٢٣\٩\٢٠١٠

ئایا لیستى ئازادى و عەدالەتى کۆمەڵایەتى سه‌کۆى چەپەکان بوو؟

هیوا رەش   

لە دەمەدەمى هەڵبژاردنە پەرلەمانییەکەى ڕابردووى کوردستاندا و لە ئاکامى غرورى سیاسیى هێزە دەسەڵاتدارەکان و وەدەرنان و ئاوڕ نەدانەوە لێیان ، هەندێک حزبى خۆ بە ( چەپ ) زانى دۆستى دەسەڵات ، دواى نائومێد بوون لە بەخششى کورسى و پلە و پارە ناچار بوون پەنا وەبەر کۆکردنەوەى ئارەقەى تکاویان ببەن و لەسەر ئەم بنەمایە لیستێکى چاوخوار لە ئاستى جەماوەریان پێکهێنا کە زیاتر خەریکى سەرەتاتکێ بوون لە گەڵ دەسەڵاتدا نەک هەوڵدان بۆ تێکۆشان بۆ وەدیهێنانى خواست و داواکانى خەڵک ، لیستى ناوبراو کە حزبى شیوعى کوردستان سەرپەرشتیارى بوو بە یاوەریى هەندێک لق و پۆپى خۆى و حزبى زەحمەتکێشان ( باڵى مەکتەب سیاسى ) وەکو لیستێکى بەرهەڵستکارى دەرەوەى دەسەڵات هاتنە مەیدان و بە گوڕ و تاوەوە کەوتنە خۆیان و هەستان بە سازدان و کۆبوونەوەى چەندین دیدار لەگەڵ حزب و گروپ و کەسانى چەپ ، دیارە ئەمەیان بە مەبەستى سەرخستنى خۆیان بوو بۆ گەییشتن بە مەرامى تایبەتى ، دوور لەوەى بۆ خزمەت کردنى بزاوتى چەپ بێت .

لە سەرەتادا زۆرێک ئەم هەوڵە تازەیەیان بە خۆشنوودییەوە پێشوازى کرد و بە هەنگاوێکى ئەرێنیى لە قەڵەم درا و ئومێد بەخش بوو بۆ ئەوەى هەرچى زووترە چەپەکان لە نێو بازنەیەکى نیمچە بەرەییدا بۆ ئاییندە خۆیان کۆک و تەیار بکەن ، ئێمەش لە پارتى چەپ ستاییشى ئەم هەنگاوەمان کرد هەرچەندە تێبینیمان لەسەرى هەبوو ، بەڵام بە کارێکى باشمان زانى و هیچ لێدوان و هەڵوێستێکى نەرێنیمان لە بەرامبەریدا نەنواند ، بە تایبەتى لەبەر ئەوەى خۆمان کە لە لیستى سپى سەربەخۆدا خۆمان کۆ کردبۆوە و لە ئاکامى فڕو فێڵ و تەڵەکەبازیى گومانلێکراوانى ناو لیستەکە هەوڵەکەمان لەبار بردرابوو و لەبەر بارى داراییمان نەماندەتوانى هیچ ئامادەسازییەک بۆ پێشوازى هەڵبژاردنەکە و چوونە ناو پرۆرسەکەوە بکەین ، بۆیە لیستى ئازادى و عەدالەتى کۆمەڵایەتیمان لە هیچ پێ باشتر بوو ، و لە لیستى دەسەڵات بە پەسەندترمان ئەزانى و ناڕاستەوخۆ پشتیوانیمان لێ ئەکرد .

سەرانى حزبى شیوعى کە سەرپەرشتیارى لیستى ئازادى بوون ، دواى چەند ساڵ لە دژایەتى و بوختان هەڵبەستن لە بەرامبەرمان ، داواى دانوستان و وتووێژیان لێمان کرد ، ئێمە لە پارتى چەپى کوردستان وەکو هەموو جارێک ئەم دەرگایەمان بە ڕوویاندا دانەخست بەڵام بە وریاییەوە مامەڵەمان لە تەکیاندا کرد بەو ئومێدەى پێگەى چەپ بەهێز بکەین و فاکتەرێک بین بۆ ڕزگار کردنى ئەو دۆخە ناهەموارەى بەسەر چەپ لە کوردستاندا هاتووە .

پێش چەند ڕۆژێک لە دەستپێکردنى هەڵبژاردن و لەسەر داواى سەرانى حزبى شیوعى لە بارەگاى نوسینگەى سلێمانى مەکتەبى سیاسى ئەواندا کۆبوونەوەیەکى هاوبەش لە نێوان سەرکردایەتى هەردوو حزب ( پارتى چەپى کوردستان و حزبى شیوعى کوردستان ) لە ئاستێکى باڵادا ئەنجام درا و لە لایەن پارتى چەپەوە هاوڕێیان ( محەممەد پشدەرى ، ڕزگار تاهیر ، سەڵاحى ئاسنگەر و هیوا ڕەش ) ، لە لایەن حزبى شیوعیشەوە ( کاوە مەحمود – ئەندامى مەکتەبى سیاسى و وەزیرى ڕۆشنبیرى و وتەبێژى فەرمى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە دواى هەڵبژاردن ، زیرەک کەمالى ئەندامى سەرکردایەتى و وڕاوێژکارى سیاسى سەرۆکى حکومەتى هەرێمى کوردستان ، ئاشتى تاڵەبانى و گۆرانى ئەندامى سەرکردایەتى و بەرپرسى محەللى سلێمانى ) ئامادەى کۆبوونەوەکە بوون ، دواى وتووێژێکى زۆر لەمەڕ بارودۆخى سیاسى کوردستان و عێراق مەسەلەى هەڵبژاردن و ئامادەکارییەکانى تەوەرێکى گەرموگوڕى کۆبوونەوەکە بوو ، سەرەنجام بەوە گەییشتین کە لیستى ئازادى و عەدالەتى کۆمەڵایەتى لە بەرامبەر پاڵپشتى کردنى ئێمە لەوان ، پێویستە ئەوانیش گەرەنتى ئەوەمان بدەنێ کە وەکو ئۆپۆزیسیۆن بمێننەوە و واز لە سەرەتاتکێى پارتى و یەکێتى بهێنن، بێگومان لێرەوە جیاوازى نێوانمان بە ڕاشکاوى سەرى هەڵدا ، ئەوان نەچوونە ژێر ئەو بارەوە و ئێمەش بەڵێنى هاوکارى کردنیانمان نەدا ، بۆیە بێئاکام کۆبوونەوەکەمان کۆتایى پێهێنا !

ئەم پێشەکییەم زیاتر بۆ ئەوە نووسى کە هەندێک گۆڤار و ڕۆژنامە هەن بۆ فرۆشیى زیاتریان ئەیانەوێت ڕاستییەکان لە جەماوەر بشارنەوە و چەواشەیان بکەن ، بە سازدانى دیدار و توێژینەوە و باس و خواسى چەپ ، ئەوانە ئەهێننە گۆ و برەویان پێ ئەدەن کە فڕیان نە بە چەپەوە هەیە و نە ئاواتى پتەو بوونى پێگەى چەپیشیان هەیە لە کوردستاندا بەڵکو ( چەپ ) ێکى تا سەر ئێسک ڕاستن ، و زیاتر بۆ چاوبەستەکیى ئیدیعاى چەپ و چەپگەرایى ئەکەن وبە مەبەستى چەواشە کردنى خەڵک و ڕێگرتن و دواخستنى هێزى ڕاستەقینەى چەپ کار ئەکەن ، نکوڵێم لەوە نیە کە حزبى شیوعى لە پێگەکەیاندا ئاراستەیەکى نووزە لێبڕاوى چەپ ئامادەیى هەیە کە لە بەرامبەر سیاسەتى ڕاستڕەوانەى سەرکردایەتییەکەیان بە ئەژنۆى خۆیاندا ئەکێشن و لەناو خەڵکیشدا ڕووگیر بوونە ، وەلێ ئەمە ئەوە ناگەیەنێت کە ڕەوتى سەرانى حزبەکە وەکو چەپ بناسرێ ! کە فێڵیان لە یاوەرەکانى خۆیان کرد لە بازنەى لیستى ئازادى و عەدالەتى کۆمەڵایەتیدا و کردیانن بە بەردەباز بۆ وەدەستهێنانى کورسییەکى پەرلەمان و وەزیرێکى وتەبێژ ، لە ناوخۆشدا بە هەمان نەفەس کار ئەکەن و لە کۆبوونەوەکانیاندا چەپى عەیارە بیست و چوار و لە کردەوەشدا ڕاستێکن ئاوى پارتى و یەکێتى ڵێڵ ناکەن ، وەکو ئاماژەم پێدا وەزیرەکەیان کراوەتە دەمسپى حکومەتى هەرێمى کوردستانیش کە پارتى و یەکێتى بەڕێوەى ئەبەن و ئەندامێکى سەرکردایەتییەکەشیان ڕاوێژکارى سیاسى سەرۆکى حکومەتى هەرێمى کوردستانە، ئەم سیاسەتە دووفاقییەى سەرانى حزبى شیوعى زەبرى کاریگەرى لە پێگەى چەپ داوە لە کوردستاندا ، بە هەڵگرتنى ناو و دروشمەکەیان ( ناوى گەورە و دێى وێران ) بێت سەرقافڵەى چەپن و وەکو دیکەش پینەچییەکى کاراى گەندەڵى و ناعەدالەتین ، ئەم تێکەڵەیە لە سیاسەتى دووڕووییە لە ڕواڵەوتدا چەپ و لە ناوەڕۆکدا ڕاست، ئەخوازێت کە ڕۆژێک زوو تر ئەندام و لایەنگر و هەوادارە شۆڕشڤانەکانى حزبەکە وەخۆیان بکەون و مەودا تەسک بکەنەوە بۆ بە ئاقار نەبردنى حزبەکەیان بەرەو کەنارى نەمان .

چەپگەرایى ئیدیعا نیە ، بەڵکو وابەستەیە بە قۆناغى نەشونماى چینایەتى کۆمەڵگاوەو ئاراستەیەکى فکرى و هەڕەمێکى تەنزیمى و دروشمگەلێکى واقیعییە ، ئێستا لە کوردستاندا جیاکاریى چینایەتى و ناعەدالەتى کۆمەڵایەتى و گەندەڵى ئیدارى و بە تاڵان بردنى سامانى وڵات و حزباندنى کۆمەڵگا و سەرهەڵدانى چینێکى مشەخۆر کە دەستیان بەسەر سامان و داهاتى وڵات و چۆنێتى دابەش کردنەکەیدا گرتووە ، ئەم واقیعە سەرهەڵدان و بوژانەوەى بزاڤى چەپى لە کوردستاندا کردۆتە پێداویستییەکى مێژوویى ، ئەمەش مەترسیى گەورەى لە سەر دەسەڵاتداران پەیدا کردووە ، چونکە ئەرکى مێژوویى چەپ وا ئەخوازێت لە هەمبەر ئەو هەموو نایەکسانییەدا بێدەنگ نەبن و شەقامى کوردى بورووژێنن و ڕێگا لە ستەمى سیاسى و ئابورى و کۆمەڵایەتى بگرن و بنەما دیموکراسییەکان فراوان بکرێتەوە و مافى مرۆڤ و هاوڵاتى بوون پارێزراو بێت و مڵۆزمایەتى حزب بەسەر حکومەتەوە نەمێنێت و هەڵبژاردنەکان دوور لە ساختەکارى و چاو ترساندن بەڕێوە ببرێت تیرۆرى فکر ڕەت بکرێتەوە ، بۆیە بە لاڕێدا بردنى خەڵکى چەپخواز و جەماوەرەکەى بۆ پاراستنى بەرژەوەندى چینایەتى و درێژ کردنەوەى تەمەنى ستەمگەراییان ، دەسەڵاتداران هەمیشە بەو ئاراستەیە بیر ئەکەنەوە کە ناسنامەى چەپەکان لە بەر چاو جەماوەر تەڵخ بکەن ، لەبەر ئەمەش بوو بە سیاسەتى ( پادار بگرن بێپا دەستەمۆیە ) یان لە هەمبەر لیستێکى وەکو - ئازادى و عەدالەتى کۆمەڵایەتى – یان گرتە بەر و بە مەترسییان دانەنان لە هاوکێشەکەدا چونکە لایان عەیان بوو کە ئەوان پێیان ناکرێ پشت لە ناز و نیعمەتى باوەشى دەسەڵات بکەن ، بێگومان لە ئاییندەدا شێواز و رێگەى تر ئەگرنە بەر تا بە دەمکوت و سەرکوت و کوشت و بڕ ئەگات ، بۆیە ئەبێت ئێمەش لەو هەنگاوانەى دوژمنانى چینایەتیى ووریا بین و هەوڵ بدەین پێناسە و ڕێوشوێنى چەپ بۆ خەڵک بەیان بکەین نەک وەکو ئەوانەى کە تا ئێستا ناوى چەپیان زڕاندووە ، ئەمەش پێوەرەکانى لەمانەدا دەر ئەکەوێت :

1 – تێکەڵبوون بە دەسەڵات و ناعەدالەتییەکانى بە هەموو شێوەیەک ڕەت بکرێتەوە .
2 – پەرە بە خەباتى هاوبەشى مەدەنیانە ( ڕێپێوان – ناڕەزایەتى دەربڕین – مانگرتن و خۆپیشاندان ) و شێوازەکانى دیکە بدرێت لە پێناوى دەسکەوتە جەماوەرییەکاندا .
3 – نەترسانە کەلێن و درزەکانى ستەمەکان ئاشکرا بکەین و بە گژیاندا بچینەوە و خەڵکیان بۆ بهێنینە سەر شەقامەکان .
4 – دەسبەردارى ویستە کەسایەتى و حزبایەتییەکان ببین و ویستە جەماوەرییەکان لە پێشینەى ئەرک و کارەکاندا دابنێن .
5 – یەکتر قبوڵکردن و لێکگەییشتن و لێکنزیکبوونەوە بکرێتە بناغەى بیر کردنەوە بۆ کۆ کردنەوەى هێز و تواناى پەرش و بڵاوى چەپەکان بە لێبووردەییەوە هانگاوى بۆ بنێین .

هەرچى چەپى ڕاستگۆ هەیە بۆ ئەوەى بتوانن لە ئاستى بەجێگەیاندنى ئەرکەکانى ئەمڕۆدا بن و کارتى دەستى خۆ بە چەپگەرا و چەپزانەکانى دەسکەلاى دەسەڵات بسووتێنن و ئەبێت لە سەنگەرى داکۆکیى لە مافە زەوتکراوەکانى خەڵکى بەشخوراوەوە بێنە مەیدان و چى تر موجامەلەى دەسەڵات نەکەن و برەو بە هوشیارى چینایەتى بدەن ، ئەگەر وا نەکەین دەسەڵاتى سەرمایەدارى زیرەکانەتر وەخۆ ئەکەون و بە بەرنامەى نوێترەوە هاوشێوەى لیستى ئازادى و عەدالەتى کۆمەڵایەتى بەرهەم ئەهێنن و لە ڕاپەڕاندنى ئەرکە مێژووییەکان دوامان ئەخەن .

ماڵپه‌ڕی هیوا ره‌ش