په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

١١\٢\٢٠١٤

هونه‌رمه‌ند موحه‌مه‌د عارف و

نیو سه‌ده‌ له‌ به‌خشسی به‌رهه‌مه‌ ناوازه‌ هونه‌رییه‌کانی

شایسته‌ی مۆزه‌خانه‌ی تایبه‌تیین.


بوڕهان هه‌ژار     

 

وێڕای بوونی هه‌ژمارێکی فره‌ چالاک و به‌سه‌لیقه‌و ناوازه‌، له‌ هونه‌رمه‌ندانی بزاڤی شێوه‌کاریی کوردیدا له‌گشت بواره‌کانی ‌ نیگارکاری و کۆته‌ڵکاریی و گۆزه‌کارییدا، که‌ فره شاکارو به‌رهه‌می هونه‌رییان هه‌س.. هه‌ر له‌ جه‌مال به‌ختیاروعه‌زیزسه‌لیم و سه‌عیدباباجان و ئازاد شه‌وقیی و سلێمان شاکر و دارا حه‌مه‌ سه‌عی و ‌لاله‌عه‌بده‌ و سمکۆ تۆفیق و ئیسماعیل خه‌یات و عه‌لی جۆڵا و خالید سه‌عید و... هتد!


که‌ تێکڕای به‌رهه‌مه‌ به‌پێزه‌کانی ئه‌م دانسقانه‌ بکرێنه‌ گه‌نجینه‌یه‌کی سامانی نه‌ته‌وایه‌تی له‌ خڕکردنه‌وه‌یان له‌ دووتووێی گاله‌رییه‌کی فراوانی نێو مۆزه‌خانه‌یه‌کی هونه‌ریی نیشتمانی بپارێزرێن..ئه‌مه‌ وێرای که‌ له‌مێژه‌ ده‌سته‌ڵاتی کوردیی و به‌تایبه‌تی داموده‌زگا هونه‌ریی رۆشنبیرییه‌کان ناهه‌قییه‌کی راده‌به‌ده‌ر ده‌که‌ن له‌ خه‌منه‌ خۆریی لالێنه‌کردنه‌وه‌ له‌سه‌ر ئه‌م لایه‌نه‌ گرنگه‌ که‌ ئه‌رکی پێڤاژۆییسه‌رده‌مه‌که‌ی مه‌یسه‌رده‌کرد له‌هه‌مبه‌ر ئه‌رکێکی پیرۆزدا که‌ به‌ها و نرخ له‌ته‌ک کارامایی به‌رهه‌می هونه‌رمه‌ندانی کورددا بگرێت‌...

 


هه‌موومان ئه‌و راستییه‌ ده‌زانین بارتاقای زیاد له‌ نیوو سه‌ده‌ هونه‌رمه‌ندێکی به‌توانا و به‌سه‌لیقه‌ی وه‌ک پڕۆفیسۆر دکتۆر موحه‌مه‌د عارف به‌رده‌وام داخۆیانی به‌رهه‌م و شاکارێکی باڵانوما بووه‌ له‌نێو بزاڤی شێوه‌کاریی کوردییدا و به‌ر‌ده‌وام له هه‌ڵکشان و نیگارکردنی که‌ڤاڵی پڕ به‌های هونه‌ریی به‌رهه‌مهێناوه‌ که‌ گیانی داهێنان و به‌هایه‌کی هونه‌رییانه‌ی نه‌خشاندۆته‌ که‌ڤاڵه‌کانی که‌ هه‌میشه‌ له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کی ئه‌کادیمیانه‌ نیگاره‌کانی له‌ دووتوێی گیانی سه‌رده‌مییانه‌ به‌ ته‌کنیکی به‌هادارانه‌ دابڕێژێت‌ . به‌ تایبه‌تی ئه‌و مۆرک و ته‌رزه‌ هونه‌رییه‌ی سه‌ر به‌ رێبازی ریالسیتیی کردوونی له‌هه‌رلایه‌نێکه‌وه‌ تژیین له‌ داهێنان و به‌های جوانکارییانه‌ ..‌ ئه‌و له‌ ناوه‌ڕاستی په‌نجایه‌کانی چه‌رخی رابردووکاتێ خوێندن له‌ په‌یمانگای هونه‌ره‌ جوانه‌کانی به‌غدابه‌پله‌ی پوخت ته‌واو ده‌کات و پاشتر رووکردنه‌ وڵاتی سۆڤێتی جاران و خوێندنی بالا له‌ مۆسکۆ ته‌واو ده‌کات، به‌ گڕوتینێکی له‌ خۆبردوانه‌وه‌ هونه‌ره‌که‌ی ده‌کاته‌ مه‌شخه‌ڵی روناکردنه‌وه‌ی رووپه‌لی بوژاندنه‌وه‌ی دیرۆکی داستانی نه‌ته‌وه‌که‌ی به‌ شێواز و ته‌کنیکێکی تژیی له‌ به‌های هونه‌رییانه‌ی ریالیستی که‌ له‌سه‌ربنه‌مای ئاستی جوانکارییانه‌ مامه‌ڵه‌تێکی به‌سه‌لیقانه‌ و هۆشیارییانه‌ له‌ داڕژتنی ته‌رزی کاره‌ هونه‌رییه‌کانی که‌ ته‌ماشاوان له‌هه‌مبه‌ر چه‌له‌نگی به‌هره‌ ره‌سه‌نه‌که‌ییدا تووشی رامان و لێخوردبوونه‌وه‌ بکات.ئه‌م پیاوه‌ مه‌زنه‌ دانسقه‌یه‌ له‌ته‌ک به‌رده‌وام ئاماده‌یی له‌ به‌رجه‌سته‌کردنی به‌رهه‌مێکی ناوازه‌ی بالانومای هونه‌رییدا ساڵانێکی دورودرێژ له‌ته‌ک به‌رهه‌مهێنانی که‌ڤاڵه‌ هونه‌رییه‌کانییدا ده‌یان کتیبی له‌ زمانی روسییه‌وه‌ گۆڕییه‌ سه‌ر زمانی شیریینی کوردیی و فره‌ نامیلکه‌ی هونه‌ریی به‌ فێرخوازان وخوێندکاران و خوێنه‌رانی کورد کرد.. هه‌میشه‌ شێلگیرانه‌ به‌ته‌نگ پێشکه‌وتنی هونه‌ری ره‌سه‌نه‌وه‌بوو بۆ نه‌ته‌وه‌که‌ی..

 

گه‌رچ ئه‌ز بۆ خۆم له‌ سه‌ردانێکی ساڵی ١٩٩٨ له‌ هونده‌ری کوردستاندا چوومه‌ باژێڕی هه‌ولێر و له‌ نزیکه‌وه‌ گاله‌رییه‌ پڕ بایه‌خه‌که‌ییم بینی که‌ به‌ ئه‌رک و ماندوبوونی خۆی هێنابووییه‌ دامه‌زراندن و ژماره‌یه‌کی به‌رچاوی له‌ که‌ڤاڵه‌ هونه‌رییه‌کانی پێشتر و تا ه‌ی له‌خۆگرتبوو که‌ له ‌هه‌مانکاتدا ببووه‌ شوێنزایه‌ک بۆ دیده‌نی میوانه‌کان له‌ هاوپه‌یڤین و سه‌ردانی گاله‌رییه‌که‌یدا..لێ له‌دوا سه‌ردانی ئه‌مجاره‌م که‌ ساڵانێکیش به‌سه‌ر مه‌رگی ناواده‌ی ئه‌م که‌ڵه‌ هونه‌رمه‌نده‌ شۆڕه‌سواره‌دا رۆیشتبوو سه‌ردانی ماڵه‌که‌ییم کرد و بینییم به‌شێکی زۆر له‌ تابلۆ ره‌نگین و به‌هاداره‌کانی له‌ نهۆمی سه‌ره‌وه‌ی ماڵه‌که‌ی خۆییدا دانرابوون، که‌ له‌راستییدا ده‌با کاربه‌ده‌ستانی سه‌ربه‌ده‌زگای به‌ڕێه‌به‌رێتی شێوه‌کاری وه‌زاره‌تی رۆشنبیریی ئه‌وه‌نده‌ هه‌ست و ویژدان و جوامێرییان هه‌بایه‌ که‌ هیچ نه‌با زۆرینه‌ی که‌ڤاڵه‌کانی مامۆستایان له‌ خانه‌واده‌که‌ی بکڕییایه‌ته‌وه‌و نه‌خشه‌و به‌رنامه‌رێژییه‌ک بکرابا بۆ کردنه‌وه‌ی گاله‌رییه‌کی تایبه‌ت به‌به‌رهه‌مه‌ نایابه‌کانی مامۆستای نه‌مر..که‌ بۆ ئایینده‌ش له‌هه‌وڵی به‌رده‌وام له‌ کردنه‌وه‌ی مۆزه‌خانه‌یه‌کی گشتی بۆ به‌رهه‌می هونه‌رمه‌ندانی شێوه‌کاری بنیات بنرێت که‌چیتر ئه‌م حوکه‌مه‌ته‌ بکارێ به‌ته‌نگ پاراستنی به‌رهه‌م و شاکاری هونه‌رمه‌ندانی شێوه‌کاری گه‌له‌که‌یه‌وه‌ بێت و له‌ فه‌وتان و داڕمان له‌ به‌شێکی سامانی که‌لتوری نه‌ته‌وه‌که‌ی بپارێزێت..

