کێشە سەختە کانی
فرەحیزبی لەکوردستاندا
دیموکراسیخوازان و یەکێتی نیشتمانی وەک نمونەیەک .
ئارام عەلی قەرەداخی
ئەگەر کەسێک بەویژدانەوە سەیرى کوردستان بکات ، لەدورەوە کۆمەڵێک حیزبی
تیابەدی ئەکات کە بایى ئەوە بێت بەفرەحیزبی ناوببرێت ، بەڵام کەلە
پەیوەندی نێوان ئەم حیزبانەو پارتی و یەکێتی ئەڕوانین ، یاخود لە کارو
شێوەى ئیشکردنی ئەم حیزبانە ورد ئەبینەوە یەکسەر بۆمان دەر ئەکەوێـت
ئەوەى لەسایەى حوکمەتی هەرێمی کوردستاندا هەیە فرەحیزبی نیە ، بەڵکو
پارتی و یەکێتی و دەستو پێوەندەکانیانە ، هەر حیزبێکیش بیەوێت زیاتر
لەکلکایەتی دووحیزبە زلهێزەکەى دەسڵات بڕوات ، وەک حیزبی
دیموکراسیخوازانی پێ ئەکەن . بەکورتی و بە کرمانجی فرەحیزبیەکەى
کوردستان تا ڕادەیەکی زۆر بۆنی جاشایەتی لێدێت.
بەئاشکرا
لەپەیوەندیەکانی نێوان یەکێتی و شۆسیالیست ، زەحمەتکێشان ،
دیموکراسیخوزان ، رزگارى و گەلێک ناوی تر لەو دەڤەرەى سلێمانیدا کە
بەخۆیان ئەڵێن حیزب گرفتی پاشکۆیەتی و دەم کوتکردن هەیە ، لەو لایشەوە
لەنێوان پارتی دیموکرات و حیزبی شیوعی ، ئەکێتی نەتەوەى ، بزوتنەوەى
جوتیاران ، گەلیچک تاقم و دەستەى ترى سیاسی هەر هەمان کێشەى پاشکۆیەتی
و سەرکوت کردن و بەپارە بێدەنگکردن هەیە ..
ئەوەى مەبەستى لێکۆڵینەوەى ئەم وتارەیە پەیوەندی نێوان یەکێتی نیشتمانی
و حیزبی دیموکراسیخوازانە ، هەر وەها خوێندنەوەیەکی و ئەو کێشەو
ئاڵۆزیانەى ئینشقاقەکەى ئەم دواییەى حیزبی دیموکراسیخوازان خستیە ڕو ،
چونکە ئەو گرفتانەى لە ڕاگەیاندن و بڵاو کراوەکانی دوو باڵە ناکۆکەکەى
ناو دیموکراسیخوازندا نیشاندرا ، نمونەیەکی باشە بۆئەوەى عەوارات و
دیوە گەنیوەکەى فرەحیزبی کوردستانمان بۆبخاتە پێش چاو . بۆزیاتر
ڕونکردنەوەى ئەم کێشەیە بەباشى ئەزانین هەندێک لەڕوداوەکانی کێشەکەى
دیموکراسیخوازان و یەکێتی وەبیر خوێنەران بێنینەوە .
سکرتێرى حیزبی دیموکراسیخوازان هاوکات سەرۆکی بەرەى گۆڕانیش ئەبێت ،
لەگەڵ کۆمەڵێک ڕێکخراوی ناحکومی و مەدەنیدا پرۆژەیەک ڕێک ئەخەن و
پێشکەشی پەرلەمانی کوردستانی ئەکەن ، پرۆژەکە بۆئەوەیە هەر کەسێک پۆستى
بەرپرسیارێتی لەم وڵاتەدا وەرئەگرێـت بەئاشکرا سامانی شەخسى و تایبەتی
خۆى چی هەیە ئاشکرای کات ، لەپێناوی ئەوەى ڕێگەى پێ نەدرێت بەشەش مانگ
هێندە پارەکۆبکاتەوە بەشى نەوەى منداڵەکانیشى بکات ، بەکورتی و بەکوردی
پرۆژەکە داواى ئەکرد بەیاسا مەسەلەى شەفافیەتی سامان و
پرۆژەئابوریەکانی بەرپرسەحیزبی و حکومیەکانی پارتی و یەکێتی ڕێکبخرێـت
، ئیتر هەر بەرپرسێک چەندپارەى بەحەقی خۆى یان تاڵان و دزی کۆکردۆتەوە
ئەبێ یاسایەک هەبێـت ناچارى بکات نەتوانێـت ئەم سامانە لەچاوی میدیاو
ڕۆژنامە گەرى کوردی بشارێـتەوە . هەر کە بەرەى گۆڕان و ڕێکخراوە
مەدەنیەکان ئەم پرۆژەیان پێشکەشى پەرلەمان کرد ، یەکسەر پەرلەمانتار و
