|
د. نیکۆلاوس
براونس:
-
حکومەتى بارزانى بەو سیاسەتەى کە
ئێستا هەیەتى مافى ئەوەى نییە وەک تێکۆشەرى ئازادى خۆى حیساب بکات.
-
بارزانى و تاڵەبانى
بەرژەوەندى شەخسى خۆیان پێ گرنگترە لە مافە دیموکراتەکانى میللەت و لە
پێناو دەسەڵات ئامادەن کەرکوک بفرۆشن.
-
ئەڵمانیا لە رێگەى چەک تەسلیم
کردن بە تورکیا و پێشتریش بە عێراق بۆتە بەشێک لە شەڕى دژ بە کورد.
-
سەرکردەکانى یەکێتى نیشتیمانى
کوردستان و پارتى دیموکراتى کوردستان لە کاتى دیکتاتۆردا لە دەروەى
کوردستان جێگەیان ئەمین بوو، ئێستاش لەسەر حیسابى میللەت ژیانێکى خۆش
دەژین.
-
مەسعود بارزانى پێویستە
قسەکانى باوکى خۆى کە لە 1974 وتبووى
بەبیر بێتەوە.
-
ئێستا لە باشوورى کوردستان
بوروجواز و دەرەبەگ و مەلا و ئاغاکانى کورد هەموو شتێکى نەتەوەیى
کوردیان فرۆشت، بۆ ئەوەى سەپاندنى دەسەڵاتى خۆیان مسۆگەر بکەن.
-
مەسعود بارزانى و جەلال
تاڵەبانى ئێستا هەڵەیەکى ترسناک دەکەن، کە دووبارە چارەنوسى
میللەتەکەیان دەخەنە ژێر دەستى ئەمریکا.
سازدانی
دیمانه: نیاز عه‌بدوڵا
وەرگێڕانی:
فوئاد عەزیز
- بەشى یەکەم -
 مێژوونووس
و رۆژنامەنووسی ئه‌ڵمانی
( د. نیکۆلاوس )
کە ئێستا کتێبێکى بە ناوى (گرێکانى کورد) لەسەر کوردستان لە ژێر دەست
دایە ، لە زانکۆى
Ludwig-maximilians لە
مونشن(میونخ) مێژووى نوێ‌و کۆن
و ئەدەبى نوێى ئەڵمانى و زانستى چاپ
و بڵاوکردنەوە و بازرگانى کتێبى خوێندووە.
دکتۆراى لەسەر مێژوو و چالاکیەکانى (Rote hilf
germany) وەرگرتووە. (Rote hilf)
کۆمیتەیەکى هاوکاریکردنە بۆ زیندانیە سیاسیە چەپەکان و خێزانەکانیان،
کە لە ساڵى 1920 دروست کرا و لە لایەن
پارتى کۆمۆنیست دامەزراوە. Rote hilf
تێدەکۆشا لە پێناو ئازاد کردنى هەموو زیندانیە سیاسیە پێشکەوتنخوازەکان
بە بێ جیاوازى حیزباییەتى لە تەک کۆمۆنیستەکان، هەروەها سۆسیال
دیموکراتەکان و ئەنەرشیستەکان و بێلایەنەکان لەگەڵ ئەوەش تێدەکۆشا لە
دژى لە سێدارەدانى ئەو شۆڕشگێرە ئەنەرشیستانەى وەک ساکۆ و ڤانزیت لە
ساڵى 1927 لە ویلایەتە یەکگرتووەکانى
ئەمریکا لە سێدارەدران.
ئەو لە میانەى دیمانەیەکى رەخنە لە چۆنییەتى
مامەڵەکردنى حکومەتى کوردستان لەگەڵ زیندانیانى سیاسى دەگرێت، لەگەڵ
ئەوەش خاڵى وردەکارى لە بارەى هەڵەکانى ئێستاى پارتى دیموکراتى
کوردستان و یەکێتى نیشتیمانى کوردستان لە بەرامبەر ئەمریکا دەخاتە روو.
تۆ شارەزاییت لە مێژووى کۆن و نوێى ئەڵمانیا
هەیە، چ هۆکارێک واى لە تۆ کرد بایەخ بە کێشە سیاسییەکانى گەلى کورد
بدەیت و ببیتە قسەکەرى کۆمیتەى هاوکارى کوردستان لە بەرلین؟
د.نیکۆلاوس: وەک مێژوونووسێکى ئەڵمان
تەنها بە مێژووى ئەڵمانى تایبەت نیم. لە جیهانى گلۆبالیزم مێژووى
نەتەوەیى نموونەى زۆرى لەگەڵ مێژووى روسى وجودى نییە، بۆیە کارم لەسەر
مێژووى سۆڤیەتى کرد و شتم لەسەر نووسى. کارى ماجستێرم لەسەر پەیوەندى
ئەڵمانیا و تورکیا بوو لە دەوڵەتى ئیمپراتۆرى پێش شەڕى جیهانى یەکەم.
خاڵى قورسایى لێرە دەڕوا بۆ ئەوەى هێڵى ئاسنى شەمەندەفەرى بەغدا وەک
کەرەستەى ئیمپریالیستى ئەڵمانى "بۆ گەیشتن بە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست بە
ئاشتى". هەر وەک ئەمڕۆ تانک لە ئەڵمانیاوە دەدرێتە تورکیا و پێش زیاتر
لە 20 ساڵ گازى ژەهراوى بە سەدام حسێن درا. ئەو دەوڵەتەى
ئیمپراتۆرییەتى ئەڵمانى سوپاى عوسمانى چەکدار کرد هەتا کەماندۆزى لەسەر
هێزە تورکیەکان کرد لە شەڕى یەکەمى جیهانى. یەکەمین قوربانى ئەو
برایەتییە چەکدارییەى نێوان ئەڵمان و تورک ئەرمەنییەکان بوون و ئەمڕۆش
کوردەکان. سەبارەت بە کێشەى کورد من یەکەمجار لە کاتى شەڕى کەنداو 1991
دەستم پێکرد. لە رێگەى خۆپێشاندانەکانم دژى شەڕ کوردەکانم ناسى، زیاتر
باسى بارودۆخى خۆیان بۆ من لە 1993 کرد، کە pkk لە ئەڵمانیا قەدەغە کرا
راستەوخۆ من بەشداریم کرد لە دروست بوونى (کۆمیتەى هاریکارى کوردستان)
لە مونشن (میونخ) کرد.
ئێمە پێشتر هەڵسەنگاندنێکى تەواومان کرد کە ئەو قەدەغەکردنە تەنها دژى
pkk نییە بەڵکو دژى هەموو کوردەکان و پەنابەرەکانە، لە کۆتاییدا دژى
مافە دیموکراتیەکانى بزوتنەوەى کرێکارییەکانە لە ئەڵمانیا. تەنانەت
جارێک خۆپێشاندانى سەندیکا کرێکارییەکان لە یەکى مارس قەدەغە کرا،
لەبەر ئەوەى پۆلیس ترسى هەبوو خەڵکى pkk بەشدار بن. زۆر لە سزا نا
یاساییەکان لە ساڵانى هەشتا و نەوەدەکان کە یەکەمجار تووشى pkk هاتبوون
ئەمڕۆ بە هەموو شێوەیەک تووشى هێزى چەپەکان دەبێتەوە ئەوانەى بزوتنەوەى
دژ بە شەڕن دژ بە کاپیتالیستەن. قەدەغەکردنى pkk لێرە خزمەت کردنە بۆ
رێگە کردنەوە بۆ رووخانى مافە دیموکراتییەکان لە ئەڵمانیا.
داواکارییەکانى هەڵگرتنى قەدەغەکردنى pkk یەکێکە لە گرنگترین
داواکارییە دیموکراتییەکان. ئەڵمانیا لەسەر رێگەى چەک تەسلیم کردن بە
تورکیا و پێشتریش بە عێراق و راوەدوونانى کوردان و چاودێری کردنى
کوردان بە ناوى roj.tvوpkk و لە رێگەى دەرکردنى کوردان لە ئەڵمانیا و
ناردنەوەیان بۆ تورکیا و عێراق بۆتە بەشێک لە شەڕى دژ بە کورد. لێرەدا
ئەرکى سەرشانى هەموو مرۆڤێکى ئەنتەرناسیونال و سۆسیالیست و دیموکراتی
خوازە لە ئەڵمانیا لایەنگرى مرۆڤە تێکۆشەرەکانى کوردستان بکەن بۆ رزگار
بوون لە کۆلۆنیالیزم، لە کۆتایى ساڵى 2007 فاشیستەکان لە بەرلین و
شارەکانیتر هێرشیان کردە سەر کۆمەڵە کوردیەکان و سەنتەرە کوردییەکان
پاشان سوپاى تورک دەستى کرد بە بۆمباران کردنى گوندەکانى باشوورى
کوردستان، لە بەرلین ئەڵمانییەکان و کوردەکان پێکەوە کۆبوونەوە و
رێککەوتن تاوەکو لە رێگەى ئەڵمانییە چەپەکان پشتگیرى بە دەست بێنن بۆ
خەباتى رزگارى کورد، بۆ ئەوەى برادەرانى کورد لە ئەڵمانیا بە تەنها
نەمێننەوە و لە لایەن پۆلیس بە ئاسانى هێرش نەکرێتە سەریان، لە هەمان
کاتدا ئێمە داواکارى لە هەموو برادەرە کوردەکان دەکەین ئەوانەى چالاکن
دژ بە فاشیسزم و ئەزموونى کوردانەى نەخواستراو کە لە سەرمایەدارى
بەشدار لە ئەڵمانیا دەژین و تووشى کێشەى کاپیتالیزم و نەژادپەرستى
هاتوون یا تووشى هێرشى نازییەکان هاتوون لێرە پێویستە خەباتێکى هاوبەش
بە ئێمە و ئەوانەى لێرە دەژین پیادە بکرێت.
