چوار پارتی چه‌پی فه‌ڕه‌نسی یه‌کیانگرت و پارتێکی تازه‌یان پێکهێنا.

ئا: به‌ناز ئیبراهیم

دوای چه‌ند ڕۆژێک له‌گفتۆکردن چه‌په‌کانی فه‌ره‌نسا به‌پێشه‌وایه‌تی ئۆلیڤیا بیزه‌نسینۆ له‌ڕۆژی6.2.2009 له ‌کۆنگره‌یه‌کدا پارتێکی چه‌پیان ڕاگه‌یاند به‌ناوی پارتی نوێی دژی سه‌رمایه‌داری (ئێن ئه‌ی پی) ژماره‌ی به‌شداربووان 700 ئه‌ندام بوو که‌له‌هه‌ر 100 که‌س 10 که‌سیان هه‌ڵبژارد بۆ کۆنگره‌واته‌70 که‌س به‌شداری یه‌که‌مین کۆنگره‌ی (ئێن پی ئه‌ی)یان کرد ڕاگه‌یاندنی ئه‌م پارته‌ چه‌په‌ له‌کاتێکدایه ‌که‌ شه‌قامی فه‌ره‌نسی به‌ڕابه‌رایه‌تی چه‌په‌کانی فه‌ره‌نسا له‌ جۆشوخرۆشێکی بێ وێنه‌دایه ‌که له‌ رۆژی 29.1.2009 و ‌هه‌ر رۆژه‌ی له‌ ناوچه‌یه‌کی فه‌ره‌نسا خۆپیشاندان و مانگرتنی سه‌ر تاسه‌ری ڕاده‌‌گه‌یه‌نن.

ڕاگه‌یاندنی ئه‌م پارته‌ تازه‌یه ‌گڕو ته‌وژمیکی تر ده‌دا به ‌درێژبوونه‌وه‌ی ئه‌و ناره‌زایه‌تیانه‌ی که ‌ئێستا شه‌قامی فه‌ره‌نسای گرتۆته‌وه ‌به‌تایبه‌تیش دوای ئه‌وه‌ی که ‌رۆژی سێشه‌ممه‌ی رابردوو 3.2.2009 چه‌ند پارت و ڕیکخراوێک که ‌ژماره‌یان یازده‌‌ پارت و ڕێکخراو‌ی چه‌پ بوو به‌ره‌یه‌کی هاوبه‌شیان دژی سه‌رۆکی ئێستای فه‌ره‌نسا ڕاگه‌یاند که‌پارتی سۆسیالستی فه‌ره‌نسا و پارتی کۆمۆنستی فه‌ره‌نساو ئه‌و پارته ‌تازه‌یه‌ش به‌شدارن تێیدا‌، له ‌یه‌که‌م به‌یاننامه‌ی ئه‌و به‌ره‌ هاوبه‌شه‌دا که ‌ئێواره‌ی سێشه‌ممه‌ 3.2.2009بڵاوکرایه‌وه‌، داوای لابردنی (سارکۆزی ) ده‌که‌ن‌.

(ئۆلیڤیا بیزه‌نسینۆ) که ‌ووته‌بێژی ئه‌و پارته ‌تازه‌یه‌یه ‌له‌.4.1974 له ‌شاری(‌‌‌هوت دو سان) که ‌هه‌رێمێکی فه‌ڕه‌نسیه‌ ده‌‌که‌وێته ‌ناوچه‌ی دورگه‌ی فه‌ڕه‌نسی له‌نزیک(پاریس) و ‌ژماره‌ی هه‌رێمه‌که‌ی 92 وه‌،له‌ خێزانێکی سیاسی چه‌پی ڕادیکال له‌دایک بووه و ‌ده‌رچووی زانسته‌ مێژووییه‌کانه ‌له‌ پاریس له‌ساڵی 1997وه‌کو پۆسته‌چی کارده‌کات زۆربه‌ی کاتی ئشکردنی چوارشه‌ممه‌ به‌یانییه‌که‌ی تا رۆژی شه‌ممه‌یه ‌مانگانه‌1000یۆرۆی بۆده‌مێنێته‌وه ‌له‌2007 کاتێ خۆی هه‌ڵبژارد بۆ سه‌رۆکایه‌تی فه‌ره‌نسا ڕایگه‌یاند که ‌خاوه‌نی 37000 سی وحه‌وت هه‌زار یۆرۆیه ‌له‌گه‌ڵ 277،640 یۆرۆی قه‌رزی بانک له‌2003 وه ‌ژیانی هاوسه‌ریی پێکهێناوه‌ و خاوه‌نی مناڵێکه‌ یه‌کێکه له ‌گه‌نجه ‌شۆڕشگیره‌کانی فه‌ره‌نسا که‌ خۆی به‌ گه‌یه‌نه‌ری په‌یامه‌کانی رۆزا لۆکسۆمبۆرگ و لیزا مشێل و گیڤارا ده‌‌زانی(.ئۆلیڤیا ) 2 جار کاندیدی کۆمه‌ڵه‌ی کۆمۆنیستی شۆڕشگێڕ (ئێل سی ئار) بووه ‌بۆ سه‌رۆکایه‌تی فه‌ڕه‌نسا له‌ ساڵی (2002/2007) که‌ له ‌دواجار له‌5.2.2009 پارته‌که‌یان توانده‌وه‌ و له‌گه‌ڵ چه‌ند کۆمه‌ڵه‌یه‌کی تر ئه‌م پارته‌ تازه‌یه‌یان لی دروست کرد.

ئه‌و ڕێکخراوه ‌تازانه‌ی ئه‌م پارته‌یان پێکهێناوه ‌بریتین له‌ :

1. کۆمه‌ڵه‌ی کۆمۆنستی فه‌ره‌نسا که‌ له‌ نێوان ساڵانی (1930 تا1934) به‌پارتی تڕۆتسکی فه‌ڕه‌نسا ناسرابوون.
2. پارتی کۆمۆنسیۆنی ئه‌نته‌ر ناسیونال که ‌ئه‌وانیش(1944ـ1968) به ‌ڕێکخراوی ترۆتسکی ناسرابوون.
3. کۆمه‌ڵه‌ی کۆمۆنیستی فه‌ڕه‌نسی 1969 دامه‌زراون.
4. کۆمه‌ڵه‌ی کۆمۆنیستی شۆڕشگێڕانه‌ که ‌له ‌ساڵی1974 دامه‌زراوه‌.

یه‌کگرتنی ئه‌م چه‌ند کۆمه‌ڵ و پارته‌ چه‌پانه ‌و پێکهێنانی پارتێکی چه‌پی به‌هێز و ئه‌و به‌ره‌ هاوبه‌شه‌ی 11 پارت و ڕێکخراوه‌کانی تر، هاوکات پێداگرتنی سکرتێری یه‌که‌می پارتی سۆسیالیستی فه‌ڕه‌نسا بۆ گێڕانه‌وه‌ی پارته‌که‌ی بۆسه‌ر ڕێڕه‌وی چه‌پایه‌تی چاوه‌ڕوانی گۆڕانکاریی و پێشهاتی زۆری لێده‌کرێ له‌ فه‌ڕه‌نسادا..
 

فه‌ڕه‌نسا
8.2.2009