|
٢\١\٢٠١٣
٦٩٠ داهێنەر و
پارتی و یەکێتیی!
کازم قادر
هەڵبەتە ئەو پرسیارە: کە ئایە ئەو چەقەنەلێددەرانە (هەندێک لە دەرەوەی
چەقەنەلێدەرن، بەڵام بە هیچ شێوەێکیش داهێنەر نین) چ داهێنانێکیان
کردووە زۆر کۆمییدیی و بێواتایە. چونکە لە هەر وڵاتێکدا ئەو لەشکرە
داهێنەرانە هەبن، دەبێت هونەر و ئەدەبیات لە ئاسمان بن، لەبەر ئەوە
پرسیاری ڕاستیینە ئەوەیە: هونەری کوردیی لە چ ئاستێکدایە؟ یان ئایە
شتێک هەیە ناوی هونەری کوردیی بێت؟ یان هونەر چیی و چۆنە؟ یانییش هونەر
بەقەبەقی عەزیز وەیسیی و قیژەقیژی ئەو ژنە دەنگ ناخۆش و بێتامانەیە کە
هەر شتێک بن هونەرمەند نین و هەرچی بزانن تەنها هونەرزان نین.
ئەگەر کایەێک هەبوایە بەناوی هونەری کوردیی ئەوا ئێمە ئەمڕۆ هەرگیز
شاهێدیی ئەو بازاڕ و هەڕاجخانەی داهێنەرانە نەدەبووین. ئەو لەشکری داهێنەرانە
هێندەی ئاژاوە و تراژیدیای هونەریی، کۆمەڵایەتیی و سیاسیی و هزریی
کۆمەڵگەی کوردستان بەیان دەکات، یەک لە سەدی پەیوەندیی بە داهێنان و
داهێنەر و گەشەێکی چۆنیی هونەرەوە نییە.گاڵتەجاڕییە سەرۆک خێڵێک سەرۆکی
وڵاتێک بێت، خێڵەکەی شەق لە کتێب و هونەر و قەڵەم و شیعر و کۆی
جوانییەکانی هونەر و ئەدەب هەڵبدات، خەون و خولیای هونەریی قەدەغە
بکات، سەردەشت لەناو خەون و خەیاڵە جوانییناسییەکانیدا شەڵاڵی خوێن
بکات، هاوکات لەشکرێکی داهێنەریش فڕێبداتە دەرەوە.
ئەو لەشکری هونەرمەندی بێ هونەر و نووسەر و شاعیرە دەست پانکەرەوانە
نەک تەنها یەکێکیان خاوەنی داهێنان نین، بەڵکو هونەری کوردیی
لەسەردەستی ئەو ناهونەرمەندانە، لاێک بووەتە گاڵتەجاڕ و هونەری بۆ
بازاڕ و هونەرفرۆشیی و ئەو هونەرفرۆشییە لە ژناندا هاوکاتی جەستە
فرۆشییە، واتە نماییشکردنی جەستە وەک تەنێکی سێسگەریی نەک وەک بابەتێکی
هونەریی و یاخییبوون و نەفییکردنەوە. بە شێوەێکی گشتییش هونەری کوردیی،
وەک ناوەڕۆک و تێکست، هونەرێکی بێ ڕادە دواکەتوو و نەرێتییە. هونەری
ناسێونالیستیی کوێر، هونەری ئایینیی و خێڵەکییە و کولتوور و فەنتازیی
فیوداڵییە. کایەی هونەریی کوردیی نەک کەم بەڵکو لێوانلێوە لەو وشە و
واژە و باکگراوندە نەرێتیی و کۆنەپەرست و نێرسالارییە، گەر زیادەڕەویی
نەکەین دەتوانین بڵێین کەم تێکست هەیە تێیدا سووکایەتیی بە ژن و منداڵ
و پیران و مرۆڤ بە گشتیی نەکردبێت و تێیدا نەبێت.
هونەریی کوردیی بە تایبەت لە بیست ساڵی ڕابردوودا، وەک خەونی گەورەیی
مرۆیی، وەک پەلهاویشتن بۆ خەم و ژانە وجودیی و گەردوونییەکانی مرۆڤ،
نەک گەشەێکی چۆنیی کردووە، بەڵکو لە پرۆسەی تێکشکان و پیسبوونێکی
بەردەوامدایە، تێکشکان لە گەیشتنی بە خەم و ئومێدە گەردوونیەکانی مرۆڤ
و پیسبوونی لەناو بەها و جوانییناسیی دواکەوتووانە و ناسێونالیستیی.
نموونەێک لەم ڕووەوە: نەجمەدین غولامیی لە هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا
گۆرانیی و سروود بۆ کرێکاران و هونەری بۆ سۆسیالیزم بانگەواز دەکات،
کەچی لە دوای سی ساڵ دەگەڕیتەوە بۆ نەڕەنەڕی ناسێنونالیستیی کوردستان
گیان و سەماکردن لەبەردەم دەواری خێڵی بارزان (کۆنگرەی ١٣ی پارتی).
فرۆشتنی هونەری بە بەها و باڵای سۆسیالیزم بە سکی تێری پیسخۆریی!
سەرەنجام، ئەو بازاڕی کڕین و هونەرفرۆشییە نەک (خەڵاتی داهێنەران)
ڕووداوێکی تراژیدیی بێڕەگ و ڕیشە نییە، ئەو پرۆسەی هونەر و قەڵەمکڕیینە
لە بیست ساڵی ڕابردوودا دیاردەێکی بەرچاوی گەمەی دەسەڵاتی کوردیی و
دەستەبژێری بەناو هونەرمەند و نوسەران بووە. دەسەڵاتی کوردیی هاوتای
ناشیرینیی و گەندەڵیی و داڕزینی خۆی، کۆمەڵگەی کوردستانی بە هەموو چین
و توێژەکانیەوە لەو بەدمۆراڵییە گلاندووە. کۆمەڵگەی کوردستان لە سایەی
دەسەڵاتی پارتی و یەکێتیدا هەم لەناو قەیرانی بەها و بەدمۆراڵییەکی
ترسناکدا دەژیی و هەمیش داهاتووێکی فەرهەنگیی ناشیریین و ترسناک
لەبەردەمیدایە.
دواقسە و پرسیارێک لەو بارەوە پێویست بێت بیکەین ئەوەیە: هەندێک لەو
کەسانەی لەو لیستەدا ناویان هاتبوو، بە نووسین و ڕوونکردنەوەی
سەیروسەمەرە پاشگەزبوونەوەی خۆیانیان ڕاگەیاندووە، ئەوە کە چییان وتووە
و پاساوەکانیان چەندە دروستە، من لێرەدا هیچ سەرنجێک نادەم،
ڕەتکردنەوەی (خەڵاتەکەشیان)بە هەر ئامانجێکەوە بووبێت کارێکی
پۆزەتیڤانەیە. بەڵام تەنها پرسیارێکی ویژدانیی و مۆراڵیی ڕووبەڕوویان
دەکرێتەوە ئەوەیە: ئایە ئەگەر ئەو دەنگی ناڕەزایەتیی و ڕەخنەئامێزە
نەبووایە کە ئاراستەیان کرا، دیسانیش پاشگەز دەبوونەوە!
٣١\١٢\٢٠١٢
ماڵپه‌ڕی کازم قادر
|
