هیچ هەڵبژاردنێک لەهیچ شوێنێکی عێراقدا ڕەسمیەتی نییە،

ئەوەی 22-7 لە پەرلەمانی عێراق ڕوویدا، ڕووداوێکی ئاساییە!!

عه‌بدوڵا مەحمود  

ڕۆژی 22 تەموزی مانگی ڕابردوو، دوای ئەوەی لیستی هاوپەیمانی کوردستان وەکو کاردانەوەیەک بەدژی یاسای هەڵبژاردنی پارێزگاکان هۆڵی پەرلەمانی عێراقیان جێهێشت. ئەنجومەنی نیشتمانی! عێراق، بەبێ ئامادەبوونی لیستی هاوپەیمانی کوردستان، پرۆژە یاسای هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی لە پەرلەمان پەسەند کرد.

بەدوای پەسەندکردنی ئەم پرۆژە یاسایەدا، تەنگژەیەکی تر لە نێوان هەولێرو بەغدا هاتە ئاراوە کە تا ئێستا درێژەی هەیە، لیستی هاوپەیمانی کوردستان، لەبەرامبەر بەو تەنگژەیەدا ڕایانگەیاند کە ئەمە مەترسی لەسەر پرسی عێراق دروستدەکات، کورد پێویستە چاو بەهاوپەیمانیەتیەکانیدا بخشێنێتەوە، ئەمە فێڵ و کودەتای لایەنەکانی عێراقیی یە لە هاوپەیمانیەتی کوردستان، ڕێزنەگرتنی تەوافقی پێشوەختی سیاسی یە، ...تاد. وە هاوکات یەکێتی و پارتی وەکو لایەنی سەرەکی لیستی هاوپەیمانی کوردستان، مەسەلەی هەڵخڕاندی خەڵکی کوردستانیان بەدژی تەنگژەی نێوان خۆیان و لایەنەکانی ناو پەرلەمانی عێراقی و بەدژی بەشێک لەدۆستە بێ وەفاکانیان، هەڵخراند. لە مەلاو ووتاربێژی مزگەوتەکانەوە تا سازکردنی ڕێپێوان و خۆپیشاندان لە شارەکانی کوردستان، هاوکات گەمەیەکی دیبلۆماسیش لەگەڵی دەستی پێکرد. پاشان سەرۆک کۆماری عێراق ناڕەزایەتی دەربڕی و سەرئەنجامیش مافی ڤیتۆی بەکارهێناو پرۆژە یاساکەی گێڕایەوە پەرلەمان و سەرۆکی هەرێمی کوردستانیش بەرەو بەغدا کەوتە ڕێ، تا لایەنەکانی ناو پەرلەمانی عێراق و دۆستە بێوەفاکانیان لە هێلە سورەکانی!! هاوپەیمانیەتی کوردستان بە ئاگابهێنێتەوە.

لەو کاتەوەی ڕژێمی بەعس لەدەسەڵات خراوەو دەسەڵاتی بزوتنەوەی قەومی کورد، بێگوێدانە ئیرادەو بڕیاری خەڵکی کوردستان، و تەنها لە پێناو ئامانجە قەدیمیەکانیاندا لەگەڵ دەسەڵاتی مەرکەزیدا، بەمەبەستی بەشداربوون لە دەسەڵاتدارتیدا، تا ئێستا لەهەوڵی ئەوەدان کوردستان بە عێراقی ئیسلامی- عروبیەوە بلکێنەوە. ئەمەش بەبەزاندنی هیڵی سوری خەڵک نازانن. بەڵام کێشەی ناو باڵەکانی خۆیان کە بەحەق یەک خیزانن، بە تەنگژەو ڕێزنەگرتنی یەکتریش بە پەیمان و وادەکانیان و بە پیلان لەدژی یەکتری تەماشا دەکەن.

بزوتنەوەی قەومی کورد تائێستا درێژەدان بەدەسەڵاتدارێتی خۆی لە کوردستاندا تەنها بەوە گرێداوە کە لەگەڵ مەرکەز بمێنێتەوەو یەکپارچەیی خاکی عێراق بپارێزێت و سەروەری نیشتمانی بەشێک لە نیشتمانی عەرەب و عیراقی عەرەبی بکاتە چەترێک بۆ هەمووان!! ئەمە لەکاتێکدایە کە دەوڵەت بە ناوەرۆکی قەومیەوە و بەم سیستەمە سیاسییەوە کە ئێستا هەوڵی بۆدەدرێت ڕەسمیەت پەیدا بکات، کت ومت و لە ڕژێمی پێشووی بەعس کۆنەپەرست ترو دیکتاتۆرتر و دڕندەتر دەبێت. بە تایبەتیش کە لەهەموو کەس ئاشکرایە کە حکومەتی ئێستای عێراق لە جێگای هاوڵاتی بوون مەبناکەی قەومچێتی و مەزهەبی و تائیفییە، وکەچی یەکێتی و پارتی ئەوەی بۆیان گرنگ نییە، پێکهاتەی دەوڵەتی عێراقە. سیستەمی سیاسییەکەیەتی. ئایندەی خەڵکەکەیەتی، وە لەوەش واواتر درێژەدانە بەو گەمەیە.

ئەوەی لە ئەنجومەنی نیشتمانی عێراق ڕوویدا ئاساییترین حاڵەتی پێکهاتەیەکی حکومەت و سیستەمی سیاسی، ئێستای عیراقە.

لەوڵاتێکدا کە لەجێگای سیستەمێکی پشت بەستو بە ئیرادەی خەڵک، سیستەمێکی داسەپاو. لە جێگای هاوڵاتی بوون، قەوم و تیرەو تایفەو مەزهەب. لە جێگای یاساو دەستوور، تەوافوقی سیاسی. لەجێگای سەربەخۆیی، داگیرکراو و بانگەشە بۆ داگیرکراوی هێشتنەوە. لەجێگای سەربەخۆی سیاسی، ئیرادەی ئیقلمی کێشەکان بڕیار لێبدات. ئاساییترین حاڵەت ئەوەیە، هەموو ئەم لایەنانە لە پێناو بەرژەوەندی تیرەو تایفەو مەزهەب و قەوم و..... پاشقول لەیەک بگرن، و ڕێز لە هیچ تەوافقێکی سیاسی پێشوەختی یەکتریش نەگرن. ئەمە نەک حاڵەتێکی ناوازە نییە، بەڵکو نەبوونی ئەم حاڵەتە ئەبێتە شتێکی ناوازە. تەجروبەی تازەش بۆ ڕاست و دروستی ئەمە عێراقی دوای بەعسە.

پرۆژەی یاسای هەڵبژاردنی پاریزگاکان، یان یاسای هەڵبژاردن لە عێراقدا نەک بوونی نییە، بەڵکە ئەم پێکهاتەی ئێستای حکومەتی عێراق، یەک هێزو لایەنی سیاسی تیا نییە، بڕوای بە پوچترین نەوعی دیموکراسی بێت، بڕوای بە ئاڵوگۆڕی دەسەڵات بێت، بڕوای بە قبوڵکردنی نەتیجەی دەنگدان بێت، بڕوای بە بوونی ئۆپۆزیسیۆنی کاراو سەربەخۆ بێت، بڕوای بە ئازادی سیاسی و مافی هاوڵاتی بوون بێت، دیارە بەبێ ئەمانەش باسی یاسا و هەڵبژاردن و پێکهاتە یاسایەکانی تری وەکو پەرلەمان و دەستور.... لە کارتۆن و درۆی شاخدار زیاتر هیچیتر نین. ئەوانەی فرمێسک بۆ دەستور هەڵدەڕێژن، باسی هەڵبژاردن و یاساو... دەکەن، جگە لەوەی خۆیان هوشیارانە ملیان بەگەمەی کۆنەپەرستی داوە، هاوکات ئامانجیان خۆڵکرنە چاوی خەڵکی و شێواندنی ڕای گشتییە. شەڕێکە لەگەڵ خەڵک کە لە ڕێگای شەڕو کێشەمەکێشی نێوان خۆیانەوە لە دژی خەڵکی دەستیان داوەتی.

باسی کەرکوک دواخستنی هەڵبژاردنەکەی، ئەم چەقۆ تیژە هەزارسەرەیە کە ئاراستەی گەردنی دیموکراسی" بەمانا بورژوای و باوەکە" ی ئیرادەی ئازادانەی خەڵکی کەرکوک دەکرێت.

کەرکوک کە دەسەڵاتی ملیشیایی بەرێوەی دەبات، کە بەزۆری چەک جغرافیا و نەخشەی دەسەڵاتدارێتی ناوی دابەشکراوە، و شوێنێکە وەکو کەلاوە مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت و خەڵکەکەی جگە لە موسیبەتەکانی چەندین دەهەی بەعس چەند ساڵکێیشە بەدەست بەعسیە ناشیەکانەوە، ئەنجن ئەنجن دەکرێت. بەگژیەکدا دەکرێن، هەوڵی بە عەرەبکردن و بە کوردکردن و بە تەکریت کردن و.... دانیشتوانەکەی هەموو هەوڵێکی بەنەخشەی بۆ خراوەتە گەر. بە ملیۆنان دۆلار کە بۆی تەرخان ئەکرێت هەڵئەلوشرێت. بە ڕۆژی ڕوناک مامۆستای زانکۆو نووسەرو ڕۆژنامەنووس لەژێرسایەی دەسەڵاتی کوردی گوللەباران دەکرێن. ئاسەوارێک لەکەمترین خزمەتگوزاری نییە. کەچی باسی هەڵبژاردن و مادەی 140 .... دەیان شتی تر لەوبابەتە دەکەنە خوراکی سیاسی.

لە ئێستادا هیچ هەڵبژاردنێک لەوانەش یاسای هەڵبژاردنی پارێزگاکان لەهیچ شوێنێکی عێراقدا ڕەسمەتی نییە، ئەگەر دەیان جاریش بکرێت درۆیەکی دیموکراسی ئیسلام و قەمگەراو تایفەچیەکانی کرێگرتەی ئەمریکایە. لە هیچ ووڵاتێکدا کە داگیرکراو بێت، هەمیشە باری نائاسایی تیایدا بگوزەرێت، چەکی میلیشیاکان بەسەر سەری خەڵکەوە ڕاگیرابێت، باسی هەڵبژارادن لە گەمەیەکی گەوجانە زیاتر شتێکی نییە، ئەگەر ئەمە بۆ هەموو عێراق دروست بێت، ئەمە بۆ کەرکوک کە جگە لە ناسیونالیزمی کوردو عەرەب و تورک، دەستەو تاقمی سەدرو وەهابی و کۆنەبەعسی... دەستێوەردانی تورکیاو باگراوەندێک کەهەیەتی سەد بەرابەر دروسترە.

ئەم هەراو هۆریایەی کە یەکێتی و پارتی و حزب و لایەنە مۆڵەتپێدراوەکانی خۆیان وەڕێیان خستووە، بە ئەندازەی تاڵەدەزوویەک پەیوەندی بە خەڵکی کوردستانەوە نییە، و خەڵکی کوردستان بەگشتی و خەڵکی کەرکوک بەتایبەتی ئەو کاتە ڕزگاریان دەبێت و هەناسەو ئۆخەیەکی پوخت هەڵئەکێشن، کەلە داگیرکاری رزگاری بیت، دەسەڵاتی میلیشیایی ئەحزابی چەکدار کۆتایی پێبێت و دەسەڵاتی پشتبەستوو بەئیرادەی خەڵکەکەی بێگوێدانە ئینتیمای قەوم و دینی و تایفی حزبی، دابمەزرێت.

جیابوونەوەی کوردستان لە عێراق و پێکهێنانی وڵاتێکی غەیرە قەومی و غەیرە دینی و ئەو هەنگاوە کارسازو عەمەلیەیە کە کۆتایی بە کێشەی حقوقی وسیاسی خەڵکی کوردستان دەهێنێت. کەرکوکیش بە خزمەتگوزاری و باشکردنی ژیانی خەڵکەکەیی دابینکردنی ماف و ئازادییەکانە، کە دانیشتوانەی لە ڕیفراندۆمێکدا بڕیار ئەدەن بگەڕێنەوە سەر کام لەو دووجغرافیایە، کوردستان یان عیراق. ئەگەر لایەن و حزب و بزووتنەوەیەک دەیەوێ خزمەتی کەرکوک بکات، کەرکوک هەموو شتیکی پێویستە، ئاساییکردنەوە، خزمەتگوزاری، ئازادی، ژیان، نان، ئاوەدانکردنەوە، بەیەکەوە ژیانی ئارەزوومەندانە، قەرەبووکردنەوە، دورخستنەوەی چەک و میلیشا لەسەری، ئەوەی زامنی ئەمانەی بۆبکات، خەڵک چەپڵە بۆ ئەو لایەنە لێئەدات. لەهەر هەڵبژاردنێکی ئازادیشدا ئەو لایەنە ئەیباتەوە کە ئاڵاهەلگری بەکردەوەی ئەم پێداویستیانە بووە. ئێمە خۆمان بە ئاڵاهەڵگری هەموو ئەم خواستانە ئەزانین.

 

abdulla.mahmud@gmail.com