|
٦\٤\٢٠٢٦
''ئەوی دیکە'' لە
نێوان دیوار و دەروازەکاندا.
ئەرسەلان مەحمود
ئیمانوێل لیڤیناس، فەیلەسوفی فەڕەنسی، لە تیۆرییەکانیدا جەخت لەسەر
گرنگی "ئەوی دیکە" دەکاتەوە، بە بڕوای ئەو، مرۆڤبوونمان لە ناسینی "ئەوی
دیکە"دا دەردەکەوێت، نەک وەک نەیارو دوژمنێک، بەڵکو وەک هاوبەشێک کە
یارمەتیمان دەدات خۆمان و جیهان باشتر ببینین و بناسین. کەوابێ کورد
کۆمەڵگەی کوردی کە مێژوویەکی پڕ لە شەڕ و ئازاری هەیە، ئەم بینین و
ناسینە چۆن خۆی دەردەخات؟
مێژووی کور پڕیەتی لە رووداوە کارەساتبار و سەختەکان، وەک تەرحیل،
تەبعیس، کیمیابارانکردن یان ئەنفال، کە بوونە هۆی ئەوەی کورد زۆرجار "ئەوی
دیکە" - چ عەرەب بێت، چ تورک یان فارس - وەک مەترسییەک ببینیت. ئەم
تێگەیشتنە دیوارێکی گەورەی بەرگری دروست کردووە، کە ڕێگەی نەداوە
دەروازەی دڵ و گفتوگۆ بەرامبەر ئەوانی دیکە بکاتەوە. بەڵام لە
هەمانکاتدا، لە شەڕی دژی داعشدا هاوکارییەکی بەهێزی لەگەڵ کۆمەڵگەی
نێودەوڵەتی وەک ئەمریکا و ئەوروپا پەرەپێدا، کە ئەمە نیشاندەری توانای
کوردە بۆ دروستکردنی پەیوەندییەکی ئەرێنییە لەگەڵ "ئەوی دیکە".
ئازارە مێژووییەکانی کورد، کە لە داگیرکاری و ستەمەوە سەرچاوەیان
گرتووە، دەتوانێ بناغەیەک بێت بۆ هاوسۆزی لەگەڵ ئەوانی دیکە کە
ئازاریان چەشتووە، وەک هەموو ئەوانەی کە لەلایەن داعشەوە کۆمەڵکوژ کران.
بەڵام ئەگەر کورد تەنها خۆی وەک قوربانی ببینێت، چاوەکانیان لەسەر
ئازاری ئەوانی دیکە دادەخرێت. بۆ نموونە، کاتێک کورد بە تەنها لەسەر
ستەمی خۆیان دەڕوانن، لەوانەیە نەبینن کە عەرەبەکانیش لە عێراقدا لە
ژێر دەستی دیکتاتۆریەتدا ئازاریان چەشتووە. ناسینی ئەم هاوبەشییە
دەتوانێت دەرگەی گفتوگۆیەکی قووڵتر بکاتەوە.
ئەگەر "کوردبوون" وەک دیوارێک بمێنێتەوە کە لە "ئەوی دیکە"ی جیا
دەکاتەوە، لە قەفەسێکی تەسکی ناسنامەدا دەمێنێتەوە. بەڵام ئەگەر وەک
پردێک بۆ پەیوەندی بەکار بهێنرێت، دەکرێت چالاکانە لە دیالۆگە
ناوچەییەکاندا بەشدار بێت. بۆ ئەمە، دەتوانین پرۆژەیەکی وەک "پەرگاڵی
گفتوگۆی کولتووری کورد-عەرەب" دامەزرێنین، کە لە هەرێم و عیراق بەڕێوە
بچێت، یان بەرنامەیەکی پەروەردەیی لە خوێندنگەکان دابنێین کە منداڵان
فێری تێگەیشتن و هاوپشتی بکات.
کاتێک کورد خۆی وەک تاکە خاوەن ئازار دەبینێت، توانای هاوسۆزی لە دەست
دەدات. بەڵام ئەگەر بزانن کە ئازارەکان دەتوانن چیرۆکێکی هاوبەش دروست
بکەن، ئەوا دەرگەی پەیوەندییەکی مرۆیی قووڵتر دەکەنەوە. لێرەدا،
ڕۆشنبیران و هونەرمەندان دەتوانن بە دروستکردنی کتێب، فیلم، یان گۆرانی
کە ئەم هاوبەشییە دەردەخەن، یارمەتیدەر بن. بۆ نموونە، فیلمی "بێکەس"ی
بەهمەن قوبادی دەتوانێت وەک نموونەیەک بێت کە ئازاری کورد و
پەیوەندییەکانی دەرەخات.
بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم ئاستەنگانە، پێویستە کورد ئەوی دیکە وەک پردێک
ببینێت، نەک دیوار. ئەمە هەر بە مانای نەهێشتنی مێژووی ئازارەکان نییە،
بەڵکو بەکارهێنانیانە بۆ دروستکردنی چیرۆکێکی گەورەتر کە "ئەوی دیکە"ش
لەخۆ بگرێت. بۆ ئەوەی مرۆڤی سەربەخۆ و ئازاد بین، دەبێت "ئەوی دیکە"
وەک خۆمان ببینین - نە وەک سێبەرێک، بەڵکو وەک هاوبەشێک لە دروستکردنی
جیهانێکی باشتر. لەم رێگەیەدا، دیوارەکان دەبنە پردی پەیوەندی، و
دەروازەکان بەرامبەر "ئەوی دیکە" دەکرێنەوە.
ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود
|
