په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌ئێمهلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

 

 

هه‌ستی ڕه‌خنه‌ له‌خۆ ‌گرتن له‌ خودی مرۆڤدا.

 خه‌بات لاوباخ     

هه‌ندێ مرۆڤ  به‌رده‌وام له‌ناو هزری خۆیدا ڕه‌‌خنه‌ له‌ خۆدی خۆی ده‌گرێت،جا چی له‌ هه‌‌ڵسوکه‌وتی ڕۆژانه‌ی ، جۆری بیرکردنه‌وه‌ی ،‌ کاره‌که‌ی   یا شێوه‌ی ژیانی بێت ، ئه‌مه‌ خۆی له‌ ڕه‌وشتی  (  ڕه‌خنه‌ له‌خۆگر ) یدا ده‌بینێته‌وه‌.

ڕه‌خنه له‌ خۆ‌گرتن زۆرتر لێپرسراوه‌ به‌ ئازاری ده‌رونی یه‌وه‌ و ده‌بێته‌ به‌شێکه‌ له‌ که‌سایه‌تی مرۆڤ ، که‌ خاڵێکی ناوه‌ڕۆکه‌ بۆ ده‌ست نیشان‌کردنی لایه‌نی بێهێزی و هه‌ڵه‌کان تا هه‌ندێ جار ده‌گاته‌ ڕاده‌ی شه‌رم کردن له‌وه‌ی ئێمه‌ کێین و چیین .

ڕه‌خنه له‌خۆ ‌گر  هه‌ندێ جار خاوه‌نی ئه‌و توانایه‌یه‌ ،که‌ پرۆسه‌ی گه‌شه‌کردن له ‌هه‌ستی بڕوا به‌ ‌خۆبووندا ڕابگرێت، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی  زۆر که‌س به‌ بێ ئاگادار بون و هه‌ست پێکردن  خاوه‌نی ئه‌و هه‌ستی( ڕه‌خنه‌ له‌ خۆگرتن)ه‌یه‌،هه‌روه‌ك ئه‌وه‌ی کۆڵێکی پڕ له‌ به‌ردی قورسی له‌سه‌ر شانی  هه‌ڵ گرتبێت و به‌ کێوێکی به‌رزدا هه‌ڵ بگه‌ڕێت، ئه‌مه‌ش له‌وانه‌یه‌ هه‌ر له‌ منداڵی یه‌وه هۆگری ئه‌م خووه‌ی بووبێت ،‌ بووه‌ به‌ به‌شێك له‌ژیانی، بێ ئه‌وه‌ی هه‌ستی پێ بکات که‌ چه‌نده‌ ماندوو و بێزاره‌ تا توشی ڕێبوارێك ده‌بێت و ئاگاداری ده‌کاته‌وه‌  که‌ باری سه‌رشانی زۆر قورسه‌ و ده‌توانرا ژیانی زۆر ئاسانتر و ئاسوده‌تر بووایه‌ ، به‌ بێ ئه‌وه‌ی ئه‌و کۆڵه‌که‌ پڕ له‌ به‌رده‌ قورسه‌ی له‌ گه‌ڵ خۆیدا ڕاکێش بکردایه‌ .‌‌

هه‌ندێ جاریش ڕه‌خنه ‌له خۆ‌گرتن دێته‌ کایه‌وه‌، کاتێك مرۆڤ خۆی به‌ بچوك ده‌بینێت و هه‌ست به‌ بریندار بوونی ده‌روونی ده‌کات، به‌تایبه‌تی دوای هه‌ڵسه‌نگاندنی له‌ لایه‌ن به‌رامبه‌ره‌کانیه‌وه‌. به‌ڵام ئه‌گه‌ر زووتر هه‌ستی ڕه‌خنه له‌خۆ‌گرتنی لا دروست بوایه‌‌ بۆ ڕاستکردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌کانی ، ئه‌و کاته‌ ڕه‌خنه‌ و ‌هه‌ڵساندنی خراپ ڕووی نه‌ئه‌دا.

ڕه‌خنه له خۆ‌‌گرتن به‌ستراوه‌ به‌ به‌شێک له‌که‌سایه‌تی مرۆڤه‌وه‌، ئه‌و به‌شه‌، به‌شه‌و و ڕۆژ له‌ کاردایه‌ و چه‌ند ڕێنومایی و ڕێنیشانده‌رێك ده‌خاته‌ به‌رده‌میان بۆ پاراستنیان له‌ کاری هه‌ڵه‌ و لایه‌نی بێهێزیان. کاتێك که‌مرۆڤ هه‌ست به‌ بونی ئه‌و ( ڕه‌خنه‌ له‌ خۆ گر ) ه‌ بکات وله‌گه‌ڵیشیدا دووره‌و په‌رێز بیت و گوێڕایه‌ڵی نه‌بیت ، به‌وه‌ی پێی ده‌ووترێت و هه‌ستی پێده‌کرێت، بێگومان ده‌بێته‌ هۆی گۆڕانێکی زۆر له‌ ژیانی ڕۆژانه‌یدا.

هه‌ندێ جار هه‌ستی ڕه‌خنه ‌له‌ خۆگرتن کارێکی سه‌رنجڕاکێش و  زڕنگانه‌یه‌ ، هه‌ست به‌ خاڵی لاواز ده‌کات و ده‌ستنیشانی ده‌کات و له‌کاتی خۆیدا ڕه‌خنه‌  ده‌گرێت بۆ  ڕاستکردنه‌وه‌یان،   له‌گه‌ڵ ئه‌و به‌شه‌ی که‌سایه‌تی   که‌ ڕێنوماییده‌ره‌ له‌ ژیاندا ، پێت ده‌ڵێت ، چۆن بیت  ، چی بکه‌یت،چۆن خۆت نیشان بده‌یت ، چۆن هه‌ست بکه‌یت  ، چۆن دڵنیا بیت ، چۆن ڕه‌فتار بکه‌یت یان تۆ چییت

هه‌ستی ڕه‌خنه‌ له‌ خۆگرتن  هه‌ندێ جار چاودێرییه‌کی سه‌یری هه‌یه‌ له‌سه‌ر مرۆڤ ،ئاگاداری هه‌موو شتێك ده‌بێت و له‌ کاتی خۆیدا ڕه‌خنه‌  ده‌گرێت ، تاکو توشی ڕه‌خنه‌ی خراپتری که‌سانی ده‌وروبه‌ر نه‌بێت،تا هه‌وڵ بدرێت بۆ خۆ گه‌نجاندن له‌ناو کۆمه‌ڵگادا، چونکه‌ له‌ پشت هه‌ستی( ڕه‌خنه ‌له‌ خۆ گر)ه‌وه خه‌مخۆرییه‌ك و ترسێکی زۆر هه‌یه، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌سایه‌تیه‌کی منداڵ ئاسای هه‌ست بریندارکراو  له‌ پاڵیدا ڕاوه‌ستاوه وترسێکی زۆری له‌ ژیان هه‌یه‌ .

ڕه‌خنه‌ له‌ خۆ‌گر هه‌ست به‌ ترسی ئه‌و منداڵ ئاسایه‌ ده‌کات و هه‌وڵ ده‌دات به‌ جۆرێك ترس  بڕه‌وێنێته‌وه‌ و مرۆڤ دڵنیا  بکاته‌وه‌ له‌ ژیان ،چیتر  هه‌ست به‌ بریندار بوون نه‌کات ، ڕێنیشانده‌ر  ده‌بێت که‌ کاره‌کان  به‌ڕاستی و دروستی بکرێت  و له‌‌ ڕه‌خنه‌ی ده‌ره‌کی به‌ دوور بێت.

له‌ خودی مرۆڤدا پاڵپێوه‌نه‌رێك هه‌یه‌ که‌ ئه‌رکی ته‌نها ئاگادارکردنه‌وه‌یه‌ که‌  چی بکرێت و چی نه‌کرێت،  ڕه‌خنه‌له‌ خۆگریش پاڵپشتێکی به‌هێزی ئه‌و پاڵپێوه‌نه‌ره‌یه‌ ، گه‌ر مرۆڤ گوێڕایه‌ڵی هه‌ردووکیان بێت، بێگومان نیوه‌ی ئازاره‌ ده‌رونیه‌کان  که‌م ده‌بنه‌وه‌ له‌ ژیانی ڕۆژانه‌دا.

 ڕه‌خنه له‌ خۆ‌گر به‌ شێوه‌یه‌کی سه‌رنجڕاکێشه‌ر هه‌موو شتێك ده‌زانێت  ، پسپۆڕه له‌وه‌ی تۆ چۆن به‌ ڕاستی توتومبیل لێده‌خوڕییت، ماڵ ڕێك ده‌خه‌یت، په‌رتوکێك ده‌نوسیت، ‌مناڵ به‌خێوده‌که‌یت  ،یان به‌هه‌ر کارێکی تر که‌ پێی هه‌ڵ ده‌ستیت ، یان له‌ باره‌ی جیهانه‌وه‌ چۆن بیر ده‌که‌یته‌وه‌.

ده‌نگی ڕه‌خنه‌ له‌خۆگر هه‌رده‌م ئه‌رێنی و ئاشکرا نیه‌،هه‌ندێ جار به‌ نهێنی هێرشێکی ڕه‌خنه‌ی وا  ئاڕاسته‌ ده‌کات ،مرۆڤ وا هه‌ست ده‌کات ، که‌ پێویسته‌ بمرێت ، له‌م کاته‌دا پێویسته‌ درکی پێ بکرێت که‌  ڕه‌خنه له‌ خۆ‌گر له‌گه‌ڵ ڕه‌خنه‌و هه‌ڵسه‌نگاندنی ده‌ره‌کیدا کار ده‌کات  ، که‌سێكی په‌لکێش کردۆته‌ ناو گرفته‌که‌ی و ووروژاندوێتی بۆ ڕه‌خنه‌گرتنی زۆرتر به‌رامبه‌ری ،که‌ ئه‌و هه‌له‌ قۆزراوه‌ته‌وه‌‌ بۆ هێرشکردنه‌ سه‌ری، بۆیه‌ پێویسته‌ بیر بکرێته‌وه‌ و پرسیار بکرێت ،کامه‌یه‌ ڕاست و دروستی ،هه‌وڵ بدرێت سوود له‌که‌سانی کارامه‌ وه‌ربگیرێت و خۆ نه‌خرێته‌ ناو گێژاوی سه‌رلێشێواوییه‌وه‌ وهه‌نگاو بۆ خۆ وون کردن.

ئه‌گه‌ر ڕه‌خنه‌ی ده‌ره‌کی به‌هێز بوو ، ئه‌و کاته‌ هه‌ستی  ڕه‌خنه له‌خۆ‌گری پشوو ده‌دات، به‌پێچه‌وانه‌وه‌، گه‌ر ڕه‌خنه‌گری ده‌ره‌کی نه‌ما ، ئه‌وکاته‌ هه‌ستی ڕه‌خنه‌له‌ خۆگری دێته‌وه ‌زمان.

بۆیه‌ زۆرجار هه‌ڵسوکه‌وت کردنی ڕه‌خنه‌گران ئاسانه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وکه‌سانه‌ی که‌ خاوه‌نی هه‌ستی  ڕه‌خنه له‌ خۆ‌گرێکی به‌هێزن ، پێویست ناکات هیچ بکات و بڵێت یا به‌ خراپه‌ هه‌ڵی بسه‌نگێنێت، ته‌نها ده‌توانێت هه‌ستی خراپی بداتێت ، ئه‌و هه‌سته‌ لایان زۆرتر په‌ره‌ ده‌ستێنێت و ده‌بێته‌ هۆی چاندنی تۆویی بێ بڕواییان.

هه‌ندێك جاریش که‌ مرۆڤ زۆر ماندوو و هه‌راسانه‌ له‌ ژیان ، ئاماده‌یی باشتری تێدایه‌ بۆ وه‌رگرتنی هێرشی  ڕه‌خنه له‌ خۆ‌گرتن  ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌و هه‌سته‌ نایه‌وێت ، مرۆڤ‌ به‌ کاری ناڕه‌وا و ناژیریی هه‌ڵبستێت ، که‌ دواتر شه‌رم له‌ خۆی و ڕه‌فتاری بکات ، بۆ نمونه‌ له‌ ناو کۆڕوکۆمه‌ڵدا ، گه‌ر نه‌یتوانی به‌ ئاسانی خۆی بگونجێنێت و هه‌ڵسوکه‌وتی باش بکات، ترسی شه‌رم کردن و خۆبه‌که‌م زانین دێته‌ پێشه‌وه‌ ، به‌ بێ ئه‌وه‌ی هۆیه‌که‌ی بزانرێت.

گرنگ نیه‌ مرۆڤ چی ده‌کات ، هه‌ستی  ڕه‌خنه‌له‌ خۆگر  ڕازی نابێت به‌ته‌واوی‌ ،گه‌ر ته‌نها تۆ به‌ڕاستی تێ بگه‌یت  له‌و ووتوێژه‌ی نێوانتان و بڕیار بده‌یت بۆ به‌جێ هێشتنی گۆڕه‌پانی هه‌ستی ڕه‌خنه‌له‌ خۆگری ، ڕێگای ڕاستی تایبه‌ت به‌ خۆت بگریته‌ به‌ر ، به‌ڵام تا ده‌گه‌یته‌ مه‌به‌ستی دیاریکراو ،پێویستیت به‌ که‌مێك بڕوا به‌خۆبوون هه‌یه ، گه‌ر وانه‌بێت ده‌که‌ویته‌ هه‌ڵه‌وه‌.

مرۆڤ ده‌توانێت له‌ ژیاندا هه‌موو ئه‌و کارانه‌ بکات ، که‌ هه‌ستی ڕه‌خنه‌له‌خۆگری ناوه‌کی پێی ڕاده‌گه‌یه‌نێت ، به‌ڕاستی که‌  هه‌مووی جێ به‌جێ کرد ، دواتر هه‌ستی  ڕه‌خنه‌له‌خۆگری پێی ده‌ڵێت ،به‌ڕاستی تۆ مرۆڤێکی ژیر نه‌بوویت له‌ ژیانتا ، که‌وا به‌ئاسانی هه‌موو شتێکت بۆ جێ به‌جێ کردم ، ئه‌وه‌ش له ئه‌نجامی که‌می بڕوا به‌خۆبوونه‌وه‌  ده‌مانخاته‌ ناو گێژه‌لووکه‌ی سه‌رلێشێواوییه‌وه‌.

گه‌ر هه‌ستی بڕوا به‌  خۆبوونت  هه‌بێت له‌ کاتی  هێرشی خۆ ڕه‌خنه‌گری دا و به‌ دڵێکی فراوانه‌وه‌ باوه‌شی بۆ بگریته‌وه‌ ، که‌ ته‌نها له‌ هه‌ندێ بارودۆخدا ئه‌رکه‌که‌ی  پاراستنی تۆ یه‌  ، به‌ڵام نه‌ك له‌ هه‌موو کات  و شوێنێکدا، به‌مه‌رجێك توانای جیاکردنه‌وه‌ی لایه‌نه‌کانت هه‌بێت ، ئه‌وا خۆت ده‌پارێزیت‌ له‌ بریندارکردنی هه‌ستی ده‌روونی خۆت و گرتنه ‌ڕێگای ڕاست ، هه‌روه‌ها گه‌ردوونیش خه‌مخۆری تۆ ده‌بێت و ده‌تپارێزێت.

 

kardo961@yahoo.de