سەرکردەکانی یەکێتى کێچ کەوتە کەوڵیان ، لەجیاتی ئەوەى بەخۆیاندا
بچنەوەو وەکو حیزبێکی شۆسیالدیمکرات پشتگیرى لەپرۆژەیەکی وەها بکەن ،
کەوتنە هەوڵى لێدان و دووکەرت کردنی حیزبی دیموکراسیخوازان ، لەڕێگاى
کادرەکانی مەکتەبی پەیوەندیە نیشتمانیەکانی یەکێتیەوە پارەیەکی زۆریان
خستە گەڕ و کەوتنە ئغراکردنی ئەندام و کادرەکانی دیموکراسیخوازان
بۆئەوەى بەهەرنرخێک هەیە لەسەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی
دیموکراسیخوازان دایان بڕن و دواتریش وەکو ئینشقاقێکی حیزبی ڕوداوەکە
وەسف بکەن ، زیاتر لەمەیش ئەوەبوو هانی ( سامان عەلادین ) ى برازاى
بەهادین نورى و چەند کەسێکی تریاندا تابڵێن سکرتێرو هەموو ئەندامانی
مەکتەبی سیاسی دیموکراسیخوازان ئستقالەیان کردووە و ئێستا ئەوان
سەرکردایەتی نوێى دیمکراسیخوازانن ، ئەمە گەیشتە ڕادەیەک کە بەپێى
هەواڵێکی ڕۆژنامەى چاودێر کە 9 ڕۆژ دواى جیابونەوەکەى سامان عەلاو
ئەوانەى وا لەیەکێتی پارەیان وەرئەگرت بڵاوکرایەوە " ئەو گروپەى یەکێتی
جیاى کردنەوە لەدیموکراسیخوازان چوار لەپاسەوانەکانی مقەڕى سلێمانیان
کردە ئەندامی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسیان ، لەکاتێکدا هەرچى پۆلیس و
بوجەى دیموکراسیخوازان هەبوو ڕاستەوخۆ لەلایەن یەکێتیەوە دەستى بەسەردا
گیرا . لەمانگی ڕابردویشدا هەوڵێکی زۆریاندا تانوسینگەى گەرمیانی ئەو
حیزبە زەوت کەن و کەرەستەکانی بدەنە ( لاوان ئەحمەد )ناوێک کە لەو
کەسانەیە وا لەیەکێتی پارە وەر ئەگرن .
تائێستایش مەکتەبی علاقاتی یەکێتی هەر بەردەوامە لە کێشە دروستکردن بۆ
حیزبی دیموکراسیخوازان و هەموو ئەو نوسینگەو کادیرانەى کە لەگەڵ
مەکتەبی سیاسی و سەرکردایەتی حیزبەکەدا ماونەتەوە ، لەبەرانبەریشدا ئەو
کەسانەیان کە بەپارە کڕراون و ئامادەن بەو جۆرە حیزبایەتی بکەن کە
لەلایەن یەکێتیەوە بۆیان دیارى ئەکرێت . هەموو پۆلیس و پاسەوانەکانی
دیموکراسیخوازان یان پێ دراوەو هەموو ئەو یارمەتی و بوجەیش پێشتر ئەم
حیزبە لەحکومەتی هەرێم وەرى ئەگرت ئێستا هەر بەمان ئەدرێـت . لێرەدا
کۆتایى بەچیرۆکەکەى ئەم حیزبە دێنم ، کەبەڕاى من پێش ئەوەى یەکێتى
بەوجۆرە بکەوێتە لێدانی ، خۆى وەک هەرحیزبێکی ترى ناسیۆنالیستى ساحەکە
بەدەست دەیان کێشەى تەنزیمی و فکریەوە ئەیناڵاند ، حیزبێک ئیدعاى
ئەوەبکات لەبەرەى گەل و خەڵکانی زەحمەتکێشدایە چۆن ناتوانێـت هێندە
ئەندامەکانی ئۆرگانیزەبکات تابە پارەى گەندەڵى یەکێتی هەڵنەخەڵەتێن .
پێشتر دیموکراسیخوازان و حیزبەهاوپەیمانەکانی لەبەرى گۆڕان خۆیانیان
واتەرح ئەکرد کە ئەیانەوێت ببنە بەدیلى پارتی و یەکێتی ، کەچى لەبەردەم
سادەترین گورزی یەکێتیدا نەیانتوانی تۆکمەیى و نەفەس درێژییان بە خەڵکی
کوردستان نیشان بدەن ، بەهەر حاڵ ئێمە نامانەوێـت بەم نوسینە ڕێگەى
گونجاوى تێکۆشان و موبارزەى سیاسی نیشانی کادیرەکانی ئەم حیزبە بدەین .
ئەوەى مەبەستە ئەو سەرگەردانیە سیاسیەیە کەلەژیانی حیزبایەتی ئەم
وڵاتەدا هەیە .
ئەم شێوازەى یەکێتی هەڵسوکەوتی پێ ئەکات لەگەڵ حیزبە کوردستانیەکان هەر
هەمان شێوازە کۆنەکەى حیزبی بەعسە . بەعسیش هەرواى ئەکرد ، ئەچوو پارتی
دیموکراتی کوردستانی قەدەغە ئەکرد و کادرو ئەندامەکانی ئەکوشت ، کەچى
حیزبێکى کارتۆنی دروست ئەکرد بەناوی پارتی دیموکراتی کوردستانەوە ،
کادرو ئەندامانی یەکێـی لەسێدارە ئەدا لەسەر ئینتمایەکی حیزبیان ، کەچى
پارتی شۆڕشگێڕى کوردی دروست ئەکرد ، دیارە یەکێتیش ئەم هونەرەیان
لەبەعسەوە وەرگرتوە ، بێ ئەوەى لانی کەمی پەرەپێدان و گەشەکردنیان پێوە
دیار بێت هەر وەک حەفتاکانی سەدەى بیستەم و سەردەمی ( نازم گزار ) و
بەهەمان عەقڵیەتەوە هەڵسوکەوت لەگەڵ هیزە چەپ و پێشکەوتن خوازەکانی
کوردستان ئەکەن . لەلایەکەوە دژایەتی کادرو سەرکردەکانی
دیموکراسیخوازان ئەکەن و لەلایەکی تریشەوە ئەیانەوێـت سامان عەلادین و
کۆمەڵێک لەپاسەوانەکانی مقەڕى سلێمانی ناو بنێن حیزبی دیموکراسیخوازان
..
زۆر سەیرە هێزێکی وەک یەکێتی کە خەڵک هەمیشە بەچاوەڕوانی گۆڕان و نوێ
بونەوە و دەستپێشخەرى سیاسیەوە لێى دەڕوانن ، کەچى بەم شێوازە
هەڵسوکەوت لەگەڵ هێزە سیاسیە ئۆپۆزسیۆنە کوردستانیەکاندا ئەکات .. باشە
سامان عەلادین و پۆلیسەکانی هاوڕێى کە وەفایان بۆسەرکردایەتی حیزبەکەى
خۆیان نەبێـت کە هەمووى هەشت مانگ پێشتر بەکۆنگرەیەکی گشتى
دیموکراسیخوازان هەڵیان بژاردن ئەبێـت چ وەفایەکیان بۆیەکێتی هەبێت ،
ئایا یەکێتی خۆى بەدەست ئەم جۆرە خەڵکە پارەخۆرو هەلپەرستانەوە
ناناڵێنێت ، ئەى حیکمەت چیە لەوەدا 40 -50 کەسى تر ئەخەنە سەر خەرمانی
خەڵکە پارەخۆر و گەندەڵەکانیان ، ئەم جۆرە هەڵسوکەوتانە لەهەموو کاتێک
زیاتر نائومێدم ئەکات لەگۆڕان و بەخۆدا چونەوە و نوێ بونەوەى یەکێتی ،
مادام یەکێتی گەیشتۆتە ڕادەیەک ( نەوشیروان مستەفا ) وازی لێ ئەهێنێـت
و ئەیەوێـت بەکڕینی خەڵکانی وەک ئەو ئەندامانەى دیموکراسیخوازان
جێگەکەى پڕکاتەوە کە بۆ معاشێکی 400 هەزارى لەسەرکردایەتیەکەى خۆیان
هەڵگەڕا نەوە ، مەحاڵە ئیتر کەس ڕۆژێک لەڕۆژان ڕیفۆرم بەخۆدا چونەوەى
ئەم حیزبە ببینێت .. دەبێت مەکتەبی پەیوەندیەکانی یەکێـتى ( کە وەک
لایەنی جێبەجێ کەرى پیلانەکان لەڕاگەیاندنەکانی دیموکراسیخوازاندا
ناویان ئەهات ) ئەوە باش بزانێت ، کەهەر کەسێک ئامادە بوو هەڵوێستى
سیاسی خۆى بەپارە بفرۆشێت ، هەموو کاتێک ئامادەیە حیزبی خۆى و نزیکترین
دۆستى خۆى جێ بهێڵێت و بچێت بۆلاى ئەو کەسانەى دوو قران زیاتری ئەدەنێ
، هەر ئەمەیش بوو ک لەهەشتاکاندا خەڵکانێک ئەیانکرد و ئەدەبیاتی شۆڕش
ناوی نابون جاشە خەفیفە . ئەگەر سیاسەتی یەکێتى واى لێهاتووە هەمیشە لە
گەڕاندا بێت بۆ ئەوەى بزانێت لەناو چ حیزبێکدا کۆمەڵێک کەسى لاواز و
مشەخۆر ئامادەن بەبڕە پارەیەکى گەندەڵى خۆیان بفرۆشن ، بۆئەوەى ئەو
خێرا وەک ئەوەى هەنگوێنی لەکلۆرەداردا دۆزیبێتەوە بیانکڕێت ، ئەوا
دواڕۆژ هیچى ترى لەهەگبەدا بۆهەڵنەگرتون جگە لەئاشبەتاڵێکی سیاسی و
ڕێکخراوەیى و ئخلاقی ، ئەوەى یەکێتى بەم سیاسەتانەى ئەیکات جگە
لەئینتحارێکی سیاسی هیچى تر نیە ، ئەمە چ سیاسەتێکە بە ڕاوەدو نان و
مزایەقە کردنی کادرە پێشکەوتوخوازەکانی ناو باڵى ڕیفۆرم بەختیار ئەبێـت
و دێـت بۆئەوەى لەم لاوە بەکڕینی کۆمەڵێک کادرو پۆلیسى دیموکراسیخوازان
شوێنەکەیان پڕکاتەوە ، ئازیزان ئەوەى ئەمڕۆ خۆى بەئێوە ئەفرۆشێت
ئامادەیە سبەینێ بە10 دۆلار زیاتر جاسوسیشتان بەسەرەوە بکات . بەعس
هەوڵى زۆرى ئەدا تاکەسێکی بۆلەخشتە بەرێـت و لەڕیزی هێزە نیشتمان
پەروەر و شیوعیەکانی کوردستان و عیراقدا ، کەچى ئێوە ئەمڕۆ زیاتر
لەبەعسیش ، ئەتانەوێت ئەوانەى وا مشەخۆرى و کلکایەتیتان بۆ ئەکەن
زۆرینەى هێزو حیزبە سیاسیەکان بێت . دیارە کە هەموو جارێک ئەم زۆرینە
تان دەست ئەکەوێـت خێرا ئینشقاقیان پێ ئەکەن ، لەبەر ئەوە نیە
سیاسەتەکەى ئێوە سەلیمە و ڕێکەکەیکی باشتان گرۆتۆتە بەر ، بەڵکو لەبەر
ئەوەیە هێندە بوارو کایەى سیاسی کوردستان تان توشى فاسدى و خراپەکارى و
مشە خۆرى و پارە خواردن کردووە ، کەى بتانەوێـت خەڵکی لەو جۆرە
خۆفرۆشتان دەست ئەکەوێـت ، وەک ئەوەى لەناو دیموکراسیخوازاندا دەستان
کەوت .
ئەوەى لەم چیرۆکە ڕوداوەى ئەم حیزبەوە بۆمان دەر ئەکەوێت ئەوەیە کە
فرەحیزبی لەکوردستاندا هەر بەناو هەیە ، هەر کەى حیزبە دەسڵاتدارەکانیش
(بەتایبەتی یەکێـتى کە بەهرەى هەیە لەئینشقاق دروستکردن لەناو
حیزبەکانی تردا ) بۆیان بلوێت هەوڵى کەرتکردن و پارچەکردنی ئەدەن بەهۆى
ئەو پارە زۆرەى بۆخۆیان قۆرغیان کردووە . دوا قسەیەک کە ئاراستەى ئەو
کەسانەى ئەکەم تائێستایش بەدڵسۆزیەوە ئەیانەوێت کارگەریەکی باشیان
هەبێـت لەناو یەکێتیدا ئەوەیە کە بڵێم : هەڤاڵان لەجیاتی ئەوەى بە
پارەى زۆرى گەندەڵکراو و تاڵان کراوی سامانی ئەم میللەتە هەژارو
بەشمەینەتە هەوڵى کڕینی خەڵکە خۆفرۆشەکەى ناو حیزبە کانی تر ئەدەن ،
باشتر نیە بۆخۆتان هێندە ڕیفۆرم لەخۆتاندا بکەن تا
کادرە دڵسۆزە کانتان لێ دور نەکەوێتەوە . چ حیکمەتێکە بەخۆفرۆشى
ناو حیزبەکانی تر جێگەى کادیرە دڵسۆز و پێگەیشتوەکانی خۆتان پڕکەنەوە .
Aramo.ali615@yahoo.com
|