١٠\٥\٢٠٢٢

چاندنی بیرۆکەی نوێ.

ئەرسەلان مەحمود    

مرۆڤی سەلار و سەربەخۆ، هەر كات و لە هەر كوێی دونیا جیاكاری ڕەگەزی و ژنكوژی بە بیانووی ئابڕومەندی و ئابڕوپارێزی ببینێ و ببیستێ، ناتوانێ‌ هەست بە شەرەمەزارییەكی قوڵ و هەڕەشەی مەترسیدار نەكات چونكە جگە لەوەی هیچ شكۆ و شەرەفێك لە ژنكوژیدا نییە، تاوانكارەکان پاساو ئەدا و تاوانلێكراو مەحكوم دەكات، لە كاتێكدا ئەوەی دەبێت سزا بدرێ‌ و ئیدانە بكرێ‌ تاوانكارە نەك تاوانلێكراو.

ئەم بەمێر چوواندن و چڕ كردنەوەیەی شەرەف وەك چەمك و لەواتادا، بەردی بناغەی هزرو هێزی جیاكاری ڕەگەزییەو دەبێت لـەڕەگی زمان و زیهنیەتدا ڕیشەكێش بكرێ‌ و پەیوەست بكرێتەوە بەهەردوو ڕەگەزەوە، ڕاستە جیاكاری ڕەگەزی، بەتەنها هەر چڕ نابێتەوە لەجیاوازی بایۆلۆژی یان كۆمەڵێك مۆركە وێنەی جێگركراوی كۆمەڵایەتی و فەرهەنگی، بەڵی جیاوازییەكە بەزۆری لەپەیوەندی نێوان نێرو مێردا خۆی دەبینێتەوە، لەڕوی زمانەوانەوە نێر زیاتر جەخت دەكاتەوە لەسەر ئەو شتەی ڕێژە باڵاكەی تایبەتە بەخۆی (من/ئەوە هی منە) لەكاتێكدا مێر چاوی زیاتر لەسەر (من/كەسێكی ترە).

نێرینە، دواجار خۆی دەلكێنێتەوە بەهەمان ئەو كۆمەڵە جێندەریەی خۆیەوە، بەڵام سۆزی مێرینە زیاتر بەلای ئەوی تردایەو خۆی پتر بەڕەگەزەكەی ترەوە دەلكێنێت و جەخت لەدوانەیی بوون دەكاتەوە لەوتندا، خۆی لەڕاستیدا ئەم دوو دونیایە چوونیەك و هاوشێوە نین، كولتوری دونیای ئەمڕۆ نێر سالارە، مێرینە خاوەنی ئەو كولتورە نیە، نایەوێ‌ یان هێشتا پێی نەگەیشتووە، ئەمە باسێكی ترەو ساغكردنەوەی دەوێ، ئەوەی هەیە ئەو بوارەی نەداوەتە مێرینە بۆی ببێتە مایەی گەشەو فراژۆ بوونە مرۆییەكەی بێگومان وەك ئەوەی شیاو بەپێگەكەیەتی.

بەلای هەندێك ژنە فێمینیستەوە، یەكسان بوون بەپیاو، دوا خەونە بهێنرێتە دی، بەڵام ئەوە خراپترین شتێكە لەژنی داوا بكەیت یەكسان بێت بەپیاو، ئەمە وەك ئەوەیە خۆت بەدەستی خۆت دەستبەرداری خۆت بیت، ئەو هاوسەنگییە جێندەرییەی هەمووان دەبێت لەپێناویدا خەبات بكەین، دۆزینەوەیەتی لەخودی خۆماندا نەك لەهاوتا كردنی ئەویتردا، یەكسان بوونی ئەم بەویتر، هاوسەنگ بوون و هاوتا بوونی ئەم نییە بەویتر، بوونی ئەمە بەویتر، ئەمەش كوشندەیە، چونكە دواجار دەستبەردار بوونی تایبەتمەندی و شوناسە زاتییەكان بەدوای خۆیدا دەهێنێت.

هزری جێندەری، پاماڵكردنی ڕەگەزی نییە، دەستەبەركردنی ماف و ئازادییە زاتی و بنەڕەتییەكانی مرۆڤە، كاتی ئەوە هاتووە هەمووان بەیەكەوە كۆببینەوەو دژ بەژنكوژی و جیاكاری ڕەگەزی بووەستینەوەو جەنگی بەكۆمەڵایەتی كردنی ئەم هزرینە بەرپا بكەین، ئەو عەقڵیەتەی شانازی دەكات بەوەی كچەكەی وەك كوڕ پەروەردەو گەورە دەكات، لەڕاستیدا بێئەوەی بیەوێ‌ هەر لەیەكەم هەنگاودا كچەكەی وەك كچ لەناو بردوە، كاتێك كچەكان كەمتر لەكوڕەكان یان ژنان كەمتر لەپیاوان بەهاو گرینگیان پێئەدرێت، بەدرێژایی ژیانیان ڕووبەڕووی سەدەها مەترسی دەبنەوە، ئەمە لەماڵەوە بگرە تا دەگاتە كوچەو كۆڵان و شەقام و خوێندنگەو دەوام بەشوێنە گشتییەكانیشەوە، مرۆڤ دەبێ‌ فێرە هونەرەكانی وەستان لەسەر پێیەكانی خۆی و بەرگری كردن لەخۆی بكرێت نەك بەبیانووە جیاوازە نەرێتگەرەكان كۆتوبەندو پاسەوانی بكرێت.

هەموو ئەو نێرانەی باوەڕیان بەدونیایەكی باشترو هاوسەنگ هەیە، دەبێت ئیتر بكەونە خۆو بەشداری بكەین لەو هەوڵانەدا خەریك بەبوونیادنانەوەی كۆمەڵگەن لەسەر بنەماو بەهای نوێ، بەشانازییەوە بەشێك نیم و نابم لەهزری جیاکاری ڕەگەزی و ژنكوژی، زۆر بەوریایی و هۆشمەندییەوە دەتوانم لەوە تێبگەم كاتێك ژنان بەهێز دەبن، كۆمەڵگە بەهێز دەبێت، هەر تاكێك دەتوانێ‌ خۆی بێت، تاكە ڕێگە لەبەردەمماندا هەڵتەكاندنی هزری جیاكاری ڕەگەزی و چاندنی بیرۆكەی نوێی مرۆ سەلارییە.

ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود