردستان دەبێ وەکو چینێکی سەربەخۆ ، بەشێوەی رێکخراوو بەخواستی چینایەتی خۆیانەوە، دروست وەکو کرێکارانی میسر، بێنە ناو شۆرشەوە. تەنها ئەم شێوازە لە هاتنەمەیدانی چینی کرێکارە کە زەمانەتی ئەوە دەکات دەسەڵاتداران مل بە خواستەکانی سەرجەم خەڵکیش بدەن.

6. دەبێ شیعارو خواستەکانی جەماوەری شۆڕشگێر هەنگاو بەهەنگاو لەگەڵ پێشڕەویەکانی شۆرش‌و پاشەکشەی دەسەڵاتدا قوڵتربکرێتەوە‌و خواستی نوێ‌و رادیکاڵ بخرێتەروو تاسەرەنجام بەو ئامانجە دەگات کە شۆڕشەکەی بۆبەرپاکراوە. نابێ لەچوارچیوەی خواستێکی دیارکراو، یاخود خواستی نارۆشن‌و لاستیکیدا دا قەتیس بکرێ. نابێ لەهیچ قۆناغیکدا جەماوەری شۆرشگێر بوەستن‌و فرسەتی مانۆڕکردن‌و خۆکۆکردنەوە بەدەسەڵات بدەن. دەبێ سەنگەر بەدوای سەنگەر پاشەکشەی پێبکەن تا سەرکەوتن و گەیشتن بە ئامانجەکانی شۆرش.

7. سەرەنجام ئەم شۆڕشەی ئێستا کە لە رەوتی خۆیدا هێزی میلیشیا هەڵدەوەشێنێتەوەو دەسەڵاتی حیزبی- چەکداری ناهێڵێ، دەبێ ریگا بۆ دروستکردنی دەوڵەت لە کوردستان بکاتەوە. تەنها لەو حاڵەتەدا ئیمکانی ئەوە هەیە کە دەسەڵات‌و ئیدارەی کۆمەڵگا بەشیوەی دامەزاروەیی- جەماوەری بەڕیوەببرێ. بۆیە دەبێ سەرکەوتنی شۆرش بەومانایەش بێت کە کۆتایی بە هەلومەرجێکی سیاسی بهێنێ کە دەسەڵاتی میلیشیای حیزبیی لەسەر دامەزراوەو سەرەنجام مەسەلەی دامەزارندن‌و پێکهاتنی دەوڵەت لە کوردستان چارەسەر بکات‌و وەلامێکی رۆشنی پێ بداتەوە.

بەبڕاوی من ئەو ە ئەرکی سەرشانی رابەران‌و هەڵسوڕاوانی کۆمۆنیست، رابەران‌و هەڵسوڕاوانی کرێکاری‌، رابەران‌و هەڵسوڕوانی بزوتنەوەی ژنان‌، رابەران‌و هەڵسوڕاوانی بزوتنەوەی لاوان‌و جەماوەری ئازادیخواز‌ە کە دەوری مێژویی خۆیان بەو ئاقارەدا بگێڕن. دەبێ رابەران‌و شەخسیاتەکان‌و هەڵسوڕاوانی ئەم بزوتنەوەیە هەوڵی جدی بدەین بۆ پڕکردنەوەی کەموکوڕیەکان‌و دیارکردنی نەخشەو هەنگاوەکانی سبەینێ.
 

ماڵپه‌ڕی موحسین که‌ریم