|
٢٤\٥\٢٠٢٥
گرێبەستە
تریلیۆنییەکانی نێوان ئەمەریکا و کەنداو.
ئەرسەلان مەحمود
نمایشە سەرنجڕاکێشەی ئەم دواییەی نێوان دوو هێزی سەرمایەداری -
ئەمەریکا و وڵاتانی کەنداو - وێنەیەکی بەرجەستەی ئەو شتەیە کە گونجاوە
ناوبنرێ "سەرمایەداری پۆست-ئەخلاقی". ترەمپ، ئەو سەرۆکەی کە بە ناوی
"ئەمەریکا یەکەم" بڕوایەکی توندی دواسیکۆلاریزمی راگەیاند، ئێستا لەگەڵ
رێژیمەکانی کەنداو، کە خۆیان بە ئاینییەوە دەناسێنن، لە سەر بنەمای
هاوبەشیان - سەرمایە - یەکتر لە باوەش دەکەن.
ئەم دیمەنە پڕ ناکۆکییە، ئەوەی کە ترامپ بەبەهای چوار تریلیۆن دۆلار
چەندین رێککەوتننامەی ئیمزا کردووە، بە خۆی دەڵێت: "ئێستا کاتی ئەوەیە
بگەڕێمەوە بۆ ئەمەریکا" - بەڵام ئایا لە راستیدا ئەو لەوێ بوو؟ یان
تەنها ئەکتەرێک بوو لە شانۆیەکی جیهانی گەمەی "سەرمایە لە ناوچەی
ئازاد"دا؟
ئەوەی سەرنجڕاکێشە لەم گەشتەدا ئەوەیە کە زۆربەی ئەم رێککەوتنانە
پەیوەستن بە بواری بەرگری و زیرەکی دەستکرد. کاتێک مێژوو خۆی دووبارە
دەکاتەوە، یەکەم جار وەک تراژیدیا و جاری دووەم وەک سوارچاک". ئەی باشە
ئەم دیمەنە چی دەڵێت؟ ئایا تراژیدیایە یان سوارچاک؟ من دەڵێم
هەردووکیان! ئەمە بەردەوامبوونی ڕۆتینێکی کۆنی کۆلۆنیالیزمی هاوچەرخە،
کە تیایدا بازرگانی و بەرگری هاوکات دەبن بە ئامرازێک بۆ کۆنترۆڵ و
سەرکوتی نادیار.
ئەوە ببینە! ئەمەریکا فرۆکە و تەکنەلۆژیای سەربازی دەفرۆشێت بە وڵاتانی
کەنداو کە سەرچاوەی نەوتن، ئینجا ئەوان بە پارەکانیان لە ئابووری
ئەمەریکادا وەبەرهێنان دەکەن. لێرەدا دەگەینە خاڵێکی بۆشی زانستی
خەیاڵی: وەک بڵێی پارەکە لە سفرەوە هاتووە! هاوکات هەموو هاوکارییەکانی
ئەم سێکۆنسەی ئابووری-سیاسی-سەربازی، لە دەرەوەی هەموو ئەو جیاوازییە
کەلتورییانەی کە گوایە هەردوولا جێگیر و نەگۆڕن، روودەدات.
بەڵام ئەوەی لێرەدا بە شێوەیەکی سەرسوڕهێنەر کەمتەرخەمی لێکراوە ناکۆکی
ناوەرۆکی ئایدیۆلۆژیاکانە. ئەمەریکا، بە ناوی دیموکراسی و ئازادی،
لەتەک ئەو سیستەمانەدا هاوپەیمانییە بەهێزەکان دروست دەکات کە لە
بنەڕەتەوە دژایەتی ئەم دیموکراسی و ئازادییانە دەکەن. بێدەنگی لەسەر
مافەکانی مرۆڤ، کێشەی فەلەستین، و دۆخی سیاسی ئەو وڵاتانە - ئەم
بێدەنگییە خۆی هاوارێکی بەهێزی ئایدیۆلۆژییە.
هەموو ئەمانە دەمانبەنەوە بۆ شیکردنەوەی مارکس. هەموو ئەم
"رێککەوتنامانە" نەک هەر پێکهێنەری گرێبەستی سەرمایەن، بەڵکو دروستکەری
شێوازێکی ژیانن، شێوازێکی پەیوەندی کۆمەڵایەتی، کە تیایدا قەیرانەکانی
سەرمایەداری نوێ دەبنەوە بەڵام بەردەوام فۆرمی تازە وەردەگرن. ئەم
رێککەوتنانە، کە نرخەکەیان پێکەوە چوار تریلیۆن دۆلارە، وەک کڕینی
تابلۆیەکی پیکاسۆ وان، کە بەهاکەیان نەک لەبەر سودەکەیانە، بەڵکو لەبەر
بەهای ماتریالی نمایشییانە.
دۆناڵد ترامپ، ئەو سەرمایەدارەی سەردەمی پۆست-حەقیقەت، مەزنترین
سیمبۆلە بۆ بەیەکگەیشتنی تەکنیک و جادوو. "سەردانەکەی" بۆ کەنداو،
لەگەڵ هەموو جەختکردنەوەی لەسەر "کاتێکی زۆر باش"، بنەڕەتی لە راستیدا
بۆ دروستکردنی نمایشێک بووە کە لە دوورەوە (لە میدیا و دونیای
مەجازیدا) ببینرێت. ترامپ هەمیشە لە رێگای نمایشەوە سەرمایەی
کۆکردۆتەوە، چونکە دەزانێ وێنەی سەرمایە - وێنەی کۆنتراکتەکانی تریلیۆن
دۆلار - نوێنەرایەتی هێزی راستەقینەیە.
لەم "رێککەوتننامانە"دا، سەرمایەداری ئەمەریکی تابلۆی بەردەوامبوونی
سیستەمێکی نەخۆش دەکێشێت: چەک بفرۆشە بۆ ئەوەی پاشان دەست بە شەڕێک
بکەن کە تەنیا "داواکاری" گەورەتر بۆ چەکی داهاتوو دەخوڵقێنێت. لێرەدا
رەوتی بێکۆتایی سەرمایە: لە چەکەوە بۆ قازانج، لە قازانجەوە بۆ
وەبەرهێنان، لە وەبەرهێنانەوە بۆ چەک - بازنەیەکی شەیتانی کە
ناکۆکییەکانی سەرمایەداری پێکەوە دەبەستێتەوە.
ئەگەر بپرسم شێوازی ژیانی ئەو وەبەرهێنانە چۆنە، هەواڵەکان بە وردی
وەڵامم دەدەنەوە: ئەوان لە بەرهەمهێنانی ئاسایشی هیچ کەسدا بەشدار
نابن. ئەمە تەنها سەرمایەی زۆر و تەکنیکی گەورە بۆ بۆ رەخساندنی
ئاسایشی کەم بەکاردەهێنن. هاوکات، هەر ساتێک ئێمە پرسیار لەسەر ئەو
ملیۆنان کەس دەکەین کە لە چوارچێوەی ئەم سیستەمەدا زیان دەبینن،
وەڵامێکی ناڕاستەوخۆ و شاراوەمان دەست دەکەوێت: هیچ کەس لەو بارەوە قسە
ناکات.
کەواتە ئەم هەموو رێککەوتنە بەناو "گەورانە" تەنها وەهمی پارێزراوی و
ئاسایش دروست دەکەن، بەبێ ئەوەی لە راستیدا نەزمێکی نوێ و باشتر بەدی
بێنن. ئێستا، کاتێک ترامپ دەڵێت "بەراستی کاتێکی زۆر باش بوو" من
بەراستی هەست بە ئازار دەکەم بۆ ئەو کەسانەی کە ئەمە "کاتێکی زۆر باش"
نییە بۆیان - ئەوانەی کە بەرهەمی ئەم "پێشکەوتنە" نزمە، کە بە سەرمایەی
گەورە، چەکی سەربازی و قازانجی بێسنوور دەناسرێتەوە.
بێگومان، هەرچەندە بۆ یەکەمجار وەک تراژیدیا و دووەم جار وەک سوارچاک
مێژوو خۆی دووبارە دەکاتەوە، ئەمە ئەو شتەیە کە لێرەدا دەیبینین:
وەگەڕخستنی سیستەمێکی فاسید کە بە ناوی پێشکەوتن و نوێبوونەوە جارێکی
تر دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاکەی و تەنها بۆ خزمەتی کەمینەیەکی دەسەڵاتدارە.
ئەمە خۆی نمونەیەکە بۆ سەرمایەداری پۆست-ئەخلاقی کە تیایدا ئەو
ئاسایشەی بانگەشەی بۆ دەکرێت ئەمنییەت و ئاسایش نییە لە خۆیدا، بەڵکو
تەنها نەبوونی ئەو پرسیارانەیە سەبارەت بە ناکۆکی و شکستی سیستەمەکە.
ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود
|
