|
٧\٢\٢٠١٢
ھاوشێوەبوونی ١١ی
سپتەمبەر و ١ی شوبات.
جەلال محەمەد
لە ١١ی سپتامبەری ٢٠٠١دا ڕووداوێکی سەرسام ڕوویدا ، ئەو ڕووداوەش بریتی
بوو لە پەلامارێکی تیرۆریستی لەلایەن دوو کەسی سەر بە قاعیدەوە بۆسەر
ھەردوو بینای بازرگانی ئەمریکا . ئەم ڕووداوە بیانوویەکی باش بوو بۆ
ئەمریکا تاکو لە ژێر ناوی " شەڕ لە دژی تیرۆر " خۆی بخزێنێتە نێو
ئەفغانستان و و عێراق و زیاتر گەلانی خۆرھەڵاتی ناوێن دادۆشێت.
من ھیچ گومانم لەوەدا نییە کە تیرۆریستەکان سەر بە قاعیدە بوون . بەڵام
ئەوەی جێگەی پرسیارە ئەوەیە ، چۆن دوو کەسی سەر بە قاعیدە بەناو سەدان
کۆنترۆڵ و لە یەک کاتدا گەیشتنە دوو فڕگەی ئەمریکی و دوو فڕۆکەیان
ڕفاند و پەلاماری دوو بینای ناوەندی بازرگانیان دا و دەزگای ھەواڵگری
ئەمریکی " سی ئای
ئەی "ش ھیچ ئاگاداریان نەبوو؟!
بە باوەڕی من ڕووداوەکە زۆر پێچەوانەیە ، ئەوەی پیلانەکەی داڕشت خودی "
سی‌ئای‌ئەی " بوو ، ئەوەی بە کارەکەش ھەستا ڕێکخراوی ئه‌لقاعیده بوو ،
سودمەندیش لەو ڕووداوەدا خودی ئەمریکا بوو چونکە ھەم زیاتر گەلانی
ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستی دادۆشی و ھەم ئاژاوەی زیاتریشی خستە نێو گەلانەوە.
" سی‌ئای‌ئەی " ئەو دەزگایەیە کە ھەموو کارێک ئەنجام دەدات بۆ پاراستنی
بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا ، لەو پێناوەشدا خۆی دەگەیەنێتە ھەموو جیھان و
لە ھەر جێگەیەکیش چەند بازرگانێک بە کرێ دەگرێت بۆ سەرخستنی کارەکانی
خۆی . باشترین بازرگانیش لە نێو بەرپرسانی لایەنە ئیسلامیەکان و بە
تایبەت " ئه‌لقاعیده " پەیدا دەبێت ، کە بۆ پڕکردنی گیرفانیان ھانا
دەبەنە بەر فریودانی کەسە گەمژەکان . ئاسانترین و ھەرزانترین گوتەش بۆ
فریوانی کەسە گەمژەکان " الجیھاد و فی سبیل اللە "یە.
لە ١ی شوباتی ٢٠٠٤دا ڕووداوێکی ھاوشێوەی ١١ی سپتەمبەر ڕوویدا ، بەڵام
ئەمجارەیان نە لە ئەمریکا بوو و نە " سی
ئای ئەی "ش پیلانەکەی داڕشتبوو ، بەڵکو
ئەمجارەیان لە باشووری کوردستان و لە شاری ھەولێری دێرین ئەنجام درا .
دوو تیرۆریست بە نێو سەدان زاڵگەی پارتیدا خۆیان گەیاندە ھەولێری دێرین
، ڕوویان کردە دوو جێگەی جیاواز ، دوو ناوەندی جیاوازیان تەقاندەوە.
تۆ بڵێی پاراستنێک کە ھەناسەدانی مرۆڤەکانی کۆنترۆڵ کردووە بەڵام
ئاگاداری ئەم ڕووداوە نەبێت ؟ ئەی چۆنە لە ڕووداوێکی وەھادا کە دەیان
بەرپرسی باڵا کوژران بەڵام یەک بەرزانی و یەک کۆنە پارتی نەکوژران؟
بە باوەڕی من ڕووداوی ١ی شوبات شانۆیەکی سەرکەوتوو بوو ، ئەوەی
سیناریۆکەی بەڕێوە برد خودی " پاراستن " بوو . بۆ ئەم سیناریۆیەش
گیرفانی یەکێک لە بازرگانەکانی ئه‌لقاعیده‌یان پڕ کردووە ، کاکی
بازرگانیش دەستێک ھی خۆی نەبێت ماری پێ دەگرێت.
دەزگاکانی (سی ئای
ئەی) و (پاراستن) لە پیشەدا ھاوشێوەن ، پیشەیان تیرۆر و
بەرژەوەندییە بەڵام لە ئەرکدا پێچەوانەن . ئەرکی " سی‌ئای‌ئەی " تیرۆری
گەلانی جیھان و بە بنەماگرتنی بەرژەوەندی ئەمریکایە ، بەڵام ئەرکی "
پاراستن " تیرۆری کەسایەتی کورد و بە بنەماگرتنی بەرژەوەندی بنەماڵەی
بارزانییە.
ئەوانەی لە لقی دووی پارتی کوژران ھیچیان پارتی نەبوون ، بەڵکو
سەرجەمیان بریتی بوون لە بەرپرسانی " حیزبی سۆسیالیست و پارتی گەل و
پاسۆک " کە لەگەڵ پارتیدا یەکیان گرتبوو . ئەو کەسانە ببوونە کۆسپێک
لەبەردەم بنەماڵەی بارزانی‌دا ، چونکە یەکێک لە مەرجەکانی یەکگرتنیان
دوورخستنەوەی پارتی بوو لە بنەماڵەپەرستی و ئاڵوگۆڕکردنی دەسەڵات .
کاریگەرترین کەسیش لەو بەرپرسانە " سامی عبدالڕەحمان و سەعد عەبدوڵا "
بوون ، بۆ چەواشەکردنی ڕووداوەکەش دوو کەسی بێ ئاگا لە سیاسەتیان
ھێنایە پێش ، ئەو دوو کەسەش" بەیانی کچی سامی عبدالرحمان و چناری کچی
سەعد عەبدوڵا " بوون کە نەیان دەزانی بەر و پشتی سیاسەت کوێوە کەوتووە.
بە باوەڕی من ئەوەی پیلانی ١ی شوباتی داڕشت خودی " پاراستن " بوو ،
ئەوەی پیلانەکەی ڕاپەڕاند ئه‌لقاعیده بوو ، ئەوەی کارەکەی ئەنجامدا
دوو تیرۆریستە گەمژەکە بوون ، سودمەندی سەرەکیش بنەماڵەی بارزانی بوو ،
چونکە ھەم لەو بەرپرسانە ڕزگاریان بوو کە وەکو کۆسپ دەبینران و ھەم
میراتی ھەر سێ حیزبیش " سۆسیالیست و گەل و پاسۆک " بۆ بنەماڵە مایەوە.
لەوانەیە خوێنەر بپرسێت و بڵێت :- ئەی بۆچی مەڵبەندی ھەولێری یەکێتی
نیشتمانیش کرایە ئامانج؟
پەلاماردانی مەڵبەندی یەکێتی تەنھا بۆ شاردنەوەی پیلانەکە بوو ، تاکو
ھەست نەکرێت کە دەستی پاراستن لەو ڕووداوەدا ھەیە . ھەڵبەت لە
ڕابردوودا پیلانی لەو جۆرە لەلایەن یەکێتیشەوە داڕێژراوە.
بۆ نموونە لە ساڵی ١٩٩٣دا یەکێتی دەیویست سەرکوتی " بزوتنەوەی جوتیاران
و عەشیرەتی میراودەلی " بکات لە ناوچەی پشدەر ، بۆ ئەم مەبەستەش
تاڵەبانی فەرمانی‌دا بە بزوتنەوەی جوتیاران کە پەلاماری میراودەلیەکان
بدەن ، بە مەرجی ئەوەی سەرەتا پەلاماری ئەو میراودەلیانە بدەن کە لە
نێو یەکێتیدان و پاشان پاکتاوی ئەو میراودەلیانەش بکەن کە لە نێو پارتیدا
جێگەیان گرتووە تاکو ھەست نەکرێت کە یەکێتی ئەم پیلانەی داڕشتووە . لە
ھەمان کاتدا خودی تاڵەبانی بروسکە بۆ مەڵبەندی ڕاپەڕینی یەکێتی دەنێرێت
و ئاگاداریان دەکات کە پاش ئەوەی میراودەلیەکان پاکتاو کران ئەو کات بە
ناوی بنەبڕکردنی ئاژاوەوە سەرکوتی بزوتنەوەی جوتیاران بکەن.
ماڵپه‌ڕی جه‌لال
محه‌مه‌د
|
