|
٢٤\٣\٢٠٢٥
کاتێک ئاسمان دادەڕووخێ.
ئەرسەلان مەحمود
بەشی یەکەم: دەنگەکان.
ئاسمان ڕما، بەڵام کەس نایبینێت. تەنها دەنگێک دەبیسترێت، دەنگێکی
نائاشنا لە ناخی یەکێکەوە کە چیتر ناناسرێتەوە.
- "ئێمە کۆمەڵکوژ کراین.".
ئەمە تەنها ڕستەیەک نییە. فەلسەفەی وشەکان تێک دەشکێت لێرەدا. "ئێمە"
واتای نامێنێت کاتێک نیوەی "ئێمە" نەماوە. "کۆمەڵکوژ"ی چۆن دەتوانێت
بێتە ناو فەرهەنگی شارستانییەت؟
مێژوو دەڵێت: شارستانییەت بەرەو پێش دەڕوات.
مرۆڤایەتی دەڵێت: پێشکەوتن ئامانجە.
ئەقڵی کۆلێکتیڤ دەڵێت: توندوتیژی کەم دەبێتەوە.
بەڵام لێرە، لە ناوەڕاستی هەولێردا، لە شەوێکی ئاساییدا، ئەم سێ
بنەمایە هەڵدەوەشێنەوە. بۆشاییەک دێتە ئاراوە، وەک ئەوەی هیچ شتێک ڕاست
نەبێت.
لە دیوی ئەودیو ئەم بۆشاییەوە: هەرێم، کە چیتر هەرێم نییە. چونکە هەرێم
بوون واتا بوون لە جێگەیەکدا، لە جەستەیەکدا، لە ڕۆژێکدا - کە ئێستا
هەموویان لەتوپەت بوون.
 بەشی دووەم: فەلسەفەی تراژیدیا.
گریکە کۆنەکان دەیانگوت: "تراژیدیا پاکبوونەوەی ڕۆحە.".
ئەرستۆ دەیگوت: "کاتارسیس.".
نیچە دەیگوت: "ئازار دەبێتە هونەر.".
بەڵام ئەمە تراژیدیا نییە. ئەمە خوێنێکە بەئاگایی ڕژاوە.
هۆڵێک کە تێیدا پێنج مرۆڤ هەناسە دەدەن و پێنجی تر هەناسە وەستاون.
ئەمە لەودیو تراژیدیایە. لەودیو فەلسەفەیە. لەودیو تێگەیشتنە.
- "دڕندەکە، هاتە ژوورەوە.".
دڕندە چییە؟ ئایا ئەوە ناوێکە بۆ ئەوەی تێبگەین یان ناوێکە بۆ ئەوەی
خۆمان ڕزگار بکەین لە تێگەیشتن؟
سانا، پزیشک - ژن.
سەناریا، پزیشک - ژن.
صباحت، دایک - ژن.
ئایا ئەمە کۆدەکانی توندوتیژیین؟ ئایا ئەمە وەڵامی پرسیارەکەی فوکۆیە:
"چۆن پەیوەندییەکانی دەسەڵات جەستەی ژن کۆنترۆڵ دەکەن؟".
بەشی سێیەم: شیزۆفرینیای زەمان.
بیرکردنەوە لە کاتدا دەوەستێت.
- "یەکەم گوللەی لە ملی داوە.".
- "دووەم گوللەی لە سنگی داوە.".
کات چیتر خەتێکی ڕاست نییە. کات بووەتە بازنەیەک، خولانەوەیەک،
دووبارەبوونەوەیەک.
- "هەموومانی کوشت.".
ماخزەن دەگۆڕدرێت. گوللەکان دێن و دەڕۆن. بەڵام کات دەوەستێت.
دێریدا دەڵێت: "هەموو نووسینێک، دواخستنە." بەڵام مەرگ، مەرگ دواناخرێت.
مەرگ ڕووداوێکە چڕبۆوە لە ساتێکدا، ئینجا دەبێتە ئەبەدییەت.
لاڤین و کارین - ناوی مندالانی دواڕۆژ، ناوی ئەوانەی دەبوو بژین.
ساتێک: "توخواااااا بەسسسە".
بەڵام ساتەکان لێک دابڕاون.
بەشی چوارەم: فراگمێنتەکانی ڕاستی.
١٠ کەس بووین، بووینە ٥.
ژمارەکان دەبنە داستان. فراگمێنتەکان: سانا، سەناریا، صباحت، باب،
سەهەند، سۆما، لاڤین، کارین، هەرێم، سیابۆ.
- "بێ وێنەیە لە دڕندەیی.".
ئەوە بێوێنە نییە. ئەوە هەر لە سەرەتاوە هەبووە. بۆیە جۆرج باتای دەڵێت:
"توندوتیژی بەشێکی دانەبڕاوە لە مرۆڤایەتی.".
بەڵام کاتێک مرۆڤێک توندوتیژی بەرهەم دەهێنێت، ئایا مرۆڤ دەمێنێتەوە؟
- "ئاگات لە منداڵەکانت بێت.".
دوا وشەکانی سەناریا، هێشتا ژیانن. وشەکان زیاتر دەژین لە گۆشت و خوێن.
وشەکان دەبنە بیرەوەری، دەبنە ئازار، دەبنە داهاتوو.
بەشی پێنجەم: تیۆری بۆشایی.
- "هەولێر، کوردستان، هەموو جیهان شڵەژاوە.".
شڵەژان چییە؟ بۆدریار دەڵێت: "شڵەژان واقیعێکە کە تێیدا زانیارییەکان
لەیەک دادەبڕێن و هیچ مانایەکی گشتی دروست ناکەن.".
کاتێک نیوەی بنەماڵەیەک لەناو دەچن، نیوەکەی تر چۆن مانا دروست
دەکاتەوە؟ چۆن پێناسەی خۆی دەکاتەوە؟ چۆن بۆشایی پڕدەکاتەوە؟
خەڵکی شڵەژاون، بەڵام پاش چەند ڕۆژێک، خەڵک بێدەنگ دەبێت. ئەمە سروشتی
شڵەژانە. ئەمە سروشتی بێدەنگییە. سارتەر دەڵێت: "بێدەنگی هەڵبژاردنە."
بەڵام ئایا هەڵبژاردن هەیە بۆ ئەوانەی ماون؟
هەرێم کەمال دەنووسێت: "ئێمە کۆمەڵکوژ کراین.".
ئەو "ئێمە"یە کە بریندارە، بەڵام نەمردووە، بۆشایی پڕ ناکاتەوە. بەڵام
بۆشایی دەکاتە گێڕانەوە.
بەشی شەشەم: بوون وەک پرسیارێک.
- "خوایە هاوارە، دڵمان بریندارە، جەرگمان بە ئازارە.".
نوێژێک کە وەڵام نییە، بەڵکو پرسیارە.
بۆچی؟
هایدگەر دەیگوت: "بوون-بەرەو-مەرگ." بەڵام ئەو باسی بوونێک دەکات کە
بەرەو مەرگێکی سروشتی دەچێت، نەک مەرگێکی تۆقێنەر، مەرگێک کە دەستێک
نیشانەی کردووە.
ئەوانەی مانەوە، "بوون-پاش-نەمان"یان ئەزموون دەکەن. حاڵەتێک کە
فەلسەفە ناوی بۆ دانەناوە.
هەرێم، سەهەند، سۆما، لاڤین، کارین.
پێنج ناو، پێنج مرۆڤ، پێنج جیهان. هەر یەکەیان سەنتەری خۆیان بەرهەم
دەهێننەوە. پارچەکانی واقیعێک کە تێکشکاوە، بەڵام هێشتا هەیە، هێشتا
دەژێت، هێشتا دەنووسێت.
نووسین ئەو بوونەیە کە دەمێنێتەوە کاتێک هەموو شتی تر دەڕووخێت.
- "ئێمە کۆمەڵکوژ کراین.".
ئەم ڕستەیە فەلسەفەی بوونە. ئەم ڕستەیە ئەدەبی بەرگریکردنە. ئەم ڕستەیە
وشە و خوێنە تێکەڵ بە یەکتر.
ئاسمان دادەڕووخێت، بەڵام هێشتا قسە دەکەین.
ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود
|
