|
|
|
له یادی بیست ساڵه‌ی هه‌ڵه‌بجه و ئه‌نفالدا ..
مه‌ریوان هه‌ڵه‌بجه‌یی
وه‌رن با پێکه‌وه ئه‌و په‌ڕتووکه ڕزیوه پارچه پارچه بکه‌ین که یاسای سه‌ربڕینی ئینسانه‌کانی تێدا نوسراوه. تف له‌و دێڕانه بکه‌ین که ژه‌هربارانکردنی هه‌ڵه‌بجه‌کانی جیهان و ئه‌نفالکردنی ئینسانه‌کانی زه‌وی به حه‌ڵاڵ ده‌زانێت. ئیسلامییه‌کان سه‌دان (سی دی)یان به‌رهه‌مهێناوه که تێیدا هه‌زاران فیلمی کورت و درێژی سه‌ربڕینی ئینسانی تێدایه، ده‌با ئێمه‌ش ئه‌و لاپه‌ڕانه بدڕێنین و فڕێی بده‌ینه زبڵدانی مێژووه‌وه که باوه‌ڕیان به دڕاندنی ئینسان هه‌یه.
نوسه‌ری ڕاسته‌قینه ده‌بێت له‌گه‌ڵ خۆیدا ڕاستگۆ بێت و به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێت دیفاع له ئازادییه‌کان بکات.
سه‌لمان ڕوشدی وشه‌ی نوسی و ڕه‌خنه‌ی گرت، خه‌ڵاتێکی گه‌وره بۆ بکوژه‌که‌ی ته‌رخان کرا. په‌روێز كامبه‌خش، به‌شێوازێکی نوێ خوێندنه‌وه‌ی بۆ قورئان کرد، بڕیاری له‌سێداره‌دانی ده‌رکرا. فه‌ره‌ج فۆده وتی با ئه‌قڵ سه‌روه‌ر بێت، تیرۆریان کرد. مامۆستا مه‌حمود موحه‌ممه‌د تاهه باسی له جیاکردنه‌وه‌ی ئایین له ده‌وڵه‌ت کرد، به ئاشکرا هه‌ڵیانواسی. عه‌بدولخالق مه‌عروف مێژووی ئیسلامی به‌نه‌شاره‌زایان ئاشنا کرد هه‌ناسه‌یان لێ بڕی. له‌وسه‌ری ڕۆژهه‌ڵاته‌وه تا ئه‌مسه‌ری، سه‌دان نموونه‌ی کوشتن و تیرۆرکردن و سه‌ربڕین و سوتاندن و شاربه‌ده‌رکردن و تۆقاندنی نوسه‌ران و هونه‌رمه‌ندان له‌گشت میلله‌ت و کۆمه‌ڵگاکاندا له‌به‌رده‌ست هه‌ن. ئه‌وروپاش له‌و ڕووداوانه که‌می نه‌بووه، هونه‌رمه‌ندی وێنه‌کێش و ده‌رهێنه‌ری فیلمی سینه‌مایی که‌وتوونه‌ته به‌ر ههڕهشهی ئه‌و ئیسلامییانه‌ی که وڵاته‌که له‌به‌ر حاڵه‌تێکی ئینسانی جێیان کردونه‌ته‌وه، له هۆڵه‌نداوه ده‌ستی پێ کردوه‌و به دانیمارک و سوید و نه‌رویجدا تێپه‌ڕی کردووه‌و تا ئێستاش به‌رده‌وامه، به گۆمی خوێن نه‌بێت نیاز نییه بگاته کۆتایی. وڵاتێک یا کۆمه‌ڵگایه‌کی ئیسلامی شک نابه‌م ڕووداوی تیرۆرو ههڕهشهی کوشتن له ئازادی ڕاده‌ربڕینی تێدا ڕووی نه‌دابێت. ڕه‌خنه‌گران به‌شێوه‌یه‌کی مۆدێرن ڕه‌خنه ده‌گرن، هه‌موو هێزێکیان له نوکی قه‌ڵه‌م و ماناکانی وشه‌دا کۆده‌که‌نه‌وه، ئیسلامییه‌کانیش به‌نوکی شمشێر وشه‌کان ده‌خوێننه‌وه، مانای تایبه‌ت بۆ ڕسته‌کان ده‌دۆزنه‌وه‌و سزای جۆربه‌جۆری بۆ داده‌ڕێژن.
