په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٣٠\٩\٢٠١١

مسوڵمانی راسته‌‌قینه‌ بۆ هه‌میشه‌ تیرۆرسته‌؟ محه‌مه‌د وه‌ک پێغه‌مبه‌رێکی تیرۆرست.


ئارام جه‌لال     


هه‌موو دیارده‌یه‌ک له‌ کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تیدا کاتێک ده‌بێته‌ باو، یاخود ده‌رده‌که‌وێت و ته‌شه‌نه‌ده‌کات بێگوومان ئه‌م دیارده‌یه‌ ڕه‌گێکی مێژوویی هه‌یه‌و کۆمه‌ڵێک قۆناغی بڕیوه‌ تاگه‌یشتۆته‌ ئه‌و ئاسته‌ی ببێته‌ دیارده‌و که‌سانێک هه‌ستن به‌ کردنی، شه‌رعیه‌ت بده‌ن به‌ خۆیان بێ ئه‌وه‌ی هیچ هه‌ست به‌ ئازاری ده‌روونی و خۆ پێهه‌ڵه‌بوون بکه‌ن، دیارده‌ی تیرۆرکردنی نه‌یارانی ئیسلام له‌لایه‌ن مسوڵمانانه‌وه‌، یه‌کێکه‌ له‌و بابه‌تانه‌ی که‌ مێژوویه‌کی دوورو درێژی هه‌یه‌، ئه‌م کارانه‌ که‌ ئه‌نجامده‌درێن ده‌قێکی شه‌رعی چ قورئان چ حدیپ ده‌بنه‌ پاڵپشتی ئه‌و کاره‌و هانده‌ری مسوڵمانان.


هه‌میشه‌ مسوڵمانی ڕاسته‌قینه‌ ئه‌و که‌سه‌بووه‌ که‌ هه‌نگاو به‌ هه‌نگاو به‌شوێن پێی پێغه‌مبه‌ره‌که‌یدا ڕۆیشتووه‌، ئه‌م شوێنکه‌وتنه‌ جا چ کوێرانه‌بێ یاخود شوێنکه‌وتنێکی به‌ ئاگاییانه،‌ مایه‌ی ئارامی ده‌رونی تاکی مسوڵمانی ڕاسته‌قینه‌بووه‌.


بۆیه‌ کاتێک قورئان ئه‌مر به‌ کردنی کارێک ده‌کات یاخود محه‌ممه‌د کارێک ده‌کات له‌لای ته‌واوی مسوڵمانان دووباره‌کردنه‌وه‌ی ئه‌و کاره‌و به‌گوێکردنی فه‌رمانه‌که‌ی قورئان جێگه‌ی شانازییه‌، لێره‌دا وه‌ک نموونه‌ باس له‌ کرده‌وه‌یه‌کی ترۆرستی محمد په‌یامبه‌ری ئیسلام ده‌که‌ین، که‌ سه‌ره‌تا ده‌قی چیرۆکه‌که‌ وه‌ک خۆی له‌کتێبی ژیاننامه‌ی محمده‌وه‌ ده‌گێڕینه‌وه‌، پاشان قسه‌ له‌سه‌ر ڕه‌هه‌نده‌کانی ترۆر ده‌که‌ین له‌ناو چیرۆکه‌که‌دا.


چیرۆکه‌که‌ وه‌ک حۆی:

 

((كان كعب بن الأشرف من أشد اليهود حنقاً على الإسلام والمسلمين، وإيذاء لرسول الله صلى الله عليه وسلم، وتظاهرا بالدعـوة إلى حربه‏.‏

كان من قبيلة طيئ ـ من بني نَبْهان ـ وأمه من بني النضير، وكان غنياً مترفاً معروفاً بجماله في العرب، شاعراً من شعرائها‏.‏ وكان حصنه في شرق جنوب المدينة خلف ديار بني النضير‏.‏

ولما بلغه أول خبر عن انتصار المسلمين، وقتل صناديد قريش في بدر قال‏:‏ أحق هذا ‏؟‏ هؤلاء أشراف العرب، وملوك الناس، والله إن كان محمد أصاب هؤلاء القوم لبطن الأرض خير من ظهرها‏.‏

ولما تأكد لديه الخبر، انبعث عدو الله يهجو رسول الله صلى الله عليه وسلم والمسلمين، ويمدح عدوهم ويحرضهم عليهم، ولم يرض بهذا القدر حتى ركب إلى قريش، فنزل على المطلب بن أبي وَدَاعة السهمي، وجعل ينشد الأشعار يبكي فيها على أصحاب القَلِيب من قتلى المشركين، يثير بذلك حفائظهم، ويذكي حقدهم على النبي صلى الله عليه وسلم، ويدعوهم إلى حربه، وعندما كان بمكة سأله أبو سفيان والمشركون‏:‏ أديننا أحب إليك أم دين محمد وأصحابه‏؟‏ وأي الفريقين أهدي سبيلاً‏؟‏ فقال‏:‏ أنتم أهدي منهم سبيلا، وأفضل، وفي ذلك أنزل الله تعالى‏:‏ ‏{‏أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُواْ نَصِيبًا مِّنَ الْكِتَابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ هَؤُلاء أَهْدَى مِنَ الَّذِينَ آمَنُواْ سَبِيلاً‏}‏ ‏[‏ النساء‏:‏ 51‏]‏‏.‏

ثم رجع كعب إلى المدينة على تلك الحال، وأخذ يشبب في أشعاره بنساء الصحابة، ويؤذيهم بسلاطة لسانه أشد الإيذاء‏.‏

وحينئذ قال رسول الله صلى الله عليه وسلم‏:‏ ‏(‏من لكعب بن الأشرف ‏؟‏ فإنه آذى الله ورسوله‏)‏، فانتدب له محمد بن مسلمة، وعَبَّاد بن بشر، وأبو نائلة ـ واسمه سِلْكَان بن سلامة، وهو أخو كعب من الرضاعة ـ والحارث بن أوس، وأبو عَبْس بن جبر، وكان قائد هذه المفرزة محمد بن مسلمة‏.‏

