|
١\٣\٢٠١٢
ته‌وه‌ری ''ئه‌دیب له یه‌ک
پرسی قورسدا''.
ئه‌رسه‌لان مه‌حموود:
*
دەرگەوانی بەردەم چایخانەكانی شەعب و مه‌چکۆ،
نابنە ئەدیب و، دەبێ برایم زەبۆك و هەمزە تۆڤی
تیادا بخوێننەوە.
*
ئەدیبی راستەقینە، دواجار ئەدەب خۆیەتی.
سازدانی: ئه‌مڕۆ
ئه‌مڕۆ: له‌وه
بگه‌ڕێ وه‌ک ئه‌و چه‌مک و گوزارشته باو و داهێزرایه‌ی که ده‌بێژێ: ''خوێنه‌ران
بڕیارده‌رن''! چونکه له‌وڕۆدا خوێنه‌ران به گشتیی له ناسینی به‌رهه‌م
و به‌رهه‌مداران ئاڵووده‌ی (میدیای پاڵپشت و پێگه‌ی جۆراوجۆر و په‌یوه‌ندییه
جۆراوجۆره‌کان و فه‌رهه‌نگی باو و هێنده‌ک خۆویستیی تایبه‌ت)ن، ئایه
خۆت وه‌ک ئه‌دیب یان هه‌ر تشته‌ک که خوازیاری ئه‌و بی له خۆت رازی..
یان ئایه جیاوا‌زییه‌کانت بایی هێنده هه‌ن هه‌بوونت وه‌ک بوونه‌کی
پێویست بسه‌لمێنن؟ ئه‌گه‌ر ئا؛ له کێنده‌رێی به‌رهه‌مه‌کانت ده‌توانین
به‌رجه‌سته‌ت بکه‌ین یان په‌یدۆزت بکه‌ین؟ ئه‌گه‌ر نا یان نایزانی؛ له‌به‌رچی
تا ئێستا وا ده‌زانی هه‌ر هه‌ی یان پێویسته هه‌ر هه‌بی؟
 ئەرسەلان
مەحمود: خۆ ناسكردن و خۆ دۆزینەوەی خود لەناسنامەیەكدا، بەندە
بە ئاست و ویستی تواناسازیی ئەو خودە لە هزراندن و فراژاندنی
ڕۆشنبیرییە تایبەت و هەمەكیەكەی، بەندە بە چەسپاندن و بەرجەستە كردنی
ئازادییە خودییەكان لەخۆیدا.
لێ، خودێك هێشتا جوانووی خۆی بەرەو خودكۆیلەیی خۆی لینگ بدات، خودێك
هێشتا دیلی دەستی زیندانە سەختەكەی ناواخنی خۆی بێت، باوك، باخەوان و
باخچەی، لەخوێندنگەكانی نەریت بێ، ئه‌وا، خودێكی بێماڵ و خودێكی بێخاك
و خودێكی بێناسنامە و هەپرون بەهەپرونكراو لەبۆتەی بیرو باوەڕە
زاڵگەراو تواوەكان لەكۆیەكی مەزندا، بوونی لەكوێ بوو! باڵیش بگرێ ئەو
خودە، دواجار هەر نەیتوانیووە بفڕێ، هەر ئەو خودەیە بەردەوام خودێكی
دڕندە لەناویدا دەژی، ئەو خودەی لەكوێ شەقام گوڵاڵە سورە بگرێ، لەوێ
دەبێ بەباخەوان و جوانیەكانی متوربە دەكات، لەكوێ درەخت بیەوێ
بەرگێكی نوێ بپۆشێ، لەوێ دەبێتە شەرفوان و بێ شەرەفی خۆی پێدا
دەپۆشێ.
تەنها لەماوەی یەك ساڵی ڕابردودا، حیلە حیل و غار غارێن و تەگبیری
دەیان لەو چەشنە خودە خۆ بەئەدیب زان و ناونیشان جیاوازانەمان بینین،
بەڵام تا ئەوان خودانی خود كۆیلەگەریان هێنایە سەر داڕشتنەوەی ژیان
لەفۆڕمێكی نوێدا. خۆیان كەوتنە جوینەوەی بانگەواز و خوێناكردنەوە
لەعەباو چەفییەو عەگگال و نەعلی عەرەبیدا، ئەدیبمان لەكوێ بوو!
خود ئەسپییەكانی خۆ لەخۆدای ئێمە، دواجار هەموویان بەرەو ئەو بێخودییە
غار دەدەن، ئینجا با جۆری غاردان و جیاوازی لەناوەكانی خودانی غار دەر،
هەر وەك یەك نەبن، دواجار هەموویان لەخودێكی بێخوددا. هەر دەبنەوە
بەیەك.
لەخودگەرایی ئێمەدا، ئەگەر نەوترێ ئاژەڵێكی خۆ گۆڕ، ئەوە بەڕەهاییەوە
هێشتا خودێكی ڕوەكی دەژیت " دەڕوێ، گەورە دەبێ و دواجاریش، بەبێ
ئەوەی هیچێكی تر لەفراژۆ پێكردنی بوون بخاتە سەر ئەو هەبوونە، وەك
ئەوەی دەبێ لەوەرزی هەڵوەریندا بمرێ، دەمرێت " .
ئێمە داهێنەر نیین، بەڵكو پێڕۆی چەند ڕێسایەكی خوێناكردنەوە دەكەین،
نوسەر نیین، بگرە پیادەی چەند خەسڵەتێكی نوسین دەكەین، ناڵێین بگرە
هەموو ئێوارەیەك بەیادی جاران دەڕشێینەوە، لەخەیاڵدان و زیهنیەتی
ئێمەدا، نەك هەر تێزو ڕوانگە گەلێكی ئەدەبی، فكری، فەلسەفی و ئاینگەرا،
هێشتا هەر نەمر ماون، داڕێژەرانیشیان هێشتا هەر دەژین!
