٤\٦\٢٠٢٠

بازاڕی حیزب و دۆخی دەسەڵات و چاکسازیی.

ئەرسەلان مەحمود  

ئایدیای مەجاز و حیزبی میزاجی.

سیاسەت و بزوێنەرە بابەتییەكەی لەكاری حیزبیدا، واتا ئایدیاو كارەكتەری دیارو چۆنایەتی لەیەكە پێكهێنەرەكانیدا، ئایدیای نادیارو غیابی كادری نەوعی لەهەر حیزب و یەكەیەكی حیزبیدا یانی نەبوونی بەهاو بنەمای حیزبی لەخۆی و بەڕوی دەرەوەی خۆیدا، عاقیبەتی ئەم بازاڕو جۆرە بێبەهاو بێبنەماییە لەحیزب و سیاسەتكردنەش دیارە، وەك ئەوەی لەكوردستان دەگوزەرێ‌ سەرئەنجامەكەی جێمانە لەپەرێزی سیاسەتداو كەوتنە لەپەراوێزی ڕوداوو گۆڕانكارییەكاندا، چونكە دواجار نەئایدیا مەجازەو نەحیزبیش میزاج.

ئایدیای مەجازی و حیزبی میزاجی، زادەی واقیع و حەقیقەتێكە بەمانای وشە پەتی، نەزاتی خۆخستنە ژێر پرسیارەوەی هەیەو نەئازایەتی وڵامدانەوەی بابەتی، دنیا بینییەكە پتر لەدوێنێدا دەژی، بەنمونە لەئەداو لێدواندا، لەڕاسپاردەو بڕیارداندا، هەمیشە لەئیننەو میننەیەك، لەسیماو سیناریۆیەك زیاتر شك دەبا، كێشەی لەگەڵ سایەو سێبەرەكەی خۆی هەیەو بەگومانەوە دەڕوانێ‌، ناگونجێ‌ دەیەوێ‌ هەرچی هەیە تەعریف بكاو بیگونجێنێتە خۆی، گەنجینەیەكە كەوتوەتە دەرەوەی ئێستاو سەردەمی نوێ‌، داپیرەیەتی و بیر دەكاتەوە، باپیرەیەتی و دەپەیڤێ‌، بابە گەورەیەتی و لێدەخوڕێ‌، ماف بەتەناف و ئازادی بەغڕام دەپێوێت، مەعدەنێكە بەردەوام خەریكی خۆ وێنا كردنەوەو خۆ دوبارە كردنەوەو خۆ جوینەوەو بەباكردنی كای كۆنە، ئاڵۆزی و بڵۆزییەكە تاقەتپڕوكێن!

داڕێژەرو ڕێبەرانی ئەم فۆڕمە لەسیاسەت، لایەنگرو ئەندامانی ئەم نەوعییەتە لەحیزب، وەك ئامرازی خودسەپێن و خۆدبژێوی ڕووت لەبەهای سیاسەت و مەهامی حیزب دەڕوانن، ئامانج لەسیاسەت و حیزبیبوون لەزیهنیەتی ئەواندا پتر پڕۆژەن، پڕۆژەی شەخسی، پڕۆژەی قازانجخوازو سەرمایەخوازی خودی، پڕۆژەی بەرژەوەندیگەراو سیادەخوازی خانەوادەو خێڵ و چاوچنۆكی، لەهەر كوێ‌ بابەتی گەشەپێدانی مرۆیی، مەسەلەی نەتەوەو هزری نیشتمانی، قازانجگەرایی و بەرژەوەندیخوازی ئەم زیهنیەتگەرانە بخاتە ژێر پرسیارو مەترسی لەناوچوونەوە، بێپەروا جگە وزەو هێزی جەڵەبی خۆیان دەكەونە هاوردە كردنی هێزی دەرەكی و هەرزانفرۆشی و لێدانی، بڕۆن دیرۆكی دورو نزیكی كوردەواری و لوتكە بەلوتكەی كوردستان بگەڕێن بەسەدەها نمونەگەلی نكۆڵیهەڵنەگرو زیندوو هەر لەجەنازەی بێسەرو شوێنكراوی نەیارەوە بگرە تا هەرەسپێهێنانی شۆڕش، تا هەكاری و بەرەی جوت، تا لێدانی بزوتنەوەی سیاسی ڕۆژهەڵات، ڕۆژئاواو باكور، تا 31ی ئابی 1996 تا لەبار بردنی خەونی خەڵك بەناوی سەربەخۆیی و گەمە كردن بەدۆسیەی كورد لەتاران و ئانكاراو بەغداو عەواملی هەڵتۆقاندنی داعش و ئەتككردنی شەنگال و... تاد لەو گۆڕانەدا ئەدۆزنەوە،بڕۆن زانستیانەو بابەتیانە بكۆڵنەوە بەئەستەم نەبێ‌ نادۆزیتەوە هەبێ‌ و بەپۆینت لای كردبێ‌ تەنانەت لەخودیخۆیشیدا دواجار بەمردنی ئاسایی خۆی مردبێ‌، هەرچی سەركەوتن و سەروەری هەیە بەهی خۆی دەزانێ‌ و تەواوی شكست و نەهامەتییەكانیش بەسووچی خەڵك!