بۆ چ مەبەستێک لە ساڵى 2007 هاتیتە هەرێمى
کوردستان، پاشان بۆچى ئەم سەردانە بەر لە پرۆسەى ئازادى عێراق ئەنجام
نەدرا؟
د.نیکۆلاوس: من یەکەمجار لە ساڵى 2007
سەردانى کوردستانى عێراقم کرد، دەمویست بە چاوى خۆم ببینم ئایا دواى
رووخانى دیکتاتۆرى بەعس کوردستانێکى ئازاد مافى مرۆڤى تێدا رەچاو و
بینا دەکرێت، جگە لەوە من ریپۆرتاژێکى رۆژنامەوانیم لەسەر کەمپى مەخمور
کرد و سەردانى کەمپى گەریلاى pkk م لە قەندیل کرد وەک رۆژنامەنووسێک.
بەسەرکردنەوەى گرتووخانەکانى سەردەمى رژێمى بەعس
لە شارەکانى کوردستان یەکێک لەو شوێنانە بوو کە تۆ لە ماوەى گەشتەکەت
بۆ کوردستان ئەنجامتدا، چ ئامانجێک لە پشتەوەى بینینى گرتووخانەکان
هەبوو؟
د.نیکۆلاوس: ئەمنە سورەکە مەزارگەى
بیرهاتنەوەیە بۆ هەموو ئەوانەى لە سایەى دیکتاتۆرى بەعس لە ناوبران یا
ئەشکەنجە دران و تێکۆشەرانى ئازادى و قوربانیانى ئۆپراسیۆنەکانى ئەنفال
بوون، من ویستم یادى ئەو مرۆڤانە بکەمەوە و بە چاوى خۆم جێگە و شوێنى
ئەشکەنجەیان ببینم. لە ئەڵمانیا هەندێک چەپى سادە هەن وادەزانن سەدام
حسێن پێشکەوتنخواز و دژ بە ئیمپریالیزم بووە لەبەر ئەوەى لەگەڵ
ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا بەشەڕ هاتووە، ئەوەى پێویستە
تاوانەکانى رژێمى بەعس نەهێڵین و بکەوێتە بارى لە بیر چونەوە.
پاش بینینى بارودۆخى سیاسى و کۆمەڵایەتى
کوردستان، دۆخى ئێستاى زیندانیانى سیاسى کورد لە هەرێمى کوردستان چۆن
دەبینى؟
د.نیکۆلاوس: من وەک ئابڕووچوونێکى دەبینم،
ئەوانەى تەندروستى و ژیانى خۆیان بۆ شەڕى دژ بە دیکتاتۆر تەرخان کرد
ئەمڕۆ لە زۆربەى کاتەکان لە هەژاریدا دەژین، لە هەمان کاتدا
سەرکردەکانى یەکێتى نیشتیمانى کوردستان و پارتى دیموکراتى کوردستان لە
کاتى دیکتاتۆردا لە دەروەى کوردستان جێگەیان ئەمین بوو، ئێستاش لەسەر
حیسابى میللەت ژیانێکى خۆش دەژین، ئەو کوردانەى بەکرێگیراوى بەعس بوون
ئەمڕۆ دووبارە کار بەدەستن لە هێزەکانى ئاسایشى کوردى، بەڵام
تێکۆشەرانى جاران هەتا ئەمڕۆش هەر چاوەڕوانى قەرەبووکردنەوەن. ئەوە
بارودۆخى ئەڵمانیام بەبیر دێنێتەوە پاش ئەوەى فاشیستى هیتللەر کۆتایى
هات، ئەوانەى کە دژ بە فاشیست خەباتیان کردبوو خانەنشینیان پێ نەدرا و
لێبراوەى کۆمۆنیست بوون.
