|
کامەران
ئیسحاق پەرى :
مەسەلەی ناوچە دابراوەکان، و بەستنەوەی چارەنوسیان
بەمادەی
140ی
دەستوری،دەستلێهەڵگرتنێکی تەواوە لە
ناوچەدابڕاوەکان.
ئامادەکردنی تەوەرە: ئاسۆ عوسمان
 پڕۆژەی
دەستووری هەرێمی کوردستان کە بەتۆبزیی لەلایەن هەردوو حزبی دەسەڵاتداری
کوردستانەوە لەپەرلەمان تێپەڕێنرا، لەزۆر رەهەندو گۆشەنیگاوە جێگەی
تێبینی وهەڵوەستە لەسەرکردنە، تا ئەو ئەندازەیەی بەکەمێک دیقەتدان
لەناوەڕۆک وهەندێک بڕگەی جەوهەریی ناو دەستوورەکە مرۆڤ بەقەناعەتێک
دەگات ئەم پڕۆژە دەستوورە هێندەی مەرامێکی سیاسیی هەردوو حزبی
باڵادەستی کوردستانی لەپشتەوەیە بەچارەگی ئەوە سیما ورەهەندی دەستووری
هەرێمێکی وەک کوردستانی پێوە دیار نییە،. بەهەرحاڵ ئەگەرچی پارتی
ویەکێتی ویستیان لەگەڵ رۆژی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نیشتمانیی کوردستان
دەستووریش بخرێتە بەردەم جەماوەری خەڵک بۆئەوەی دەنگی لەسەر بدەن،
بەڵام خۆشبەختانە ئەو بڕیارە نەبووە ئەمری واقیع وکۆمسیۆنی هەڵبژاردن
بەهۆکاری تەکنیکی وادەکەی دواخست. لەگەڵ ئەوەشدا پرسی دەستوور هێشتا
پرسێکی بنەڕەتی وگرنگە بۆ خوێندنەوەو تاوتوێکردن وناسینی
کەموکوڕییەکانی، ئێمە بۆ ئەمجارە ئەم پرسە ئاڵۆزو پڕ ناکۆکییە بکەینە
تەوەرەیک وبپرسین ، کە ئاخۆ دەستوور بۆ کام مەرامی سیاسیی نوسراوەتەوە؟
خاڵە لاوازەکانی ئەم دەستوورە کامانەن؟ یان چۆن ئیشکالییەتی هاودژیی
دەستووری هەرێم ودەستووری عێراق چارە دەکرێت؟، بۆ وەڵامدانەوەی ئەم
پرسیارانەو کۆمەڵێک پرسیاری هاوشێوە لەناو هەمان تەوەرە، نوسەرو
ڕۆژنامەوان کامەران ئیسحاق پەرى بەم شیوەیە وەڵام دەداتەوە.
کامەران ئیسحاق پەری:
دەروازە :
بەرلەهەموو شتێک پێویستە ئەوبەهەڵەداچوونە ڕاستبکەینەوە کە لای
وایەڕەشنوسی دەستوری هەرێمی کوردستان لەچاو وڵاتانی ناوچەو ڕۆژهەڵاتی
ناوەڕاست لە پێشینەدایە ، بەهەمانشێوەی دیموکراتیەکەی کوردستان کە
گوایە نمونەی دیموکراتی و ئازادییە ... هەرکاتێک ئەم تێگەیەمان لەئەقڵی
کارەکتەری سیاسی ئێمە دا گۆڕی ئەوا دەتوانین خاوەن دەستورێکی مۆدێرن
ودیموکرات بین .
ـ ئەنجامەکانی هەڵبژاردنی 25 ی 07 بۆ پەرلەمانی کوردستان ، کەتێدا
تائەندازەیەک هێندێکی هاوکێشەو هاوسەنگییە سیاسیەکانی کوردستان ئاڵوگۆڕ
پێکرد ، بۆ خۆی وەڵامێکی گونجاویشە بۆ دژایەتی کردنی هەرشتێک کە بۆنی
نیاز خراپی و مەرامی سیاسی دووپارتە دەسەڵاتەکەی لێوە بێت ....بەرلەهەموو
شتێک پێویستە ئاماژە بەوەبدەم کە دەسەڵاتی سیاسی دووجار لەهەوڵی
چەسپاندنی ڕەشنوسی دەستوری هەرێمدا شکستی هێناوە . بەبڕوای من پەلەکردن
لە تێپەڕاندنی دەستور بەشێکی بریتی بوو لەتاقیکردنەوەیەکی پێشوەختی
جەماوریەتی ئەو دووپارتە دەسەڵاتە ، دەنگ نەدانی تەواو لەسەر دەستورەکە
جگە لەوەی کەهەلێکی زێڕینی لەدەستچووی ئەودووپارتە دەسەڵاتە بوو ،
هاوکات تاقیکردنەوەی جەماوەری کوردستان بوو ... ئەوان واتە هەردوو
پارتی دەسەڵاتی کوردستان ، لەکۆبونەوە نهێنییەکانیاندا ، لەژورە تاریکو
قێزوەنەکانی بڕیارهگوماناوییە‌کانیان .... گوتییان ئەم دەستورە دەخەینە
بازاڕی سەوداو مامەڵەی گۆڕیپانی سیاسی کوردی ... سەری گرت و ناڕەزایی
ودەنگی نیگەرانی لێنەکوەتەوە ئەوە باشە ، خۆئەگەر دەنگی ناڕەازیی وەک
ئەوەی کەدیترا لێیی کەوتەوە ئەوا بۆ دهاتوو گورجتر دێنەوە مەیدان ، ئەم
شێوە قسەکردنە ئەم تیزە تێفکرینی من نییە بەڵکو ئەمە ڕەنگدانەوەی
واقیعی سیاسی کارەکتەرو سیاسییه باڵادەستە‌کانی کوردستانە ، چمکێکم
لەکۆبنوونەی مەکتەبی سیاسی هەردوو پارتی دەسەڵات بەم شێوازە مەسەلەی
چارەنووس سازی تەرح دەکرێت .جا ئیتر مەرامی سیاسی لەوەزیاتر چی ، من
لەنزیکەوە ئاگادارم ئەندامی مەکتەبی سیاسی وسەرکردایەتی هەردوو پارتی
دەسەڵاتدار هەیە کە خۆی دەستوری نەخوێندبووەوە ، کەچی رێنامی خەڵکی
دەکرد کە دەنگ بەو دەستورە بدەن ، ئەندام پەرلەمان وا هەبوو کەسەرە
واوێکی لێهەڵندەکنڕا لەبەرئەوەی لەسەروو خۆی ئەمری پێکرا بوو ،
لەبەرئەوەی ئەگەر بهاتایە دەنگی بەودەسترە نەدایە دەبووە " چقڵ "
بەبەڵی دەنگی بۆ دابوو ، لەکاتێکدا دەنگ نەدان بەپرۆژەی دەستور لەناو
پەرلەماندا ، سەرەتایترین مافی ئەندام پەرلەمانە ، ئەگەر چی کاندیدی
کوتلە و لایەنە سیاسیکە بیت .... ئەو ئەندام پەرلەمانانەی کە خۆیان
بەنچوکتر لە دەسەڵات و هەیمەنتی سەرۆکایەتی هەرێم دەزانن ، ئەوا
مسداقیەت وشەرافەتی ئەندام پەرلەمانییان نامێنێت ، چونکە ئەگەر قسە
لەسەر هەبوونی پەرلەمانێکی کاراو خاوەن بڕیار بێت ، ئەوا دەبێت هیچ
ئەندامێک دەنگ بەڕەشنوسی دەستورێک نەدات کە دەسەڵاتەکانی سەرۆکی هەرێم
لەدەسەڵاتی پەرلەمان زیاتر بێت .
ئاسۆ: لە ماددەی (64)دەستووردا هاتووە
ماوەی ویلایەتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان چوار ساڵە، لەڕۆژی
سوێندخواردنی دەستوورییەوە دەستپێدەکات، دەکرێ بۆ ویلایەتی دووەمیش
هەڵبژێردرێتەوە، لەرۆژی کارپێکردنی ئەم دەستوورەوە. بەپێی رەشنووسی
دەستوور بارزانی ماوەی ئەم چوارساڵەی پێشووی سەرۆکایەتی بۆحیساب
نەکراوەو دەتوانێت ماوەی " 8 "ساڵی تر سەرۆکایەتی هەرێم بکات. ئەم
ماددەیە بۆتە جێگای رەخنەو نیگەرانی لەلای بەشێک لەسیاسەتمەداران
ویاساناسان، پێیانوایە ئەم ماددەیە لەبەرژەوەندیی لایەنێکی سیاسیی
داڕێژراوە ئەمە سەرباری ئەو رەخنانەی لەبڕگەو ماددەکانی تر هەیانە
دەڵێن دەسەڵاتێکی رەها بەسەرۆکی هەرێم دراوە. پێتانوایە ئەم ماددەیە
مەرامێکی سیاسیی لەپشتەوەیە وەک بەشێکیش لەچاودێرانی سیاسیی هێمای
بۆدەکەن کەلەبەرژەوەندیی پارتی دیموکراتی کوردستان وسەرۆکەکەیەتی،
ئێوە چ بۆچوونێکتان هەیە؟.
کامەران ئیسحاق پەری: بەرلەوەی بەدوای
گریمانەکانی هەبوونی مەرامێکی سیاسی لێبکۆڵینەوە وپرسیاربکەین ، داخۆ
تاچەند ئەوبڕگەیە لەبەرژەوەندی پارتی دیموکراتی کوردستان و سەرۆکەکەی
دا دەبێت ، بەبڕوای من گرنگە گەڕان و لێکدانەوە و تێڕامان بەدوای
مەغزای دەستور و پێویستیمان بەدەستور دەتوانێت وەڵامی ئەو پرسیارە
بداتەوە ، ئەوەندەی من ئاگداربم لەسەر دەستوری هەندێک لەوڵاتانی
ئەوروپا ، ئەسکەندەناڤیا بەتایبەت ، کەدێتە سەرخانەی دیاریکردنی
میکانیزمی هەڵبژاردنی سەرۆککۆمار، یان پادشا ، یان هەردەسەڵاتێکی تر
کەهاوشێوەی دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان بێت ، لەبەردەم زۆرگەلێکی تێگەی
یاسای دەوەستین و راستەوخۆ درک بەوەدەکەین کە دەستنیشانکردنی ئەرک ،
ماف ، میکانیزمی هەڵبژاردن سەرۆکایەتی ، کارێک نییە ڕۆژانە ئەمان
لەدەستوردا جێگۆڕکێ و بەپێی بەرژەوەندی پارتێکی دەسەڵات پێدابچنەوەو
کەمو زێدی بۆ بکەن ، بەپێچەوانەوە ، مەسەلەی سەرۆکایەتی جا پادشای بێت
یان کۆماری تائەندازەیەک جێگیرەو بەدەگمەن ئاڵوگۆڕ بەسەربڕگەکانیدادێت
... لێرەوە دێمە سەروەڵامی پرسیارەکە چەندساڵ وەک ژمارە بۆ وادەیەکی
سەرۆکایەتی مانایەک ومەرامێکی ئەوتۆ نابەخشێت ، هێندەی ئەوەیان مان
بەخشترە کە ئەودەستورە، لەئاست دەستنیشانکردنی دەسەڵاتو چۆنیەتی
هەڵبژاردنی سەرۆکایەتییەکەی چۆن ڕێگە بە گۆڕانی بڕگەکانی دەدرێت ....
ئایا بەچەند خولی پەرلەمان دەکرێت پارتێکی دەسەڵات بتوانێت بڕگەی
دەستوری بگۆرێت . پاشان دەستور ئەگەر بۆت نەبێت بڕگەکانی لەگەڵ
خواستەکانی کۆمەڵگای مەدەنی ودیموکراتیەتی ئەمڕۆی جیهاندا بگونجێنیت ،
هیچ جیاوازییەکی ئەوتۆ لەنێوان تۆو وڵاتێکی دواکەوتو بەدی دەکرێت....
