|
٢٨\١٠\٢٠١٦
کوردستان و
دابەشبوونی عێراق.
پیرە
زۆر زەحمەتە بۆ کەسێک یان گروپێک یان میلەتێک کە بزانێ سبەینێ چی
ڕووئەدات. یان بۆ سبەینێ و بۆ داهاتوو بۆچوونی هەبێ. ئەگەر چی هەندێ
جار ئەو بۆچونانە ڕاست دەرئەچێ و هەندێ جاریش بە پێچەوانەوە. لە
دەمێکەوە لەناو گەلی کورد ئەو بۆچوونە هەیە کە (لە ئایندەدا عێراق ئەبێ
بە سێ پارچەوەو دابەش ئەبێ) ئەم بۆچوونە ڕێی تێئەچێ، بەهۆی ئەوەی
پێکهاتەی کۆمەڵگای عێراقی فرە نەتەوەو فرە مەزهەب و فرە خێڵەو هەر یەک
لەم پێکهاتانە خۆی بە عەنتەر ئەزانێ و تەنها خۆی دەوێ و دەسەڵاتیش هەر
بۆخۆی بێ و هەتا بۆشی بکرێ هەوڵی زیاتر ئەدا لە قەڵەمڕەوی و زەوتکردنی
زەوی و زارو ناوچەو جێگای تر. لە مێژووی عێراق و هەتاک و ئێستاش هەموو
ئەم خێڵ و نەتەوەو مەزهەبانە بۆ یەکلایکردنەوەی ئەم تەماعە پەنایان
بردۆتە بەر قەتڵ وعامکردنی یەکتری و هەتاکو بۆیان کرابێ خوێنیان
ڕشتووەو کاولکاری و وێرانکاری داماوی زۆریان بەدوای خۆیاندا هێناوە.
کوردستانیش هەر لە کۆنەوە هەتاکو ئێستاش کە بەشێکە لە عێراق، هەمان
پێکهاتەی کۆمەڵایەتی تێدایە، لە خێڵ و مەزهەب و نەتەوەو زاراوەی
جیاجیا، وە بە هەمان دەستوور پێکهاتەکانی کوردیش هەر یەکە خۆی دەوێ و
دەسەڵاتیشی هەر بۆخۆی دەوێ و لایەنێک ڕازی نابێ لایەنێکی تر حوکمی بکا.
بە درێژایی مێژوو هەتاک و ئێستاش ململانێی گەورە هەبووەو زۆر جاریش
قەتڵ و عامی یەکیان کردووە. پێکهاتەی عەرەبی عێراق ئەگەر چی لەزۆر
بابەتدا ناکۆک بن و دەستیان لەخوێنی یەکدابێت، ئەوا لە هەندێ بابەتی
تردا کۆکن، بە تایبەت لەدوای ڕووخاندنی سەدام کۆکبوون لەسەر ئەوەی کورد
نەبێ بە دەوڵەت، کۆک بوون لەسەر ئەوەی مادەی ١٤٠ جێبەجێ نەکرێ، کۆک
بوون لەسەر یەکپارچەیی عێراق. باوەڕم بەوە نیە عەرەبێک هەبێ پێیخۆشبێ
عێراق دابەشبکرێ، تەنانەت شیوعیە عەرەبەکانیش کە زیاد لەهەموو
گروپەناکی تر خۆیان بە دیموکراسیتر ئەزانن، نایانەوێ عێراق دابەش بێت،
هەروەک چۆن لە ساڵی ١٩٨٩ سەرکردەیەکی حیزبی شیوعی عێراق لە سوریا بە
ناوی (عادل عەگلە) کردنی بە هەرا لەسەر بۆچوونەکانی نەوشیروان موستەفا
کە ووتی "لە ئایندەدا عێراق ئەبێ بە سێ پارچەوە.." . ئەمەو ووڵاتانی
دراوسێش بە هیچ جۆرێک نایانەوێ عێڕاق پارچە پارچە ببێت و کورد ببێت بە
دەوڵەت، ئەگەر چی ئەم ووڵاتانە لەزۆر بابەتدا ناکۆکن و کێشەیان هەیە
بەڵام لەسەر یەکپارچەیی عێراق ڕێکن و هەروەک چۆن وەزیرانی هەرچوار وڵات
لەدوای ڕاپەڕین لە دیمەشق کۆبوونەوەو باسیان لەو مەوزوعە کرد. ئەم
وڵاتانە هەوڵی تەواوی خۆیان ئەدەن عێراق دابەش نەکرێ و بەیەک پارچەیی
بمێنێتەوە، بەڵام دڵنیام بەرنامەی نهێنی و تۆکمەی تریان هەیە کە چی
بکەن دوای دابەشبوونی عێراق، ئەو بەرنامەیەش لەمێژە ئیشی بۆ ئەکەن و
دایان ڕشتووە، ئەویش (دابەشکردنی کوردستان)ە. وە هەر ووڵاتەی بەشی خۆی
ئەبات.
ئەگەر عێراق و کوردستان دابەشکرا، بێ شک بە پلەی یەکەم دەسەڵاتدارەکانی
ئەم وڵاتە لێی بەرپرسیارە، بەتایبەت دەسەڵاتدارانی عەرەب و کورد،
خێڵەکان و حیزبەکان. ئێمەی کورد تەجروبەیەکی تاڵمان هەیە کە لەدوای
ڕاپەڕین کوردستانیان پارچەپارچە کرد و کرا بە دوو ئیدارەیی و بە دوو
حوکمەتی و ئەم ئەقڵیەتەش لەوە ئەچێ هەر بەردەوامبێ.
ئەگەرچی من دڵنیام بۆ کۆمەڵگای دواکەوتوو، بۆ کۆمەڵگای تینوو بە شەڕ و
کوشتار و نائارامی و وێرانی، جیاوازی نیە ئەگەر یەک پارچە بن یان چەند
پارچەیەک بن، ئەوانە هیچ ئەنجامێکی باشەی نابێت بە هەر جۆرێ بێت، وە
خێر نایەتە ڕێگایان. بەڵام بۆ کۆمەڵگای ڕۆشنبیر و نیشتیمانپەرست هەروەک
ئەوانەی چیکۆسلۆڤاک و سۆڤیەتی جاران و هەتا یەک پارچە بوون هەموو وەک
خێزانێک، وەکو برا ئەژیان و کاتێک جیاش بوونەوە وەکو براو بە ئاشتی
لەیەک جیابوونەوە و هەریەکە لە وڵاتی خۆی. بێ شک ئەم جۆرانە خێر دێتە
ڕێگایان.
باشتروایە کورد هەر بیروباوەڕ و بۆچوونێکی هەبێ و سەر بە هەر گرووپ و
تاقمێک بێ و هەر دینێکی هەبێ، دەبێ بەڕەوشتبێ و نیشتیمان پەرەوەر بێت،
ئەبێ چاوەڕوانی هەموو ئەو ئەگەرانە بکات و لەسەرو هەموو شتێکەوە
پارێزگاری لە یەکێتی خاکی کوردستان بکات. ئەگەر هەموو کورد لە ئاستی
هەستی نیشتیمانی و ئەخلاقی و دڵسۆزیدا نەبێ بۆ کوردستان ئەوا من وای
بۆئەچم ئەگەر عێراق بکرێ بە سێ پارچەوە کوردستانیش ئەبی بە سێ پارچەوە.
پارچەیەک (دهۆک و موسڵ و بەشێک لە هەولێر) تورکیا ئەیبات و پارچەی
دووهەم (سلێمانی و گەرمیان و بەشەکەی تری هەولێر) ئێران ئەیبات و (کەرکوک
و ناوچە دابڕاوەکانیتر) بەغداد یاخود عێراقی دوای دابەشبوون ئەیبات.
ئومێدەوارم ئەم بۆچوونەی من راست دەرنەچێت و لە هەموو کوردستان ئاڵای
یەکگرتووی کورد و کوردستان شەکاوەبێت.
بە دوعاو نزای من و پیاوچاکان نابێت، چونکە زۆری تریش پێش من ئەم
نزایانەیان کردووە بۆ کوردو لێ بێسود بوو. لەگەڵ ئەوەشدا ناچارم
بەردەوام هاوارکەم هەروەک حاجی قادری کۆیی فەرمووی:
تا ڕێک نەکەون قەبیلی ئەکراد
هەروا دەبنە خەرابە ئاباد
ئەنواعی میلەل لە گەورە تا بچوک
خەمڵیوە مەمالیکی وەکو بوک
یەک بەرگن و یەک زوبان و یەک ڕەنگ
بێ غەیبەت و عەیب و عار و بێ دەنگ
دنیا بە تڕان دەخۆن و دەبەن
هەرچۆن مەرامیانە ئەیکەن.
GR2pap@hotmail.com
|