واقیعە پەتییە فەرهەنگییەكەی كوردستان، بەهۆی ئەم ناهۆشمەندی هەمەكییەی هەیەتی، بەهۆی ئەم نائامادەییە مرۆییەی ناتوانێ‌ هەناسەی بێداربوونەوە بدات، هێشتا پتر هۆگرو دەنگدەرو شیردەری وەها زیهنیەتێكە، دارو بەردی ئەم خاكە، تاك بەتاكی ئەم خەڵكە، بەبێ‌ ئەوەی لەشانی گرانبێ‌ و بەخۆی بزانێ‌ بەناوی حیزب و ئایدیاو ئینتمای وەها حیزبییەكەوە ڕەنگكراوە، كەچی سەرەڕای ئەم هەموو نەهامەتییە مێژووییە، وێڕای ئەم هەموو سەرگەردانییە ژیانییە ئانییە هێشتا نایەوێ‌ و ناتوانێ‌ لەوەها حەقیقەتێك تێبگا، لەبەر مەرگ نا لەترسی ژیان لەبەر با كەس توانست و تاقەتی بیركردنەوەی نەماوە، بەمەیش زیانی گەورە بەر شەقام و گەشەی پرۆسە ژیانی و ژیاری و سیاسیەكە كەوتووە لەكوردەواریدا، ئەوەتا كەوتووینەتە دۆخێكەوە لەبندەست ئەم عقڵیەت و بەدەست ئەم بێدەنگییەوە شەیتان سەری لێ‌سەرەودەر ناكات!

دۆخەكە كەتیتە قۆرتاوێ‌.

حیزبەكان ڕاماون، پاڕلمان وڕماوە، حكومەت كەتیتە قۆرتاوێ‌، خەڵك متمانەی نەماوە، ئۆپۆزسیۆن بای بەرژەوەندی بردی، شەقامیان كرد بەكارتێكی سوتاو، بێدەنگییەكە سامناك، بارانی توڕەییەك دەبارێ‌ ڕەش، ژیان سەری سپیكرد، هیچ دیار نییە هیچ، وجود هەڵدراوەتە گۆشەیەكەوە تەنگەبەرو تاریك، سەیر دەگوزەرێ‌!!

عەقڵیەتی داڕێژەرو ئاڕاستەكاری دەیانساڵەی سیاسەتی زاڵ لەسەركردایەتی كردن و بەڕێوەبردنی ئەم وڵاتەدا "هەرێمی كوردستان" ئێستا پتر لەهەر كات بەدەست كەمینەیەكی لەخۆدای مەترسیدارو خۆبەزۆرزانی خودپەسندو خودسەپێنەوە، گەواهی بەكۆتایی هاتنی توانستەكانی ئەدا، كەچی لەبری ئاوڕدانەوە لەمێژووی دورو نزیکی دەسەڵاتداران، لەپەرێزی دوێنێ و پەراوێزی ئەمڕۆی خۆی، هێشتا بەناوی چاکسازیی و پاكسازییەوە خەریك بەوەیە هەمووان بخاتەوە چاوەڕوانی چنینەوەی بەرهەمێك نزیك بەقڕنێكە لەزەوی و زیهنیەتیدا تۆوەكەی نەچاندووە!!

چاکسازیی و پاکسازیی ئابوری لەغیابی عەقڵدا بەوڵامان ئاو ناخواتەوە، لەفەراغی مەبادئی نیشتمانیدا بەشیعاران ناپەڕێتەوە، بەبێ هێنانە ئاراوەی گۆڕانكاری ڕیشەیی لەسیاسەت و سیستمی حوكم و حكومڕانێتیدا بەداخستن و پەكخستنی پاڕلمان، بەگەمارۆدانی ئەم حیزب و بەسەربازگە كردنی ئەم كۆڵان و ئەو شەقام نایەتەدی، چاکسازیی و پاکسازیی ھەرگیز بەعەقڵیەتێكدا قوتناچێت سەركەوتنەكان بەهی خۆی بزانێ‌ و شكستەكانیش بەسووچی خەڵك، چاکسازیی و پاکسازیی بەعەقڵیەتێك ناكرێ‌ و جێبەجێ نابێ لەواقیعدا قازانج ویست و خۆوەبەرهێن لەسەر كەوڵی ئەوانی دی، ھێزو وزەو ئیرادەیەکی دەوێ مەزن.

كەی عەقڵیەتی دامەزراوەیی و نیشتمانی لەجێی عەقڵیەتی پەتی و زاڵ بووبە كۆرس و هاتە سەر كورسی دەسەڵات، چرۆی چاکسازیی و پاکسازییش شكۆفە دەكات، خەڵكی دەبنە لایەنگرو پشتیوانی، متمانە دەبوژێتەوە، هەماهەنگی و قوربانیدان دەبنەوە بەنەرێت، ئەوەی ئەم وڵاتەی بەم ڕۆژە نەخوازراوە گەیاند، هزری زاڵی لەباربەرەوەی یەكەی نیشتمانی بوو، ئەوەی ئەم خاكەی بەتاڵان برد، عەقڵیەتی تەمبەڵ و ئەنانیەتی پەرتكەو زاڵبە بوو لەسیاسەت و ڕێكردندا، ئەم زامە قوڵانە بەتەبلیغات و بانگەوازی سۆزەكیانە ڕەنگە وەك هەمیشە بۆماوەیەك قەتماغە بگرن، بەڵام سارێژ نابن، ئازاری ئەم كۆستە گەورە ژیانی و ژیاری و ڕوحیانەی مرۆڤی كورد بەهاتنە ئاراوەی گۆڕانكاری ڕیشەیی لەئەدای حوكم و سیستمی حوكمڕانێتیدا نەبێ‌ نابڕێنەوە.

كورت و پوخت، هەتا چەندو چۆنایەتی پرسیارەكان زیاتر بەرز ببنەوە لەزیهنیەتە فەردی و گشتییە كۆمەڵایەتی و سیاسیەكەدا، تەمەنی ئەم حوكم و حكومڕانێتیەی هەیە لەبری سەركەوتن، لەكەمی و كەناراوەكانی كەوتن نزیك تر دەبنەوە، لەبەرامەریشدا حیكمەتەكە ئەوەیە هەتا بەرزبوونەوەی ئاستی زاتیەت و بابەتیبوونی وڵامەكان باوەڕپێهەنەر تر بكەونەوە لەواقیعدا، پەنجەرو دەرگەی نوێ‌ و زیاتر بەڕوی چاکسازیی و پاکسازیی بنەڕەتیدا دەكەنە سەر پشت، جارانێك ڕەنگە ڕاگەیاندنی نییەت باشییەك بەس بووبێ‌ بۆ هەڵگرتنی وەها هەنگاوێك، بەڵام ئێستا بابەتەكە قورس ترە، چونكە برینەكە قوڵترە، چونكە ئازارەكە زیاترە، چونكە ژیان مەترسیدارتر بووە لەمەرگ!

نە دنیا دەڵێ نا.. نە کورد خۆیشی شتێک دەڵێ بە مانا.

٢٨ ساڵە سامناکی ھەرێمایەتی لەنزیک و دورەوە، لەئەرزو لەئاسمانەوە، بێپەرواو بەئاشکرا، لەدنیا ھەر گەڕێ، بەبەرچاوی پارلمان و حکومەتەکەیەوە، تەراتێنییەتی لەم بستۆکە خاکە باشورە بەحساب ڕزگار کراوەی نیشتماندا، ئەمڕۆ ٢٨ی ئایاری ٢٠٢٠ تەواو ١٠٢٢٩ ڕۆژە سنورو سیادەی ئەم ھەرێمی کوردستانە بەحساب فیدڕاڵە، لەلایەن دەوڵەتانی ئێران و بەتایبەت تورکیاوە، ھەر ڕۆژەو بەبیانوێک، ھەر جارەو بەپاساوێک لەشکۆی دەدرێ و ئەتک دەکرێ، نەدنیا دەڵێ نا، نەکورد خۆیشی شتێک دەڵێ بەمانا!!

وتمان حکومەت تواناو دەسەڵاتی بەرگری و بەرەنگار بوونەوەو پارێزبەندی دەولی نییە، ئەی ڕێگە نەدان بەگربوونەوەی ئاپۆرەی جەماوەری و ڕێگری کردن لەڕژانە سەر شەقام لەلایەن حکومەتەکەیەوە یەعنیچی؟! وتمان داگیرکاران بەدوای فراوانخوازی خۆیانەوەن و ھەرگیز نابن بەدۆست، ئەی ئەم حکومەتە کوردییە کاتێ نایەوێ لۆبی بکا دژ بەدەستدرێژییەکانی سەر خاکەکەی ئەم سیاسەت و دیبلۆماسیەتەی کەوتوونەتە کوێی ئەم ھاوکێشەیەوەو جێکردنەوەی ئەم ھەموو بارەگاو مۆڵگەو سەربازگە ئیستغباراتیانەی سەر خاکەکەی یەعنیچی؟! وتمان کوا چارەنوسی فڵان زیندانیکراو، کوشتنی ئەم بۆ، وتتان ئەمیان میت و ئەویان ئیتڵاعات و شۆفار بوون، ئەی ئەم چاوساغی و ھەواڵگرییە ڕاستەوخۆیەی بۆ فڕۆکە مەرگچێنەکان دەکرێ یەعنیچی؟! چرۆی بێمتمانەیی لەناخی تاکی کورددا، بوعدەکەی لەمەسەلەی نەبوونی خەدەمات و نەدانی مووچە قوڵترە، لەچاندنی ئەم تۆیی ئەم پرسیارە جیددیانەوە سەریان دەرھێنا، دەیانساڵە زۆرینەیجار بێدەنگی و ھەندێجاریش دەرکردنی بەیاننامۆکەیەکی شەرمنانە نەیتوانی تاڵە موویەک چییە لەم واقیعە تاڵەی بگۆڕێ و حکومەت پرسیارێکی لەخۆی نەکرد، زەحمەت نەبێ پێمان بڵێن ئەی لرفلێدانی ئەم ھەموو وەتەنیەت و لێدانەوەی قەوانی ئەم ھەموو ڕۆمانسیەتی قەومییەتەتان یەعنیچی؟!

ھەر دەسەڵات و حکومەتێک نەتوانێ سنورو سیادەی خۆی بپارێزێ، ناشتوانێ ژیان و سەلامەتی ھاوڵاتی، ماڵ و موڵک و گیانی خەڵکەکەی بپارێزت، خۆ بەرگری و بەرەنگار بوونەوە بەتایبەت لەم سەردەمە نوێیەدا، ھێندەی پەیوەستن بەئیرادەو ھێزی عەقلانییەوە، ھەرگیز ئەوەندە لەوزەو ھێزی چەکەکانەوە نایەو سەرچاوە ناگرن، بەڵام دەسەڵات و حکومەتێک ھێندە ئەنانی بێت بەتەنھا چاوی لەخۆی و پشت لەخەڵکەکەی بێت، ھێندە دەربارو بەرباد بێت قاچەکانی لەدەست ئەم و سەری بەباوەش ئەوەی ترەوە بێت، وەزەو ئیرادەی ڕەسەنایەتی، ورەو ھێزی عەقلانی بەرگری و بەرەنگاربونەوەی لەکوێ بوو تا بتوانێ خاک و خەڵکەکەی بپارێزێ، وەھا دەسەڵات و حکومەتێک لەواقیعدا ھەمان ئەو ھێسترە بێکەسە لەبڕنەو بارکراوەی ناو ئیدیۆمە کوردەوارییەکەیە ھەر کاتێک ھەڵکەوێ گورگ دەیخوات!

وجودی پارت و بزوتنەوە شۆڕشگێڕییە بەبنەما مرۆییەکان نەک ھەر لەناوچەکەدا لەھەر کوێی دنیا، زادەی کێشیەو ئاریشەیەکی واقیعی نیشتمانی و مرۆین، باجەکەی دەبێت وڵاتبەدەرکارەکەی بیدات، کێشەی کورد کێشەیەک نییە لەودیوی سنورەوە ھاوردەی ئەم دیوی وڵاتان کرابێت، ئەوا ئیران و تورکیاو سوریاو عیراقن تا ھەنکوکەیش دەیانەوێ لەسەر خاکەکەی خۆیشی وڵاتبەدەری بکەن، دەشڵێن نابێ دەنگ بکەیت و نابێ کاردانەوەشت ھەبێت، حکومەتی ھەرێمیشیان ڕاھێناوە پێیان بڵێت ھەڤاڵینە لێرەوە تەقە لەم دیوی سنور مەکە، لەکاتێکدا لەھەر لایەک باشتر تێدەگەن و دەزانن بۆردومان و پەلامارو ئۆپەراسیۆنی دەیانساڵەی تورکیاو دەوڵەتانی داگیرکار بیانوون، کەچی بەرژەوەندی حیزبی و خێڵەکیانە سەری پێنەوی کردون و شەرمیش لەخۆیان و خودا ناکەن ڕاستەوخۆش نەبێ بەجۆرێک لەجۆرەکان ڕەوایەتی بەداگیرکار دەدەن، گوایە سیادەی دەولییان بەزاندووە، وەک ئەوەی مافی پەلاماردان بۆ ئەوان ڕەوابێ و بەرگری بۆ کورد ناڕەوا، دنیا دەزانێ کورد سەردەمانێک ئەم جۆرە پارت و بزوتنەوە سیاسیانەی ئێستا لەم فۆڕم و بەم ناوانەوە ھەر نەبوون، بەڵام داگیرکاران سەدانساڵە ھەر سەردەمەو بەبیانوێک، ھەر قۆناغەو بەپاساوێک کورد قڕ دەکەن، کەچی خۆمان نامانەوێ لەسوچەکە تێبگەین!

دوای ھەر بۆردومان و پەلامارێک شەرمنانە بانگەوازو داواکاری لەداگیرکاران بۆ ھێنانە ئاراوەی چارەسەری ئاشتیانەی لەخۆدا، بەھای نەماوە، ناتوانێ فراوانخوازی و پەلاماری دڕندانەیان بووەستێنێت، کورد لەسەریەتی یەکەی نیشتمانی و نەتەوەیی خۆی لەفۆڕمێکی نوێ و بەدەر لەڕۆمانسیەتی کوردایەتی بونیاد بنێت، ئەوەی شکۆی شکاوی تاکی کورد ڕاستدەکاتەوەو وای لێدەکات بەبێ نان لەپێناو ڕزگاری و ئازادیدا بجەنگێت، ئەوەی دەتوانێ ئیرادەو متمانە لەزیھنیەتی کورداندا بونیادبنێتەوە، ئەوەی دەتوانێ داگیرکاران بوەستێنێ و ئازادیخوازان بکات بەدۆست و بیانھێنێتە سەر ھەست لەسەر دۆزەکەی، تەنھاو تەنھا پێکھێنان و بونیادنانی یەکەی نەتەوەیی ھاوچەرخانەی کوردی و بەمانبوونی یەکەی گوتاری نیشتمانی کوردییە لەواقیعدا.

چاکسازیی بە كێ‌ دەكرێ‌ و كێ‌ نایەوێ‌ پاکسازیی بكرێ‌.

باوەڕ بەوە مەكەن هەبێ‌ خۆی بەخاوەن مۆڕاڵ بزانێ‌ و دژی چاکسازیی ڕیشەیی و ڕاستەقینە بێت، ئەو دەنگە نەشازو نەسازانەی لەڕێگەی فەیكە میدیاوە وا وێنا دەكەن، لەوەتەی هەن هەروایان هێناوە، یانی هەرگیز بەبێ‌ خوڵقاندنی دژو دوژمنایەتی وەهمی و تەموومژاوی كردنی ئەم و ئەو بەخاتری ڕەوایەتیدان بەوەها ناڕەوایەتییەك نەكاراون یەك هەنگاو بەڕێگەو ڕێبازەكاندا هەڵزنێن، بڕۆن سەیری مێژوویان بكەن، نزیك بەسەدەیەكە بەناوی نیشتمان و كوردایەتی و برایەتی و دیموكراسییەوە، وڵات هەرزانفرۆش و دژایەتی كوردایەتی و برایەتی و دیموكراسییەت دەكەن، هەروەك چۆن دەیانساڵیشە بەناوی چاکسازیی و پاكسازییەوە لەژێرەوە خەریكی خود زومكردن و خود سەپاندن و خود بەڕەمزییەتكاری خۆن!

حكومەت ئەگەر هەر بەجیددی دەیەوێ‌ چاکسازیی بكات، نەك هەر كەس نییە قفڵی بكات، هەمووانیش پێشوازی لەوەها هەنگاوێك و پشتیوانی لەوەها پرۆسەیەك دەكەن، بەڵام چاکسازیی وەك بژارو مژاری دامەزراوەیی، وەك ڕێكخستنەوەی كاروبارو میزانییەی ئەنجومەنی وەزیران، وەك پێداچوونەوەو كەمكردنەوەی بابەتیانەی وەزارەتەكان، وەك ڕێكخستنەوەو پاككردنەوەی داهاتە ناوخۆییەكان و ساغكردنەوەی چاوگە سیادییە داراییە فیدڕاڵییەكان، وەك هەڵوەشاندنەوەی یەكە تایبەتە دەیانهەزارییە پاسەوانە بەناو سەربازییە بندیوارو سەرباخ و خەلفەی دیوەخان و مەتبەخەكان، ناكرێ‌ ئیددیعای چاکسازیی بكەیت بەڵام نوێنەرایەتییەكانی حكومەتەكەت لەوڵاتان لەبری لۆبی نیشتمانی، خەریكی كاری هەواڵگری حیزبی و تەسفییەی حیزبی بن، ناكرێ‌ بتەوێ‌ پاکسازیی بكەیت و سەدانهەزار مووچە بەناوی یەكەی هەشتاو زێرەڤانییەوە مانگانە لەحكومەت بكێشیتەوە بەڵام هەتا ئێستا لیست و تەنانەت یەك ناوی تۆمار كراویانت جگە لەژمارە لەهەژماری بانكی و حسابات نەبێت، ناكرێ‌ بەناوی دامەزراوەی ئەمنی نیشتمانییەوە خەریكی كاری حیزبی بیت و دڵخوازانەیش پارە بەبێ‌ كۆنتڕۆڵ و چاودێری لەخەزێنەی حكومەت ڕاكێشیت، چاکسازیی بەر لەهەر شتێك دەبێ‌ لەم بابەتانەو خەرجییە كراوەكانی بەناو پڕۆتۆكۆڵ و گەشت و گەڕانە تایبەت و نهێنییەكانەوە دەست پێبكات، نەك بەناوی ڕێكخستنەوەی مووچەی فەرمانبەران و قوت و قوڕگ گرتنی خەڵكی، دەبێ‌ لەدەست هەڵگرتن لەپاوانكاری كەرتی تایبەت و دورخستنەوەی بزنس لەسیاسەتی ئیدارەدانەوە دەست پێبكات، چاكەكارو چاكەخوازی ڕاستەقینە ئەوەیە لەچاكردنەوەی عەقڵیەت و پاككردنەوەی پەرێزی خۆتەوە دەستپێبكەیت، حكومەتێك زاتی ئەوە نەكات دەست بەرێتە بەرژەوەندی حكومڕانەكانی خۆی و گەورە كاربەدەستانی وڵات چۆن جورئەت دەكاو بەكەوڵی كێ‌ ڕەوایە دەست بۆ قوت و قوڕگی خەڵك بەرێت!؟!

بەدبینییەكە لەڕاستیدا ئەمەیە، چۆن دادو دادوەری ئەوە نییە خۆت بەشتە بچوكەكانەوە خەریك بكەی و زاتیش نەكەی دەست بۆ كێشەو ئاریشە گەورەكان بەری، بچوكی و دەستەپاچەییە، دروست تێدەگەی نیەتی چاكەو چاكەكاری، ئیددیعای چاکسازیی و پاکسازیی لەسەر زارو زمانی كەمینەیەكی زۆرینە هەڵخڕێنەرو مەترسیدار هەروایەو لەڕاستیدا هەر كەوڵكردنی چاوگە بچوكەكانە لەپێناو بەزیندو هێشتنەوەی سەرچاوەی فەسادەییە گەورە فاسیدەكان. لاڕێكاری و خراپ بەكاربردنی دەسەڵات، دزی جۆراو جۆر، گەندەڵی هەمە چەشنە، تاڵانكاری بەربڵاو، بەدرێژایی ئەم دەیانساڵە لەحكومڕانێتی، ڕاستیەكی نكۆڵی هەڵنەگرە، كەچی جگە لەهەندێ‌ وردەواڵە كەس نەیبیست، كەس نەیزانی، هەرگیز ڕوی نەدا ڕۆژێ‌ لەڕۆژان تەنها یەكێك لەگەورە كاربەدەست و بەرپرسە باڵاكانی ئەم وڵاتە بانگهێشت بكرێ‌ و بگوترێ‌ زەحمەت نەبێ‌ ئەم هەموو سەروەت و سامانە خەیاڵییەت چۆن بەیەكەوە ناوەو لەكوێت هێناوە، لەكاتێكدا هەمووان دەزانن ئەوانەی پاكن لەناو هەمەكارەكانی ئەم هەرێمە، ژمارەیان لەپەنجەكانی دەست تێپەڕ ناكات، یانی بەدەگمەن نەبێ‌ نیانە پێگەو جێگەو هەموو هەبوونی بەتەواوەتی لەزیهنیەتی تاك و گشتیدا نەكەوتبێتە ژێر پرسیارەوە، ئەمانەی بەخاتری شاردنەوەی فەشەلی خۆیان ئەمڕۆ هاتوون قسە لەچاکسازیی و پاکسازیی و هێنانە ئاراوەی حكومڕانێتی خاوێن دەكات، ئەی دوێنێ‌ لەكوێ‌ بوون؟ مەگەر پێشتریش بەشە هەرە پێشەنگە خوڵقێنەرەكەی ئەم دۆخە بێدادو ئەم ڕەوشە بێماف و ئازادی خنكاندنە نەبوون لەپشتەوە؟!

عەقڵیەتی مەترسیدار ئەگەر هەر لەسەرەتاوە بەریپێنەگیرێت، وەك نەوەوی وایە كۆكوژە، هەرگیز ناتوانێ‌ حوكمێك بكات سەلامەت، ناتوانێ‌ حكومەتێك بداتێ‌ هەمووان لەسایەیدا نەبووبێتنە گرێگرتەی قوژبنە ڕوخاوەكان، چونكە نافامێ‌، ناتوانێ‌ لەوەهم و كێوی ئەنانیەتگەرایی بێتە خوارەوەو هەردەم خۆی لەسەروی لێپرسینەوەو چاکسازیی لەخۆیدا دەبینێ‌ چجای چاکسازیی لەگشتیدا، ئەوەی دەسەڵاتە جیاكانی چاودێری و جێبەجێكردن و قەزایی ئەم وڵاتەی خراپ بەكاربردوە، ئەوەی مایەو سەرمایەی ئەم وڵاتەی بەتاڵانبردوە، ئەوەی فەسادی ئیداری و ئەخلاقی نواندوە، مووچە خۆری داماوو خەڵكی سادە نییە، بەرپرسە باڵاو گەورە كاربەدەست و بڕیار بەدەستەكانی ئەم هەرێمەو ئەم كەمینە مەترسیدارەن، كەی بیانەوێ‌ پاڕلمان پەك دەخەن، ئەوەی بیانخاتە ژێر پرسیارەوە دزو حیزو هەزارەها سیناریۆی قێزەونی دوادەخەن، چاكەكاری و چاکسازیی بەكەسانێك دەكرێ‌ ئەهلی چاكەو ئامرازی چاکسازیی بن نەك خۆیان خوڵقێنەری خراپەكاری و تاڵانكاری و فەسادی ئیداری و مۆڕاڵی بن.

حكومەت ئەوەیە سەری خۆی بەخۆیەوە بێت، خاوەن دەستورو سیستمێكی خۆشگونجاوی دیارو پەسەندكراوی هەموان بێت، خاوەن شكۆی خۆی بێ‌ و سیادەی وڵاتەكەی خۆی بەلاوە گرینگ تربێت لەبەرژەوەندی خێڵگەرایی و حیزبۆكراتی و دەوڵەتانی دەوروبەرو دورو نزیك، دادو دادوەری ئەوەیە سەرو ماڵ و موڵكی هەمووان هاوسەنگ بپارێزی، ماف و ئازادی هەمووان هاوتا فەراهەم بكەیت، چاکسازیی ئەوەیە دەست لەقوت و قوڕگی خەڵك هەڵگری و لەجێگەیدا عەقڵیەتی حكومڕانێتیكردنت بدەیتە بەر نەشتەرگەری و درمەكانی لەڕەگەوە هەڵتەكێنیت، پاکسازیی ئەوەیە هەموو ئەوانەی بەناڕەوا جگە لەخودا بوونەتە خاوەنی سەرمایەی خەیاڵی و هەموو شتێك، بدەیتە دادگەو سزایان بدەیت، ئەوسا بێیت دەست بۆ ڕێكخستنەوەی مووچەو مافی زەوتكراوی مووچەخۆران بەریت. بەڵێ‌ لەم بەرو بازاڕەشدا لەماف و پلەبەندی مووچەكانەوە بگرە تا دەگاتە هەموو جومگە یاساییەكانی بێدادی و فەسادی هەیە، بەڵام كێ‌ ئەمەی كردوە، لەپێناوچیدا ئەمە كراوە، دیارەو دەبێ‌ بەر لەهەر شتێك لێپرسینەوە بكرێ‌ و ئەوانە سزا بدرێن، نەك حەقیقەتەكە تەموومژاوی بكرێ‌ و دەنگەكان وەك دەنگی دژە چاکسازیی و ڕیفۆڕمی حكومڕانێتی ئەژمار بكرێن.
 

ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود