١١\١٢\٢٠٢٣

دەنگدانی کورد لە کەرکوک بە کورد ئەرکە نەک منەت.

رابەر رەشید       

 دەستپێک:

بە گەڕانەوەی حزبە کوردستانییەکان بۆ کەرکوک و رزگاربوونی کوردو نەتەوەکانی دیکەی شارەکە لە ستەمی حزبی بەعس، خەڵکی شار –بەتایبەتی ئەوانەی بە دەستی ستەمکاریی بەعسەوە هەڵوەداو نیگەران بوون- هەناسەیەکی ئاسوودەییان هەڵمژی بەو ئومێدەی رۆژگارێکی نوێ بێتە ئاراوەو گۆڕانکارییەکان هەنگاوی بەرەو پێش بەخۆیانەوە ببینن و خاک و زێدی داگیرکراوی کوردو تورکمانی شارەکەو گوندە وێرانکراو و رووخاوەکانیان بەدەستبهێننەوەو بۆ هەتا هەتایە لەو داگیرکارییە رزگارییان ببێت. بەڵام بە داخەوە نەکرا، بۆ؟ لە درێژەی بابەتەکە ئاماژەی پێ دەدەین.

هەردوو حزبی دەسەڵاتدار لە کەرکوک چییان کرد؟

ئەو سیاسەتە خۆپەرستی و تەسکی حزبایەتییەی کە هەردوو حزبی دەسەڵاتدار –یەکێتی و پارتی- لە کەرکوک پەیڕەو و پیادەو پراکتیزەیان کرد، گواستنەوەی هەمان سیاسەتی هەرێمی کوردستانی پێش رووخانی رژێمی بەعس بوو، واتە هەموو شتێک دابەش دوو: نەک تەنها کایەو جومگە هەستیارەکانی حکومڕانی، بەڵکو هەتا زمانی کوردیش دابەش دوو کرایەوەو قوتابی و خوێندکار، ئافرەت و ژن، کەرکوک و کەرکووک، دابەشی دوو لە هەموو شتێک. لە بواری حکومڕانیش: بەڕێوەبەر بۆ پارتی جێگرەکەی بۆ یەکێتی و بە پێچەوانەوە. یەک بۆ من و یەک بۆ تۆ، رێک (پەنجا بە پەنجا) کەی هەرێمی کوردستان و دۆخی شڵەژاوی دوای شەڕی خیانەتی کورد بە کوردو پەراوێزخستنی – بە قەولی خۆیان- حزبە بچووکەکان و رازیکردنیان بە هەندێک پلەو پۆستی لاوەکی و رازیکردنیان بە نیگەرانییەوە.

سەرباری ئەمانەش گەڕانەوەیەکی شەرمنانە بۆ بەغداو مارەکردنەوەی زۆرەملێی هەرێم بە بەغداو خۆبەدەستەوەدانی شەوی بووکێنیی دەسەڵاتدارانی کورد بە بڕە پارەیەکی قەڵپ، نەک پرس و ستراتیژییە نەتەوایەتییەکانی کورد کە هەرگیز ئەو دوو حزبە لە باشووردا نەیانبووە، بە وەرگرتنی پلەی سەرۆک کۆمارێکی نەزۆک –کە تا ئێستاش درێژەی هەیە- بێ ئەوەی یەک دەستکەوتی نەتەوایەتی بۆ کوردی لێ بەرهەم هاتبێت، جگە لە کۆیلایەتی و گیرفان پڕکردنی حزب نەبێت..!!، ئەگەرنا تێکڕای پرسە هەستیارەکان وەکو خۆیان مانەوەو رۆژ لە دوای رۆژیش لە پاشەکشێدان.

- پرسی خاک:

هەستیارترین هەنگاو کە دەبوو کورد –کە دەڵێم کورد، هەڵبەتە مەبەستم هەردوو حزبی دەسەڵاتدارە، کە تا ١٦ی ئۆکتۆبەری زەلیلکردنی کورد، ئەوان حاکمی کوتەک بە دەستی شار بوون- هەنگاوی بۆ بنایەو لە دانوستانەکاندا شەڕی لەسەر بکردبوایەو لە ئاستیدا شەرمن شەرمن چاوی شەرمنانەی هەڵنەبڕیبوایە، پرسی وەگرتنەوەی خاکی داگیرکراوی کورد بوو، بە زەویی کشتوکاڵی جووتیاران و ئەو خانووبەرانەی کاتی خۆی لە لایەن رژێمەوە دەستیان بەسەردا گیرابوو و بە پاساوی جۆراوجۆری کوردبوون خاوەنەکانیان شاربەدەر کردبوون و بە عەرەبی داگیرکەریان بەخشیبوون. بە تایبەتیش زەویوزاری کشتوکاڵی کە بە بڕیارێکی رەگەزپەرستانەی خودی سەدامی دیکتاتۆر داگیرکرابوون و خرابوونە سەر وەزارەتەکانی نەوت و دارایی و بەرگری و... تاد، کەچی ئەوەی تا ئێستاش بە هەڵپەسێردراوی ماوەتەوەو هەوڵی راستەقینەی بۆ نەدراوەو بە داگیرکراوی ماونەتەوەو بەشێکی زۆریان هەر بە ناوی عەرەبی داگیرکەرو هاوردەوەن و ناوە ناوە عەرەبە داگیرکەرەکان لە گوندەکانی پڕکانی و شەناغەو قەرەدەرەی سەر بە سەرگەڕان و دووبزو گوندەکانی دەشتی ساڵەیی سەر بە پردێ و ناوچەی لەیلان و خورماتوو، هەڵدەکوتنە سەر جووتیارانی کوردو لە داکێڵان و چاندنی زەوییەکانیان رێگرییان لێ دەکەن و هەوڵی داگیرکردنەوەی گوندەکانیش دەدەن و هەندێکیشیان بە کردەیی داگیرکردۆتەوە. ئەوەی لێرەدا مایەی شەرمەزارییە ئەوەیە کە لە ماوەی نزیکەی بیست ساڵی پۆستی سەرۆک کۆماریی کورد لە بەغدا چی بۆ پرسی خاک و نەتەوایەتیی کورد کراوە؟

ئایا نەدەکرا ئەو پێگەو پۆستە وەکو لووتکەی هەرەمی دەسەڵات لە پێناو مافە ڕەواکانی کورد بخرایەتەگەڕو لە هەمبەر رێگرییەکانی شۆفێنیستانی عەرەب و تورکمان و وەرگرتنەوەی مافی دزراو و داگیرکراوی کورد سەنگی مەحەکی یەکلاییکردنەوەی پرسە چارەنووسسازەکان بوایە؟ ئەگەرنا شەقێکی تێهەڵبدرابوایەو کورد - یەکێتی و پارتی و ئەوانەی دیکەش- لە بەغداوە بگەڕابوونایەتەوە هەرێم و بەپێی ستراتیژییەتێکی نەتەوایەتیی تۆکمە لە هەمبەر ئەو زێدەڕۆییانەی ئەوان هەڵوێستیان بنواندبوایە، ئەو کاتە هەموو کورد ئامادەی سەنگەرگرتن دەبوو لە شۆفێنییەت و داگیرکاری و رێگری کردن لە دووبارە داگیرکردنەوەی خاکی داگیرکراوی کوردستان، ئەمە سەرباری ئەوەی کە خاکی کوردیان خستە مەزادی سیاسەت نەزانییان و لە مادەیەکی نەزۆکی دیکەدا کەمتەرخەمانە ئەویشیان دیزە بە دەرخۆنە کردەوەو خۆیان لێ نەبان کرد.

ریفراندۆم و (١٦) ی ئۆکتۆبەرو هەڵوێستی کورد.

دوای ئەوەی بێ خوێندنەوەیەکی بابەتیانەو لۆژیکیانەی پێگەی کورد لە ناو عێراق و لە چوارچێوەی هەژموونی هەرێمایەتی و نێودەوڵەتی و سیاسەتێکی ئابووریانەی ئەوتۆ کە هیچ ئابووریزانێک توانای ناولێنانی بە شێوەیەکی زانستی نەبێت، بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆمێکی تەمومژاوی و نەزۆکی دیکەیان دا –تۆ تەماشاکە هەموو هەنگاوەکان نەزۆکانەن-و باشووری کوردستانیان خستە ناو گێژاوێکی مەترسیداری ئەوتۆوە کە ئەگەر بەرژەوەندیی زلهێزەکان لە مانەوەی دەسەڵاتی ئەو دوو حیزبە نەبوایە، ئەوا سەری خۆیشیانی دەخوارد، بە داخەوەش زیاتر لە ٥١%ی رووبەری خاکی باشووری کوردستان بە کەرکوکیشەوە لە لایەن هێزە عێراقییەکان و هاوکاریی ئاشکرای هەرێمایەتی داگیرکرایەوەو گڵۆڵەی کورد لە کەرکوک و تەواوی ناوچەکانی دەرەوەی هەرێمی کوردستان کەوتە لێژی و لە خورماتوو ئەوەی ناکرێ بە کورد کراو دۆخێکی داگیرکاریی ترسناک باڵی بەسەر ئەو ناوچانەدا کێشا کە کەوتنەوە ژێر دەسەڵاتی حەشدو سوپای عێراق بە کەرکوکیشەوە، ئەوەندەی باش بوو یەکێتی نیشتیمانی بە هەر زەلیلییەکیش بووبێت کەرکوکی چۆڵ نەکردو لە شارەکەدا مایەوە، کە وێڕای دونیایەک رەخنەی توندو سەرزەنشت کردنیش لەو سیاسەتەی لە دوای رووخانی رژێمەوە لە کەرکوک پەیڕەویان کرد، بەڵام ئەو مانەوەیەیان جێگەی دەستخۆشی بوو، ئەگەرنا کورد هەرگیز چاوی بە کەرکوک نەدەکەوتەوە.

لەم دەنگدانەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوکەدا کورد چی بکات؟

ئێستا کە بڕیاروایە لە ١٨ی کانوونی یەکەمی ئەمساڵ ٢٠٠٣ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق بە کەرکوکیشەوە ئەنجام بدرێت، کورد بە هەموو حزب و ئایدیاو بۆچوونەکانەوە، وەکو ئەرکێکی نەتەوایەتی و نیشتیمانیی کوردستانی و بوونی کورد لە شاری کەرکوک دەبێ ئەمجارە لە هەڵبژاردنەکانی دیکە زیاتر پێداگری لەسەر چوونە سەر سندووقەکانی دەنگدان بکات و دەنگ بەو هێزە کوردستانیانە بدات کە دەرئەنجام بە یەک گرتنەوەیان دەبنە مایەی وەرگرتنەوەی پۆستی پارێزگاری کەرکوک.

لە هەڵبژاردنی ئەمجارەدا ئەگەر خۆت بە چەپ و شیوعی دەزانیت ئەوە نوێنەرێکی شیوعییەکان لە ناو لیستی ١٤٢دایەو ئەگەر یەکێتی و سۆسیال دیموکرات و نەتەوەپەروەریشی ئەوە کاندیدانی یەکێتی و پارتی و ئەگەر ئیسلامیشی ئەوە لیستی ئیسلامییەکان و ئەگەر لە هەموو ئەوانەش تووڕەو نیگەرانیت ئەوە نوێنەرانی نەوەی نوێ، گرنگ ئەوەیە بچنە سەر سندووقەکانی دەنگدان و دەنگ بە کورد بدەن.

دڵنیام ئەمە بە لای هەندێک کەسەوە ئەوپەڕی نەتەوەپەرستی و ناسیۆنالیستییە، بەڵام بە دڵنیاییشەوە پرسی کەرکوک ئەوە هەڵدەگرێت کە لە پرسێکی وادا تا ئەوپەڕی ناسیۆنالیست نەتەوەپەرست بیت، ئەگەرنا پاشەڵت بەر شەقی رەگەزپەرستانەی ئەوانەی دیکە دەکەوێت و هیچ دوور نییە شاربەدەرو گوند بەدەریشت بکەن.

پردێ

ماڵپەڕی رابەر رەشید