|
٢٦\٤\٢٠١١
ئیسرائیل
''دەوڵەتى کوردستان'' دادەمەزرێنێ،
-
گۆڕان و هاوپشتەکانى هەڵەیان کرد
-.
فەرەیدون بێوار
لەسەرەتاى ساڵدا، گۆڤارێکى ئەوروپی ناوى (10) نەتەوە و هەرێمى بێ
دەوڵەتى بڵاوکردەوە، کە بەم نزیکانە دەوڵەتى سەربەخۆیی خۆیان
رادەگەیەنن، کوردستان لە ریزبەندى حەوتەمدا بوو، هەروەها بەپێی
سەرچاوەى ماڵپەرى (تابناک)ى ئێرانى و هەندێک لە سیاسەتوانان و
رۆژنامەکانى ئیسرائیل بەتایبەتى رۆژنامەى (هائارێستى) ئاماژەیان بەوە
داوە، کە دواى سەرکەوتنى راپەرینەکانى ناوچەى رۆژهەڵاتى ناوین
بەتایبەتى وڵاتە عەرەبییەکان، کۆمەڵێک وڵاتى تازە دێنە دامەزراند،
لەوانە دامەزراندنى دەوڵەتى سەربەخۆی کوردستان و راگەیاندنى دەوڵەتى
فەلەستینی. هەروەها ئاماژەشیان بە دابەشبوون و کەرتبوونى هەندێک وڵات
کردووە و پێشبینى دەکەن (5 تا 10) دەوڵەتى تازە لەناوچەکەدا بێتە
دامەزراندن، پێیانوایە نەخشەى جوگرافى هەندێک وڵاتیش گۆڕانکارى
بەسەردادێت و دەکرێن بە چەند دەوڵەت و هەرێمێکى نەتەوەیی ومەزهەبییەوە،
لەوانە سعودییە و سوریا و یەمەن و ئیماراتى یەکگرتووى عەرەبی، ئەمەش
جێبەجێکردنى هەمان نەخشەى رۆژهەڵاتى گەورەى ناوەڕاستە کە لەمێژە
ئەمریکا نەخشەى بۆ کێشاوە، لەو نەخشەیەشدا ئاماژە بە دەوڵەتى یەکگرتووى
کوردستانى گەورە کراوە.
ساڵى 2011، دەسپێکى گۆڕانکارى و وەچەرخانێکى نوێیە لە سیستەمى سیاسی
ناوچەکەدا، بەتایبەتى وڵاتانى عەرەبی. سەرەتا لە "باشورى سودان"ەوە
دەستى پێکرد، بەخەباتى مەدەنى و لەرێگەى سندوقەکانى دەنگانەوە، بەپێی
راپرسییەکى سەرتاسەرى (912011)، شەرعییەتى دەوڵەتى سەربەخۆییان وەرگرت.
ئەو شەپۆلە خۆپیشاندانە جەماوەرییانەى کە لەتونس و میسر و دواتر زۆرێک
لەوڵاتە عەرەبییەکانى گرتەوە لەپێناو گۆڕانێکى ریشەیی لە سیستەمى
حکومڕانى لەناوچەکەدا، هەڵبەت کورد و هەرێمى کوردستانیش لە دەرەوەى
بازنەى ئەو گۆڕانکارییانەدا نییە، بەڵام چۆنییەتى سود وەرگرتن لەو
دەرفەت و ئەزموونانە، جێی باس و خواستە.
لەکوردستانی خۆشماندا، حزبی "بزوتنەوەى گۆڕان" کەوتە ژێر کاریگەرى
خۆپیشاندان و گۆڕانکارییەکانى وڵاتە عەرەبییەکان، بۆیە ئەم حزبەش
لەرێگەى بەیانێکى "حەوت خاڵ"ییەوە (2912011)، هەمان ئەزمون و داواکارى
خۆپیشاندەرانى وڵاتى عەرەبی کۆپی کردەوە، بەتایبەتى داواکارییەکانى
هەڵوەشانەوەى حکومەت و پەرلەمان و هەڵبژاردنى پێشوەختە، بەمەش هەرێمى
تووشی قەیرانێکى ناوخۆیی کرد.
تەنانەت ئەگەر حکومەتیش هەڵوەشێتەوە و هەڵبژاردنى پێشوەختەش بکرێت،
ئەوا دڵنیام لەدواجاردا هەر یەکێتى و پارتى حکومەت پێکدێننەوە، ئەویش
بە هاوپەیمانى کردن لەگەڵ لایەنەکانى (11) کورسییە کۆتاکەى پەرلەمان.
کەواتە هەڵبژاردنەوە شتێکى ئەوتۆ لە واقیعەکە ناگۆڕێت.
پێموایە گۆڕان و هاوپشتەکانى، بەم کارەیان ئومێدى راگەیاندنى دەوڵەتى
سەربەخۆی کوردیان لە هەرێمەکەمان بۆ چەند ساڵێکى تر دواخست. چونکە هەر
(20 یان 30) ساڵ جارێک گۆڕٍانکارى و قۆناغێکى نوێ لەجیهان دێتە ئاراوە
و دەرفەت بۆ نەتەوە بێ دەوڵەت و ژێر دەستەکان دەرەخسێت، ئێمە ئەمجارەش
ئەم دەرفەتەمان لەدەستدا، بەهۆی ململانێی ناوخۆیی حزبەکان لەگەڵ یەکترى.
لەبری ئەوەى ئەم حزبە هەمان ئەزموونى روخاندنى حکومەت و شۆڕشی تونس و
میسر کۆپی بکاتەوە، دەبا ئەزمونە دیموکراسییەکەى باشورى سودانى کۆپی
کردابا و سودى لەو گۆڕانکاریانە وەرگرتبا لە پێناو کارکردن و
راگەیاندنى دەوڵەتى کوردى.
بەردەوامى خۆپیشاندانەکانى پارێزگاى سلێمانى و دەوروبەرى و جڵەوگرتنى
لەلایەن ئۆپۆزسیۆنەوە، ئەو دڵنیاییەى دایە وڵاتانى دراوسێ (ئێران و
تورکیا و سوریا) تەنانەت عێراق و ناوچەکەش، کە هەرێمى کوردستان و
حزبەکانى، مەیلى جیابوونەوەو سەربەخۆییان نییە. هەر چەندە وەڵامى بێ
کردەیی حکومەت هۆکارێکە لەبەردەوامیدانى خۆپیشاندانەکان.
لەم کاتەدا، کە وڵاتانى ناوچەکە و دراوسێکانى هەرێم بە کێشە
ناوخۆییەکانى خۆیانەوە سەرقاڵن و رووبەرووى ناڕەزایی جەماوەرى و گۆڕانى
ریشەیی لەسیستەمى سیاسی بوونەتەوە، بزوتنەوەى گۆڕان و هاوپشتەکانیشی*،
جیاواز لەیەکێتى و پارتى، دەبا داواى راگەیاندنى دەوڵەتى کوردیان
بکردایە و سودیان لەو دەرفەت و گۆڕانکاریانەى ناوچەکە وەرگرتبا، (هەر
وەکو چۆن کورد لە 1991 لەبەرژەوەندى خۆی سودى لەگۆڕانکارییەکانى
ناوچەکە وەرگرت، )، ئەمەش دەبووە پاڵپشتییەک بۆ پارچەکانى تری
کوردستانیى تورکیا و ئێران و سوریا، بەتایبەتى کە خۆپیشاندانیش لە
کوردستانى سوریا دەستی پێکردووەو لەتورکیاش جۆرێک لەرێپێوانى ناڕەزایی
و مەدەنى لەلایەن حزبە کوردییەکانەوە لەئارادایە. رەنگە لە داهاتوویەکی
نزیکیشدا هەمان شەپۆل کوردستانى ئێرانیش بگرێتەوە.
سەرکردەکانى حزبە ئۆپۆزسیۆنەکان هەمیشە گلەیی و رەخنەى ئەوە لەیەکێتى و
پارتى دەگرن کە بەبیانووى کۆمەڵێک پاساو و هۆکار، دەرفەتى زێرینیان
لەدەستداوە بۆ راگەیاندنى دەوڵەتى کوردى، بەتایبەتى لە راپەرینى 1991 و
ئازادى کردنى عێراق لە2003، کەچی لەئێستاشدا سەرکردەکانى ئۆپۆزسیۆن
هەمان پاساوەکانى بیست ساڵ لەمەوپێشی یەکێتى و پارتى دوبارە دەکەنەوە و
پێیانوایە کە جارێ کاتى نەهاتووە و رەوشەکە لەبار نییە، کە من پێوایە
پێچەوانەکەى راستە، چونکە لەم کاتەدا هەم لەرووى ناوخۆیی کوردستانەوە،
چی لەرووى کۆمەڵایەتی و حکومڕانییەوە ئامادەگی و پاڵپشتى هەیە، هەم
لەرووى نێودەوڵەتیشەوە پاڵپشتى و هاوکارى بۆ گۆڕانکارییەکانى ناوچەکە
لەئارادایە و جۆرە کۆدەنگى و دانپێدانانى نێودەوڵەتی هەیە.
بۆیە دەکرێ داواکارییەکانیان لە هەڵوەشانەوەى حکومەت بگۆڕدرێت
بەراگەیاندنى دەوڵەتى کوردى و فشار خستنە سەر پارتى و یەکێتى بە
کشانەوى نوێنەرانى کورد لەبەغدا. ئەمەش وادەکات خۆپیشاندانەکان لە
بازنەیەکى دیاریکراوى نیمچە حزبیی و گروپییەوە بگۆڕدرێت بۆ خۆپشاندانى
جەماوەرى و سەرتاسەرى.
* هاوپشتەکان، مەبەستم لە کۆمەڵی ئیسلامى و یەکگرتووى ئیسسلامییە،
سەرەتا ئەم دوو حزبە لەگەڵ بەیانەکەى گۆڕان نەبوون، بەتایبەتى هەر دوو
خاڵى هەڵوەشانەوەى حکومەت و پەرلەمان، بەڵکو هاوسۆز و را بوون لەگەڵ
یەکێتى و پارتى لەپێناو مانەوە و پاراستنى ئەزمونەکە و دام و دەزگا
شەرعییەکان، کەچی دواتر کەوتنە ژێر کاریگەرى سیاسەت و بەیانەکەى
بزوتنەوەى گۆڕان، ئێستا کوردستانیان بەسەر دووبەرەى حزبەکانى ئۆپۆزسیۆن
و حزبەکانى حکومڕان دابەشکردووە، ئەمەش وایکردووە کەپێوەندییەکانى
نێوان تاک و حزب تازە و تۆختر بکرێتەوە لەپێناو مانەوەى حزب و
سەرکەوتنى حزب لەلای هەر دوو بەرە. بەتایبەتى دواى ئەوەى کە یەکێتى و
پارتى هەڵوەشانەوەى حکومەتیان رەتکردوە، چاوەڕێی دابەشبوون و ئاڵۆزى
زێتر دەکرێت.
F_bewar@yahoo.com
- هه‌ولێر
|