 

دیاره‌ هه‌میشه‌ کورد له‌ هیچ ده‌ورو ده‌مانێکدا له‌ ده‌سته‌ڵاته‌که‌یدا هه‌رگیز که‌سای شیاوی شکنه‌بردووه‌ له‌ داموده‌زگا هونه‌ریی و رۆشنبیرییه‌کانییدا بکه‌وێته‌ له‌یزیین و به‌ گیانی خه‌مخۆریی و پاراستنی به‌رهه‌می که‌له‌پورو دێرینه‌یدا ده‌ستبه‌ر بکات..سه‌یره‌ هه‌موو ساڵاێک به‌ سه‌دان ملیۆن دینار به‌ ناوی داهێنان و پشتگیریی بێسه‌وادیی ته‌خشان و په‌خشان ده‌کرێت به‌سه‌ر که‌سانێکدا که‌ مرۆڤ شه‌رمێ ده‌یانگرێت که‌ خزاونه‌ته‌ نێو بۆتکه‌ی بواری هونه‌ریی و رۆشنبیرییه‌وه‌ ، لێ که‌چ ناکارن ته‌نیا پرۆژه‌یه‌کی ئه‌وهاله‌ پیرۆز و مه‌زن جێبه‌جێ بکه‌ن.. له‌ کاتێکدا ئه‌وڕۆ داهاتی حکومه‌تی کوردستان و به‌و بودجه‌ زه‌به‌لاحه‌ی له‌ چنگیایه‌تی ده‌کارێ ده‌یان پرۆژه‌ی مه‌زن سازبکات له‌ بنایتنانی مۆزه‌خانه‌یه‌کی هونه‌ریی سه‌رتاپاگیریی و کڕینه‌وه‌ی به‌رهه‌می زۆرینه‌ی هونه‌رمه‌نده‌ به‌سه‌لیقه‌کانی کورد و ته‌رخانکردنی پرۆژه‌ی وه‌شاندن و بلاوکردنه‌وه‌ی نامیلکه‌یژیاننامه‌و کاره‌ هونه‌رییه‌کانی هونه‌رمه‌ندان تا ئاستی هۆشیاریی و زانیاریی له‌سه‌ر به‌رهه‌مه‌کانیان که‌ ببنه‌ سامانێکی به‌بڕشت بۆ نه‌وه‌کانی ئایینده‌ی ئه‌م گه‌له‌و ناسانی تواناکانی هونه‌ریی سه‌رده‌ممان به‌ گه‌شتیاران و گه‌لانیتری دنیا .. په‌یامی هونه‌ر چه‌نده‌ پیرۆزه‌ له‌ بۆتکه‌ی دیرۆکی نه‌ته‌وه‌دا، ئه‌وه‌نده‌ش هاوبه‌شه‌ له‌ پێشکه‌وتنی ئاستی ژیاریی و راده‌ی په‌ره‌سه‌ندنی نه‌ته‌وه‌وه‌..

 

٧\٢\٢٠١٤

ماڵپەڕی بوڕهان هەژار

 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک