(بزووتنەوەی هاریکاری) دەرئەنجامی جووڵانەوەی
کارگەکان و خوێندنگاکان و فەرمانگەکانە.

ئەنوەر نەجمەدین

ئەگەر بە میژووی جوولانەوە کۆمەلایەتیەکاندا بچینەوە، دەبینین هەمیشە خەلکی لە ناو کارگەکان و لەسەر زەویەکان و لە فەرمانگەکان و لە خویندنگاکانەوە، واتە لە ژیانی واقیعی خۆیانەوە، دەرکی پیداویستیە گرنگەکانی ژیانیان دەکەن و هەرلەویشەوە رۆلی خۆیان و ریکخستنەکانیان و خواستە کۆمەلایەتیەکانیان دادەریژن. بۆیە لە دارشتنی دروشمە کۆمەلایەتیەکانیان و وەرگرتنی هەر هەلویستیکیشدا بەرامبەر دەستەلات، هەرگیز ناگەرینەوە بۆ تیۆریەکانی ئەم زاناو ئەو سەرکردە، ئەم یان ئەو ئایدیۆلۆژیای فەلسەفی، ئەم یان ئەو ئایین، بەلکو هەمیشە لەو پیداویستیانەوە دەستپیدەکەن کە ئاستیک لە گوزەرانی رۆژانەیان بۆ دیاری دەکات. ئەمە لەکاتیکا کە بە پیچەوانەوە، هەموو حیزبیکی سیاسی، لە روانگەی رۆلیکی سیاسی و گۆرینەوەی دەورەوە لەگەل حیزبەکانی ترو دەستەلاتی سیاسیدا، ئامانج و دروشمە سیاسیەکانی خۆیان دادەریژن.

با بگەرێینەوە بۆ سالانی چلەکان و پەنجاکان: ئەو کاتەی جووتیاران، هەر بە شیوەیەکی سروشتی، کەوتنە خۆکۆکردنەوە دژی دەرەبەگەکانی کوردستان، هەر ئەوکاتە حیزبە سیاسیەکان، خۆیان کوتایە ناکۆکیەکانیانەوەو ئەو شەرەیان لیکردنە شەری حیزبایەتی، وە دواتریش جووتیاران کرانە ژیلەمۆی بزووتنەوەی دەرەبەگەکانی کوردستان. لە شارەکانیشدا، هەر ئەوەندەی کریکاران و فەرمانبەران و مامۆستایان و قوتابیان، بە دروشمەکانی خۆیانەوە، رژانە سەر شەقامەکان، حیزبە سیاسیەکان خۆیان ترنجانە ریزەکانیانەوەو لەژیر دروشمی بەرژەوەندیە نیشتمانیەکان و دژایەتی ئیستعماردا، کەوتنە چەواشەکردنی ئەو بزووتنەوەیەو لە مۆرکە کۆمەلایەتیەکەی خۆیان دامالی و لە بەرژەوەندی سیاسیەکان و دەستەلاتدارانی عەرەبی و کوردیەوە، کەوتنە ئاراستەکردنی بزووتنەوەکە تاسەر تەختی دەستەلات.

وە بە پیشچاومانەوە، ئەمرۆیش بە هەمان شیوە، حیزبەکان دەیانەویت بە دروشمە سیاسیەکانیانەوە، بکەونەوە پیش جوولانەوەی جەماوەرو جاریکی تریش لە وەهمە سیاسیەکاندا، ئامانجەکانیان نوقم بکەن، ئەو جەماوەرەی کە تا ئیستایش بەدوای دروشمەکانی سالانی چلەکان و پەنجاکانەوەیەو لە پیداویستیەکانی رۆژانەی ژیانەوە دەستی پیکردووە نەک لە دروشمە پارلەمانیەکانی حیزبە سیاسیەکانەوە، ئەو حیزبانەی رۆژێ لە رۆژان بەناوی دژایەتی ئیستیعمارەوە جەماوەریان بەدوای خۆیاندا بەکیش دەکرد بەرەو تەختی دەستەلات و ئەمرۆیش هەر ئەوانن لە پال ئیستیعماردا، جەماوەر هان ئەدەن بۆ سەرخستنی دوژمنەکانی خۆیان بە دەستی خۆیان بۆ سەر کورسیە نەرم و شلەکانی پارلەمان و بۆ دریژەدانیش بە کۆیلایەتی خۆیان لە سایەی حیزبەکان و دەستەلاتە سیاسیەکەیاندا.

بەلام میژوو هەمیشە بە ئارەزووی حیزبەکان ناروات بەریوە، بۆیە هەر ئیستاو لە سەرەتای ئەمسالدا (سالی 2009)، لە بەرامبەر هەموو ئەو حیزبانەدا کە زیاتر لە نیو سەدەیە بە منافەسەی سیاسیەوە خەریکن و چەندان جاریش دروشمی قەلاچۆکردنی یەکترییان بەرز کردۆتەوە، وە لەبەرامبەر هەموو ئەوانەیشدا کە چاویان بریوەتە کورسیە نەرم و شلەکانی پارلەمان و پۆستە ئیداریە بالاکان و ئیمتیازاتە سیاسیە چەورەکان، (بزووتنەوەی هاریکاری)، وەک دەربری بەرژەوەندی ئەوانەی لە هەگبەی سیاسیەکاندا جیگایان نابیتەوە، خۆی راگەیاند، بزووتنەوەیەک کە هەر بە مۆرکە ناحیزبیەکەی، بەرژەوەندی هەموانی لەخۆیدا کۆکردۆتەوە، بزووتنەوەیەک کە لە کارگەکان و لەسەر زەویەکان و لە خویندنگاکان و لە فەرمانگاکانەوە رێچکە دەبەستیت و دەربری بەرژەوەندیەکانی کریکاران و خوینکاران و جووتیاران و مامۆستایان و فەرمانبەرانە، بزووتنەوەیەک کە هەر بە سروشتی خۆی هەموو هەرەمیک لە ریکخستندا تێک وپێک دەشکینیت و هیچ هیزیکی بالا لە خۆیدا قبول ناکات، بزووتنەوەیەک کە نە ملکەچی سەرکردایەتیەکەو نە بەرژەوەندی هیچ گروپیکی کۆمەلایەتیش دەخاتە پیش بەرژەوەندی گروپیکی ترەوەوە لە کۆمەل. وە بە پیچەوانەی حیزبەوە کە هەمیشە بەرژەوەندی سەرکردەکانی لەپیش بەرژەوەندی ئەندامەکانی خۆیەوە دەبینیت، بزووتنەوەی کۆمەلایەتی هیچ بنەمایەکی بەرزو نزم لە خۆیدا پیکناهینیت. حیزب ئەوە سروشتیتی، هەرەمیکی بالا بنەما پیکهینەرەکەیەتی، بۆیە حیزب زیاتر لە کۆمپانیا دەچیت نەک یەکیتی خەبات و تیکۆشان، وە تەنانەت بەرژەوەندیە حیزبیەکانیش، لەسەر بناغەی پلەو پایەی سیاسی دیاری دەکریت لە ناوخۆی حیزبەکاندا، کە ئەمەیش لە پشکی (الاسهم) جیاوازی کۆمپانیا بازرگانیەکانەوە نزیکە نەک بەرنامەیەکی خەباتگیری بۆ گۆرینی کۆمەلگا. هەر پلەیەکی دیاریکراوی حیزبی، هاوسانە بە جۆریک لە جۆرەکانی پشکی بازرگانی، دەنا بۆچی پشکی سەرکردەکان ملیۆنان دۆلارەو پشکی ئەندامەکانیان و پیشمەرگە ئاساییەکان لە چەند سەد دۆلاریک تیپەر ناکات؟ بۆچی پشکی سەرکردەکان هەزاران و ملیۆنان مەتر چوارگۆشە زەوی و چەندان بالەخانەی بەرزو درەوشاوەیەو پشکی پیشمەرگەکان و ئەندامە ئاساییەکانیان سەد تا دووسەد مەتریکە؟ حیزب دامەزراوەیەکە لەسەر بناغەی بەرژەوەندیە تایبەتیەکان، بۆیە هەرئەوەندەی خۆی کوتایە ناو ریزەکانی بزووتنەوەی کۆمەلایەتیەوە، ئیتر ئەو بزووتنەوەیە مۆرکە سروشتیەکەی خۆی وندەکات. حیزب وەک ڤایرۆسیکی کوشندە هەلسوکەوت دەکات لە بزووتنەوەی کۆمەلایەتیدا، ڤایرۆسیک کە سێڵە پیکهینەرەکانی ئەو بزووتنەوەیە لەناوخۆیدا لەتوپەت دەکات و پاشان دەبیتە مایەی شەلوشیت کردنی بزووتنەوەکەو تەسلیم کردنی بە ئیرادەی دەستەلات. بۆیە یەکەمین تیشکانی بزووتنەوەی کۆمەلایەتی، لە گۆرینی مۆرکە کۆمەلایەتیەکەیەوە دەستپیدەکات بە مۆرکیکی حیزبی.

(بزووتنەوەی هاریکاری) دواین وەلامی ئەو حیزبانەیە کە زیاتر لەنیو سەدەیە، ئەو بزووتنەوەیە بە ئامانجی بەرژەوەندیەکانی خۆیان ئاراستە دەکەن، بەرژەوەندی دەستەلاتی سیاسی کە حیزبەکان هەمیشە پاریزەرو پارێزگاری بوون، بزووتنەوەیەک کە بەرژەوەندیەکانی هەموومان لە خۆیدا کۆدەکاتەوە نەک بەرژەوەندی ئەو سیاسیە چاوچنۆکانەی هەموو بەشەکانی کۆمەل بەسەر خۆیاندا دابەشدەکەن و پاشان دەیاندەنە شەڕ لەسەر کورسیەکانی پارلەمان و لە پیناوی پچرینی ئیمتیازاتە سیاسیەکانی خۆیاندا.

بەلام مادام میژوو هەمیشە بەدوای ئارەزووەکانی ئەوانەوە نیە، ئەوا زۆر سروشتیە، دروشمە ناحیزبیەکان، سەر لەنوێ سەر دەربینن و بکەونە داکۆکی لە بەرژەوەندیەکانی زۆربە و ناکۆکی لەگەل ئەو ژمارە کەمەدا کە سامانی کۆمەل بە تالان دەبن بۆ خۆیان، ئەو ژمارە کەمەی، بەردەوام بۆ ختووکەی دڵمان، یاری بە چەند دروشمیکی سیاسیەوە دەکەن کە چ پەیوەندیەکیان بە ژیانی هەژارەکانەوە نیە، بۆ نموونە: ئەمریکا، کەرکوک، هتد، ئەمە هەروەک ئەوەی بوونی ئەمریکا لە کوردستان، گۆرانیک بیت لە ژیانی کۆمەلایەتیماندا.

بوون و نەبوونی ئەمریکا لە کوردستان چی لە ژیانی خەلکی کوردستان گۆریوە؟ ئەو ملیارات دۆلارەی لە ئەمریکاوە دەدریتە یەکیتی و پارتی، چ کاریگەریەکی لەسەر ژیانی هەژارەکان جیهیشتووە؟ ئایا هەژارەکان هەژار تر نەبوون؟ وە ئایا هەر ئەمریکا نیە کە بە هەموو یارمەتیەکی عەسکەری و دارایی پیگەی ئەم حیزبانە بەهیزتر دەکات دژی خەلکی؟ پاشان ئەگەر کەرکوک لەسەر کوردستان بیت یاننا چی لە ژیانی ئابووری و گوزەرانی رۆژانەی هەژارەکان دەگۆردریت؟ بۆچی بەشی تیکرای هەموو دانیشتوانی کوردستان لە بودجەی ئەمرۆی دەولەت، ئەوەندەی پشکی سەرکردە سیاسیەکان دەبیت؟ پشکە هەرە گەورەکانی کوردستان، بە کەرکوکەوەو بەبێ کەرکوکیش، بە ئەمریکاوەو بەبێ ئەمریکایش، بەشی سیاسیەکان و دەستەلاتدارانە، بە پیشچاویشمانەوە دەبینین کەرکوکیەکان، لە شارەکەی خۆیاندا، لەژیر چادرو خیمەدا دەژین و خاوەن پشکە گەورەکانیش هیچیان لە ژیانی خۆیان نەگۆریوە لە پیناوی ئەواندا، ئیتر بۆچی وا چاوەروان بین کە گوایە ئەگەر کەرکوک بەشیک بوو لە دەستەلاتی سیاسی کوردی، ئیتر ئەوکاتە دەردە کۆمەلایەتیەکانمان کۆتایی دین؟ ئەو دەردە کۆمەلایەتیانەی تا دیت، لە سایەی بازاری ئازاددا، قوولترو قوولتر دەبنەوە، ئیتر هەر لە هەژاری و گرانی و بیکاریەوە تا دەگاتە نەخۆشیە دەروونیەکان و خۆکوشتن و خۆبیئاگاکردن بە ماتریالە بیهۆشکەرەکان. حیزب و دەستەلاتە سیاسیەکەیان هیچ چارەسەریکی ئەو دەردە کۆمەلایەتیانەیان پێ نیە. بۆیە هیچ سەیر نیە، هەمیشەو لە هەموو سەردەمیکدا، خەلکی پشتیان کردبیتە ژیانی حیزب و حیزبایەتی، چونکە خودی حیزب خۆی هیچ واتایەکی نیە جگە لە دابەشکردنی خەلکی بەسەر حیزبەکانداو پاشان بەشەردانیان لەسەر شتیک کە چ پەیوەندیەکی بە ژیانی ئەوانەوە نیە، میژووی نیوەی دووهەمی سەدەی رابووردوویش شاهیدی حالە. بۆیە حیزبەکان ناچارن بۆ کۆکردنەوەی خەلکی لە دەوری خۆیان، بە ملیۆنان دۆلار بەکار بهینن بۆ بەخشینی ئیمتیازات بە دەوروبەرەکەیان و بە دیوەخانەکان و سەرەک عەشیرەتەکان و هەر لەوریگایەوە پیگەی حیزبایەتیان زیندوو بکەنەوە، ئەمە هەروەک چۆن، هەمیشەو لە هەموو سەردەمیکدا، دەستەلاتە لاوازەکەیان، بە بەهیزکردنی هیزە ئەمنی و پۆلیسیە داپلۆسینەرەکان و هیزە عەسکەریە ویرانکەرەکان دەپاریزن. وە هیچ سەیریش نیە، لەبەرامبەر حیزبەکان و دەستەلاتە سیاسیەکەیاندا، جەماوەر خۆی لە بزووتنەوەیەکی کۆمەلایەتیدا ریکبخات و بەرهەلستی بیرۆکراسیە مشەخۆرەکان، بە یەکخستنی بەرژەوەندی زۆربەی کۆمەلگا لە (بزووتنەوەی هاریکاری) دا، رابگەیەنیت. (بزووتنەوەی هاریکاری) خەلکی ناو کارگەکان و سەر زەویەکان و ناو خویندنگاکان و ناو فەرمانگاکان لەخۆیدا کۆدەکاتەوەو بە یەک ریرەودا ئاراستەی دەکات. بۆیە گردبوونەوە لە (بزووتنەوەی هاریکاری) دا، گردبوونەوەیە لە پیناوی وەدی هینانی بەرژەوەندیە هاوبەشەکانی کۆمەلگادا.

لە ژمارەیەک لە سایتەکاندا بەیاننامەکەی (بزووتنەوەی هاریکاری) دەخویننەوە. یان دەتوانن بەم ئیمەیلە پەیدای بکەن:

 bzwtnaway.harikari@gmail.com

anwar.nori@gmail.com