|
١٢\٦\٢٠٢٠
چیڕۆکە شیعرەکانی فایق بێکەس بۆ منداڵان.
رەزا ساڵح
چیڕۆکە شیعری منداڵان، جۆرێکی گرنگە لە جۆرەکانی شیعر بۆ منداڵان. دوو
هونەرن لە هونەرێکدا ئاوێزانی یەکتری بوونە. شیعرە و چیڕۆکیشە، بە واتا
دووڕەگە. لە رووخساردا شیعرە و لە ناوەڕۆکیشدا چیڕۆکە. بنەما
سەرەکییەکانی شیعر و چیڕۆکیشی تێدایە. وەکو چیڕۆک بریتییە لە:کەسایەتی
یا پاڵەوان (مرۆڤ، ئاژەڵ، باڵندە)، پێشەکی، رووداو، فۆرم، ناوەڕۆک، گرێ،
کۆتایی. وەکو شیعریش بریتییە لە: جوانی و شیرینیزمان، شێوازی هۆنینەوەی
ئاسان،کێش و سەروای سووک و ناسک، ترپە وموزیک. هەمووشیان چیڕۆکێک
دەگێڕنەوە. بە زۆریش چیڕۆکێکی ئەندێشەییەزیاتر لەوەی کە چیڕۆکێکی
ریالیزمی بێت. هەر چیڕۆکە شیعرێکیش مەبەستێک یا زیاتردەگەیەنێت. مەبەست
و ئامانجی شاعیرانینووسەری چیڕۆکە شیعر بۆ منداڵانی کورد، لە پاڵ چێژ و
خۆشی بەخشین پێیان، ئامانجیشیانهۆشیاری کردن و رۆشنبیری کردن و رێنمایی
کردن و ئاراستەکردن و پەند فێرکردن و سوود بەخشینە بە منداڵانی کوردمان.
ئێمە لە مانگی (دێسەمبەر/٢٠١٩) دا، لەژێر ناوی (چیڕۆکە شیعر لە ئەدەبی
منداڵانی کورد)دا، نووسینێکمان بڵاوکردەوە، تێیدا باسمان لە چیڕۆکە شیعر
لە ئەدەبی منداڵانی کورد کردووە. ئاماژەشمان بە ناوی چەند شاعیرێکی
ناسراوی کوردمان کردووە، کە چیڕۆکە شیعریان بۆ منداڵان نووسیون. چەند
نموونەیەکی
چیڕۆکە شیعری کوردیشمان بۆ منداڵانی کورد نووسیوە. بۆیە لەمە
زیاتر درێژە بە
چیڕۆکە شیعر نادەین.. دێینە سەر سەرناوی
نووسینەکەمان(چیڕۆکە
شیعرەکانی فایق بێکەس بۆ منداڵانی کورد).
(فایـق بێكه‌س) شاعیرێکی کورد و کوردستان پەروەری دلێر و بوێر وقسە لە
رووبوو، بە کوێرەوەری و مەینەتی ژیا، بەڵام بە سەربەرزی شکۆداری سەری
نایەوە. بێکەس لە ساڵی (١٩٣٣) تا ساڵی (١٩٤٨) واتا تا ساڵی کۆچکردنی،
مامۆستایی قوتابخانەی سەرەتایی بوو، لە قوتابخانەکانی (بازیان و تەوێڵە
و هەڵەبجە و سلێمانی) دا، وانەی بە قوتابیانی کورد وتۆتەوە و فێری
سروودی کوردی کردوون رۆحی کورد و کوردستان پەروەری خستۆتە دڵیانەوە.
بێکەس بێجگە لە زمانی کوردی، زمانی عەرەبی و فارسی و تا رادەیەکیش
ئینگلیزیشی دەزانی، بە تایبەتیش زۆر بە باشی زمانی عەرەبی دەزانی. چەند
هۆنراوەیەکی بە عەرەبی داناوە.
شیعر لای فایق بێکەس پەیامێکی نەتەوەیی بووە. بێکەس ئەوەندەی گەیاندنی
ئەو پەیامەی لا مەبەست بووە، کەمتر ئاوڕی لە جوانکاری و لە هونەر و
فانتازی شیعر داوەتەوە.. بێکەسی خاوەن شیعری (وەتەن، داری ئازادی، بیست
و حەوت ساڵە، سروودی وەتەن ئاواکەی) و بە دەیان شیعری نیشتمانی تر. لە
هەموو بوارەکانی شیعردا، شیعری نووسیوە. (لای لایە) یەکی جوانیشی بۆ (شێركۆ)
ی کوڕی نووسیوە.
فایق بێکەس لە تەمەنی (٤٣) ساڵیدا، لە رۆژی ( ١٨/دێسەمبەر/١٩٤٨) کۆچی
دوایی کرد. لە گۆڕستانی (سه‌یوان) لە شاری سلێمانی بە خاک سپێرا.
پاش مردنی بە چەند رۆژێ، لە لایەن حکومەتی رەگەزپەرست و کۆنەپەرستی ئەو
سەردەمەی عێراق، فەرمانی لە ئیش دەرکردن و گرتنیدەرچووە.
فایق بێکەسی نەمر، منداڵانی کوردیشی لە شیعرە جوانەکانی بێبەش نەکردوون.
وەک مامۆستایەک و شاعیرێک، تێکەڵ بە جیهانی پاکی منداڵانی کورد بووە و
لە نزیکەوە لە خواست و هـیوا و راز و نیازی پاکیان تێگەیشتووە. لێیان
تێگەیشتکە چەند تامەزرۆی شیعری ناسک و سروودی نیشتمانی و چیڕۆک
وچیڕۆکە شیعری جوانو خۆشن. بێکەس تێکڕا(٢٠) شیعر و
چیڕۆکە شیعر و ئۆپەرێت
و سروودی بۆ منداڵانی کوردمان نووسیوە. لەو ژمارەیە (٥) یان
چیڕۆکە شیعرن. یەک ئۆپەرێتیشی تێدان. کە لە ساڵانی سییەکانی سەدەی
رابردوودا نووسیویانی. بە داخەوە کە تەمەنی بێکەس کورت بوو، ئەگینا
زۆرتری بۆ منداڵانی کوردمان دەنووسی. منداڵانی کوردمان هەموو رۆژێک، لە
کاتی ریزبوونی پێش چوونە پۆلەوە، لە قوتابخانەکانی کوردستاندا، بە
ئەوپەڕی رێز و شکۆدارییەوە، بە چڕینی سروودی (خوایە وەتەن ئاواکەی...
چەند دڵگیر و شیرینە)یادی شاعیری گەورەی نیشتمان پەروەرمان (فایق بێكه‌س)
ی نەمەر دەکەنەوە.
فایق بێکەس لە خۆ تاقیکردنەوەی لە بواری نووسینی
چیڕۆکە شیعر بۆ
منداڵانی کورد سەرکەوتووە.. نووسینی
چیڕۆکە شیعر بۆ منداڵان، کارێکی
هەڕەمەکی و ئاسان نییە، شاعیرێک گەر توانایەکی بەرزی هۆنینەوەی نەبێت و
شارەزای بنەماکانی چیڕۆکی منداڵان نەبێت، ناتوانێت
چیڕۆکە شیعرێکی ناسک
و جـوان بۆ منداڵان بنووسێت.
دێینە سەر چیڕۆکە
شیعرەکانی فایق بێکەس بۆ منداڵانی کورد. ئەمانە ناوی
هەر پێنج چیڕۆکە شیعرەکانێتی(تەمەعکـاری، يەکـێتی، جـووتێ کـۆتر و
بۆقـێک، شـێرۆ و مـار،هـەرەوەزی) ئۆپەرێتەکەشی بە ناوی (شـوان و مه‌ڕه‌كـانی)
یەوەیە. وەکو نموونە لەم نووسینەماندا، سێ لە چیڕۆکە شیعرەکانی و
ئۆپەرێتەکەی فایق بێکەس دەنووسین.
شـێرۆ و مـار.
شــــــێـرۆ کـوڕێـــکـی چــــاکـە
زۆر بـە رەحـــم و دڵ پــــــاکـە
رۆژێ لـە چـــــلـەی زســـــتـان
مـارێــــــکـی دی لـە کـــــــۆڵان
وا لـە ســــەرمـا ســـڕ بـــــووە
بـە عــــەیـنـی وەک مـــــردووە
زۆری بـــەزەیـی پـيــا هــــــات
وتـی مــن ئـەیـــــدەم نەجـــــات
دەس بەجـێ مـارەی هـەڵگـرت
خـــــێـرا بـۆ مـــــاڵـەوەی بــرد
ئـاگــــرێـکـی بـۆ کــــــــــردەوە
مـارەی گــــــەرم کــــــــــردەوە
ئـەمجــا مـــارەی بـــەد خــــوو
سەرمـای لـە بـەدەن دەرچـــوو
چـاکـــەی لـەبـەرچـــاو نــــەمـا
پـەلامــــاری شـــــــــــێـرۆی دا
کـوڕ دەسـتـی کـرد بـە هــــاوار
بـاوکـەکـــەی کـرد خـەبـــەردار
کـەوتــە فـریـای دەسـت و بـرد
مـارەکــەی لــەت و پــەت کـرد
ئـەمجـارە رووی کـردە شــێـرۆ
وتـی: رۆڵـــە ئـەگـــــەر تــــــۆ
قـسـەی مـن لـە گـوێ بـگـــری
تــووش نــــابـی تـا ئـەمــــــری
"چـــاکـە دەرحــەق کـەســـانـێ
بـکـــــە کـە پــــێـی بــــــزانـێ"
بێکەس لە دوا دێری ئەم
چیڕۆکە شیعرەدا، بە روونئ مەبەستەکەی نووسیوە..
بە ناوی باوکی شێرۆوە، کە گوێی لە ئامۆژگاری بگرێت و پەند و وانە
وەربگرێت و جارێکی تر نەکەوێتە هەڵەوە.. لە دیوانەکەیدا نووسراوە
وەرگێڕاوە، ئەماژە بەوەش نەکراوە کە لە چ زمانێکەوە وەریگێڕاوە. بەڵام
من ئەم چیڕۆکە، بە چیڕۆکێکی رەسەنی فۆلکلۆری کوردیمان دەزانم. جارێک بە
ناوی (مارەکەی شێخ هۆمەر) ەوە دەیگێڕنەوە، کەلەم چیڕۆکەدا مارەکە لە
ناو کۆمەڵە دڕکەزییەکدا پەپکەی کردووە، شێخ هۆمەری جووتیار نازانی ماری
تێدایە، ئاگر بە دڕەکە زییکەوە دەنێ تا بیسووتێنێ، مارەکە کە گەرمی
پێدەگات، خۆی بە شەنەکەی شێخ هۆمەردا هەڵدەواسێ و خۆی بە ملییەوە
دەئاڵێنێ، تا پێوەی بدات، رێوییەک دێت و دەبێت بە قازی و شێخ هۆمەر لەو
مارە رزگاردەکات و مارەش دەکوژرێت. هەر ئەم چیڕۆکە لە دەقێکی تردا (مارەکەی
مام هۆمەر)ە، کە لە چلەی زستاندا لە ناو بەفردا،لە سەرما سڕبووە، مام
هۆمەر دەیخاتە باخەڵیەوە تا گەرمی بێتەوە.مارەکە کە گەرمیبۆوە،ویستیبە
مام هۆمەرەوە بدات.لێرەشدا قازی رێوییەکە و مام هۆمەر رزگار دەکات.
مارەکەش دەکوژرێ و سزای بێ ئەمەکی و نیاز خراپی خۆی وەردەگرێت. کەواتە
پاڵەوانی ئەم چیڕۆکە مام (هۆمەر)ە. بێکەسی نەمر وەکو
چیڕۆکە شیعر
دایڕشتووە، ناوی پاڵەوانەکەشی (شێرۆ) یە، رەنگە فایق بێکەس بۆ
خۆشەویستی لە جیاتی ناوی (شێركو) ی کوڕی لە جیاتی ناوی مام، یا شێخ (هومه‌ر)ناوی
شێرۆی داناوە. فریاڕەس و قازییەکەشی باوکی شێرۆیە. ئەمەش شتێکی ئاساییە
و لە چیڕۆکی گەلانی جیهانیشدا، نووسەران چیڕۆکێ فۆلکلۆرییان، بە چەند
دەقێکی جیاواز نووسیون. بەڵام دەقەکەی فایق بێکەس و دوو دەقەکەی تریش،
هەر هەمان ناوەڕۆکیان هەیە. بەدکاریش هەر مارەکەیە، هەمان مەبەستیش
دەدەن بە دەستەوە.
مەبەستی ئەم
چیڕۆکە شیعرە ئەوەیە: نابێ مرۆڤی دڵپاک و چاکەخواز و
خۆشباوەڕ و سۆزدار و بە بەزەیی، هێندە بڕوا بە مرۆڤی بەدکار و نیاز
گڵاو و نەیار و بێ ئەمەکبکا و بەزەیی پێدا بێتەوە، گەر لە تەنگانەشدا
بوو. چونکە ئەو کەسە بەدخووانە کە کەوتە شێنەیی، لە جیاتی سوپاس و
پێزانین و پاداشت، بە خراپە و ناپیاوی وەڵامی چاکە و پیاوەتی دەدەنەوە.
گەرچی کورد دەڵێ:"هەر چاکە چاکە" ئێمەی کورد لە پاڵ ئەم دروشمەدا زۆر
زیانمان لێکەوتووە، دوژمنانی گەلەکەمان، لە کاتی لاوازییان و
تەنگانەیاندا، هەمیشە دڵپاکی و خۆشبڕوایی کوردیان قۆستۆنەتەوە.کە
کەوتوونەتە شێنەیی و بەهێزبوونە، گەورەترین زیان و زەبر و تاوانیان
دەرحەق بە کوردکردوون. بە نامەردی و ناپیاوەتی، پاداشتی پیاوەتی
کوردیان داونەتەوە.. بە دەیان نموونەمان لەم بارەیەوە هەیە.
وا دیارە نووسەری رەوانشاد، مامۆستا (مسته‌فا نه‌ریمان) ئاگای لەوە
نەبووبێت، کە بێکەس ئەو
چیڕۆکە شیعرەی نووسیوە. مامۆستا نەریمانیش هەر
هەمان چیڕۆکی بە
چیڕۆکە شیعر هۆنیوەتەوە، لە ژمارە (٤)ی گۆڤاری (ده‌نگی
گێتی تازه) بەرگی پێنجەم، ساڵی سێیەم، لە (١٩٤٦) بە ناونیشانی (رۆڵە:
چاکە بۆ نەیار مەکە)بڵاوی کردۆتەوە.
ئەمە چەند دێڕێکە، لە
چیڕۆکە شیعرەکەی مامۆستا مستەفا نەریمان:
مـارێـــکـی مـەلـعــــوون لـە رۆژێ سـەردا
پـەپـکـەی خـۆی دابـوو لـە دەشـت و دەردا
رێکـەوت مـنـداڵـــێـک لـەوێــوە رۆیـشـــت
کـە چـاوی پـێکـەوت کەمێ لـەلای نیـشـــت
گـرتـیـــە بـاوەشـی گـــەڕاوە بـۆ مــــــــــاڵ
خـسـتـیـە لای ئـاگـر گـەرمی کـرد بە حـــاڵ
مامۆستا نەریمانیش، کۆتایی
چیڕۆکە شیعرەکەی، هەر بەو مەبەستە کۆتایی
پێدەهێنێت، کە سپڵە و خراپەکار کە لێرە (مارەکەیە) نرخی بەدکاری و بێ
ئەمەکی خۆی وەردەگرێ و تیادەچێت. مەبەستیش وریاکردنەوەی منداڵانە کە بە
ئاگابن لە کەسانی چاکە پێنەزان.
بەڵام پێویستە ئاماژەش بەو راستییەش بدەین، کە هەمان چیڕۆک، بە هەمان
کۆتایی و مەبەست، یەکێکە لە چیڕۆکە ئەفسانەییەکانی (ئێزوپ: ٦٢٠ـ ٥٦٤
پ.ز) ی یۆنانی بە ناوی (جووتیار و مار) ەوەیە.کەڵە ئەفسانەنووسی
فەرەنسیش (جان دی لاڤـۆنتین: ١٦٢١ـ ١٦٩٥) ی لە ئێزوپەوەوەری گرتووە و
بە چیڕۆکە شیعر دایڕشتووە. ژمارە (١٤٩)یە لە
چیڕۆکە شیعرەکانی لاڤـۆنتین.
میری شاعیرانی عەرەبیش (ئەحمەد شەوقی : ١٨٦٨ ـ ١٩٣٢) کە بە رەسەن کوردە.
زۆر سەرسامی
چیڕۆکە شیعرەکانی (لاڤـۆنتین) بووە و کاری تێکردوون. بەشی
هەرە زۆری چیڕۆکە
شیعرەکانی بۆ منداڵان، لە لاڤـۆنتینەوە وەریگرتوون. بە
زمانی عەرەبی بە
چیڕۆکە شیعرەوە بۆ منداڵانی عەرەبی هۆنیونەتەوە.
تەمەعـکاری.
دوو پـشــــیـلـەی جـــووت و رێــــک
هـەســـــتـان و چــــــوونـە جـێـيــەک
بـۆ دزیـــنـی ســـــەلـکـێ پـەنـــــــیـر
کـوتـنـــــە پـیــــــلان و تـەدبـــــــــیـر
وەخــــــتـێ تـەدبــــیـر رێـک خــــــرا
شــــــــوێـن و رێــگــــــــــا دانـــــــرا
چـــــــــوونـە ســــــەری دوو بە دوو
پـەنـــــــیـریـان دەسگـــــــیـر بـــــوو
بـۆ تـەمــــــــــــاع و بـەشـــــــی زۆر
لـێـــیـان بــوو بـە شــــەڕ و شـــــۆڕ
تــــــێـر و پـــــڕ لـە یـەکـیـــــــــان دا
تـاکــــــو هـــــــــێـزیـان لــێ بــــــــڕا
کـــاتـێ تــــەواو مـانــــدوو بــــــوون
شـەرعــیـان بــردە لای مەیـمـــــوون
وتـیـــان ئـەتـکـەیـنـــــــە قــــــــــازی
هــەردووکـــــــــمـان بـکــــــــە رازی
مـەیـمــــوون هـەســـتـا زوو بـە زوو
هـێـنــــــایـە پـێـــــــش تـــــــــەرازوو
پـەنـیـــــــری لـەتــــــــــکـرد بــە دەم
بـەشــــــێ زۆر و بـەشــــــێ کــــــەم
خـستـیـە ئـەم ســەر و ئـەو ســـەری
تـەرازووەکـــــــــەی هـەڵـــــــــــبـڕی
دەســـــتـی کـــــرد بـە کـــــــێـشــانـی
لایــــــــــەک گــــــــرانـی هـــــــــانـی
مـەیـمــــوون قـەپـــــاڵـی لێ گـــــرت
تـا بـە جــــــــارێ کــــــەلـی کـــــــرد
ئـەمـجـا بـچــووک بـوو ســەرکـەوت
ئـــەوەی تـریـشـــــــــــــیـان داکـەوت
لــەم پـاروویـــــەک لـــەو پـــــــاروو
تـا پـەنــــیـری خــــوارد هـەمـــــــوو
پـشــــــیـلـەکــان بـەبــێ بــــــــــــەش
مـانـــــــەوە مــــــــــــات و رووڕەش
خـۆڵاســـــــــەی ئـەم قــســــــــــــانـە
تـەمـاعـــــــــــکـار پـەشــــــــــیـمـانە
ئــەوی بــــــــــەد و نـاڕێـــــــــــــکـە
بـە دڵ نـەفـــــــــرەتـی لـێــــــــــــکـە
بێکەس لە دوو دێڕی کۆتایی ئەم
چیڕۆکە شیعرەشدا، مەبەستەکەی و
پەندوەرگرتنی بە جوانی دیاری کردووە. خۆزگە وشەی (دزی)ی تێدا نەبوایە،
چونکە وشەگەلێکی وەک (دزی، درۆیکرد، فێڵێ کرد، کوشتی،هەڵیخەڵەتاند،...)
لە ئەدەبی منداڵاندا، بە وشەی نەرێنی دەزانرێن. گەرچی ئەم وشانە رۆژانە
لەناو خەڵکیدا بەکاری دەهـێینن وئاساییە بەلایانەوە.. بەڵام با منداڵان
لە منداڵییەوە فێری ئەم وشانە نەبن و پێیان ئاشنا نەبن.
لە چەند دەقێکی ئینگلیزیدا، لە جیاتی وشەی دزی (ده‌ستیان كه‌وت) یا (دۆزیانه‌وه)
وە، لە بری (دزی) بەکارهێنراون. هەر لە هەندێ دەقی ئینگلیزیدا لە باتی
(سەلکێ پەنیر) یش(نانێك) یا (كێكێك) نووسراوە. لە جیاتی بوو به (شه‌ڕیان)(بوو
بە هەرایان) یا بوو بە(ناخۆشیان)یا (رێکنەکەوتن)بەکارهێنراون.بەڵام
هەمان کۆتایی و مەبەستیان داوە بە دەستەوە. کە ناکۆکی و مشتومڕ و
رێنەکەوتن و نەسازان گەمژەییەوە. زیان و پەشیمانی و رووڕەشییانبە
دواوەیە. پەشیمانیش بێ سوودە. لایەنی سێیەمیش لەم ناکۆکی و شەڕانە سوود
وەردەگرێت.. هەر وەکو چۆن مەیموونەکە کە لایەنی سێیەمە سوودی لە ناکۆکی
و رێنەکەوتنی دوو پشیلەکە وەرگرت و سەلکە پەنیرەکەیانی خوارد.
ئەم چیڕۆکە یەکێکە لە چیڕۆکەکانی ئەفسانەنووسی جیهانی بۆ منداڵان (لاڤـونتین)ە.
بەڵام بێکەس بە چیژێکی کوردی و بە شێوازێکی ناسکتر لە لاڤۆنتین
دایڕشتووە.
ئایا پێتان وا نییە، کە هەردوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی باشووری کوردستان،
وەکو دوو پشیلە دزەکەی سەلکە پەنیرەکەی ئەم
چیڕۆکە شیعرە نین..؟؟ کە سامانی
گەلەکەمانیان دزیون و لەسەر دابەشکردنیمشتومڕ و شەڕ و شۆڕیانە؟
داگیرکەرانی کوردستانیان کردوون بە قازی بە ناوبژیکەری خۆیان! کە(
تورکیا و ئیران و عێراق)ن، ئەوان سەلکە پەنیرە دزراوەکەیان دەخۆن، واتا
سامانی دزراوی گەلەکەمان، لە سایەی نۆکەری و خۆدانە پاڵی تورکیا و
ئێران و عێراق. سامانی باشووری کوردستان، بە تاڵانی دەبەن و دەیخۆن.
رووڕەشیش بۆ هەردوو حیزبە دەسەڵاتدارەکە ماوەتەوە و دەمێنێتەوە..
گوێشیان لە برسێتی و کوێرەوەری و ژیانی سەختی گەلەکەمان نییە.
شوان و مەڕه‌کانی.
شـوان:
مـەڕەکـــــــانـم چــــەنـد جـــــــــوانـن
چـەنـد بـە کـەڵـک و بـەسـەزمــــانـن
بـــڕۆن.. بـــڕۆن.. بـۆ ئـــەو لایـــــە
زۆر لـــــەوەڕی چــــــاکـی تـیـــــایـە
مـەڕوکـان:
لــوورەی گــورگێ دێـتــە گـوێـمـــان
نـزیـــک کـەوتـۆتــــەوە لـێــــــــمـان
ئـەگـەر تـۆ زوو نـەگــەی پـێـــــمـان
ئـەو بـەدخــــووە دێـتــــە رێــــــمـان
شـوان:
لـە لــوورەی ئـەو هـیــچ مـەتـرســن
ئـەگـــەر لــەو گـــــورگـە ئـەپــرســن
وا رای کــــرد و مــــلـی شــــــــکـان
"بـازە"ی دی، رۆیـی و تـێی تـەقـان
مـەڕەکـان:
بـەهـــــارمـان هـــەر بـۆ بـمــــــێـنـێ
خــودا تـۆمــــــــان لـێ نـەســــــێـنـێ
لـە چـــاکـەی تـۆ هــەر دەرنـاچــــیـن
هـەتـــا مــــردن گـــــەردن کـەچــــین
شـوان:
تـاریـــکی داهـــــات و شـــــــــــــەوە
جـا نـۆرەی دۆشـین و خـــــــــــــەوە
ئـەوا ئـەمـڕۆشـــــمـان تـێـــــــپـەڕان
بـچـیـــــــنـەوە بـۆ دێـکـەمــــــــــــان
ئەم ئۆپەریتەشیعرەی فایق بێکەس بۆ منداڵانی قۆناغی باخچەی منداڵان و بو
قۆناغی سەرەتاییش لەبارە، ئۆپەرێتێکی کورت و سووک و ئاسانە. منداڵانی
کوردمان دەتوانن بە ئاسانی لەبەری بکەن. دەشتوان بە کۆمەڵ ئەم ئۆپەرێتە
بکەن بە یارییەکی خۆش. گورگ هێمایە بۆ هاری و زورداری و چاوچنۆکی.. یا
مەبەست لە گورگ، دەسەڵاتی زۆردار وستەمکارە. مەڕيش هێمایە بۆ گەلێکی
ژێردەستەی بێ دەسەڵات. کە لەلایەن دەسەڵاتداری زۆردار و ستەمکارەوە
سەرکوت و دەمکوت دەکرێ و دەچەوسێنرێتەوە.
فایق بێکەس لەپەرتووکی (القراءة المصورة :خوێندنه‌وه‌ی وێنه‌دار) ئەم
ئۆپەرێتەی وەرگرتووە. بەڵام بە تام و چێژێکی کوردییەوە، لە زمانی
عەرەبییەوە، وەرگیڕاوە بۆ سەر زمانی کوردیمان. هێندە جوانی هۆنیوەتەوە،
هەست بەوە ناکرێت کە وەرگێڕاوبێ.
__________________________________________________
سوودم لەم سەرچاوانە وەرگرتووە:
١ـ دیـوانی فایـق بێکەس.. محەمەدی مەلا کەریـم.. چاپی دووەم.. سلـێمانی..
٢٠١١.
٢ـ (بدایات القصة الشعریة في ادب الاطفال وتطورهـا.. دکتورە طاهـرە
داخـل طاهـر).
٣ـ چاوپێخـشانێک بە مێـژووی ئەدەبی منـداڵان.. رەزا سـاڵح.. کەرکـووک..
٢٠١٥.
٤ـ ئەدەبی منداڵان لە گۆڤاری گەلاوێژ. ئەحمەد سەید عەلی بەرزنجی.
سلێمانی ٢٠١٠.
٩\٦\٢٠٢٠
- نەرویج
ماڵپه‌ڕی ره‌زا
ساڵح
|
