       |
|
دیمانه له‌گه‌ڵ '' فایه‌ق گوڵپی '' سه‌رۆکی '' پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان '' .
ئاماده کردنی: ئاسۆ گۆران
له سه‌ر و به‌ندی هێرشی سوپای تورکیا بۆ کوردستان به پێویستم زانی د. فائق گوڵپی،سه‌رۆکی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان به سه‌ر بکه‌ینه‌وه و بزانین ئه‌م هه‌ل و مه‌رجه چۆن شرۆڤه ده‌کات.
1. ئایا ئێوه وه‌ک پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان چۆن ده‌ڕواننه هه‌ل ومه‌رجی ئێستای کوردستان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌گه‌ری هێرشه‌کانی تورکیادا؟ وەڵام/ لە سەر ئاستى کۆمەڵگا، سەرتاپاى چین و توێژەکانى کۆمەڵ دژى داگیرکردنى باشورى کوردستان و دژى هێرشى سەر گەریلاکانى (پ ک ک)هەڵوێستیان نیشاندا، ئامادەیى بەرگرى و قوربانیدانیان تێدا دەبینرێت، بە چالاکى دیموکراتى و جەماوەرى نیشانى ئەدەن کە چارەسەرى ئاشتیانەى کێشەکەیان پێ پەسەندە ترە تا پەنابردن بۆ شەڕ. لە سەر ئاستى حزبە دەسەڵاتدارەکانى باشور و حکومەتى هەرێم، هەڵوێستێکى نەرم لە بەرامبەر هەڕەشەکانى تورکیادا دەبینرێت، لە ناو ئەو هەڵوێستە نەرمەشدا، یەکێتى و یەکگرتو لە حزبەکانى تر نەرمترن. حکومەتى عێراقى لە سەر زارى مالکى سەرەک وەزیرانەوە هەڵوێستى زۆر نەگەتیڤە، بە تەواوى لەگەڵ تورکدایە، بڕواى بەوە نیە کە کێشەى کورد لە تورکیادا هەبێت. هەرچى حکومەتى ئەمریکایە کە دەسەڵاتدارى ڕاستەقینە و فەرمى عێراق و هەرێمى کوردستانە، لە ڕووى جێگیرى و تێکچوونى ئاسایشى خۆیەوە، لە ڕووى بەرژەوەندى ستراتیجى خۆیەوە سەیرى کێشەکە دەکات، لە نێوان پاراستنى ئاسایشى هەرێمى کوردستان و دۆستایەتى تورکیادا گیرى خواردووە، ئەگەر هاوکارى سوپاى تورکیا بکات لە دژى (پ ک ک)، ئاسایشى ئەو سێ پارێزگایەى هەرێمى کوردستان تێکدەچێت و ئەگەرى ئەوەش هەیە (پ ک ک) لەگەڵ ئێران و ڕوسیا هاوپەیمانى ستراتیجى ببەستێ و بە زیانى ئەمریکا بشکێتەوە، ئەگەر ئەوەش نەکات ئەگەرى ئەوە هەیە ئەمریکا دۆستێکى کۆنى(تورکیا) خۆى لێ دووربکەوێتەوە و زیاتر لە ئێستە لە ئێران و سوریە نزیک بکەوێتەوە.
2. پێت وایه تورکیا ته‌نها مه‌به‌ستی هێرشه بۆسهر باره‌گاکانی په‌که‌که و به‌س؟ وەڵام/ مەبەستى تورکیا لەم هێرش و هەڕەشانە تەنها (پ ک ک) نیە، تورکیا لە بنەڕەتدا دژى بەرنامەى سیاسى و کۆمەلایەتى ئەمریکا و هاوپەیمانانە لە ناوچەکەدا، بەردەوامە لە ئاستەنگى درووستکردن لەڕێگەى بەرنامەى دیموکراتیزەکردنى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاستى ئەمریکادا، لەبەر ئەوەى تورکیا ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست بە موڵکى خۆى دەزانێت. تورکیا دژى سیستەمى سیاسى نوێى دەوڵەتى عێراقە، دژى سیستەمى فیدراڵى و دیاردەى سیاسى فرەنەتەوەییە، ئاستەنگى بۆ ئەو سیستەمە سیاسیە و بۆ پرۆسەى سیاسى لە عێراقدا درووستدەکات، بەم هەڕەشە و هێرشانەش دەیەوێت بەتەواوى ئەو سیستەمە لاواز بکات و دەستورى هەمیشەیى عێراق لە کار بخات. تورکیا دژى هەر دەسکەوتێکى گەلى کوردە لە هەر شوێنێکى جیهاندا بێت، بۆیە لاوازکردن و ڕووخاندنى حکومەتى هەرێمى کوردستان و ڕێگەگرتن لە جێبەجێکردنى مادەى 140 دەستورى عێراق بە ئەرکى هەرە گرنگى خۆى دەبینێ کە بەم هێرشانە ئەنجامى بدات. یەک لە ئامانجەکانى ترى ئەم هەڵوێستە شەڕخوازیەى تورکیا ئەوەیە کە فشار بخاتە سەر حکومەتى ئەمریکا بۆ ئەوەى کۆنگرێسى ئەمریکى واز لە بریارى جینۆسایدى ئەرمەنیەکان بهێنن. هەوڵدان بۆ لاوازکردن و لە ناوبردنى (پ ک ک) تەنها یەکێکە لە ئامانجەکانى ئەم هێرشە چاوەروانکراوەى تورکیا.
3. ئێوه چۆن ڕووبه‌ڕوی ئه‌گه‌ری ئه‌م هێرشه ده‌بنه‌وه؟ وەڵام/ لە قۆناغى یەکەمدا ئێمەش وەک هەر لایەنێکى نەتەوەیى ئاشتیخواز، کە بڕواى بە تێکۆشانى دیموکراتى و خەباتى دیبلۆماسى هەیە، ئەبێ لە ڕێگەى تێکۆشانى سیاسى و جەماوەرى و دیبلۆماسیەوە هەوڵبدەین ئەم هێرشە پێکنەیەت و شەڕ درووستنەبێت و کێشەکە بە ئاشتى چارەسەر بکرێت، بەڵام ئەگەر دەسەڵاتدارانى تورکیا هەر لە سەر هەڵوێستى شۆڤینیستى و شەڕخوازى خۆیان سوور بوون و هێرشیانکرد، ئێمەش وەک هەر لایەنێکى سیاسى و پێکهاتەیەکى کۆمەڵایەتى گەل و نیشتمانى خۆمان دەپارێزین.
4. پێتان وایه تورکیا ئێستا له قه‌یراندایه به‌تایبه‌تی دوای بڕیاری کۆنگریسی ئه‌مریکی که تورکیای به جینۆ سایدی ئه‌رمه‌نه‌کان تاوانبار کرد؟ وەڵام/تورکیا چەندان قەیرانى لە خۆوە گرتووە، قەیرانى ئابورى، کە دەیەوێت لەڕێگەى بوون بەئەندامى یەکێتى ئەوروپاوە، بڕێکى ئەو قەیرانەى بۆ چارەسەربکرێت، وە لە ڕێگەى بڵاوکردنەوەى هەژمونى خۆی لە عێراق و ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاستدا بڕێکى ترى قەیرانەکەى چارەسەر بکات، بەڵام ئەم دوو ستراتیجیەش بەلا ى زۆر کەسەوە دژ بە یەکن و قەیرانەکانى تورکیا زیاترقووڵدەکەنەوە.کێشەى نێوان دەسەڵاتى سوپا و دەسەڵاتى مەدەنیەکان، کێشەى نێوان دەسەڵاتدارانى سکۆلار و ئاینیەکان، قەیرانێکى ترى نێوان پێکهاتە دەسەڵاتدارەکانى تورکیایە، لە رێگەى هەڕەشەى هێرشى باشورى کوردستانەوە دەسەڵاتدارە مەدەنى و ئاینیەکان دەیانەوێت پێگەى خۆیان بەهێز بکەن. قەیرانى کێشە نەتەوەییەکان، دەوڵەتى تورکیا تا ئەمرۆش بە دید و زهنیەتێکى نەتەوەپەرستانە سەیرى کێشەى نەتەوەکانى ناو تورکیا دەکات، کێشەى لەگەڵ گەلانى یۆنان و عەرەب و چەرکەس وئەرمەنى و کوردا هەیە، دان بە جینۆسایدى گەلى ئەرمەندا نانێت، نکووڵى لە کێشەى کورد دەکات یان هەوڵئەدات کێشەى کورد بە ئاراستەیەکى ئیسلامگەراییدا ببات و وەک سەردەمى دەوڵەتى عوسمانى تورک بکات بە ئاغاى کوردى موسڵمان و بۆ هەر کارێک بیەوێت بەکاریبهێنێ. لەگەڵ بڕیارى لێژنەى دەرەوەى گونگرێسى ئەمریکى سەبارەت بەجینۆسایدى ئەرمەن و دەنگۆى دابەشکردنى عێراق و شکستەکانى سوپاى تورکیا، دەوڵەتى تورک دووچارى هیستریاى سیاسى هات و بڕیارى هێرشى سەربازى سەر باشورى کوردستانى بە خۆدەربازکردنى ئەم قەیرانانە بینى.
5. هه‌ڵوێستی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟ له کاتێکدا ئه‌م هێرشه پێشێلکردنی سه‌روه‌ری خه‌ڵکی کوردستانه وەڵام/ هەڵوێستى حکومەتى هەرێم بە شێوەیەکى گشتى هەڵوێستێکى نەرم بوو، دوولایەنە بوو، هەڵوێستى سەرۆکى هەرێم لە جێى خۆیدا بوو، هەڵوێستى سەرۆکى ئەنجومەنى وەزیران سازشى پێوە دیاربوو، هەڵوێستى پەرلەمان پۆزەتیڤ بوو، هەڵوێستى وەزارەتى پێشمەرگە نەتەوەیى و لۆژیکى بوو، هەڵوێستى دەسەڵاتى هەولێر لە هەڵوێستى دەسەڵاتى سلێمانى لە دژى هێرشى تورکیا باشتر بوو، لە نێوان قسە و کرداریشدا ناکۆکى هەیە، ئەم هەموو ناکۆکى و جیاوازیە لە نێوان هەڵوێستى سەرکردە و دەزگا و حزبەکانى باشورى کوردستاندا بەرامبەر بە کێشەیەکى وا چارەنوسساز، نیشانەى نەبوونى یەک سیاسەتى نەتەوەییە، ئەم هەڵوێستە جیاواز و ناکۆکانە نیشانیدا کە ئەو ڕێکەوتنە ستراتیجیەى نێوان پارتى و یەکێتى، نەک هەر ڕێکەوتنى ستراتیجى نیە، ڕێکەوتنێکى تەکتیکیش نیە.
6. هه‌ڵوێستی حکومه‌تی عێراق زۆر سازشکارانه دێته پێش چاو. ئایا ئێوه‌ش وای ده‌بینن؟ وەڵام/ هەڵوێستى حکومەتى عێراق نەک هەر سازشکارانەیە، من واى بۆدەچم کە حکومەتى مالکى غیرەتى داوەتە دەوڵەتى تورکیا بۆ ئەوەى ئامادەکارى بۆ هەڵوێستێکى وا بکات، من جیاوازى لەنێوان حکومەتى مالکى و حکومەتەکانى پێشووى عێراقدا نابینم، تەنها ئەوە نەبێت کە حکومەتى مالکى لە ڕووى سەربازیەوە لاوازە و ناتوانێ باشورى کوردستان داگیربکاتەوە، حکومەتى مالکى لە جێبەجێکردنى مادەى 140 خۆى دزیەوە، لە سەر بابەتى نەوت و سەرچاوە ئاویەکان لەگەڵ حکومەتى هەرێمدا ناکۆکى هەیە، ڕێکەوتنى نێوان وەزیرى ناوخۆى عێراق و تورکیا لە سەر کێشەى (پ ک ک) کە تایبەتە بە دەسەڵاتى هەرێمى کوردستانەوە، لادانە لەدەستورى عێراق وپێشێلکردنى مافى گەلى کوردە.مالکى لە لایەکەوە کەسێکى نەتەوەپەرستى عەرەبە و دژى ماف و ئازادى گەلى کوردە، لەلایەکى ترەوە کەسێکى شیعەیە و لە ڕووى ئایدۆلۆژى و ستراتیجەوە وابەستەى کۆمارى ئیسلامى ئێرانە و لەبەر خاترى ئێران دژى (پ ک ک) و (پەژاک) دەسەڵاتى حکومەتى عێراق بەکاردەهێنێ.
7. نکوڵی کردن له ئیراده‌ی بیست ملیۆن کورد له کوردستانی تورکیادا مانای چیه؟ له‌کاتێکدا تورکیا به‌ناوی شه‌ڕی دژه تیرۆره‌وه هاتۆته مه‌یدان و په‌که‌که وه‌ک هێزێکی تیرۆریست ناو ده‌بات؟ وەڵام/ لە سەردەمى جیهانگیرى سەدەى بیست و یەکدا، نکوڵێکردن لە مافى هەر نەتەوەیەک یان هەر پێکهاتەیەکى تر، بە واتاى پەیڕەوکردنى سیاسەتێکى نامۆ بە سەردەم دێت، هەر دەوڵەت و هێزێکى سیاسى ئەم جۆرە سیاسەتانە پەیڕەوبکات، ئەگەر بەزووترین کات خۆى نەگۆڕێت و زهنیەتى نەتەوەپەرستى لە کۆڵ خۆى نەکاتەوە و سیاسەتێکى دیموکراتى نەگرێتەبەر، سیاسەتى خۆى لەگەل سیاسەتى باوى سەردەم جووت نەکات، چارەنوسى وەک ئەو رژێمانەى تر دەبێت کە لە سەدەکان و ساڵانى رابوردوودا ئەم سیاسەتەیان بەرێوەبرد، ئەڵمانیاى نازى و یۆگۆسلاڤیا و ڕژێمى سەدام نمونەى ئەو جۆرە ڕژێمانەن کە لەبەر سیاسەتى نەتەوەپەرستیان، بە ناو و زهنیەت و سیستەمەوە چوونەناو زبڵدانى مێژوه‌و بەر نەعلەتى مرۆڤایەتى کەوتن، ئەگەر ڕژێمى تورکیاش لە سەر ئەم سیاسەتەى ئێستەى بەرامبەر بە گەلى کورد وگەلانى ترى غەیرە تورکى ناو تورکیا بەردەوام بێت دڵنیام بە زووترین کات مێژوو لە باوەشى خۆى دەریدەکاتە دەرەوە.
8. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی تورکیا یه‌کێکه له ده‌وڵه‌ته فاشیسته‌کانی ناوچه‌که به‌ڵام زۆر لوتی به‌رزه‌و خۆی به مسؤل ده‌زانێ له‌به‌رامبه‌ر كێشه‌کانی خۆرهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا و له خه‌یاڵی دوا ئیمپراتۆری ئێسلامیش که(ئیمپراتۆریه‌تی عوسمانی بوو) وه‌ئاگا نه‌هاتۆته‌وه تا ئێستاش خۆیان به‌خاوه‌نی ئیسلام ده‌زانن به‌ڕێزتان چۆنی ده‌بینن؟ وەڵام/ ئەو هەڵسەنگاندنەى ئێوە ڕاستە، ماوەى هەشتا ساڵ زیاترە، گەل و دەسەڵاتى تورکیا بە ئایدۆلۆژیاى نەژادپەرستى کەمالیزم پەروەردەدەرکێت، تورکیا تەنها وڵاتى ناوچەکەیە کە ئەندامى پەیمانى ناتۆیە، پێوەندى هەمە جۆرى لەگەڵ وڵاتە ئەوروپیەکان و لەگەڵ ئەمریکیەکاندا هەیە، خۆى بە براگەورەى ئەو وڵاتانە دەزانێت کە بەڕەگەز تورکن، خۆى بە باوکى تورکمان وتورک دەزانێت لەو وڵاتانەدا کەتورکمان وتورک دەسەڵاتدارنین. تورکیا وەک وڵاتێکى ئیسلامى سوننە کە نزیکەى چوار سەدە لە ڕێگەى ئیسلامەوە حوکمى زۆربەى وڵاتە ئیسلامیەکانى کردووە، ئەو هەواو هەوەسە لە زاکیرەیدا تا ئەمرۆش ماوەتەوە، ئەگەر زەمینەى لە بار بۆ گێڕانەوەى ئەو دەسەڵاتەى جارانى تورک بێتە پێشەوە، ئامادەیە جارێکى تر بەختى خۆى تاقى بکاتەوە.ئەمانەى سەرەوە کۆمەڵێک لەو هۆکارانەن کە وا لە تورکیا دەکات لە خۆى بایی بێت و لوتى بەرزبێت، بەڵام ئەم جۆرە لووتبەرزیە لەم سەردەمەدا سوودى بۆ تورکیا نیە و دیاردەیەکى کۆنى بەسەرچووە، تورکیا دووچارى کێشە دەکات.
