٤\١٢\٢٠٢٤

ئافرەت وەک هێزی کێشی یادەوەریی.

هاوڕێ نەهرۆ        

 
ئافرەت دونیاییەکی تایبەتە، ئاینە ئاسمانیەکان دەڵێن، ئافرەت لە دندەی پیاو دروست بووە، لەوانەیە مەبەستیان ئاماژەکردن بێ بۆ ئەوەی سەرەتا شانەی نێر دروست بوو، ئەوجا لەو پێکهاتە شانەی مێ هاتۆتە کایەوە، بەهەرحاڵ ئاین بیرکردنەوەیەکی سەرەتاییە بۆ مەعریفە، بەشێوەی رەها دەڕوانێتە دیاردەکان بەڵام زانست پشت بە ئەزموونگەرایی و تاقیکردنەوە دەبەستێت، زانست بە شێوەیەکی رێژەیی دەڕوانێتە مەعریفە، بەڵام لێرەدا من قسەیەکی تایبەتیم هەیە، لەوانەیە ئەو دەسەڵاتە باڵایەی کە بیروکەی ئاینی داڕشتووە، شاڕەزای هەندێ ئاماژەو ئاراستەی زانستی بووە، بەڵام ئەو دەم لە قازانجی نەبووە بخرێتە بەردەم زۆرینەی خەڵک، کە ڕابوون وشوڕشی زانستی بەرپا بوو، ئەوجا لە رۆژگاری دوای ئەوان دەستکەوتەکان خرانە بەردەم خەڵکی ئاسایی، من وەک هەندێ خەڵکی توندڕەو ناڵێم، تێکڕای دەستکەوتەکانی زانستی لە دووتۆێی قورئان دایە، ئەمە هەڵەیەکی زەقە لە لایەن خەڵکی ساکارەوە دەکرێ، زانست بەهەوڵ و کۆشش و دووبارەبوونەوەو لۆژیک توانی شوێن پێ خۆی قایم بکا، مێژووی تەقینە گەورەکە دەگەرێتەوە بۆ ١٣ ملیار و ٨٠٠ ملیون ساڵ، هەرچەند لە ساڵی ١٩٢٧ ئەم تیئورە دۆزرایەوە، ئەم تیئورە ڕاستی ئەفسانەی ئادەم و حەوا دەخاتە ژێر پرسیارەوە، لێرەدا من نامەوێ بیری ئاتەئیستی بڵاو بکەمەوە، دیارە پەیگیربوون بە هەندێ بنەمای مۆراڵی ئاینی یەوە کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بەرەو باشتر دەبا، گەرچی مۆراڵ و مرۆڤی ئاقڵ پێش ئاینەکان بوونی هەبووە، دەکرێ ئێمە بروامان بە هەندێ بەهای ئاینی هەبێ لە هەمان کات دا پشت بە زانست ببەستین، زانست وەک یاسای فیزیاوی و کیمیاوی، زانست وەک لۆژیکی زمان، زانست وەک یاساکانی خوارزمی لە ماتماتیک، زانست وەک دونیای تەکنولۆژیاو دیجیتاڵ، بۆ ئەوەی لە بابەتەکەمان دەرنەچین، دەبێ سەرەتا باسی یادەوەری بکەین لە رووی زانستی یەوە، یادەوەریی هێزی کێشی موگناتیسی و کارەبایی هەیە، یادەوەریی شوناسی هەیە، یادەوەریی ڕەنگدانەوەی هەیە لە ئەتمۆسفیرو گەردوون، یادەوەریی لە نێو ڕایەڵە موگناتیسیەکان کایە دەکا، یادەوەریی دەکرێ سەربەخۆیی ڕێژەیی هەبێ لە هەمان کاتدا دەکرێ وابەستەی کوێرانە بێ، لێرەدا دەبێ ئەوە بخەینە روو، ئاخۆ هێزی کێشی یادەوەریی پیاو بەهێزە یان هێزی کێشی یادەوەریی ئافرەت، لەرووی زانستی یەوە قەبارەی مێشکی ئافرەت لە قەبارەی مێشکی پیاو بچوکترە، بەڵام پردی نێوان بەشی ڕاست و بەشی چەپی مێشکی ئافرەت بەرینترە، هەر بۆیە ئافرەت لە یەک کاتدا ئەتوانی چەند ئیشیکی جودا، جودا بکا، دواتر بچوکی قەوارە کار لە وەزیفەی کارکردن ناکا، بروانە قەبارەی موبایلی جاران و موبایلی ئێستا، هەرچەند قەبارەی موبایلی ئێستا بچوکترە بەڵام لە رووی وەزیفی یەوە دەوڵەمەند ترە، هەرچەند بەڵگەی جێگیر لەبەردەستمان نییە، هێزی کێشی یادەوەری ئافرەت بەهێزە یان هێزی کێشی یادەوەریی پیاو، بەڵام خەڵکانی کۆنەپەرەست سوڕی مانگانەی ئافرەت دەکەنە بیانوو بۆ لاوازبوونی ئافرەت، بۆ ناجێگیر بوونی ئافرەت، ڕەنگە ئەگەر بەشێوەیەکی بەربڵاو بروانین بۆ ئەم پروسەیە دەردانی هرمۆن و هیلکە، پیتاندن و نەپیتاندنی، سەرلەنۆی دروست بوونەوەی پروسەکە، تا ڕادەیەک کار لە هێزی کێشی یادەوەریی ئەکا، هەر بۆیە وەک دەڵێن زاناکان زۆربەیان پیاو بوون، ڕەنگە ئەمەش بگەرێتەوە بۆ سیستەمی باتریاکی و باوک سالاری لەلایەکی دیکەوە دەگەرێتەوە بۆ هێزی کێشی یادەوەریی پیاو، وەک پێشتر گوتمان زانیاری و زانست و مەعریفە لەنێو سروشت و گەردوون دایە، تا ئێستا ئەوەی ئاشکرا بووە کە هۆمۆسەکشوەڵەکان، ئەوانەن کە توانای دەرکردنی زانیاری و وردەکاری زانستی یان هەیە لە نێو گەردوون و سروشت، لێرەدا من بەتەواوەتی هۆی ئەم بیرکردنەوەیە نازانم بەڵام ڕەنگە یادەوەریی نیرینە بێ ئاوێتە بوونی لەگەڵ یادەوەریی مێ یەنە، هێزی کێشی یادەوەریی لە رووی فرینکوینسی یەوە بەرزترو باڵاتر بێت، لەوانەیە دژایەتی کردنی ئاین بۆ هۆمۆسەکشوەڵەکان لەو ڕوانگەوە بێ کە ئەوان نهێنی یادەوەریی سروشت و یادەوەریی کەسەکان ئەدزن و ئاشکرای دەکەن و بەشێوەیەکی دی کار لە قەدەری کەسانی دیکە دەکەن، دەسەڵاتی ئاینی نایەوێ پروسەی ژیان لەسەر شەفافیەت و روونی و ترانسپارینت بڕوا بەڕێوە، دەسەڵاتی ئاینی پەردە لەسەر ڕاستیە زانستیەکان هەڵناماڵی، هەر بۆیە گۆرانیبێژە تورکەکان دەڵێن یەڵان دونیایە بە واتای ژیان پروسەیەکی درۆیە، بەڵام ئەگەر جارێکی تر بگەرێنەوە سەر بابەتەکە کە ئافرەت مۆتیڤ و هاندەری پیاوە، دەیگێڕنەوە کابرایەکی دەرەبەگ کیژێکی جوانی هەبووە، باوکی سەرلەبەیانی دوازدە کریکار ئەهێنێ بۆ کێڵانی ئەرزەکەی، پێش دەست پێکردنی ئیش کچەکە بە جیا جیا، سێوێک ئەداتە هەر یەک لە پیاوەکان، لە کاتێ ئیش کردن دا بۆ ورە بەرزکردنەوەی کرێکارەکان دەڵی قوربانی کوڕی سێو لە باخەڵ بم، ئاکام هەر دوازدە کرێکارەکە وەک ماشین خاکەنازو پەیمەڕ دەوەشێنن، لێرەدا مەبەست ئەوەیە ئافرەتێک دەتوانی چەندین پیاو بخەڵەتێنێ و بەڵێنی فریودەرانەیان پێ بدا، بەدیوەکەی دیکەش ڕاستە پیاویش مۆتیڤ و هاندەری ئافرەتە، لێرەدا ئەگەر باس لە شوناس و یەکەی خێڵ وشوناس و یەکەی پارتی سیاسی وشوناس و یەکەی سوپاو و شوناس و یەکەی پێشمەرگە لەسەر ئاستی هەر چوار پارچەکە بکەین، ئافرەت وەک ئامرازێکی سازش چاولێکراوە، جاران کە دوژمنایەتی و زەلام کوشتن کەوتە نێوان خێڵەکان، ئافرەتیان لە بری خوێن پێشکەش بە خێڵەکەی دیکە ئەکرا، هەرچەند لە رووی بایلۆژییەوە ئافرەت زاوزێ دەکا، ئاکام دەبێتە هۆی تێکەڵ بوونی خوێنەکان، جینات و DNA خێڵێک لەگەڵ خێڵێکیتر ئاوێتە ئەبێ بەڵام ئەگەر لە رووی ئینسانییەوە، وەرە (تقمص) ی روحی ئەو ئافرەتە بکە کە لە بری خوێن دەدرێتە تایفەیەکی دوژمن، لە چ هەڕەشەیەکی دەروونی رۆژانە ژیان بەسەر دەبا، ئاخۆ ئەو ئافرەتە هەتا ماوە بەچاوی نەفرەت و رق و کینە لێ ناروانن، تەنانەت لەسەردەمی جاهلیەت ئافرەت زیندەبەچاڵ دەکرا، ئێستاش لەگەڵ دابێ لە سایەی شەریعەتی توندڕەوانەی ئاینی، ئافرەت سەنگ باران دەکرێ، هەروا کاتێ سەردەمی شەڕوشوڕێ ئاینەکان ئافرەت بە کەنیزەو (سبایا) ئەگیرا و دەسترێژی ئەکرایە سەریان، لێرەدا وەک رۆڵی مۆتیڤ گێڕانی ئافرەت دەبێ ئاماژە بۆ ئافرەتێک وەک (خنساء العرب) بکەین کە هانی جەنگاوەرانی دەدا بۆ پەلاماردان، ئەوە باسی جەنگی جیهانی یەکەم و دووەم ناکەین کە ئافرەتیان دەخستە پێشەوە بۆ بەرەکانی جەنگ تا وەکو مین یان پێ بتەقێننەوە، تەنانەت لە هەڵبژاردنی وێنەی سیمبۆلی کارەساتی هەڵەبجە زوڵم لە ئافرەت کراوە، ئەوە بوو وێنەی عومەری خاوەرو کورپەکەی هەڵبژێردرا، لەسەر ئاستی شوناس و یەکەی حزبی سیاسی دیسان تەماشای ئافرەت کراوە وەک وەزیفە، من لێرەدا باسی چەپەکان دەکەم، چەپەکان جوانترین و بە تواناترین ئافرەتیان هینایە ریزی خۆیانەوە، بۆ نموونە حزبی کومونیست بەڕێز دکتورە ناسکەی هەبوو، حزبی شیوعی بەرێز هاورێ ئەستێرەی هەبوو لە رێگای هێزی کێشی یادەوەریی ئەو ئافرەتانە پەرە بە پەیگەی رێکخراوەییان دەدا لە نێو توێژو چینی زەحمەتکێشان دا، ئەمەش کارێکی ڕەوایە لەبەر ئەوەی ئافرەت نیوەی کۆمەڵگایە هەروا دایک و خوشکی نیوەکەی ترە، تەنانەت دوای ڕاپەڕینەکە پارتی کرێکارانی کوردستان PKK تیپێکی موزیکی لە کچانی تازە پێگەیشتووی هەبوو، لە شارەکانی کوردستان ئاهەنگیان دەگێڕا، ئەمە جۆرێک لە چالاکی هونەریی سیاسی بوو بۆ ڕاکێشانی کیژوولاوی کورد لە کوردستانی باشوڕ، کوردستانی باشور ئەوەی باشە پاوەنی هیچ حزبێکی سیاسی دیاریکراو نییە، زەمینەیەکی بە پیتە بۆ چالاکی چالاکوانی هەر چوارپارچەکە، لە کوردستانی رۆژئاوا کە داعش وەک جوڵانەوەیەکی نامۆی توندڕەوی ئاینی دروست بوو، پەیدەو پەیژە لەسەر ئاستی کوردستانی رۆژئاوا کەوتنە جمۆجوڵ و چالاکی، بە رێکخراوبوونی ئافرەتان بە شێوەی سەرەکی و ئینجا پیاوان توانیان شکست بە هێزی ترسناک و زەبلاحی داعش بهێنن لەسەر ئاستی کوردستانی رۆژئاوا تەنانەت یارمەتی هێزی پێشمەرگەی کوردستانی باشوریان دا لە وەدەرنانی چەتەکانی داعش، لەسەر ئاستی شوناس و یەکەی سوپا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەتوانین ئاماژە بۆ سوپای تورکیاو ئیسرائیل بکەین کە ئافرەت بە رێژەیەکی بەرچاو لە ریزەکانیان دایە، لە ڕاستی دا بە تەوزیف کردنی هێزی لە بننەهاتووی ئافرەت بەرەو ئاقارو ئاراستە جیاوازەکان وەک پێشمەرگەو سوپاو پارتە سیاسیەکان ئەوە ستراکتوری کۆمەڵگا لە رووی ژێرخان و سەرخانەوە بەهێز تر ئەکاو کۆمەڵگایەکی پتەو دێنێتەکایەوە لەسەر ئاستی پانتاییەکی جوگرافی کە نەتەوەی کورد و پێکهاتەکانی تری نەتەوایەتی و ئاینی تیا نیشتەجێ یە، دەکرێ کەسایەتی پتەوی ئافرەت و پیاو بەرهەمبهێنرێ !

٤\١٢\٢٠٢٤ - ئۆسلۆ
ماڵپەڕی هاوڕێ نەهرۆ