دەتەوێ لە ماوەى داهاتوو کتێبێک لەسەر کوردەکان
بڵاوبکەیتەوە، ئایا ناوەڕۆکى ئەم کتێبە چى لە خۆ دەگرێت و تاچەند وەکو
لێکۆڵینەوەیەک مامەڵەى لەگەڵ دەکرێت؟
د.نیکۆلاوس: من ئێستا بە هاوکارى لەگەڵ
پارێزەر خاتوو Brigitte kiechle خەڵکى شارى کارلسروهە (karlsruha)
کتێبێک دەنووسین تایتلەکەى"گرێکانى کورد" Brigitte kiechleزۆر جار لە
باکوور و باشوورى کوردستان بووە و تا ئێستا 2 کتێبى لەسەر عێراق
نووسیوە. کتێبەکەمان لەسەر کێشەى کورد و چارەسەرییە چاوەڕوانکراوەکان و
هۆکارە سەرەکییەکانە لە باکوورى کوردستان. ئێمە لە سەرەتا باس لە
چارەنووسى کورد و لە دابەشکردنى کوردستان لە لایەن ئیستیعمار لە لۆزان
1923 و لەسەر شکستى کۆمارى مەهاباد تا دەگاتە جینۆسایدى هەڵەبجە دەکەین.
ئێمە نیشانى دەدەین کە کورد چۆن لە لایەن وڵاتانى دەسەڵاتدارى گەورە
خیانەتیان لێ کرا و دەبێت پشت بە هێزى خۆیان ببەستن. ئێمە لێکۆڵینەوە
لەسەر مێژوو و ئایدۆلۆجى بزوتنەوەى رزگاریخوازى کورد دەکەین کە لە
لایەن pkk کارى لەسەر کراوە و دەکرێت. دەبێ بارودۆخى ئافرەتان لە
تورکیا، باکوورى کوردستان بە درێژى باس بکەین و لێکۆڵینەوە لەسەر
سەرکەوتنى ئافرەتانى کورد دەکەین، ئێمە نوێنەرایەتى ئەو بیردۆزە دەکەین،
کە رزگار بوونى کورد لە تەنها مومکین بوون، بزوتنەوەى کورد بتوانێت
رێکبکەوێت لەگەڵ چەوساوەکانى وڵاتە چەوسێنەرەکانى تورک و عەرەب و فارس
وەک کرێکاران و جوتیاران و ئافرەتان و کەمەنەتەوە و کەمە ئاینەکان.
پێداگیرى بکرێت کە بزوتنەوەى رزگاریخوازى کورد شانبەشانى پرۆگرامێکى
نەتەوەیى دیموکراتى و سۆسیالیستى بەرەو پێش ببەین و بتوانن ئەو جۆرە
رێککەوتنە بکەن.
ئەمڕۆ ئێمە دەبینین لە باشوورى کوردستان ئێستا بوروجواز و دەرەبەگ و
مەلا و ئاغاکانى کورد هەموو شتێکى نەتەوەیى کوردیان فرۆشت، بۆ ئەوەى
داگیرکارى و سەپاندنى دەسەڵاتى خۆیان مسۆگەر بکەن. زۆر پێویستە
کرێکارەکان و جوتیاران دژى چەوساندنەوە رووتاندەوە بوەستن و دەست
بەکاربن، ئەو کوردە خوێن مژانە وەک کۆلۆنیالیزم وان. بە وەرگرتنى
یارمەتى لە ئیمپریالیزمى وەک ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا، ئێمەى
ئەوروپا لەسەر رێگەیەکى چەوت رادەوەستین. ئیمپریالیستەکان وەک
سەرتەختەى شەترەنج لە رۆژهەڵاتى ناوەڕاست بەکار هێناوە، لەبەر ئەوەى
ئیمپریالیستەکان کارتى کوردیان بەدەستەوە گرتووە. بە چارەسەری کێشەى
کورد، لە هەمان کاتدا دەبێتە هۆى دیموکراتیزەبوونى رۆژهەڵاتى ناوەڕاست.
پێت وایە دواى 18 ساڵ تێپەڕبوون بەسەر راپەڕینى
کوردەکان، دەسەڵاتى سیاسى ئێستاى حکومەتى کوردستان توانیویەتى رێز لەو
خەباتکارانە بگرێت کە ئێستاى ئەم حکومەتەیان پێکهێناوە؟ ئەگەر رەخنەت
لەم دۆخەى ئێستا هەیە هۆکارەکان بۆچى دەگەڕێنیتەوە؟
د.نیکۆلاوس: راپەرینى میللەت لە کۆتایى
شەڕى کەنداو لەساڵى 1991 راپەرینى پارتەکان نەبوو بەڵکو پێکهاتەکانى
میللەت بوو. جاران لە کوردستان شوراکان بە دیموکراتییەکى رادیکاڵى بۆ
ماوەیەکى کەم دەسەڵاتیان بەڕێوە دەبرد نەوەک بەرژەوەندى پارتەکان،
بەڵام ئەنانیەت و خۆپەرستى سەرکردایەتى پارتەکان لە لایەک و هێزەکانى
سەدام کە دووبارە لە لایەن ئیمپریالیستى ئەمریکا رێگەى پێدرا بێتەوە
کوردستان ئەم تاقیکردنەوەیە خنکێندرا. حکومەتى ئەمڕۆى هەرێمى کوردستان
ئەسیرى دەستى ئەو هاوپەیمانیەیە کە لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانى
ئەمریکا هەیەتى. لە برى ئەوەى تواناکان بۆ بەرگرى لە مافە نەتەوەیى و
سۆسیالیستییەکان کۆبکاتەوە بە ماندوو بوونى خۆی لەسەر پێ نەک بە تەنها
بە تەماى ئەوەى کە هێزەکانى ئەمریکا بیان پارێزێ، ئەویش تواناى ئەوەى
نییە کێشەى کورد چارەسەر بکات. بۆ بارزانى و تاڵەبانى دەوروبەرەکانیان
و بەرژەوەندى شەخسى خۆیان پێ گرنگترە لە مافە دیموکراتەکانى میللەت، لە
پێناو دەسەڵات ئامادەن کەرکوک بفرۆشن و بیکەنە قوربانى و رێگە بە
تورکیا و ئێران دەدەن گوندەکانى قەندیل و زاپ بۆردوومان بکەن. حکومەتى
بارزانى بە تێڕوانینى من بەو سیاسەتەى ئێستا هەیەتى مافى ئەوەى نییە
وەک بەرگریکەر یا تێکۆشەرى ئازادى خۆى حیساب بکات، مەسعود بارزانى
پێویستە قسەکانى باوکى خۆى کە لە 1974 وتبووى بەبیر بێتەوە. پێشتر
ئەمریکا و شاى ئیران و عێراق رێککەوتن و وایان کرد شەڕى کوردەکان لەسەر
لوتکە بەرزەکان بکەون و تووشى گەورەترین شکست ببن بەرامبەر بە سوپاى
عێراق. مەلا مستەفا بارزانى گوتى "گەورەترین هەڵەى ژیانم ئەوە بوو کە
متمانەم بە ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا کرد". مەسعود بارزانى و
جەلال تاڵەبانى ئێستا هەڵەیەکى ترسناک دەکەن، کە دووبارە چارەنووسى
میللەتەکەیان دەخەنە ژێر دەستى ئەمریکا، بەمە میللەتە دراوسێکانیشیان
هار دەکەن.
خۆپیشاندانى زیندانییە سیاسییەکانى پێشاى
بەردەستى رژێمى بەعس لە کوردستان چۆن هەڵدەسەنگێنیت، بە تایبەت لەو
بارەیەوە ئێوە نامەیەکتان لە 4/2/2009 ئاراستەى زیندانیانى سیاسى لە
کوردستان کرد؟
د.نیکۆلاوس: من وێنەکانى خۆپێشاندانى
زیندانیە سیاسیەکانى کوردستانم دیت زۆر کارى لێم کرد، کە ژمارەیەکى
زۆرى مرۆڤ لە لایەن پۆلیس بە شێوەیەکى زۆر دەوریان گیرا بوو لەگەڵ
ئەوەش بۆ مافى خۆیان هاتبوون.
ئەگەر ئاوڕێک لە مێژووى ئەو مرۆڤانە بدەینەوە نیشانى دەدا کە زۆر
لەوانە تووشى نا یەکسانى و بێ مافى بوون، بەڵام حکومەتى هەرێم مافى
زیندانیانى نەدا ئەویش دزى و ئابڕوچوونە لەبەر ئەوەى ئەوەى ئەوە مافى
زیندانیانە و دەبێت بدرێت.
niyaz_abdulla6@yahoo.com
|
