|
|
|
چارەنووسی کورسیەکەی سەرۆکی هەرێم بەرەو کوێ؟
دەسەڵاتی بارزانی.
ئەوەی بۆتە جێگەی سەرنج ئەوەیە ئەگەر تائێستا تورەیی و نارەزاییەکانی خەڵک لەمەر نەبونی پرۆژەی خزمەت گوزاری رۆژانەو دیاردەی گەندەڵی بوبێت ، بەڵام ئەمرۆ ئەم نارەزاییەتیانە بوعدێکی سیاسیشی وەرگرتووەو رووەو دروست بوونی رایی گشتی هەنگاو دەنێ لە کوردستان، بەو پێیەی لە بەرواری 1012009 چوار پارتی سەرەکی کە بریتی بوون لە : یەکگرتوویی ئیسلامی ، حیزبی سۆسیالیست ، کۆمەڵی ئیسلامی ، حیزبی زەحمەتکێشان ، راپۆرتێکی رەخنە ئامێزیان بەدژی سەرۆکایەتی هەرێم وحکومەتی هەرێم و پەرلەمانی کوردستان دا بلاو کردەوە ، سەبارەت بە داخوازییەکانی خەڵکی کوردستان و ئەو کێشەو مەترسیانەی کە روو بەروویی هەرێمی کوردستان بوونەتەوە ،هەروەها کارا نەبونی ئەدایی سەرکردایەتی سیاسی کورد لە بەغدا ، بۆ بەدەست هێنانی مافە دەستوورییەکانی کورد ،هەروه‌ها ناڕوونیی لە دابەشکردنی ئابوری لە هەرێمی کوردستان ...هتد ئەوەی کە لە هەمووی زیاتر جێگەی سەرنجە لەم راپۆرتە دا ئەوەیە ، کە ناراستەو خۆ رۆڵی سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەخاتە ژێر پرسیار لەمەر چارەسەرنەکردنی ئەم کێشانە ، کە نەیتوانیوە سێبەری حیزبایەتی لە سەر ئەدائی کارەکانی کاڵ بکاتەوە و نەیتوانیوە وەک سەرۆکی هەموو هەرێمی کوردستان رۆڵ ببینێت ، بۆیەش لە راپۆرتەکەیان دا داوایی دەست لە کار کێشانەوەی سەرۆکی هەرێم دەکەن ،لە پلە حیزبیەکەی.
ئەگەر چی ئەم باسە دەهێنێ زۆر قسەی لە بارەوە بکرێ ، بەڵام ئەوەی مەبەستی سەرەکی ئەم وتارەیە لەم بارەیەوە ئەوەیە ، کە توانا و دەسەڵاتی سەرۆکی هەرێم کەوتۆتە رۆژەڤەوە ،چونکە ئەم چوار پارتە لەکاتێکدا دەنگ هەڵ دەبرن و راپۆرت بڵاو دەکەنەوە ، کە هەر چوار پارتەکە ئەندامی ئەنجومەنی پارتە سیاسیەکانی کوردستانن ، کە سەرۆکی هەرێم سەرۆکایەتی دەکات ، کە پرسیار و گومانەکانیش لێرە دا دروست دەبن ، کە ئەگەر سەرۆکی هەرێم نەیتوانیبێت رۆڵی خۆیی بگێرێ لە ناو ئەو ئەنجومەنەدا و سەرەنجامەکەی بەوە شکابێتەوە کە ئەندامەکانی داوایی دەست لەکار کێشانەوەی لێبکەن ؟! چۆن بتوانین چاوەروانی رۆڵی زیاتر و کارا تر لە سەرۆکی هەرێم بکەین ، لەبەرامبەر چارەسەر کردنی کێشە هەڵواسراوەکانی نێوان هەرێم و بەغدا لە لایەک و هەرێم و وڵاتانی دراوسێ لەمەر کێشەی پکک و پژاک لە لایەکی تر و راستکردنەوەی ئەو وێنە ناشیرنەی حکومرانی لە هەرێمی کوردستان ،کە لە ئەنجامی سیاستە هەلەکانی پارتی ویەکێتی دروست بووە لە لایەن بەشێکی زۆر لە وڵاتانی ئیقلیمی و ئەوروپی و هەتا لە لایی بەشێکی زۆر لە ناوەندە سیایسی وبریار بەدەستەکانی ئەمرۆیی ئەمریکا و ریکخراوەکانی مافی مرۆڤ و ژنان و رێکخراوەکانی کۆمەڵگایی مەدەنی و دیموکراسی ...هتد ، بۆیە ئەگەر سەرنج بدەین لە قەبارە و هەمەلایەن بوونی ئەم کێشانە و لێدوان و سیاسەتەکانی سەرۆکی هەرێم لەبارەیانەوە ، دەگەینە ئەو برواییەی کە بڵێین لە توانایی سەرۆکی هەرێم دا نەماوە بتوانێ جڵەوی کۆنترۆڵکردنی هەموو ئەم کێشانە بکات.
بۆیە دەشێ وایی لێک بدەینەوە کە دوا رێگا لەبەردەم تورکیا گۆرینی ستراتیجی رووبەروو بوونەوە بوو لە گەڵ پکک ، کە بۆ پیادە کردنی ئەم سیاسەت وستراتیجەش تورکیا پێوستی بەوە یە بۆ لایی سەرکردەکانی هەرێمی کوردستان بێت ، بەڵام پرسیارەسەرەکییەکەی ئەم وتارە لێرەد ائەوەیە ئایا : رۆڵی سەرەکی سەرۆکی هەرێم چیەو چی دەبێت لەمەر ئەم پرسە ؟ چونکە لەکاتێکدا ئەجندایی ئەم ستراتیجە نوێیەی تورکیا چارەسەرکردنی کێشەی کورد نیە لە باکور ، بەڵکوو مەبەستی سەرەکی تورکیا جارەسەرکردنی کێشەی چالاکییەکانی پکک یە لە دژی خۆیی ، واتا تورکیا نایەوێت پکک بە خاوەنی کێشەی کورد بزانێ لە تورکیا ، بەڵکوو مەبەستی سەرەکی لێک جیاکردنەوەی پکک و کوردی باکوورە ، بۆیەش پکک وەک گروپێکی چەکداری تیرۆرستی سەیر دەکات ، کە ئەمەش هێندەی تر بەربەست بۆ رۆڵ بینینی بارزانی سەخت دەکات ، چونکە وەک دەزانین بارزانی تەنها سەرکردەیە لەم هەرێمە کە پارتی کرێکارانی کوردستان (پکک) بەتیرۆرست نازانێ و باجی قورسیشی بۆ ئەم هەڵ وێستەی داوە لەم پێناوە دا ، هەڵبەتە ئەم تیروانینەی بارزانی بۆ پکک دەشێ ئەوە بێت کە لە رۆڵ وکاریگەری پکک تێگەیشتبێت لەناو خۆیی باکوری کوردستان.
بۆیە لێرە دا ناتوانین گەشبین بین بە رۆڵ گێرانی بارزانی بەرامبەر بەم سیاسەت وئەجیندایەی کە تورکیا خستوویەتیە بەردەم بارزانی ، چونکە ئەگەر هەتا بارزانی بۆ رازی کردنی تورکیا و سیاسەتەکانی بکەوێتە رۆڵ بینین و گفتوو گۆ و دانوسان و یارمەتی دانی تورکیا ، بەڵام سەرەنجام وەک چۆن هەر هەوڵێک بۆ چارەسەر کردنی کێشەی کورد لە تورکیا و بەبێ پکک سەر ناگرێ و دەرئەنجامی نابێت ، بەهام شێوەش هەر هەوڵێک بۆ چارەسەرکردنی کێشەی پکک بەبێ جارەسەر کردنی کێشەی کورد لە تورکیا هیچ دەر ئەنجامێکی نابێت ، بۆیەش رۆڵ بینینی بارزانی لەم نێوەندە دا ئەگەر بەئاراستەی بەرژەوەندییەکانی تەنها تورکیا بێت هیچ دەر ئەنجامێکی نابێت و بەپێچەوانەشەوە خۆشەویستی وسۆزی کوردی بەگشتی وباکوری کوردستان بە تایبەتی دەدۆرێنێت .
بۆیە من پێم وایە حکومەتی هەرێمی کوردستان و سەرکردایەتی سیاسی هەرێمی کوردستان ئەو راستییەیان باش درک پێکردووە ، بۆیەش هەر لە دوایی راپەرینەوە سیاسەتەکانیان بەرەو ئاراستەی بەرژەوەندی و سیاسەتەکانی رۆژئاوا برد ، کە ئەمە دەشێت بە کارێکی ئیجابی بزانین ، وە ئەم سیاسەتە تائەمرۆش بەردەوامە ، بەڵام سلبیاتی ئەم سیاسەتە لە وەوە دەست پێ دەکات ، کە پێمان وابێت تەنها گۆرینی دروشی حیزبەکانمان بۆ سۆسیال دیموکرات و گونجانیان لەگەڵ دروشمی پارتە دیار و دەسەڵات دارەکانی ئەمرۆیی رۆژ ئاوا، هەروەها بینینی چەند سەرۆک ولات و چەند لێپرسراو سەرکردە و پارتێکی ئەوروپا وئەمریکا زامنی پاراستنی بەردەوامی دەست کەوتەکانی گەلی کوردە لە هەرێمی کوردستان دا بۆ ئێستا وئایندە ، بۆیە بەداخەوە ئەوەی کەبینیمان سەرکردایەتی هەرێمی کوردستان بەگشتی و بارزانی بەتایبەتی نەیتوانی سود لە سیاسەتەکانی رۆژ ئاوا بەگشتی وئەمریکا بەتایبەتی وەر بگرێت ، نەک لە ئاستی نێودەوڵەتی ، بەڵکو لەسەر ئاستی ئیراقیش ، جونکە وەک دەزانین ئەمریکا بەشێوەیەکی فعلی لە دوایی روخانی رژێمی سەدامەوە لە ئێراقە ، کە باشترین دەرفەت بۆ بارزانی رەخسا تا بتوانێ کار لەسەر بەدیهێنانی زۆرترین مافەکانی کورد بکات ، بەتایبەت کە لە جەند ساڵی رابورد وو وەزعی ئەمریکا لە هەموو رووەکانەوە لە وەزعی حکومەتەی مالکی باشتر نەبوو ، بەو پێیەی کە ئەمریکا بە سیفەتی هێزیکی داگیر کەر هاتۆتە ئێراقەوە ، هەوەها لە باری ئەمنی و سیاسیەوە بە بی پشتیوانی کورد و بارزانی نەک هەر نەی دەتوانی سیاسەتەکانی بەرەو پێش بەرێت ، بەڵکوو تەنها هێزێک کە لە ئێراق چارەی ئەمریکایی دەویست کورد بوو.
جا پرسیارەکە لێرەدا ئەوەیە : بۆ چی بارزانی نەیتوانی لە ماڵەکەی خۆییدا واتا ئێراق هیچ دەست کەوتێکی بە دیکۆمێنت کراو بۆ کورد بەدەست بهێنێ ؟! لەکاتیکدا پێشتر یەکێک لە بیانووەکانی سەرکردایەتی کورد ئەوە بوو ، کە ناتوانن پەیوەندی لە گەڵ وڵاتانی رۆژ ئاوا دروست بکەن و لێپرسراوانی باڵایی ئەم وڵاتانە ببینن ، بەڵام لە ماوەی چەند ساڵی رابوردوو خودی بارزانی چەندان جار بە دوو قۆڵی لە گەڵ جۆرج بۆش سەرۆک کۆماری ئەمریکا کۆبۆتەوە ، ئەمە جگە لە بینینی بەردەوامی سەرکردەو لێپرسراوە باڵاکانی ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپایی رۆژ ئاوا وەک بەریتانیا و فەرەنساو ..هتد ؟!
ئەگەر سەرکردایەتی سیاسی کوردستان لە سەر ئاستی سیاسی نەیتوانیبێت سود لەو دەرفەت و هەلە زێرینانەی وەر گرێت کە لە چەند ساڵی رابوردوو بۆیی هاتبێتە پێش ،کە کارتی بەهێزی زۆر باشی بەدەستەوە بوو، لەهەمان کاتدا لەسەر ئاستی حکومرانیش لە هەرێمی کوردستان بە درێژایی ئەو حەڤدە ساڵەی رابوردوو نەیتوانیوە ، نمونەیەکی جوانی دیموکراتی پێش کەش بکات ، کەسەرنجی وڵاتانی رۆژئاوا بۆ لایی خۆیی رابکێشێ ، بەپێچەوانەوە ماوەی ساڵێک زیاترە چەندین جار لەلایەن نێوەندەکانی راگەیاندن و رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی وڵاتانی رۆژ ئاوا کەوتۆتە بەر رەخنەو سەرنج ، بەجۆرێک کە لە راگەیاندنە جیهانیەکانەوە بە ئەزموونێکی نادیموکراسی و گەندەڵ وەسف دەکرێ ، کەئەمەش لە راگەیاندنەکانی ئەمریکا شێوەیەکی نیمچە بەردەوامی وەرگرتووە ، کە بێگوومان هەر یەک لەو کەسانەش کە لە سەر ئەزموونی حکومرانی هەرێمی کوردستان دەنوسن ، بەشێوەیەکی گشتی پشت بە بەڵگە ودیکۆمێنت دەبەستن ، یان بۆ ماوەیەک لە هەرێمی کوردستان ژیاون و بەچاوی خۆیان واقعی ژیانی خەڵک و حکوم رانیەکەیان بینیوە ، کە بەرچاوتریان مایکل رۆبن بوو ، کە سەرکردەکانی هەرێمی کوردستان وحکومرانیەکەی بە گەندەڵ و نادیموکراسی وەسف کردبوو لەو راپۆرتەکەی کە بلاوی کردبۆوە ، هەروەها چەند جارێک رێکخراوەکانی مافی مرۆڤی وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریکا پەردەیان لە سەر پێشێل کردنی مافەکانی مرۆڤ هەڵدایەوە لە زیندانەکانی هەرێمی کوردستان ، کە بەهۆی ئەم راپۆرتانە و چەندان راپۆرت و لێکۆڵینەوەی تر لە سەر بار و دۆخی هەرێمی کوردستان لە مەر پێشێل کردنی مافەکانی مرۆڤ و ژنانەوە ، ئەزموونی حکومرانی لە بەرچاوی وڵاتانی رۆژ ئاوا بەشیوەیەکی گشتی ناشیرن بووە ، چونکە یەکێک لە پرەنسیپە سەرەکییەکانی دیموکراسی بوونی هەر حکومەتێک ،بەدیدی وڵاتانی رۆژئاواو رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ بریتییە لە: پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و پێشێل نەکردنی ئازادی ژنان ...هتد لەناو ئەم حکومەتە دا ، بۆیەش لەم نێوەندە دا سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەرپرسیاری یەکەمە لەبەرامبەر ئەو رەشەکوژییەی ژنان لەلایەک و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ بە شێوەیەکی گشتی لەم هەرێمەدا لەلایەکی ترەوە ، جا ئەگەر هەرێمێک لەسەر هەموو ئاستەکاندا لێوان لێو بێت لە کێشەو کەموو کوری ، هەوەها کەوتبێتە بەر نارەزایی خەڵکی وڵاتەکەی خۆیی و لە سەر ناستی دەرەکیش رۆژ بەرۆژ دۆستەکانی لەکەم بوونەوە دابێت ، بەرامبەر ئەو پێشێل کاریانەی تێیدا ئەنجام دەدرێت ، دەبیت چارەنوسی ئەم هەرێمەو کورسی سەرۆکەکەی چی لێبێت ؟
لەندەن
|
