٥\١٠\٢٠١٠

ئازادی لێرە .. ئازادی لەوێ‌!

ئەرسەلان مەحمود

لەهەر وڵاتێک... شارو، شەقام و، شوێنگەلێکی زۆرت بینی بەناوی"ئازادی"ـیەوە، ناودێر کرابوون، بزانە لەو شوێن و، وڵاتە، لەو شارو شەقام و شوێنە پرسی ئازادی و، بەهای ئازادییەکان، پرس و بەهایەکی لەبنەمادا ڕواڵەتی و، لەژێر پرسیاردان.

بەڵێ‌، وەها ناودێرکردنێک نە مانای ڕسکانی ئازادییەو، نەتینوێتی خەڵکیش بۆ ئازادی دەشکێنێ‌، ئێرانییەکان و، زۆرێکی تر لەگەلانی خۆرهەڵاتی، ئەوەی بەتەواوی مانا لێی بێبەشن، ئازادی و، بەهاکانی ئازادییە، کەچی بەدەیەها لەشوێنە گشتیەکانی ئەم وڵاتانەیش بەناوی"ئازادی"ـیەوە ناودێرکراون!..

ئازادی لەهەرێمی کوردستان، ئەگەرچی جیاوازییەکی بەراورد نەکراوی ژینگەیی هەیە، لێ‌ هێشتا لەخوار پێویست و خواستی مومارەسەکردنەوەیەو، بتەوێ‌ یان نەتەوێ‌، جۆرێک لەم وێناکردە شەرقییە بەدی دەکەی، بەنمونە لێرەیش دەیان شوێنگەلی گشتی و تایبەتی هەن بەناوی ئازادییەوە ناودێر کراون، لێرەش حکومەت و پەرلەمان، هەڵبژاردن، سەفارەتخانە، فڕینگەو نیشتنەوەی نێودەوڵەتی، گۆڤارو رۆژنامەو، دامەزراوەی جیا تر هەن، لێرەش ناوچەی گەشتیاری، یاریگەو مەلەوانگە، لێرەش بازاڕو ناڕەزایەتییەکان هەن، دور لەنادیدگەرایی و، بەراوردکارییەکی کوێرانە، بێگومان ستەمکارییە سیاسی و کۆمەڵاتییەکانیش بەجیاوازییەوە هەن.

لەوێ‌ ئازادییەکان بەسیستەمێکی تۆتالیتاری و، لێرە بەمیزاج رێکخراون، لەوێ‌ لەسەر ئازادی بیرکردنەوەو، گوتن، بەرۆژی روناک، دادگا ملی خەڵکی پەتیار دەکاو، لێرەش ئەم هەموو ژنکوژی و خودکوژییەی ژنان، ئەم هەموو ڕفاندن و کوشتنەی رۆژنامەنوسان، لێشاوی دڵشکان و تاقەت پروکێنی گەنجان، دامەزراوەیەک نییە بەشوێن گێرانەوەی مافەکانیانەوەبێ‌ و، بییانپارێزێ‌، وەک دەبینین ئیشی دادگاش بەتەنها بووەتە خۆخەریکردن بەشتە بچوکەکانەوەو، رۆتین بەربینی گرتوون!..

ئاشکرایە ململانێی نێوان ئازادی و‎‎‎‎‎‎ دەسەڵات، دیاردەیەکی مێژوییەو، هەمووان بەوە ئاشناین، ئێمەیش لەوەها راستینەیەک تێدەگەین، لێ‌ ئەگەر ئەوە بۆ گەلانی خۆرئاوایی، زیاتر ململانێیەکبوبێ‌ لەنێوان ‏حکومەت و خەڵک، بۆ خۆرهەڵاتییەکان و، ئێمەیەک لەو ناوچەیەدا، حاڵەتەکە دژوار ترە، لەم ناوچەیەدا، ئەوەی بکوژ یا سنوردارکاری ئازادییەکانە، ئەوەی بەڕواڵەتگەرایی دەیەوێ‌ خەڵکی منەتبار بکات، تەنێ‌ هەر دەسەڵاتی سیاسی یان حکومەت نییە، کولتورو خێڵگەرایی، گۆم و حەوزەی سوننەتی، هزری بازوگەرایی و، تەشریفاتی، لەکۆسپە هەرە گەورەو گرانەکانی بەردەم کرانەوەی پرسی ئازادی و جێگربوونی بەهای ئازادییەکانن، لێ‌ ئێستا سەردەمێک هاتۆتە پێش مرۆڤ چیتر باوەڕی بەوە نەماوە فەرمانڕەواو، ئەم دەسەڵاتە ناوەکیە بۆماوەیخوازانەی کۆمەڵگە، بێچەوانەی بەرژەوەندییە گشتیەکان، پێچەوانەی ئازادی تاک و ئازادییە گشتیەکان، هەروا دەسەڵاتێکی بێپەروا پۆڵاینی سەربەخۆ بمێنن و، زۆرینەش بۆ ئەبەد بەژێر ئەو هەژمونەوە گەلەو ڕەعییەتی کەمینەیەکی کۆمەڵایەتی یا سیاسیبن، چونکێ‌ ئەمانە لەباری مەنتیقیشەوە، دەبێ‌ ئەوە بزانن، دەسەڵاتی ئەوان جگە لەدەسەڵاتی تاک تاکەی پێکهاتەی نەتەوە بەچڕکراوەیی، خۆ شتێکی تر نیە، یانی دیاردەیەکی ئیلاهی و ئاسمانی نییەو، لە ئەزەلەوە بۆیان بەجێنەماوە، بۆیە لەپێڕۆکردنی ئەم دەسەڵاتە دەبێ‌ رەچاوی هەڵبژاردنی گونجاوترین پرەنسیپەکانی دیموکراسی و، جێگیرکردنی نوێترین سیستەم و یاسا بکەن، بێگومان پێچەوانەکەی بۆ هەریەک لەدەسەڵاتی باوگەرایی و دەسەڵاتی سیاسی، هیچشتێک لەبێبایەخییان ونناکاو، ‏بۆ هەمیشەیش لەژێر پرسیاردا دەمێننەوە، دیارە لەوەها دۆخێکیشدا تەنێ‌ روبەروبوونەوەی ستەمکاریی سیاسی بەس نابێ‌، دەبێ‌ چین و توێژە کۆمەڵایەتیەکان دژی ستەمکاریی هەست و ڕای باویش بجەنگن، مرۆڤی ئەم سەردەمە مەجبور نییە خۆی لەگەڵ هیچ دەسەڵاتێک بگونجێنێ‌، ئەوەی دەبێ‌ خۆی لەگەڵ هەژموونی ئەم مۆدێلگەراییە بگونجێنێ‌، دەسەڵاتە جیاکانن نەک خەڵک، تەواوی ئەو ئایینە ئاسمانی و، ئایدیۆلۆژییەتە ڕێسمانیانەی هاتوون و لە ئارادان، بۆ باشتر کردنی گوزەرانی مرۆڤ و، پێشخستنی ئەوانن، نەک بۆ سنوردارکردنی بیرکردنەوەو، گوتن و ژیانکردنیان.

کاریگەریی نەرێت، لەرێگەگرتنی هەر بەدگومانییەک سەبارەت بەیاساو رێساکانی رەفتار، لەنێوان ڕەعییەت و ڕەعییەت چێتیدا، لەنێوان دەسەڵاتدارو رەعییەتەکاندا، لەنێوان خانەوادەو عەوامدا، لەنێوان پیاوان و ژناندا، دەستکردی ئەو بەرژەوەندی و، هەژموونە تۆتالیتارییەن کە لەجێی دۆزینەوەو، کار لەسەرکردنی ئامانجی هاوبەش بۆ داکۆکیکردن لەئازادی، گومڕایی ئاکاری و، گەندەڵی خوو ڕەوشت و ژیاری بەگشتی دەبەشنەوە، مرۆ لەوەها حاڵیکدا نابێ‌ بەوە ڕازیبێ‌ نیری نەرێتی سیاسی و کۆمەڵایەتی، بۆ ئەبەد لەملی خۆی بسوێی و، سەر هەڵنەبڕێ‌، هێزی حکومەت و دەسەڵاتە جیاکانی تری کۆمەڵگە، کاتێ‌ هێزی مرۆڤەکانە، ئازادی تاکەکەسی هەر تاکێک لەخەم ڕەخسابێ‌، بەهەمان شێوە، ئەو کاتە هێزی هەمووانە کەئامانجی فەراهەمکردنی کەشوهەوایەکی مۆدێرنی هەیە بۆ بیرکردنەوەو ژیانکردنێکی باشتر، تا ئەو شوێنەی مرۆڤەکانیش لەرێگەی ئەومزنکردنێکی ئارەزومەندانەی ژیانکردنیانەوە، توانستەکانی باشتر بوونیش بەدەستنەهێنن، ئازادی شتێک نییە جێبەجێی سەر دیاردەو دەرکەوتەکانبکرێت، لێ‌ لەبوونەوە تا گەورەبوون، کێ‌ لەئێمەومانێکی شەرقی، ئازادو ئارەزومەندانە، مافی وەها بریاردانێکی ئەزمونکراوی هەیە؟ کێ‌ ئازادی سوربوون لەسەر ئارەزووەکانی خۆی هەیە؟ کێ‌ ئازادی داڕشتنی پلانی ژیانکردنی گونجاو بەکەسێتی خۆی هەیە؟، ئایا ئازادی ئەوەی ئارەزوی دەکەی هەیە؟، من دڵنیام تێکڕای کەمینەی بەریاردەر لەکۆمەڵگەی شەرقی و، دەسەڵات لەم ناوچەیەدا هێشتا وا هەست دەکەن رەفتارو خواستی ئازادی تاکگەرایی مرۆڤ، خواستێکی لەبنەمادا شێتانەو قۆڕو هەڵەیە، هۆکارەکەیشی لەبێئاگاییەوە نییە، ئاشکرایە ئازادی تاک دواجار یەکسانە بە یەکگرتنی ئازادی کۆ، ئەمەیش پێچەوانەی دنیابینی نەسڵی کۆن و، ئامانجی خەڵکانی فریودەرە، ئەمانە وەها دێتە بەرچاویان ئازادی بیرکردنەوە، ئازادی گوزارشتکردن، ئازادی بڵاوکردنەوە، ئازادی ڕاو بۆچوون، ئازادی جەستەیی، ئازادی رۆحی و...تاد، سەر بە پرەنسیپێکی جیا لەئازادین و، فەسادی سیاسی و کۆمەڵایەتی بەدوای خۆیاندا دەهێنن!..ترسیان لەوە هەیە مرۆ شتێکی گەورەتر بخاتە سەر بوونی خۆی، بۆیە نایانەوێ‌ وەک ئەوەی مرۆڤ خۆی دەیەوێ‌ ئاوا بژی، لەو باوەڕەدان دەبێ‌ پێڕۆی ئەو یاساو ڕێسا باوانە بکات کە دەسەڵاتی سیاسی و کۆمەڵاتی باو، بۆی دیاریکردون، ‏هەر پرینگانەوەیەکیش بەئینحراف و، هەڵگەڕانەوە لەکونی خۆی دەزانن، بەو عیبارەتەیش ئەوەی لەکونی خۆی هەڵگەرێتەوە گەڕ دەبێت!..لێ‌، هەڵگەڕانەوە لەسروشتی مرۆڤبوون، رێز نەگرتنی ئازادییەکان و، بەرپێگرتنی مافی هەڵسورانی ئارەزومەندانەی ئەوانی تری مرۆڤ و بوونەوەرە بەگشتی، هەر یاساو رێساو دەسەڵاتێکیش ئەو مافانە ئاوەڵە نەکات، ئەو کۆمەڵگەیە ئازاد نیە، یانی ئەو یاساو رێساو دەسەڵاتە، سەر بەڕەگەزێکی جیا لەلێورێژی کانیلەکانی ئازادین و، بەشوێن کۆنتڕۆڵکردنی ماف و، رەفتاری مرۆڤەوەن.
 

ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود