|
٢٣\٤\٢٠١٥
بەرەو
بەدیجیتالکردنی رۆژنامەی کوردی.
فەرمان
عەزیز شەریف
 یەکێک لەکارە ھەرە گرنگەکان بۆ مێژووی کورد
، ئەرشیف کردن و پاراستنی
رۆژنامەی کوردی یە
، کە بەیەکێک لەسەرچاوە گرنگەکانی نووسینەوەی مێژوو
دادەنرێت.
بەدرێژایی مێژوو لەدەرچوونی یەکەم رۆژنامەی کوردی لەساڵی ١٨٩٨ بەناوی
(کوردستان) ، تاکو ئێستا بەسەدان رۆژنامە و گۆڤار دەرچوون و دواتر
وەستاون ، ھەرچەندە نەمانتوانیووە تەواوی ژمارەکانی ئەو رۆژنامە و
گۆڤارانە کۆبکەینەوە و ئەرشبف یان بکەین لەکتێبخانەیەکی نیشتمانی
، بۆ
ئەوەی ھەموو لێکۆلەرەوانان و کەسانی دیکە بەئاسانی بتوانن دەستیان پێ
بگات و بۆ نووسینەوەی مێژوو
، و توێژینەوەکان لەھەموو بوارەکان سودی لێ
وەربگرن . لەدوای ساڵی ١٩٩١ قۆناغێکی دیکەی رۆژنامەگەری کوردی دەست پێ
دەکات و بەدەیان رۆژنامە و گۆڤار دەرچوون
، بەڵام ئەرشیفەکەیان نادیارە
. وە لەدوای رووخانی رژێم لە ساڵی ٢٠٠٣
، رۆژنامەگەری کوردی لەباشوری
کوردستان چووە قۆناغێکی گرنگی دیکەی رۆژنامەگەری
، ئەوەی گرنگە ئەوەیە
کە لە رابردوو نەمانتوانیووە رۆژنامەگەری کوردی بەئەلیکترۆنی بکەین
،
بەڵام لە ١٠ ساڵی رابردوو بەھۆی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و بەرفراوان
بوونی زیاتری تۆڕەکانی ئەنتەرنێت وای کردووە کە ھەموو رۆژنامە و
گۆڤارێک خاوەن (سایت)ی تایبەت بەخۆی بێ
، بەڵام بەھۆی ناشارەزایی یان
کەمتەرخەمی ئەرشیفی رۆژنامەکە لەسەر سایتەکەیان نییە
، ھەموو رۆژنامە و
گۆڤارەکان لینکی (ئەرشیف) یان داناوە
، بەڵام زۆربەیان یان بەتاڵە یان
ئەرشیفێکی کرچ و کاڵی رۆژنامەکەیە
، کە چەند ژمارەیەکیان داناوە و
ئەوانی دیکە کارناکات.
وەک ھەنگاوێکی سەرەتایی داوا لەھەموو رۆژنامە و گۆڤار و بڵاوکراوەکان
دەکەم ھەریەکە و لەلایەن خۆیەوە کاربکات بۆ ئەوەی تەواوی ژمارەکانی
رۆژنامەکەی لەبەشی ئەرشیفی سایتەکە دابنێت لەبەر کۆمەڵێک ھۆکار وەک:
١- بۆ ئەوەی لێکۆڵەرەوانان و توێژەران لەھەموو بوارەکان و لەھەر شوێنێک
پێویستیان بوو بتوانن دەستیان بگات بەئەرشیفی رۆژنامەکە.
٢- خاڵێکی دیکەی گرنگ پاراستنی خودی رۆژنامەکەیە لەھەموو لەناوچونێک .
بۆ نموونە ئەرشیفی سەدان رۆژنامە دوای کەوتنی
موسل، وداگیرکردنی
لەلایەن داعش
، وەک میدیاکان باسیان کرد داعش زیاتر لە (١٠٠٠٠٠) کتێبی
کتێبخانەکانی (موسل) ی سوتاندووە
، ئەی دەبێ ئەرشیفی چەند رۆژنامەی
لەناو ئەو کتێبخانانەش دا سوتاندبێت.
٣- گرنگترین شت لەنووسینگەی سەرەکی ھەر رۆژنامەیەک
، خودی رۆژنامەکەیە
لەئەگەری سوتاندنی بارەگای رۆژنامەیەک یان وێرانکردنی
، دەتوانرێت کەل
و پەلەکانی دیکە
، لەم ئامێرانەی بۆ کاری رۆژنامەکە بەکاردێت
، پەیدا
بکرێتەوە ، بەڵام ئەرشیفی ژمارەکانی رۆژنامەکە کەسەدان و ھەندێک جار
لەھەزار ژمارە تێپەڕی کردووە . چۆن پەیدا بکرێتەوە؟
٤- ھەر رۆژنامەیەک لەسەر سایتەکەی خۆی بەشی ئەرشیف چاڵاک بکاتەوە و ئەو
ژمارانەی کە دەردەچن دوای فرۆشتنی لەبازار دواتر بیخاتە سەر سایتەکە و
ھەوڵ بدات ھەرچی ژمارەکانی پێشوترە لە ژمارە(١) ەوە بیخاتە سەر سایتەکە
، دواجار دەتوانین کۆکراوەی ئەرشیفی ھەموو ئەو رۆژنامە و گۆڤارانە کە
بەدیجتاڵی کراون بکەینە ئەرشیفێکی گرنگ و دەوڵەمەندی رۆژنامەگەری
کوردی.
بەسەیرکردن و بەدواداچوونم بۆ زۆربەی رۆژنامە و گۆڤارە کوردییەکان
،
دەتوانم بڵێم ھیچ رۆژنامە و گۆڤارێک ئەرشیفێکی تەواو و بێ کەم وکوڕی
لەسەر سایتەکەدا نییە
، کە تەواوی ژمارەکانی بەرێک و پێکی بەبەرنامەی (PDF)یان
ھەر بەرنامەیەکی دیکە ھەبێت
، تاکو بتوانی سود لەئەرشیفەکەی ببینی
،
بەڵام بەشێکیان لەوانی تر باشترە و ژمارەیەکی زۆریان داناوە
، کەچی
ھەندێکیان تەنانەت یەک ژمارەشیان لەسەر سایتەکە دانەناوە.
رۆژنامەی (القدس العربی) کە رۆژنامەیەکی رۆژانەی عەرەبی نێودەوڵەتیە
،
ئەرشیفەکەی لەساڵی (١٩٩٨) ەوە تاکو ئێستا ھەمووی لەسەر سایتەکە ھەیە
،
کە دوایین ژمارەکانی تاکو ناوەراستی مانگی ئازاری ئەمساڵ لە (٨٠٥٠)
تێپەڕی کردووە
، ھەرچەندە ئەو رۆژنامەیەش لەساڵی (١٩٩٠)ەوە دەردەچێت و
تاکو ژمارەی (٢٦٩٩)ی لەئەرشیفی سایتەکەی نییە.
تاکو ئێستا ئەرشیفی ھیچ رۆژنامەیەکی کوردی لەسەر پێگە ئەلیکترۆنییەکان
نییە کە لە نێوان ساڵی ١٩٩١ تاکو ٢٠٠٣ دەرچوونە . لەکاتێکدا لەو
ماوەیەدا دەیان رۆژنامە و گۆڤار دەرچوونە . ھەرچەندە ئەو رۆژنامانەی
کەبەردەوامن لەدوای راپەڕینی ١٩٩١ تاکو ئێستا لە پەنجەکانی یەک دەست
تێناپەڕن . سەبارەت بەو رۆژنامە و گۆڤارانەی کە ئێستا وەستاون چۆن
لەداھاتوو بتوانین بیان دۆزینەوە و بەشێوەی دیجیتاڵی و ئۆنڵاین
ئەرشیفیان بکەین
، تاکو لەداھاتوو مێژووی رۆژنامەگەری کوردیمان گەشاوە
و روناکتر بێت بەئەرشیفێکی دەوڵەمەند.
farmandween@yahoo.com
|