بیست ساڵ له‌مه‌وبه‌ر موجاهیده‌کانی ئیسلام ، ئه‌و پیاوانه‌ی که‌له‌گه‌ڵ شمشێره‌کانی باوو باپیریاندا به‌وه‌فابوون و کلتورو نه‌رێتی ڕه‌شۆکی خۆیان نه‌ده‌گۆڕییه‌وه به مێژووی هه‌موو مرۆڤایه‌تی، ده‌یان هه‌زار ئینسانی کوردیان قڕ کرد. له‌ژێر سێبه‌ری ده‌قه‌کانی قورئان و فه‌رمووده موقه‌دده‌سه‌کانی موحه‌ممه‌ده‌وه، له‌چه‌ندین قۆناغکدا به ( لم ) کوردیان داپۆشی و هه‌ڵه‌بجه و گه‌رمیانیان پڕ کرد له خه‌رده‌ل و سیانید.
ئێستا کاتی ئه‌وه هاتووه هه‌موومان وه‌ک ئه‌کته‌ر به‌شداری فیلمه‌که‌ی (جیرت ویلدرز) بکه‌ین. (ئه‌م ناوبراوه کورته فیلمێکی ده‌رباره‌ی ئیسلام هه‌یه‌و پێی وایه ئیسلام ده‌رکه‌وته‌یه‌کی مێژوویی سه‌رده‌مه‌که‌ی خۆیه‌تی و بۆ ئێستا ناگونجێت، بۆیه قورئانێک که باسی سه‌ربڕینی ئینسان بکات بۆ دڕاندن باشه.) واباشه له‌گه‌ڵیدا ئه‌و کتێبه بدڕێنین که باس له دڕینی ئینسان ده‌کات. گه‌ر (جیرت ویلدرز) داوای له من بکردایه به‌شداری فیلمه‌که‌م ده‌کردو به شانازییه‌وه په‌ڕه په‌ڕه ده‌مدڕاند. به‌شی هه‌ره زۆری نه‌هامه‌تیه‌کانی ژیانی ئینسان له کۆمه‌ڵگا ئیسلامییه‌کاندا، به برسێتی و جه‌نگه‌وه، دوورو نزیک په‌یوه‌ندیان به ئیسلامه‌وه هه‌یه. هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک تێیدا دینی ئیسلام ده‌سه‌ڵاتی گرتبێته‌ده‌ست ، که‌مه نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی ژێر ده‌سته‌ی خۆی کۆمه‌ڵکوژ کردووه. وه‌ک ڕووناکی به‌ری خۆر دیاره که عه‌ره‌ب و فارس و تورک، به‌هۆی گوتاری ناسیۆنالیزمی و ئایینی ئیسلامه‌وه کوردیان، ته‌عریب و ته‌فریس و ته‌تریک کردوه. ژه‌هریان بۆ کردونه‌ته ناو ئاوه‌وه، به‌فڕۆکه بۆردومانیان کردون، به تی ئێن تی پارچه پارچه‌یان کردون، کیمیاویان به‌سه‌ردا ڕژاندوون، زینده‌باچاڵیان کردوون، ئێستاشی له‌گه‌ڵ بێت گردو که‌ژو دۆڵ و چیاکانیان لێ حه‌رامه‌و له‌سه‌ر که‌مترین ماف ده‌یانڕفێنن و سه‌ریانده‌بڕن.
گه‌مژه‌ین گه‌ر وا بزانین ئیسلام له‌پشت سڕینه‌وه‌ی ئاسه‌واری کوردو قه‌تلوعامکردنی کوردو نه‌مانی کلتورو تێزی کوردو زینده‌به‌چاڵکردن و کیمیابارانکردن و ئه‌نفالی کورده‌وه نییه. ساویلکه‌ین گه‌ر وانه‌زانین شپرزه‌یی سیاسی و ئابوری و فه‌رهه‌نگی کۆمه‌ڵگاکه‌مان په‌یوه‌ندییه‌کی توندوتۆڵی به وجودی ئیسلامه‌وه نییه، خه‌ڵه‌فاوین گه‌ر وا بزانین ئیسلام له‌پشت کوشتنی ئه‌و هه‌موو ژنه‌وه نییه که له کۆمه‌ڵگا ئیسلامییه‌کاندا به‌ڕێوه‌ده‌چێت.
