|
|
|
گه‌شتنی ژنان به مافه‌کانیان له ڕێگه‌ی ئایدۆلۆژیای ڕاسته‌وه.
جه‌مال عه‌زیز
بۆ ئه م حاڵه ته ش ئه بێت ئازادی فه رد و کۆمه ڵ وڕه گه ز دابین بکرێت وه ک چۆن نان پێویسته بۆ به رده وام بوونی ژیان ئاواش ئازادی پێویسته بۆ هه رفه ردێکی ئه م کۆ مه ڵگایه به بێ له به ر چاو گرتنی نێرێتی یان مێیێتی. باسه رنجێکی زانستیانه له ژیان بده ین ئه وا ده بینین که که ژیانی مرۆڤایه تی به ده ر نیه له سیاسه ت چونکه ژیان له نێوان کێشمه کێش دا خۆی ده بینێته وه ئه م کێشمه کێشه ش له سه ر به رنامه و میتۆد دا مه زراوه!
له لای هه ندێک بۆ ده سته مۆ کردنی که سه کانه و له لای هه ندێک بۆ ڕزگار کردنی که سه کانه جاژنان وه ک نیوه یه کی ئه م کۆمه ڵگایه بێبه ش نین له م ململانێیه به مانایه کی تر له م ده سته مۆ کردن و ڕزگارکاریه دا ئه وه ی سه لمێنراوه له ژیانی مرۆڤایه تیدا که س ناتوانێ نکوڵی لێبکات ئه وه یه ئه گه ر نیوه ی کۆمه ڵ پیاوبێت و هێشتا ڕزگاری نه بووبێت به مانایه کی تر هێشتا پیاوان باوه ڕیان به ئازادی ودیموکراتی نه بێت ئه وه ناتوانن باوه ڕیان به ئازادی نیوه که ی تر بهێنن که ژنان پێک ده هێنن. ئه توانین ئه و ڕاستیه هه ست پێبکه ین و بیبینین که هێشتا له کۆمه ڵگاکه ماندا پیاوان ڕزگار نه بوون ئه گه ر ته فسیرێکی زانستی بۆ ئازادی بکه ین.
خه ڵکانێک هه ن ژیانی ڕێکخراوبون وکاربۆ کردن بۆ ئایدۆلۆژیا به به هه شت ئه بینن و ئه ڵێن له پشت ئه م به هه شتانه وه هیج نابینین که گوایه ئایدۆلۆژیاکان ووشه ی باق وبریق به کار ئه هێنن وه ک ئاشکرایه که گشت به رنامه وئایدۆلۆژیاکان پێک هاته ی گه ڵاڵه کراوی چه ند ووشه یه که و به س بۆ به عه مه لی کردنی و گه شتنی به کردار کاری ئه وێ. له ئه نجامی کار کردن هه ڵه یاخود ناته واوی دروست ئه بێت بۆ ڕاست کردنه وه ی هه ڵه و ناته واویه کان ووزه سه رف کردنی ئه وێت له لایه ن هه ریه کێکی خڕ بووی ده وری ئه و به رنامه و ئایدۆلۆژیا یه. ئێمه ئه توانین ڕووی پرسیار له ژنان خۆیان بکه ین ئایه؟ له کاتی بینینی هه ڵه یاخود ڕه وتێکی چه واشه له ناو ئایدۆلۆژیاکاندا توانیویانه ده ورێکی کاریگه ر ببینن بۆ ڕاست کردنه وه وداڕشتنه وه ی به رنامه کان که له خزمه ت خودی ژناندا بێت.
1- وای نابینم که ئازادی ژنان وڕزگاریان وه ک وه حی بۆیان بێته خواره وه بۆ گه شتن به و ئازادیه پێویستیان به کاری سیاسی هه یه ئه گه ر بڵێن ڕزگاریمان گه ره که و پێمان ڕه وا نابینن له لایه ن پیاوانه وه که ئازادی ژنان وڕزگاریان کردووه به به رنامه ی کارو چالاکی خۆیان ئه یانه وێ که ژنان به پاشکۆی پیاوان بمێنێته وه ده لیله بۆ ئه وه ی که ژنانیش خۆیان له مسته وای ئه و ئازادیه نابینه وه و ناتوانن به بێ پیاوان ڕزگاری وئازادی ژنان دابین بکه ن له به ر ئه وه ی چاو له ده ستی پیاوانن. له پێشه وه باسمان کرد هه تاکو پیاو که نیوه ی کۆمه ڵه ڕزگار نه بێت ناتوانێت ئازادی بۆ نیوه که ی تر دابین بکات و باوه ڕی پێبهێنێت چونکه پیاوانیش له ڕووی ئابوری و کۆمه ڵایه تی وفه ر هه نگیه وه چه وساوه ن. پێویسته له سه ر ژنان که خۆیان له ژێر سێبه ری هه ر ئایدۆلۆژیایه کدا ئه بینه وه هه وڵ بده ن بۆ گۆڕین ودانانی به رنامه ی ڕزگارکه ریاندا. به ڵام ئه م حاڵه ته ش من وای ئه بینم که ڕزگاری ژنان به ستراوه به کارو به رهه م هێنانه وه زۆر به هه ڵه ی ئه بینم که هه وڵی هه موو حیزب وڕێکخراوێک و ئایدۆلۆژیایه کی سیاسی وه ک یه ک سه یر بکرێت و به که سانی خه ته ر ناک بیانشوبهێنین ئه گه ر هه موو پیاوان چه وسێنه ر بن ئه ی کێیه له کۆ مه ڵگایی به شه ریه تدا چه وساوه بێت له لایه ن چه وسێنه ره وه ئه گه ر هه موو که سه کان دوژمنی ئازادی بن که واته بیرۆکه ی ئازادی و ڕزگاری کۆمه ڵ بیرێکی خه یاڵی یه و ناچێته خانه ی کرداره وه. ئه م بیر کردنه وه یه شمان به هه ڵه ئه مان خاته گێژاوی خۆ له بیر چوونه وه و لاواز بوونمان له به رده م واقیعدا. هه ندێک له ژنان ئه ڵێن که به رنامه و ئایدۆلۆژیاو دروشم بۆته هۆی دروست کردنی دووبه ره کی له نێوان ڕه گه زی مێدا ئه ی چیه که بووبێته هۆی دروست بوونی دووبه ره کی له نێوان ڕه گه زه که ی تر که نێره ئه گه ر پیاوان هۆی دروست بوونی ناکۆکی بن له نێوان ڕه گه زی مێدا ئه توانین بڵێین بۆچی ژنان خاوه نی ئایدۆلۆژیایه کی تایبه تی به ژیانی مێ یه تی خۆیان نه بوون که بتوانن هه موویان گرد بکاته وه و ڕزگاریان بکات له دوو جۆر چه وساندنه وه که یه کیکیان نه مانی دووبه ره کی یه له نێوان ژنان خۆیاندا و ئه وی تریان له ژێر چه پۆکی ره شی پیاواندا. به ڵام من به شێوه یه کی ته سک ناڕوانمه ئه م مه سه له یه چونکه مه سه له یه کی وا گرنگ پێوویستی به لێکۆڵینه وه ی فراوان و زانستی هه یه بۆ ئه وه ی بگه ینه ئامانج ئه ویش زیاتر هه وڵ دا نه بۆ ڕزگارکردنی مرۆڤایه تی به گشتی نه ک ڕه گه زێک له م دوو ڕه گه زه که هه ردووکیان ته واو که ری یه کترین وه هیچ کامیان ناتوانێت دان به ڕزگار بوونی خۆیدا بنێت به بێ ڕزگار بوونی ئه وی تریان. .
2- وایشی نابینم که پیاوانی ئازادی خواز وقاڵبووی به رنامه وئایدۆلۆژیایه ک که به شێوه یه کی زانستی بڕوانێته مێ وڕزگار بوونی ببێته هۆی چه وساندنه وه ی ژنان وڕێگربێت له به رده م ئازادی ژنان به ڵام له هه مان کاتدا پیاوونیش هه ن که ئازادی بۆ ژنان به ڕه وا نابینن و به کارێکی دروست کراوی مرۆڤی ده زانن و به رژه وه ندی تاکی نێرینه ی تێدا ئه بینه وه له ناو ئه م کۆمه ڵگایه دا هه یه که خاوه نی به رنامه یه کی سواو بۆگه نه که ڕوانینیان بۆ ئازادی ژنان به چاوێکی شه هوانیه وه یه وا بیر ده که نه وه به رانگاربوونه وه ی ژنان له به رامبه ر ئه و چه وساندنه وانه ی له سه ریانه به کارێکی به ره ڵایی ئه ده ن له قه ڵه م له هه مان کاتیشدا ژنانیش هه ن که خودی ژنان به ده ست که لای پیاوان ئه زانن. کارکردن بۆ مافه کانی ژنان له لایه ن ژنانه وه به زیاده ڕۆیی ولادان له یاسایه ک که له ئه زه ڵی یه وه بۆ ژنان دانراوه هه روه ها هانی ژنانیش ئه ده ن که نه بنه هۆی دڵ ئازاری پیاوان به داواکردنی مافی زیاتری ژنان چونکه ژن به پله دوو دا ئه نێن له کۆمه ڵگادا و به جێ به جێ که ری داواکاریه کانی پیاوانی ئه زانن به ڵام ئایه؟ تاکو ئێستا ژنان توانیویانه ئه و جۆره ژنانه بهێنه سه رهێڵی بیر کردنه وه ی ڕاست که له به رژه وه ندی مافه کانی ژنان بێت و ئه و چه واشه کاریه له مێشکیاندا بسڕنه وه. من ره خنه یه کی زۆرم له و شێوه ی ده سه ڵاتی پیاوان هه یه و سه رچاوه که شی به دین و نوسراوه کان ئه زانم ئه توانم زیاتریش بڵێم که خودی پیاوانیش ئازادنین ناتوانێ وه ک مرۆڤێکی ئازاد باس له خۆی ومافه کانی بکات چونکه له کتابه کاندا وووته کانی ڕابه رداهاتوه که هانی دینداران ئه دات ئه گه ر بیر نه که نه وه له و کارانه ی که دێته ڕیان وپێویسته به ئه نجامی بگه یه نن چونکه له ئه زه لیه وه له چاره یان نووسراوه ئه وه دینداری ڕاسته قینه یه لای خوای خۆی ناو نووس ئه کرێ هه روه ها ئاگاداری کۆیله کان ئه کات به وه ی که خودا له کۆیله یه ک خۆش نابێت ئه گه ر له ڕووی گه وره که یدا بووه ستێت وگوێ ڕایه ڵی فه رمانه کانی نه بێت بیر له ئازادی بکاته وه له م قسانه وه ئه گه ینه ئه و ڕاستیه ی که پیاوانیش ئازاد نین جاچۆن چاوه ڕوانی ئازادی له مرۆڤێک ئه کرێت ئه گه ر خۆی ئازاد نه بێت. چه ندان که س تێروانینیان بۆ ئایدۆلۆژیایی چه پ ودیموکراتیه کان تێڕوانینێکی شێواوه وبه هه ڵه له ئایدۆلۆژیاکه گه یشتون و به یه ک سه نگ و به یه ک چاو سه یری حیزب وڕێکخراوه چه پ وعیلمانیه کان و دین ومه زهه بیه کان ده که ن و ده ڵێن ئه وانه ش ئه و که سانه ن که ئه یانه وێ به سه ر لاشه ی هه زاران که سدا بگه نه سه ر کورسی ده سه ڵات نازانم تێگه یشتنیان له ئازادی به گشتی وئازادی ژنان به تایبه تی له چی فه رهه نگ و سه ر چاوه یه که وه یه ئایه؟ پێش کۆتایی جه نگی سارد جیهان وبه شه ریه ت خۆی له دوو سه نگه ردا نه ئه بینه وه پێش کۆتایی جه نگی سارد هه ڵسه نگاندنمان بۆ ئه و دوو ئایدۆلۆژیایه وه ک یه ک بوو وه یاخودهه ردوو سه ربازگه که به یه ک چاو سه یر ئه کرا به دل نیایه وه نه خێر. چونکه ئه گه ر له جه وهه رو سیاسه تدا وه ک یه ک بوون و هه ردووکیان بۆ ئازادی مرۆڤه یاتی یه ک ئایدۆلۆژیایان هه بوو ئه وا بۆچی زیاتر له 40 ساڵ دژایه تی یه کتر و سه نگه ریان له یه ک گرتبوو. هه رچی سه ربازگای ڕۆژ ئاوابوو به سه رمایه دارو پێشێل که ری مافی مرۆڤ ناوزه ند کرابوو سه ربازگای ڕۆژ هه ڵاتیش به دۆستی مرۆڤ و ووڵاته چه وساوه کان ناسرابوو وه چه ندین هۆکاری تریش هه ن که گه واهی ده ری ئه و ڕاستیه ن. . .
3- گریمان سیاسه ت وئایدۆلۆژیا نابنه هۆی
ڕزگاری ژنان وه ک لای هه ندێک که س بۆته ئه قڵ و ئه ڵێن نابێت له سه ر
چاوه یه کی سیاسیه وه بۆ مه سه له ی ژنان بڕوانین ته نها بۆ ئازادی
ژنان باری کۆمه ڵایه تی وکلتوری و فه رهه نگی یه که ئه بێ ژنانی
پێهووشیار بکرێته وه ئه گه ر گۆڕاندنی باری شێواوی کۆمه ڵگا له بواری
کۆمه ڵایه تی دا وڕزگار بوون له وابه سته یی به ته قالیدی کۆن و
داڕزیوو نه به ستینه وه به سیاسه ت و به رنامه. ڕووی سه رمایه داری گوێ
له مسته کانی وچه وسێنه رانی مرۆڤایه تی به ده رنه خه ین بۆ سه رجه م
کۆمه ڵانی خه ڵک. باری سه ختی ژیانی ژنان وپێشێل کاری ئازادیه کانیان
له لایه ن سه رمایه دارانه وه نه بێت که واته چه وساندنه وه ی ژنان
کارێکی خۆڕسکه و له گه ڵ ووجودی ژنان دروست ئه بێت. به بیرێکی تر
کۆکردنه وه ی ژنان وهۆشیارکردنه وه یان بۆ خۆڕێک خستن پێوویستی به به
رنامه وئیش وکار هه یه ئه گه ر له ڕووی کۆمه ڵایه تی و فه رهه نگی و
کلتووریشه وه بێت. ئایه؟ هه موو کارو به رنامه یه ک خۆی له قاڵبی سیاسه
تدا نابینێته وه له هه مان ڕوانگه وه ئه ڕوانینه ژنان به وه ی ناتوانن
ڕزگاری خۆیان وه ک ژن به ده ست بهێنن ئه گه ر سه رنجی پیاوانی ئازادی
خوازوتێگه یشتوو بۆ مه سه له ڕه واکه یان ڕانه کێشن ئه گه ر ژنان بیانه
وێ کارێکی جه ماوه ری بۆ جه ماوه ری ژنان بکه ن به دڵ نیایه وه سه
رناگرێت و به ئیفلیجی له دایک ئه بێت ئه گه ر پاڵپشتی پیاوانی ئازادی
خوازی نه بێت ناکرێ ژنان خۆیان به دوور بگرن له ئایدۆلۆژیاوکاری سیاسی
و له ده وری حیزبه کان کۆ نه بنه وه چونکه حیزبایه تی و کاری سیاسی به
ته نها موڵکی پیاوان نیه مۆرکی پیاوه تی به هیچ حیزب و ئایدۆلۆژیایه کی
علمانیه وه نه لکێنراوه به ڵام ئه وه ی زیاتر پێویسته که ژنان تێبگه ن
ئه وێش ئه و ئایدۆلۆژیایه یه که ڕایان ئه وه ستێنێت به رووی
ئایدۆلۆژیای سوواو بۆگه نی دواکه وتوی پیاو سالاری و گشت ده سه ڵاتێک
بۆ پیاو به ڕه وا ئه زانێت و ژنانیش به مرۆڤی پله دوو. هه روه ها بۆ ته
هۆی شۆردنه وه ی مێشکی ژنان و ده م داخستنیان له به رده م داواکاریه
ژنانیه کانیاندا له خشته بردنیان به ڕۆژی ئاخیره ت و خوا لێخۆشبوونیان.
ئه بێت ژنان خۆیان ئه و ئایدۆلۆژیایه به هه ند وه ربگرن که ڕووی سه
رمایه داری و چه وسێنه ری مرۆڤایه تی ده خاته ڕوو له سه نگه ردا بن له
ده وری ئه وسیاسه ت و به رنامه یه ی که ژیانی یه کسانی و ئازادی مرۆڤ
به ڕه وا نازانێت. . . .
|
