٦\٢\٢٠١٤

جنێف ٢: ئۆپۆزسیۆن ھاوشێوەی رژێمی سوریا پڕۆژەی نییە بۆ کورد.

نووسین و ئامادەکردنی: فوئاد زیندانی

دوای تێپەڕبوونی ماوەی زیاتر لە ساڵێک و نیو بەسەر کۆنفرانسی جنێف یەک کە لە ٣٠.٠٦.٢٠١٢ دا لەسەر بارودۆخی سوریا ئەنجامدرابوو ، بەگرنگی و ئامادەکاریەکی زۆرەوە لە ٢٢.٠١.٢٠١٤ دا کۆنفرانسی جنێف ٢ لە مۆنترو بەئامادەبوونی وەزیرانی دەرەوەی ٣٩ ووڵات و بەسەرپەرشتی بانکیمۆن سەرۆکی نەتەوە یەکگرتووەکان و ئەخزەر ئیبراھیمی نێردەی عەرەبی و نێونەتەوەی و ھەردوو شاندەکەی ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆن و ڕژێمی سوریا ، بەبێ ئامادەبوونی نوێنەرانی ڕاستەقینەی گەلانی سوریا لەناویاندا گەلی کوردی ڕۆژئاوای کوردستان ، کاتژمێر نۆی بەیانی دەستیبەکارەکانیکرد .

بەشێکی ئەو ووتانەی کە لە دەستپێکردنی کردنەوەی کۆنفرانسەکە پێشکەشکران بەکورتی ئاماژەی پێدەکەین بەم شێوەیە بوو:

بانکیمۆن کردنەوەی کۆنفرانسەکەی بەڕێوەبرد ، دواتر سەرۆکی سویسرا داوایکرد ئامادەبووان چاوەڕوانییەکانی گەلانی سوریا تێبگەین و گەڕانەوەی کۆچبەرانی سوریا مسۆگەربکەین.

بانکیمۆن سەرۆکی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند : ئەو کۆنفرانسە بۆ یەکبوونتانە بۆ چارەسەری سیاسی و کۆتایھێنان بە ئێش و ئازارەکانی سوریەکان ، کارەساتەکە گەورەیە ، شەش ملیۆن کەس لەناوخۆی سوریا کۆچبەربوونە نۆ ملیۆن کەسیش پێویستیان بە یارمەتی خێرا ھەیە.

سێرگی لاڤارۆف وەزیری دەرەوەی ووڵاتی ڕوسیا لە ووتەیەکی ھەشت خولەکیدا ڕایگەیاند : ئەرکی ھەموومانە ئەو قەیرانە وێرانکەرە کۆتایی پێبھێنین ، پێویستە نەھێڵین قەیرانەکە بۆ ووڵاتانی دەوروبەر بگوازرێتەوە ، ئەمڕۆ لێرە گرووپە چالاکەکانی سوریا نابینین بەشداربن ، دەمانەوێ ئەوە لەداھاتوودا ڕاستبکرێتەوە.

جۆنکێری وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا لە ووتەکەیدا ئاماژەیکرد : لەسوریا دەستدرێژیکردنە سەر ژیانی مرۆڤایەتی ھەیە ، لەم دواییەدا ئەشکەنجەی ڕێکخراومان دیت ! مافی سەرکردایەتیکردنی سوریا لەڕێگەی کوشتن و ئەشکەنجەوە نابێ بەڵکو لەڕێگەی ئیرادەی گەلەوە دەبێت.

وەلید موعەلیم وەزیری دەرەوەی ڕژێمی سوریا لە ووتەیەکی درێژخایەندا کە درێژترین ووتەی کردنەوەی کۆنفرانسەکە بوو لەبەشێکیدا ڕایگەیاند : حکومەتی ئەردۆغان پشتگیری تیرۆر دەکات ، ئەوانەی لەسوریا شەڕ دەکەن ھەڵگری ٨٣ ڕەگەزنامەی ووڵاتانی جیاوازن ، وەلید موعەلیم دوای ٣٥ خولەک قسەکردن بەیەک ووشەناوی گەلی کوردی نەھێنا.