ئیسلامییه‌کان سه‌دان (سی دی)یان به‌رهه‌مهێناوه که تێیدا هه‌زاران فیلمی کورت و درێژی سه‌ربڕینی ئینسانی تێدایه، ده‌با ئێمه‌ش له‌گه‌ڵ (جیرت ویلدرز)دا به‌شداری ئه‌و فیلمه بکه‌ین که تێیدا ئینسان سه‌رنابڕدرێت به‌ڵکو موقه‌دده‌سێکی ڕزیو پارچه پارچه ده‌که‌ین که یاسای سه‌ربڕینی ئینسانه‌کانی تێدا نوسراوه. تف له‌و دێڕانه ده‌که‌ین که ئه‌نفالکردنی ئینسان به حه‌ڵاڵ ده‌زانێت، ئه‌و لاپه‌ڕانه فڕێده‌ده‌ینه زبڵدانی مێژووه‌وه که باوه‌ڕیان به تیرۆر و ژن کوشتن و دیل کوشتن و زانست کوشتن و ئازادی کوشتن و شارستانیه‌ت کوشتن هه‌یه. وه‌ک موجاهیده‌کان به سه‌عات و زیاتر خه‌ریکی سه‌ربڕینی ئینسان نابین به‌ڵکو ته‌نها 12 خوله‌که‌و تێیدا یه‌ک حیوار ده‌ده‌ین به‌ڕووی جیهاندا که ئه‌ویش ئاگادارکردنه‌وه‌یانه به خه‌ته‌ریاتی ئه‌م ئیسلامه که بووه به ئاگرو وه‌ک مار له گه‌ردنی ئینسان ئاڵاوه.
ئه‌و شاره‌زا له دین و رۆشنبیرو سیاسییه‌ى باس له‌گفتوگۆى جوان و دیموكراتى و یه‌كسانى و مافى مرۆڤ و پێكه‌وه ژیان و ئاسوده‌یى و رێزى به‌رامبه‌رو فره‌یى له ئیسلامدا ده‌كات و ئایه‌تت بۆ ده‌هێنێت, به پێچه‌وانه‌وه سێ ئه‌وه‌نده ئایه‌تى دیكه له قورئاندا هه‌ن كه ئاماژه‌ن بۆ پێچه‌وانه‌كه‌ى. ئه‌وه‌ى ده‌نوسێت (پێویسته جیاكارى له‌نێوان موسڵمانانى توندڕه‌وو میانڕه‌ودا بكه‌ین) له ئیسلام حاڵى نه‌بووه, بێئاگایه له ده‌قه‌كانى, ناشاره‌زایه به‌مێژووه‌كه‌ى, به‌زمانێكى بازاڕى, له‌گوێى گادا خه‌وتووه. ده‌نا له نێوان قوتابییه ئینسان سه‌ربڕو تی ئێن تی داڕێژه‌ره‌کانی بن لادن و زه‌رقاوی، له‌گه‌ڵ ئه‌و مه‌لایه‌ی که له کوێره دێیه‌کدا دانیشتووه‌و باسی ئه‌ئجوج و مه‌ئجوج ده‌کات، جیاوازیان نییه. بۆیه کاتی ئه‌وه هاتووه له‌جیاتی دروستکردنی قوتابخانه مزگه‌وت بڕوخێنین، حزبه ئیسلامگه‌راکان شاربه‌ده‌ربکه‌ین، له‌جێی ژنه پاکیزه‌کان مه‌لا ڕه‌جم بکه‌ین و له‌جێی نوسینی کتێب قورئان بسوتێنین.
من بڕوای ته‌واوم به کۆڕو دیالۆگ هه‌یه، بنه‌ماکانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی و دروستبوونی ده‌سه‌ڵاتی دیموکراتی، رێزگرتن له مافه هه‌ره سه‌ره‌تاییه‌کانی مرۆڤ (به دیالۆگ) ده‌ست پێده‌کات. به‌ڵام له‌گه‌ڵ ئیسلامدا دیالۆگ سوودی نییه‌و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی دینی و نزیک بوونه‌وه له ده‌سه‌ڵات نه‌بێت بڕوا به‌و داهێنانه مرۆڤایه‌تیه ناکه‌ن که پێی ده‌ڵێن دیالۆگ. ئه‌زموونه‌کانی مێژوو ئه‌وه‌مان پێده‌ڵێن ئه‌و نه‌هامه‌تییانه‌ی له کۆمه‌ڵگا ئیسلامییه‌کاندا به‌سه‌ر بیرمه‌ندان و ژنان و ڕه‌خنه‌گراندا هاتوون له‌ئه‌نجامی ئه‌وه بووه که به‌دبه‌ختانه باوه‌ڕیان به دیالۆگی ئیسلام هه‌بووه. ئه‌و دیالۆگه‌ی که له‌مێژوودا له‌گه‌ڵیان کراوه، به‌رهه‌مه‌که‌ی نه‌ک هه‌ر هیچی سه‌وز نه‌کردووه، به‌ڵکو بووه‌ته مایه‌ی سه‌ربڕینی ئه‌و که‌سانه‌ی بڕوایان به دیالۆگ هه‌بووه.
به دیالۆگ گۆڕانکاری به‌سه‌ر مێشکێکدا نایه‌ت که پڕه له خورافه. تاکه چاره‌سه‌رێک بۆ بوون به مه‌ده‌نییه‌تی کۆمه‌ڵگا گه‌ڕانه‌وه‌ی ئیسلامه بۆ مێژووه‌که‌ی خۆی، ئه‌مه‌ش به هێز، نه‌ک به تێز. هێز ده‌توانێت ڤایرۆسی خورافه‌ی ئیسلامی له‌مێشکی موسڵمانان و سیستمی په‌روه‌رده‌دا له‌ناوبه‌رێت نه‌ک دیالۆگ.! هێز به‌رگری له نه‌ه‌ێشتنی دووباره‌بوونه‌وه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال ده‌گرێت نه‌ک دیالۆگ. ئه‌وه‌ی که بمانه‌وێت به دیالۆگ بیکه‌ین جگه له‌خۆخه‌ڵه‌تاندن و سوودێکی تر بۆ ئیسلامگه‌راکان هیچی دیکه نییه. ئێمه‌ی شاره‌زا له ده‌ق و مێژووی ئیسلام ئه‌وه‌نده‌ی مه‌به‌ستمانه هه‌گبه‌ی که‌سێکی ئازادیخواز پڕ بکه‌ین له‌زانیارییه شاراوه‌کان ئه‌وه‌نده مه‌به‌ستمان نییه گفتوگۆ له‌گه‌ڵ ئیسلامگه‌رایه‌ک بکه‌ین و تێیبگه‌یه‌نین. بڕواتان به‌و په‌نده کۆنه نه‌بێت که ده‌ڵێت به قسه‌ی خۆش مار له کون دێته‌ده‌ر. ئیسلامگه‌راکان وا ڕاهێنراون به ڕووکه‌ش که‌سانێکی هێمن و ئارام و ڕوو نورانی و له ناوه‌وه‌ش دڵڕه‌شێکی پڕ له‌قینی دۆزه‌خی بن، له قسه‌دا نه‌رم نه‌رم و له ڕووبه‌ڕوبونه‌وه‌شدا ڕه‌ق ڕه‌ق بن، بۆیه ده‌بینین له‌کاتی کۆڕو سیمینارو دیالۆگدا چی جوانه له‌گه‌ڵ ڕۆشنبیره‌کاندا ده‌یڵێن و ده‌یکه‌ن، باسی برایه‌تی و خۆشه‌ویستیان له‌گه‌ڵ ده‌که‌ن، به‌ڵام له شانۆنامه‌ی شه‌وه تاریکه‌کانیشیاندا هه‌مان ئه‌و ڕۆشنبیره تیرۆر ده‌که‌ن. له مێژوویاندا هه‌روا بوون و هه‌رواش ده‌بن. له‌کاتی بێده‌سه‌ڵاتیدا ده‌پاڕێنه‌وه‌و ده‌گرین، هۆن هۆن فرمێسک به چاویانه‌وه دێته خواره‌وه، له‌کاتی ده‌سه‌ڵاتیشدا ئینسان سه‌رده‌بڕن و که‌لله‌سه‌ره‌که‌ی له ناو ته‌شتێکی پڕ له خوێندا ده‌گه‌وزێنن تا وێنه‌ی ڤیدیۆیی بگرن. ئێستاکه‌ش که ئێمه‌ی ئازادیخواز که کار له‌سه‌ر ڕه‌خنه ده‌که‌ین و به لاشه زیندووین، هی ئه‌وه نییه ئیسلامییه‌کان کاریان نییه به‌سه‌رمانه‌وه‌و بڕوایان به ئازادی ڕاده‌ربڕین هه‌یه، ئه‌وه ده‌سه‌ڵاتیان نییه ڕێگریمان لێ بکه‌ن، چڕنوکیان نامانگاتێ گیانمان بڕنن، که‌ڵبه‌یان له ئێمه گیر نابێت پارچه‌پارچه‌مان بکه‌ن، ده‌نا (وه‌ک شێرزاد حه‌سه‌ن ده‌یڵێت) له‌گه‌ڵ شمشێره‌که‌ی باووباپیریاندا زۆر به‌وه‌فان.
|