پەڕینەوە لەدوێنێ زۆر گرنگە بۆ خودێكی داهێنەر، ئەو ئەدیبەی نەتوانێ
ڕابردوی خۆی لەبیر بەرێتەوە، توانای هێنانە بەرچاوی داهاتووی نابێ.
وێژەی ئەدەبی ئێمە، وێژەیەكی زۆر كەم خوێنە لەو بوارەدا، لەم سەردەمە
دیجتاڵی و بێماڵییەدا، مرۆ، گەر بیەوێ ئەدیب بێ، دەبێ دەریا بكاتە
سەر مەشقی هزراندن و ئەفراندنی خۆی، ئەدیب دەبێ ببێتە كودەتاچی، دەبێ
هەموو ساتێك ئامادەیی هەڵگەڕانەوە لەخۆی و لەجڤاكی تیادا ڕسكاو بێت،
كردەی ئەدیبی راستەقینە، كردەی بێهاوتای دەریایە، بێگومان وەك هەمیشە
لەونكردنی ئێستادا، ئەو ئەدیبەی باوەڕی بەوەها كوده‌تایەك نەبێ، ئەوە
دواجار دەبێ دەم و دەست لەبەر قاپی ئاسمان پانبكاتەوەو بكەوێتەوە
پاكانە كردن، دەبێ بۆ هەمیشە دەرگەوانی بەردەم چایخانەكانی شەعب و مه‌چکۆ
بێ و هەمیشە برایم زەبۆك و هەمزە تۆڤی تیادا بخوێنێتەوە.
وێرای ئەوەیش، لەدیدی مندا، ئەركی بنەڕەتی ئەدیب، تەنێ هەر ئافراندن و
دەربڕینی هەست و سۆزی خودی و نوسنەوەی جڤاك نییە لەفۆڕم و زمانێكی
جیاوازدا، بگرە كاری ئەو، كردەیەكی باڵاو ڕەخنەو بەرەنگار بوونەوەی
جڤاك و نەریتە باوەكانیشە بەرەو ئاڵوگۆڕ پێكردن و نوێكردنەوەی هزری
مرۆڤ لەفەزایەكی نوێدا. ئەدیب دەبێ دوێنێ لەبیر بكاو دژی ئێستاش بێت..
كاتێ قسەش دێتە سەر خودی خۆم، هەمان تشت خۆی دوبارە دەكاتەوە، ئاخر خۆ
منێكی نیوە سۆزو نیوە یاخی و نیوە ڕاست بێژو نیووە هەڵچوش، لەم ڕۆژگارە
كڵۆڵەدا، لەم فەزا بێمروەتەدا، لەم دۆخە وەستاوەداو لەم نیووەی رێیەدا،
دواجار، هەست بەسەر گەردانی و گەمارۆ دراوی دەكات!
زۆر جاران، بۆ وتنی قسەو نوسینی تێكستێكی نەوتراو، ویستوومە بۆی
دەركەومە دەره‌وەی كەوڵە خودییەكەی خۆم، لێ خۆ دیتنەوە لەناو مینبەری
مەعبەدو چاپخانەكانی كۆمەڵگەدا، خۆ دیتنەوە لەناو باخچە هەڵواسراو و
دڕكاوییەكانی زەمەندا، بەڕاكردن گەراندومیەتەوە دواوە!
لە مندا، ئەگەر ئەسپێك هەبێ، بیەوێ لەسەوزاییە بێ سنورو سەروبەر
نەگیراوەكاندا بژی، ئەوا چۆلەكەیەكیش هەیەو حەز بەچوونەوە ناو قەفەز
ناكات.
لە نێوان ئەم دیارو نادیارەی مندا، خودێكی نیوە ڕێ هەیە، دیارو
نادیارێكی بریندار هەیەو بەشوێن دۆزینەوەی تیمارەوە لەسەفەر دایە، ئەوە
منێك نیم لای لایە دەكات تا بێدەنگی باڵ بەسەر بێماڵیدا بكێشی و دەیەوێ
خەو بیباتەوە، بەڵكوو ئەو خودەی لەمندا دەژی، هێشتا سەودا سەری وەها
سەفەرێكەو، بەشوێن دۆزینەوەی ئەو منەی لەمندا، نایەوێ دواجار لەهیچ
ترافیكی سونەتیدا بووەستێ و نایەوێ خۆی لەهیچ كوشنێكی نەرێتیدا
ببەستێتەوە، ماشێنی بوونێك لێدەخوڕىَ، ئاوەزێكی نوێ بخاتە سەر بوونم،
نەك ئەوەی ئەم بوونەیش لەناو دەبات.
ئەدیبی ڕاستەقینەیش دواجار ئەدەب خۆیەتی. ئالێره‌وەیە، له‌کن من،
خوێنه‌ر، پانتایی و یارگەی من نامێنێ، به‌ڵکو، ئه‌وه خودی ئەم
سەفەرەی منه دواجار ده‌توانێ کێشم بکات بۆ تاقیکردنه‌وه‌ی ڕێگایه‌کی
نوێ.
هه‌ر ئه‌وڕێگەیه‌ی هاوسەفەرانی دیکه‌ی وه‌ك من بەرەو گەیشتن بەوەها
شوناسێكی خاوه‌ن خود، توانیویانه په‌ی به‌نهێنییه‌کانی به‌رن و له‌ناو
پێخه‌فی ووشه‌دا، مانایه‌کی دیکه بۆ خود و بۆ ووشه و بۆ ئه‌ده‌ب
دابڕێژن.
ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود
|