ئەحمەد جەربا سەرۆکی ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا ، چەند چیڕۆکێکی تاکەکەسی باسکرد ، ماوەی ١٦ خولەک قسەیکرد ، ھەرچەندە ژمارەیەک کوردی سەربە ئەنجوومەنی نیشتمانی کوردی سوریا (ENSK) لەژێر چەتری ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا لە جنێف ٢ دا بەشدارن ، بەڵام ناوبراو بەھیچ شێوەیەک ئاماژەی بە پرسی کورد و تەنانەت بوونی کورد نەکرد.

کۆبوونەوەکانی جنێف٢ ڕۆژی یەکەم و دووەم تایبەتبوو بە بابەتەکانی مرۆیی و گیراوانی دەستبەسەر لەلایەن ھەردوو لادا ، ڕۆژی دواتر باسی سیاسی دەستیپێکرد ، باسی جێبەجێکردنی خاڵەکانی جنیف یەک کرا.

ئەوەی لەسەرەوە باسکرا کورتەیەک بوو لەسەر دەستپێکردنی کردنەوەی کۆنفرانسی جنێف دوو ، کەھەر لە سەرەتاوە خاڵە لاوازەکانی وەکو نیشانەی سەرنەکەوتنی دەرکەوتن ، بەتایبەتی کە شاندی بەشداربووی بەناو ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا لەو کەسانە پێکھاتبوون کە لەلایەن سعودیە ، قەتەڕ ، تورکیا ، ئەمەریکا دەستنیشانکرابوون و بانگھێشتکرابوون ، بە واتایەکی تر بەھیچ شێوەیەک نوێنەرانی ڕاستەقینەی گەلانی سوریا لەکۆنفرانسەکە ئامادە نەبوون ، بەڵکو ئەوانەی لەوێ ئامادەبوون ھەندێکیان باڵی سیاسی ئەو ھێزانە بوون کە ڕۆژانە شەڕی گەلی کوردی ڕۆژئاوای کوردستانیان کردبوو ، لەبەر ئەوە مرۆڤی کورد نابێ چاوەڕێ لەوانە بکا پڕۆژەیان بۆ گەلی کورد ھەبێ ، ئەحمەد جەربا وەکو کەسێکی شۆڤینی کەم ئەزموون لە ڕووی سیاسیەوە دەرکەوت ، ھەر چۆن لە یەکەم ووتەیدا لەیەکەم کاتژمێری دەستپێکردنی کردنەوەی کۆنفرانسەکەدا ناوی کوردی نەھێنا چونکە بوونی کوردان قەبوڵناکا، دوای ھەشت ڕۆژ کۆبوونەوە و دانوسان و چەندین دیداری ڕۆژنامەوانی ئامادەنەبوو باسی پرسی کورد و کێشە ڕەواکەی و قوربانیدانی ئەو گەلە بکات ، ناوبراو لە دوا ڕۆژی کۆبوونەوەکانی جنێف ٢ دا کە دەکاتە ڕۆژی ھەینی ٣١.٠١.٢٠١٤ پێشنیوەڕۆ ڕەشنووسێکی نووسیبوو لەسەر گواستنەوەی دەسەڵات و داھاتووی سوریا دوای بەشار ئەسەد ، ڕەشنووسەکەی رادەستی ئەخزەر ئیبراھیمی کرد بۆ ئەوەی بیداتە ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی ، لەو ڕەشنووسەدا دووبارە بەھیچ شێوەیەک ئاماژەی بەپرسی کورد نەکردبوو ، ناوی کوردی نەھێناوە کە دووم گەورەترین نەتەوەی سوریایە ، بەمشێوەیە ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا پرسی کوردی نەخستە بەرنامەی کار و تێڕوانینی سیاسی خۆیەوە!!

ئەو کوردانەی بەناوی پارتەکانی ئەنجوومەنی نیشتمانی کوردی سوریا لەچوارچێوەی ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا لە کۆبوونەوەکانی جنێف ٢ دا بەشداربوون کە دەبوایە بەپێی ڕێکەوتنی ھەولێر بە شاندێکی ھاوبەشی سەربەخۆی کوردی بەشداریان بکردبایە یان بەلایەنی کەم دوای ڕاوێژکردن لەگەڵ ئەنجوومەنی گەلی ڕۆژئاوای کوردستان بە تێڕوانینێکی سیاسی ھاوبەش بەشدار ببان ، بۆ ئەوەی شەرعیەتیان ھەبوایە جگە لەوەش بە ئاستێکی سیاسی پڕ ئەزموون بەشێوەیەکی پرۆفیشناڵ لە جنێف ٢ دا بەرگریان لەمافەکانی نەتەوەکەیان بکردبایە و بوونی کورد و کێشەی کوردیان لە ڕۆژئاوای کوردستان و سوریا لە جنێف ٢ دا بچەسپاندایە، بەداخەوە ئەوە نەکرا بۆیە تاکلایەنە بەشداربوون و نەیانتوانی ڕۆڵی پێویست بگێڕن و خۆیان خستە خزمەت ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا و ئەحمەد جەربا بەبێئەوەی مافی قسەکردنیان پێبدرێ بەیەک ووشە بوونی کوردبوونی خۆیان بسەلمێنن.

دورخستنەوەی ئەو ھێزە دیموکراتیانەی کە لەسەر زەوی کاریگەریان ھەیە ، بەپێی خواست و بەرنامەیەکی پێشوەختی ووڵاتانی تورکیا و سعودیە و قەتەڕ و ئەمەریکا بووە ، چونکە بەردەوامبوونی کێشەی سوریا و مانەوەی بەبێ چارەسەری خزمەت بەبەرژەوەندی ئەو ووڵاتانە دەکات کەھەمیشە ڕۆڵی بازرگانی شەڕ و مەرگ و تیرۆر دەبینن ، لەو چوارچێوەیەشدا لەکاتی کۆنفرانسی جنێف ٢ دا ، کۆنگریسی ئەمەریکی لە کۆبوونەوەی خۆیدا ڕۆژی ٢٨.٠١.٢٠١٤ دا بڕیاریدا چەک و تەقەمەنی بداتە بەشێک لە ئۆپۆزسیۆنی سوریا ، ئەوەش پێچەوانەی ووتەی جۆنکێری وەزیری دەرەوەی ئەمەریکایە کە لەسەرەوە ئاماژەمان پێکردووە جگەلەوەی دەبێتە ھۆی درێژکردنەوەی شەڕ لەسوریا و ڕەنگە ببێتە ھۆی پارچەکردنی زیاتری ئۆپۆزسیۆنی سوریا!!

زلھێزەکان ئەمەریکا و ڕوسیا و ئەوروپا زۆر باش دەزانن ھێزە تیرۆریستیەکانی سەربە ڕێکخراوی تیرۆریستی ئەلقاعیدە بە پاڵپشتی ووڵاتانی تورکیا و سعودیە و قەتەڕ ڕۆژانە ھێرش دەکەنە سەر گەلی کورد لە ڕۆژئاوای کوردستان ، ھەروەھا ئاگادارن کە ھێزەکانی یەکینەکانی پاراستنی گەل یەپەگە و یەپەژە تاکە ھێزن بە شێوەیەکی سەرکەوتووانە توانیویانە بەرەنگاری چەتەکانی بەرەی نوسرە و داعش ببنەوە و بەرگری لە گەلانی ڕۆژئاوای کوردستان دەکەن و گەلی کورد لەناو ئاگری دۆزەخی سوریادا سیستەمی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتی لە سێ ھەرێمی کوردی جزیرە ، کۆبانی ، عەفرین بینا کردووە ، ئەوەش ئەو ڕاستیە دەسەلمێنێ کە گەلی کورد و بەڕێوبەرایەتی دیموکراتی ئەمری واقیعە ، پەراوێزخستنی لەھاوکێشەی سیاسی سوریادا مەحاڵە ، شوێنی کورد لەھاوکێشەکەدا دەبێ بریتیبێ لە بەشداریکردن لە بڕیاری سیاسی بەشێوەیەکی کاریگەر بۆ دانانی نەخشەی سیاسی سوریای نوێ دوای بەشار ئەسەد . ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا و ئەو کوردانەی کەبەناوی پارتەکانی ئەنجوومەنی نیشتمانی کوردی سوریا کە لە جنێف ٢ دا بەشدارن پێوویستە ئەو ڕاستیە بزانن جنێف ٢ شەمەندەفەرێکە چەندین ووێستگەی ھەیە لە ووێستگەکانیدا خەلکانێک دادەبەزێ و خەڵکانێکی تر سەردەکەون چونکە پەراوێزخستن بەئەنقەست سەرکەوتن ناھێنێ.

لە کۆبوونەوەکانی بلۆکی ناتۆ لە کۆنفرانسی ئاسایشی ناتۆ کەلە ٠١.٠٢.٢٠١٤ دا لەشاری میونشنی ئەڵمانیادا ئەنجامدرا ، ووڵاتی ڕوسیا پێشنیاری فراوانکردن و بەشداریکردنی زیاتری لایەنەکانی ئۆپۆزسیۆنی سوریایکرد بۆ کۆبوونەوەکانی جنێف٢ ی داھاتوو کە بڕیارە لە بەرواری ١٠.٠٢.٢٠١٤ دانیشتنەکانی دەستپێبکاتەوە . بلۆکی ناتۆ و ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا دڵنیان لەوەی ئەگەر کورد لەکۆبوونەوەکاندا پەراوێز بکرێ و بەشێوەیەکی کاریگەر بەشدار نەبێ ئەوا گەلی کورد پابەندی بڕیارەکانی جنێف ٢ نابێت ، بەڵام پێوویستە ووڵاتانی زلھێز و ھەرێمی ئەو ڕاسیە بزانن ئەگەر بەھەمان بۆچوونی پێشدەستپێکردنی جنێف٢ ڕەفتاربکەن ، کوردان بانگھێشت نەکەن یا بەمەرجی پێشوەخت بانگھێشتیان بکەن کە ناوی کورد نەھێنن و مافی قسەکردنیان نەبێت ، ئەوا گەلی کورد بەشداری ناکات لەبەر ئەوەی کورد خاوەن دۆزێکی ڕەوایە و سەد ساڵە تێکۆشان دەکا و ئامادە نییە دەستبەرداری ببێ.

سەبارەت بە پارتەکانی ئەنجوومەنەکانی ڕۆژئاوای کوردستان پێوویستە بەرژەوەندی حزبی بەلاوەبنێن و ڕێزبگرن لەبەڕێوبەرایەتی دیموکراتی ، بۆ بەدەستھێنانی مافە نەتەوەییەکان دەبێ وەک یەک تیم بە ڕاوێژکردن و ھاوکاریکردن و تێڕوانینی ھاوبەش بە دوو ھێڵی ھاوتەریب لەیەک کاتدا کاربکەن لە سەنگەری بەرگریکردن و بیناکردنی سیستەمی دیموکراتی لەناوخۆی ووڵات و سەنگەری دیپلۆماتی لە جنێف ٢ و جنێفەکانی داھاتوودا . ئێستا ڕژێمی سوریا و ھاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا ھەردوولا یەک تێڕوانینی سیاسی ھاوبەشیان ھەیە بەرامبەر بە کورد و پرسی کورد ھیچ پڕۆژەیان بۆ چارەسەری سیاسی دۆزی کورد نییە ، بەڵام ھەردوولا کاریگەریان لەم قۆناغەدا زۆر لاوازە ، بۆیە ئەگەر پارتەکانی ھەردوو ئەنجوومەنەکانی ڕۆژئاوای کوردستان پێکەوە کاربکەن دەرفەتی بەدەستھێنانی ئامانجەکانی کورد زۆرە ، لەم بارودۆخەدا گرنگە پرس و ڕاوێژ بەخەڵکێکی شارەزا بکرێ لەبوارەکانی دەستوری و یاساکانی نێودەوڵەتی بۆ ئەوەی ئەو قەوارە سیاسیەی ڕۆژئاوای کوردستان لەداھاتوودا وەکو پەرلەمان و حکومەتی ھەرێمی ڕۆژئاوای کوردستان لەلایەن حکومەتی ناوەندی و دەستوری سوریای نوێ بچەسپێ و قەبوڵبکرێ.

fuadzindani@yahoo.de