9. ئه‌مه‌‌‌ریکاو تورکیا چه‌ند ساڵه نێوانیان خۆشنیه به‌ڵام له‌سه‌ر ئه‌م مه‌سه‌له‌یه ئه‌مه‌ریکا پاڵپشتی تورکیا ده‌کات به جۆرێک و ته‌نانه‌ت نه‌رمیش ده‌نوێنیت و ئه‌ردۆ‌غانیشی بانگهێشتی ئه‌مه‌ریکا کردووه خوێندنه‌وه‌ی تۆ بۆ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه چۆنه؟ وەڵام/لە رابوردوودا په‌یوەندى نێوان ئەمریکا وتورکیا ستراتیجى بوو، بە هەڵوەشانەوەى یەکێتى سۆڤیەتى جاران گرنگى تورکیا بۆ ئەمریکا کەم بوۆە، بە داگیرکردنى ئەفغانستان وعێراق لەلایەن ئەمریکاوە هێندەى تر گرنگى ستراتیجى تورکیا کەم بوەوە، بەڵام تورکیا بۆ ئەمریکا و بۆ ڕۆژئاوا هەرپێویستە، لە هەمان کاتدا هەندێ سیاسەتى ناوخۆیى تورکیا هەیە ئەمریکا پێى ڕازىنیە، بەم شێوەیە دەبینین پێوەندى نێوان ئەمرکیا و تورکیا لە حاڵەتى یەکگرتنەوە، بۆ حاڵەتى ململانێ و یەکگرتن گواستراوەتەوە. پێوەندى نێوان تورکیا و ئەمریکا لە سەر کێشەى (پ ک ک) لە حاڵەتى ململانێ و یەکگرتندایە، لەو کاتەوە ئەمریکا عێراقى داگیرکردوە، تورکیا بەردەوام داوا لە ئەمریکا دەکات چۆن هێرشى کردە سەر ڕێکخراوە ئیسلامیەتیرۆرستیەکان بەهەمان شێوەش هێرش بکاتە سەر بنەکەکانى (پ ک ک) لە عێراق، لەبەر ئەوەى (پ ک ک) لە لاى ئەمریکیەکان لە لیستى تیرۆردایە، بەڵام ئەمریکا ئەم داوایەى تورکیا جێبەجێناکات، لەبەر ئەوەى لێدانى (پ ک ک) بۆ جێگیرکردنى ئاسایشى هەرێمى کوردستان و عێراق زیانبەخش دەبێت و لە ڕووى ستراتیجیشەوە لاوازکردنى هێزێکى کوردستانى سکۆلارى وەک (پ ک ک) لەناوچەکەدا بە زیان بۆ ئەمریکا دەگەڕێتەوە. بۆیە من پێم وایە لە پێوەندى نێوان (پ ک ک) ودەوڵەتى تورکیا هەڵوێستى ئەمریکا تا ئێستە لە بەرژەوەندى تورکیا نەبووە، لە ئایندەشدا هەر وا دەبێت، ئەمریکا دەیەوێت پێوەندى نێوان کورد و تورک خۆش بکات و هەردووکیان لە قازانجى ستراتیجى خۆیدا بەکاربهێنێ. بە گوێرەى ئەو ڕووداوانەى ڕۆژانى ڕابوردوو ئەگەر کورد وریا بێت چوونى ئەردۆغان بۆ ئەمریکا هێندە کاریگەرى نەگەتیڤى لە سەر کێشەى کورد نابێت، لەوانەیە ئەمریکا هەندێ هاوکارى تورکیا لە دژى (پ ک ک) بکات، بەڵام هاوکاریەکان سنوردار و کاتى دەبن.
10. هه‌موومان ده‌زانین عێراق به کوردستانیشه‌وه ووڵاتێکی داگیرکراوه‌و له ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئه‌مه‌ریکادایه واته ئه‌مه‌ریکا له ناوچه‌که‌دا حاکمه هه‌ر جمووجۆڵێک یان هێرشێک بۆ کوردستان هێرشه بۆسهر به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئه‌مه‌ریکا ئه‌مه‌ش قابیلی قبووڵ نیه له لایه‌ن ئه‌مه‌ریکاوه. ئێوه ته‌فسیرتان چیه بۆ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه؟ وەڵام/ ئەو هەڵسەنگاندنەى ئێوە ڕاستە، بۆیە ئەمریکا دەیەوێت ڕێگە لەپێش هێرشى سەربازى تورکیا بگرێت و بە شێوازى تر هاوکارى تورکیا بکات، بۆ نموونە ئەمریکا زانیارى ئیستخباراتى لە سەر هێزەکانى (پ ک ک) دەداتە تورکیا، لەبەر خاترى تورکیا، ئەمریکا (پ ک ک)ى لەلیستى تیرۆردا داناوە، وە من لەم کاتەدا کەوەڵامى پرسیارەکانى ئێوە ئەدەمەوە ئاسایشى هەولێر بۆ ڕازیکردنى دڵى تورکیا جارێکى تر بارەگاى پارتى چارەسەرى دیموکراتى کوردستان (پ چ دک)ى لە شارى هەولێرداگیرکرد و دایخست،لەبەر ئەوەى (پ چ د ک) بە باڵى (پ ک ک) باشورى کوردستان دەزانن.
3-11-2007
|