وتفيد الروايات في قتل كعب بن الأشرف أن رسول الله صلى الله عليه وسلم لما قال‏:‏ ‏(‏من لكعب بن الأشرف ‏؟‏ فإنه قد آذى الله ورسوله‏)‏، قام محمد بن مسلمة فقال‏:‏ أنا يا رسول الله، أتحب أن أقتله ‏؟‏ قال‏:‏ ‏(‏نعم‏)‏‏.‏ قال‏:‏ فائذن لي أن أقول شيئاً‏.‏ قال‏:‏ ‏(‏قل‏)‏‏.‏
فأتاه محمد بن مسلمة، فقال‏:‏ إن هذا الرجل قد سألنا صدقة، وإنه قد عَنَّانا‏.‏
قال كعب‏:‏ والله لَتَمَلُّنَّهُ‏.‏
قال محمد بن مسلمة‏:‏ فإنا قد اتبعناه، فلا نحب أن ندعه حتى ننظر إلى أي شيء يصير شأنه ‏؟‏ وقد أردنا أن تسلفنا وَسْقـًا أو وَسْقَين‏.‏
قال كعب‏:‏ نعم، أرهنوني‏.‏
قال ابن مسلمة‏:‏ أي شيء تريد ‏؟‏
قال‏:‏ أرهنوني نساءكم‏.‏
قال‏:‏ كيف نرهنك نساءنا وأنت أجمل العرب ‏؟‏
قال‏:‏ فترهنوني أبناءكم‏.‏
قال‏:‏ كيف نرهنك أبناءنا فيُسَبُّ أحَدُهم فيقال‏:‏ رُهِن بوسق أو وسقين هذا عار علينا‏.‏ ولكنا نرهنك الَّلأْمَة، يعني السلاح‏.‏
فواعده أن يأتيه‏.‏
وصنع أبو نائلة مثل ما صنع محمد بن مسلمة، فقد جاء كعباً فتناشد معه أطراف الأشعار سويعة، ثم قال له‏:‏ ويحك يا بن الأشرف، إني قد جئت لحاجة أريد ذكرها لك فاكتم عني‏.‏
قال كعب‏:‏ أفعل‏.‏
قال أبو نائلة‏:‏ كان قدوم هذا الرجل علينا بلاء، عادتنا العرب، ورمتنا عن قَوْسٍ واحدة، وقطعتْ عنا السبل، حتى ضاع العيال، وجُهِدَت الأنفس، وأصبحنا قد جُهِدْنا وجُهِد عيالنا، ودار الحوار على نحو ما دار مع ابن مسلمة‏.‏
وقال أبو نائلة أثناء حديثه‏:‏ إن معي أصحاباً لي على مثل رأيي، وقد أردت أن آتيك بهم، فتبيعهم وتحسن في ذلك‏.‏
وقد نجح ابن مسلمة وأبو نائلة في هذا الحوار إلى ما قصد، فإن كعباً لن ينكر معهما السلاح والأصحاب بعد هذا الحوار‏.‏
وفي ليلة مُقْمِرَة ـ ليلة الرابع عشر من شهر ربيع الأول سنة 3 هـ ـ اجتمعت هذه المفرزة إلى رسول الله صلى الله عليه وسلم، فشيعهم إلى بَقِيع الغَرْقَد، ثم وجههم قائلاً‏:‏ ‏(‏انطلقوا على اسم الله، اللّهم أعنهم‏)‏، ثم رجع إلى بيته، وطفق يصلى ويناجي ربه‏.‏
وانتهت المفرزة إلى حصن كعب بن الأشرف، فهتف به أبو نائلة، فقام لينزل إليهم، فقالت له امرأته ـ وكان حديث العهد بها‏:‏ أين تخرج هذه الساعة ‏؟‏ أسمع صوتاً كأنه يقطر منه الدم‏.‏
قال كعب‏:‏ إنما هو أخي محمد بن مسلمة، ورضيعي أبو نائلة، إن الكريم لو دعي إلى طعنة أجاب، ثم خرج إليهم وهو متطيب ينفح رأسه‏.‏
وقد كان أبو نائلة قال لأصحـابـه‏:‏ إذا ما جاء فإني آخذ بشعره فأشمه، فإذا رأيتموني استمكنت من رأسه فدونكم فاضربوه، فلما نزل كعب إليهم تحدث معهم ساعة، ثم قال أبو نائلة‏:‏ هل لك يا بن الاشرف أن نتماشى إلى شِعْب العجوز فنتحدث بقية ليلتنا ‏؟‏ قال‏:‏ إن شئتم، فخرجوا يتماشون، فقال أبو نائلة وهو في الطريق ‏:‏ ما رأيت كالليلة طيباً أعطر ، وزهي كعب بما سمع ، فقال‏:‏ عندي أعطر نساء العرب ، قال أبو نائلة ‏:‏ أتأذن لي أن أشم رأسك ‏؟‏ قال‏:‏ نعم ، فأدخل يده في رأسه فشمه وأشم أصحابه ‏.‏
ثم مشى ساعـة ثم قال ‏:‏ أعود ‏؟‏ قال كعب‏:‏ نعم ، فعاد لمثلها ‏.‏ حتى اطمأن ‏.‏
ثم مشى ساعة ثم قال‏:‏ أعود ‏؟‏ قال‏:‏ نعم ، فأدخل يده في رأسه، فلما استمكن منه قال‏:‏ دونكم عدو الله ، فاختلفت عليه أسيافهم، لكنها لم تغن شيئاً، فأخذ محمد بن مسلمة مِغْوَلاً فوضعه في ثُنَّتِهِ، ثم تحامل عليه حتي بلغ عانته، فوقع عدو الله قتيلاً، وكان قد صاح صيحة شديدة أفزعت من حوله، فلم يبق حصن إلا أوقدت عليه النيران‏.‏

ورجعت المفرزة وقد أصيب الحارث بن أوس بذُبَاب بعض سيوف أصحابه فجرح ونزف الدم، فلما بلغت المفرزة حَرَّة العُرَيْض رأت أن الحارث ليس معهم، فوقفت ساعة حتي أتاهم يتبع آثارهم، فاحتملوه، حتي إذا بلغوا بَقِيع الغَرْقَد كبروا، وسمع رسول الله صلى الله عليه وسلم تكبيرهم، فعرف أنهم قد قتلوه، فكبر، فلما انتهوا إليه قال‏:‏ ‏(‏أفلحت الوجوه‏)‏، قالوا‏:‏ ووجهك يا رسول الله، ورموا برأس الطاغية بين يديه، فحمد الله على قتله، وتفل علي جرح الحارث فبرأ، ولم يؤذ بعده‏.‏))الرحيق المختوم 172-174


واته‌:
( کعب) ى کوڕى (ڕشراف ) داخ له‌ دڵترین جوله‌که‌ بوو ، دژ به‌ ایسلام و موسوڵمانان زۆر ئازارى پێغه‌مبه‌رى ده‌دا ، به‌ ئاشکرا دژایه‌تى ده‌کرد. له‌ تیره‌ى ( گیء )ى - به‌نى نبهان - بوو ، دایکى له‌ خێڵى ( بنى النچیر ) بوو کابرایه‌تى ده‌وڵه‌مه‌ندى سه‌رومرى قۆزى نـــاو خێڵه‌کانى عه‌ره‌ب بوو ، یه‌کێک بوو له‌ شاعیره‌کان ، قه‌ڵاکه‌ى که‌وتبووه‌ باشورى ڕۆژ هه‌ڵاتى مه‌دینه‌ له‌ پشت ماڵه‌کانى ( بنى النچیر )ه‌ وه‌ .


که‌ هه‌واڵى یه‌که‌م سه‌رکه‌وتنى موسوڵمانه‌کان و کوشتنى پاڵه‌وانه‌کانى قوڕه‌یشى پىێ گه‌یشت له‌ به‌در دا ووتبووى : ئه‌رى ئه‌و هه‌واڵه‌ ڕاسته‌ ؟ ئه‌وانه‌ پیاو ماقوڵ و شاى خه‌ڵکین ، وه‌ڵلاهى ئه‌گه‌ر محمد ئه‌وانه‌ى کوشتبى ژێر زه‌وى بۆ من باشتره‌ له‌سه‌ر زه‌وى .