گریمان ئەو حساب نەکردنە بۆ چوار ساڵی رابردوو لەسەرۆکایەتیەکەی مەسعود
بارزانی بۆدرێژکردنی وادەی سەرۆکایەتیەکەیەتی ، واتە بۆ ئەوەی زۆررترین
کات سەرۆک بێت باشە ئەی لەپاش ئەو 12 ساڵە بۆی هەیە جارێکی تر خۆی
هەڵبژێرێتەوە ، ئەگەر بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی داهاتووی کوردستان
بەبەڵی وەڵامی ئەوپرسیارە درایەوە ئەوا سەرۆک ئەوکاتە لەبەردەم ئەوەی
کە ببێتە پادشای کوردستان وە وەک پادشایەک مامەڵەی لەگەڵ بکرێت ولەگەڵ
ئەوەی سەرۆکێکی هەرێم بەدیموکراتی هەڵبژێردرێت دەبێت یەکێکیان
هەڵبژێرێت .... من لێرەدا دەمەوێت چەند سەرنجێکی گرنگ بدەم :
لەهەڵبژاردنی ساڵی 2005 دا سەرۆک لە ڕێگەی پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرا ،
لەهەڵبژاردنی ئەم جارەدا لەڕێگەی گەلەوە هەڵبژێردرا ، هەندێک لە زوڕنا
ژەنەکانی دەسەڵات ئەو هەڵباژردنەی سەرۆک لەلاین میلەتەوە بەکارێکی
لەخۆبوردویی وخزمەتکاری سەرۆک دەزانی لەکاتێکدا ، ئەوبەڕێزانە
نایانەوێت درک بەوهەقەتە بکەن کەسەرۆک قبوڵی نییە لەناو هۆڵی
پەرلەماندا چەند ئەندام پەرلەمانێک هەبێت دەنگی بۆ نەدات. ئەمەجگە
لەوەی کە دەنگدان لەسەر سەرۆک لەناو هۆڵی پەرلەمان لەهەبوونی دەنگ
وڕەنگی ناڕەزایی دەبێتە هۆی بەبچوکزانی خودی سەرۆک . سەرنجی دووەمم
ئەوەیە کە من هەمیشە لەخۆم دەپرسم ئایا بەڕاست ئێمە پێویستیمان به
سەرۆک هەیە .؟!
ئاسۆ: لەگەڵ ئەوەی خەڵکی کوردستان بە
یاساناسان ورۆشنبیران و سەرجەم چین وتوێژەکانی ترەوە داوای دەستوورێک
دەکەن بۆ دیاریکردنی ئەرک ومافەکان.وەلێ ئێستا تێبینی دەکرێت دوای
پەسندکردنی رەشنووسی دەستوور لەرێگای پەرلەمانی کوردستانەوە
لە24-6-2009 لەلایەن زۆرێک لەیاساناسان و رۆژنامەنووسان تەنانەت
لەلایەن بەشێک لەسیاسەتمەدارانیشەوە ئەم دەستوورە رەتدەکرێتەوە.
پرسیارەکە ئەوەیە ناوەرۆکی ئەم دەستوورە ئەوەندە دواکەوتوو
وکۆنەخوازانەیە ئەم هەموو هەڵایەی لەسەردروستکراوە؟، ئایا یەکەم
رەشنووسی دەستوور لەمێژووی کوردستاندا دەبێتە سەرەتایەک بۆ
دروستبوونی قەوارەیەکی دیموکراتی لەهەرێمی کوردستاندا یان
بەپێچەوانەوە؟.
کامەران ئیسحاق پەری: هەڵبەت رەتکردنی
ئەودەستورە لەلایەن زۆرێک لەسیاسەتمەدارو ڕۆشنیران ، لەدیدگەی ئایندە
بینیانەوە سەرچاوەی هەڵگرتووە ، من بۆخۆم کە دەستوری هەرێم دەخوێنمەوە
، ناڵێم ناوەرۆکێکی دواکەوتوو کۆنخوازلەخۆگرتوە ، بەڵام بەبروای من
ئەودەستورە ، دەستورێکی کامڵ نییە ،چەمکی دروستکردنی دیکتاتۆرێکی
شاراوە لەخۆهەڵدەگرێت ... پەلە وشپرزەیی بەنێو دێڕە نوسراوەکانیدا
پێوەدیارە ، بەریەکەوتن و بەگژداچونی ماف وئەرکی تێدا بەدی دەکەیت ،
موجامەلەکردنی تێدایە ، دروشمی تێدایە ، تائەندازەیەکیش لەهەندێک بڕگەو
مادەیدا نایەکسانی بەدیدەکرێت . هەبوونی هەموو ئەمانە لەودەستورەدا وا
لەمن دەکات وەک هاوڵاتێیەکی کوردستان ئەودەستورە ڕەتبکەمەوە ، هاوکات
ئەگەر زۆرینەی خەڵکی کوردستان بەوپەڕی هۆشیاری و دورلەزۆرلێکردن
وبەوپەڕی توانا و رەهەندە لۆژیکیەکانی خۆی دەنگی دابەودەستورە ، ئەوا
ناچار دەبم بەئانجامەکەی لەئێستادا رازیبم ولەسبەیشدا کار بۆ گۆڕێنی
هەندێکی یان هەمووی بەکەم .
ئاسۆ: لەبڕگەی "10 " ماددەی "19 "
رەشنووسی دەستووری هەرێمی کوردستان-عێراق، هاتووە هەموو کەسێک مافی
ئازادیی رادەربڕینی هەیەو پێویستە ئازادیی رۆژنامەگەریی
وهۆکارەکانی راگەیاندن و رادەربڕین فرەلایەنیان مسۆگەربکرێت. لەهەمان
بڕگەدا هاتووە ئەو مافە توانج وتەشەرەو دەستدرێژیی بۆ سەرمافی خەڵکی
دیکەو سوکایەتی بەپیرۆزییە ئاینییەکان وهاندان بۆ توندوتیژیی
برەوپێدانی رق وکینە لەنێو پێکهاتەکانی خەڵکی کوردستان ناگرێتەوە.
پرسیارەکەم ئەوەیە ئەم بڕگەیە لەماددەی "19 " ئازادیی رۆژنامەوانی
ورادەربرین بەرتەسک ناکاتەوە، مەرجدانانێکی لەمجۆرە لەدەستووردا
نامانگەیەنێتەوە بەخاڵی سفر؟.
کامەران ئیسحاق پەری: لە دەستوری وڵاتانی
دیموکرات مەرجێکی پێشوەخت بۆ ئازادی رادەربڕین بەدی ناکەیت ، بۆ
ئەمەشیان بەڵگەم هەیە زۆربەمان ئاگادارین کە لە وڵاتێکی دیموکراتی وەک
دانیمارک ساڵێک لەمەوبەر کاریکاتێریستێکی دانیمارکی بەهۆی کێشانی وێنەی
پێغەمبەری ئیسلام چ هەرایەکی نایەوە ، لەوەش زیاتر دانیمارک زیانێکی
زۆری دبلۆماتی وئابوری لێکەوەتەوە ، ئەوان نەچوون کاریکاتێریستە
دانیمارکیەکە ئەشکەنجە بدەن ، ئەوان نەچوون لەزینداندابیخەسێنن ، بگرە
لەئاست ئازادی ڕادەڕبرین وبرگە دەستورەکەیاندا لێپرسراوانە
مامەڵەیانکرد و لەپێناو بەرزڕاگرتنی دیموکراتیەتی دانیمارک قبوڵی
ئەوهەموو زیانەشیانکرد ، لەوانیش بترازێت لەئەمریکادا رۆژانە لەچەندان
بەرنامەی تەلەڤیزۆنی و لەسەر ڕوپەڕی ڕۆژنامەکانیشیان بەهەزاران ڕەخنە
توانج و گاڵتەپێکردن بەدی دەکەین ، خودی سەرۆک کۆماری ئەوکاتی ئەمریکا
' بۆش' ئەو تاک پێلاوەی کەتێی گیرا گەر بەپێی دەستوری ئەمریکا بوایە
بەهیچ شێوەیەک نەدەبوو ئەو ڕۆژنامەنووسە زیندان بکرێت ، ئەم نمونەیە بۆ
پشتگیریکردنی هەڵوێستی ناشیاوی ئەو رۆژنامەنووسە نییە بەڵکو بۆ گەیشتنە
بە حەتمەیتی پێویستی کۆمەڵگا بەئازادی ڕادەربڕینی بێ سنور ، لەوانیش
بترازێت ئەسڵەن لەوڵاتی ئێمەدا یەک لەوکارانە دەبێتە هۆی ئەوەی پیاو
ژیانی خۆشی لەسەردابنێت . ئەم مەرجدانانە ، ئەم سنوربەندییە
والەڕۆژنامەنووسان وئازادیخوازان دەکات کەسڵ لە کاری بوێرو گورزی
جەرگبڕی راستگۆی بکەن وڕۆحی ئازادیان دەمرکێنرێتەوە.
ئاسۆ:لەماددەی( 2) رەشنووسی دەستووری هەرێمدا هاتووە:
یەکەم:کوردستانی عێراق قەوارەیەکی جوگرافیی مێژووییە، پێکدێت
لەپارێزگای دهۆک بەسنووری کارگێڕی ئێستایەوەولەپارێزگاکانی کەرکووک
وسلێمانی وهەولێر وقەزاکانی ئاکرێ وشێخان وسنجارو وتلکێف وقەرەقوش
وناحیەکانی زمارو بەعشیقەو ئاسکی کەڵەک لەپارێزگای نەینەواو هەردوو
قەزای خانەقین ومەندەلی لەپارێزگای دیالە. ئەمانەش بەسنووری کارگێڕیی
پێش ساڵی 1968یانەوە. دووەم: سنوورە سیاسییەکانی هەرێمی
کوردستان-عێراق، بەپشت بەستن بەجێبەجێکردنی ماددەی (140)ی دەستووری
فیدڕاڵی، دیاردەکرێن. پرسیارەکەی من ئەوەیە ئێوە چ خوێندنەوەیەکتان
بۆئەم ماددەیە هەیە پێتانوانییە یەکلانەکردنەوەی کێشەی ناوچە
دابڕاوەکان و جێبەجێ نەکردنی ماددەی 140و ناڕوونی لەئایندەی ئەم
ناوچانە کێشەیەک لەم ماددەیە دروستدەکات، لەکاتێکدا لەبڕگەی دووەمی
ماددەکەدا ئاماژە بەسنووری سیاسیی کراوە نەک جوگرافی؟.
کامەران ئیسحاق پەری: من پێشتریش رای خۆم
لەسەر هەمان پرسیار داوە ، لێرەشدا دووپاتی دەکەمە ، کە مەسەلەی ناوچە
دابراوەکان ، وبەستنەوەی چارەنوسیان بەمادەی 140 ی دەستوری ،
دەستلێهەڵگرتنێکی تەواوە لە ناوچەدابڕاوەکان ، سنوری جوگرافی بۆ
گەڕاندنەوەی ناوچەدابڕاوەکان هیچ مانیەک نابەخشێت لەهەبوونی تەرح
وئەڵتەرناتیڤی چارەسەرکردنی سیاسی بۆیان .
ئاسۆ: لەبڕگەی یەکەمی ماددەی (6)دا
هاتووە نابێت هیچ یاسایەک دابنرێت ناکۆک بێت لەگەلڕ حوکمە نەگۆڕەکانی
ئیسلام. هەوەها لەبرگەی دووەمی ئەم ماددەیەدا هاتووە ناشبێت هیچ
یاسایەک دابنرێت ناکۆک بێت لەگەلڕ بنەماکانی دیموکراسی. پرسیارەکە
ئەوەیە ئیشکالاتێکی گەورە بەدیدەکرێت لەم ماددەیەداو هەمان ئەو
کێشەیەش لەدەستووری عێراقدا هەیە. لەگەڵ ئەوەی برگەی یەکەم بۆ
رازیکردنی حزبە ئیسلامییەکان لەدەستووردا دانران ولەرەشنووسی
ئابی2006 نەبووە، بەڵام چاودێران پێیانوایە ئەم بڕگەیە پێشێلکردنێکی
ئاشکرای دیموکراتیەت وئازادییە فەردییەکان وپێشلکارییەکی ئاشکرای
مافەکانی ژنانیشە ئێوەش وای دەبین یان بەپێچەوانەوە؟.
کامەران ئیسحاق پەری: پشت بەستن بە دوو
بنەما بۆ داڕشتنی یاساو تەشریعات لە دەستوری هەرێمی کوردستان
ولەئێراقیشدا ، کەیەکێکیان بنەما نەگۆڕەکانی ئاینی ئیسلام وئەوی
تریشیان بنەما دیموکراتییەکانە ، مقۆ مقۆیەکی گەورەی لەنێوەنده سیاسی
وڕۆشنبیرییەکە‌دا هەڵگرتووە ، ئەمەش سەرئەنجامی ئەوەی بەشێکی پەیوەستە
بەو تێڕوانینەی کەلای وایە دەشێت بنەمانەگۆڕەکانی ئاینی ئیسلام ، مافە
دیموکراتی وئازادییە ڕەهاکە ، نوێخوازیەکان لەچوارچێوەی ئێراقێکی ،
هەرێمێکی کوردستان دەستبەدەرناکات ، بەشەکەی ترشی دەشێت بەهۆی ئەو
بەریەککەوتنە بێت کە ڕەنگ بێت هەندێک لەبنەمانەگۆڕەکانی ئاینی ئیسلام
لەگەڵ بنەما دیموکراتییەکان یەکانگیر نەبێت ، لەنێو هەبوونی ئەم دوودژە
ڕایەدا ، بۆ هێزە ئیسلامییەکان لایان وایە کە هیچ بنەمایەکی نەگۆڕی
ئیسلام لەدژی خواستی دیموکراتی نەبینێت ، بەپیچەوانەشەوە بۆ هێزە
عەلمانییەکان پێیان وایە کە ناکرێت لەدەستورێکی دیموکراتیدا پشت بە
بنەما نەگۆڕەکانی ئیسلام ببەسترێت . بەبڕوای من هەبوونی ئەم دووهێزە
ئیسلامی وعەلمانییە ، ئەم دووتێزە دژ بەیەکە ، ئەم دوو دەسەڵاتە
لەکوردستان ولەئێراقیش هانی بنوسانی دەستوری داوە کە هەردوو بنەماکە
ڕەچاوبکەن ... لەهەمانکاتیشدا ببێتە نیگەرانی هەردوولاشیان ، ئەمەش
دەچێتە خانەی موجامەلاتی سیاسی هەنوکەی لەکوردستان ، نەک پابەندبوون
بەچەمکی بەرژەوەندی گشتی وئایندەی کوردستان.
ئاسۆ: لە مادەی :118:دەستوورەدا هاتووە
" دەستوورەپاش رەزامەندی زۆرینەی دەنگدارانی گەلی هەرێمی کوردستان
لە راپرسیەکی گشتیدا بەپەسەندکراو دادەنرێت ".واتە ڕیژە دیاری
نەکراوە بۆ پەسەند کردن یاخود ڕەت کردنەوەی دەستور ،چاودیران و
یاساناسان ئەمە بەکێشەیەکی گەورە دەبینن و پێیان وایە دیاری نەکردنی
بەبەڵیی ڕێژەی دوو لەسەر سێی خەڵکی کوردستان بەدەستور فێڵێکی
سیاسیەو بۆتێپەراندنی دەستور.من دەمەوێت ئەوە بپرسم تاچەند ئەم
ڕەخنانە لەجێگای لەجێگای خۆیدایە ؟.
کامەران ئیسحاق پەری: ئەوەندی من
ئاگاداری مەسەلەی دەنگدان وڕێفراندۆم بم لە وڵاتانی ئەوروپادابەتایبەتی
لەئاست دەنگدان لەسەر ڕەشنوسی دەستور ، گۆڕینی دراو ، رێژەکە دیاری
کراوە ، واتە کاتێک کە تۆ ڕاپرسی لەسەر چارەنووسی سیاسی ئابوری کولتوری
گەلێک دەکەیت ، لانی کەم دەبێت لەنیوە زیاتر ڕەزامەندی لەسەربێت
تابتوانیت کاری لەسەر بکەیت ، کارێکی بێ مانیە ئەگەر تۆ دەنگی
ناڕەازایی ئەو هەموو هاوڵاتییانە بەهەند وەرنەگریت وکار بەدەنگی
کەمینەیەک بکەیت کەلەگەڵ بەرژەوەندییەکانی تۆدا هاوتەریبە ... باشە من
دەپرسم لەکام وڵاتی دیموکراتی دا ڕێگە دەدرێت دەستورێک بچەسپێنرێت کە
هێشتا دوو لەسەر سێی نەک هەر پێی ڕازی نییە بگرە لەنیوە زیاتر هەر نەشی
خوێندۆتەوە ..... پاشان پرۆسیسی دەنگدان لەسەردەستور پرۆسێسێکی لەسەرخۆ
وهێواش بەڕێوەدەچێت ، مەودایەک هەیە بۆ هاوڵاتی کەبیر لەوە بکاتەوە
تاچەند ئەم دەستورە ئەرک ومافەکانی بۆ دەسەتەبەردەکات .... تەحەدا
دەکەم جگە لەکادیر و کارەکتەری سیاسی و ڕۆشنبیران دەستورییان
خوێندبێتەوە ، باشە تۆ چۆن دەستور ێک نەخوێندرابێتەوە دەنگی لەسەر
دەدەیت .
|