که‌ هــه‌واڵى سه‌رکه‌وتنى موسوڵمانه‌کانى بیست ، ده‌ستى کرد به‌ جنێودان و خــــــراپه‌ ووتنى پێغه‌مبه‌ر ( د.خ ) موسوڵمانه‌کان و پیا هه‌ڵدانى دوژمنه‌کانیان و ، هاندانیان دژ به‌ پێغه‌مبه‌ر ، به‌وه‌شه‌وه‌ نه‌وه‌ستا ، سوار بوو بۆ لاى قوڕه‌یش له‌لاى ( المگلب )ى کوڕى ( ڕبى وداعه‌ السهمى ) دابـــــه‌زى ، ده‌ستى کرد بـــــه‌ خوێندنه‌وه‌ى شعرو گریــــــان بۆ کوژراوه‌ موشریکه‌کــــان ( قلیب ) ، بۆ وروژاندنى غیره‌تیان و قوڵتر کردنه‌وه‌ى رق و کینه‌یان دژ به‌ پێغه‌مبه‌رو ، بانگى ده‌کردن بۆ شه‌ڕ کردن له‌گه‌ڵیدا ، کاتیک له‌ مه‌ککه‌ بوو ( ڕبوسفیان )و موشریکان پرسیاریان لى کرد : ئایا ئاینى ئێمه‌ت به‌لاوه‌ خۆشه‌ویستتره‌ یان ئاینه‌که‌ى محمد و هاوه‌ڵه‌کانى ؟ کاممان له‌سه‌ر ڕێگه‌ى هیدایه‌ته‌ ؟ ووتى : به‌ڕاستى ئیوه‌ له‌سه‌ر ڕێگه‌ى هیدایه‌تن ، باشترن ، له‌م باره‌یه‌وه‌ ئایه‌ت دابه‌زى (ڕَڵمْ تَرَ إِڵى اڵژِینَ ڕُوتُوا نَێِیبًا مِنَ الْکِتَابِ یُۆْمِنُونَ بِالْجِبْتِ ۆالگَاغُوتِ ۆێقُولُونَ لِڵژِینَ کَفَرُوا هَٰۆُڵاءِ ڕَهْدَىٰ مِنَ اڵژِینَ آمَنُوا سَبِیلًا) النساء 51 واته‌ : ئایا سه‌یرى که‌سانیک ناکه‌یت که‌ به‌هره‌یه‌کیان له‌ کتێبى ئاسمانى پێدراوه‌ ، که‌چى له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا باوه‌ڕیان به‌ فاڵچى و جادووگه‌ریى هه‌یه‌ ، ده‌رباره‌ى ئه‌وانه‌ش که‌ کافرن ده‌ڵێن : ئه‌وانه‌ى چاکترن و ڕێبازى ڕاستریــان گرتووه‌ له‌وانه‌ى که‌ باوه‌ڕیان به‌ ئاینى ئیسلام هێناوه‌ .


پاشان ( کعب ) به‌و شێوه‌یه‌ گه‌ڕایه‌وه‌ بۆ مه‌دینه‌ ، ده‌ستى کرد به‌ هه‌رزه‌ گوێى کردن به‌رامبه‌ر به‌ ژنانى هاوه‌لانى پێغه‌مبه‌رى خــــوا ( د. خ ) به‌و زمانه‌ پیس و خراپه‌ى ئازارى ده‌دان ئیدى پێغه‌مبه‌رى خوا ( د. خ ) فه‌رمـــــــووى : (( کىێ ده‌توانێت ( کعب ) ى کــــــوڕى ( ڕشرف ) له‌ ناوبه‌رێت ؟ چــــــونکه‌ به‌ڕاستى ئــــــــازارى خـــوداو پێغه‌مبه‌رى داوه‌ )) ( محمد ) ى کوڕى ( مسلمه‌ ) و ( عباد)ى کــــــوڕى ( بشر )و ( ابو نائیله‌ ) که‌ ناوى ( سلکان ) ى کـــــــــوڕى ( سلامه‌ )بوو بـــــراى شیرى ( کعب ) بوو هه‌روه‌ها ( الحارث ) ى کوڕى ( اوس ) و ( ڕبو عبس ) ى کوڕى ( حبر ) خۆیان ته‌رخان کرد بۆ ئه‌و کاره‌ . فه‌رمانده‌ى مه‌فره‌زه‌که‌ ( محمد )ى کوڕى ( مسلمه‌ ) بوو .


ڕیوایه‌ته‌کان له‌باره‌ى کوشتنى ( کعب )ى کوڕى ( ڕشراف )ه‌ وه‌ ده‌ڵێن :- که‌ پێغه‌مبه‌ر فه‌رمووى : کێ ده‌توانێت ( کعب ) بکوژێت ، چونکه‌ به‌راستى ئازارى خوادو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ى داوه‌ ؟ ( محمد )ى کورى ( مسلمه‌ ) وتى : من ئاماده‌م پێغه‌مبه‌رى خوا ، ئایا حه‌زده‌که‌ى بیکوژم ؟ فه‌رمووى : به‌ڵێ ، وتى مۆڵه‌تم به‌رى با خۆم بڕۆم قسه‌یه‌کى له‌گه‌ڵدا بکه‌م ، فه‌رمووى بڕۆ قسه‌ى له‌گــــه‌ڵدا بکه‌ .


(محمد)ى کورى ( مسلمه‌ ) چوو بۆ لاى ( کعب ) و پێى ووت : به‌ڕاستى ئه‌م پیاوه‌ (پێغه‌مبه‌ر) هاتۆته‌ لامان و داواى ێه‌ده‌قه‌مان لى ده‌کات ، شکست و ماندووى کردووین


( کعب ) ووتى بیگومان که‌ ئیوه‌ لێى بێزارن .
(محمد)ى کورى ( مسلمه‌ ) ووتى ئێمه‌ به‌م حاله‌ شوێنى که‌وتووین ، حه‌زناکه‌ین به‌ جێى بهێڵین تا بزانین چى لىێ به‌سه‌ر دێت ؟ ئیستا هاتووین به‌ قه‌رز هۆقه‌یه‌ک یان چه‌ن هۆقه‌یه‌کمان بده‌یتىێ.
( کعب ) ووتى باشه‌ بارمته‌م ده‌وێت .
( ابن مسلمه‌ )ووتى : چیت ده‌وێت بۆت بارمته‌ بکه‌ین ؟
ووتى : ژنه‌کـــــانتان .
(ابن مسلمه‌ ) ووتى چـــۆن ژنه‌کانمان داده‌نێین ، له‌ کاتێکدا تۆ قۆزترین پیاوى عه‌ره‌بیت ؟
(کعب ) وتى : کوره‌کانتانم له‌لا دابنێن .
( ابن مسلمه‌ ) وتى : چۆن کوره‌کانمان لاى تۆ بێت جنێو به‌ هه‌ر یه‌کێکیان بدرێت و پێیان بوترێت : ئه‌مه‌ بارمته‌ى هۆقه‌یه‌ک یان دوو هۆقه‌یه‌ ، به‌ڵام چه‌کت بۆ بارمته‌ ده‌که‌ین .
به‌ڵێنى پێدا که‌ بێته‌وه‌ بۆ لاى ( ابونائله‌ )ش هه‌مان شێوه‌ى ( محمد)ى کوڕى (مسلمه‌ )ى کرد ، چووه‌ لاى که‌عب و چه‌ند ساتێک شعریان بۆ یه‌کترى خوێنده‌وه‌ پاشان پىێ ى ووت : (ابن الڕشرف ) دایکت سنگت بۆ بکوتێت ، من بۆ شتێک هاتوومه‌ لات بۆت باس بکه‌م ، به‌مه‌رجێک نه‌یدرکێنیت .
( کعب ) وتى : بـــاشه‌ .
( ابو نائله‌ ) ووتى : هاتنى ئه‌م کابرایه‌ مه‌به‌ستى پێغه‌مبه‌ر بوو به‌ به‌ڵا بـــۆ ئێمه‌ ، عه‌ره‌ب که‌وتنه‌ دژایه‌تى کردنمان و ، ئابله‌قه‌یان له‌سه‌ر داناین ، هه‌موو ڕێگاکانیان لىێ گرتین ، تا ماڵ و منداڵمان زایه‌ بوو ماندوو بوین ، خۆمان و ماڵ و منداڵمان تیا چووین ، قسه‌و گفتووگۆ به‌رده‌وام بوو به‌و شێوه‌یه‌ى که‌ له‌گه‌ڵ ( ابن مسلمه‌)دا ڕووى دا (ابو نائله‌ ) له‌ قسه‌کانیدا ووتى : چه‌ند هاوه‌ڵێکم له‌گه‌ڵدایه‌ هه‌مان ڕاوبۆچوونى منیان هه‌یه‌ ، حه‌زم کرد بیانهێنم شتیان پىێ بفرۆشیت و چاک بیت له‌گه‌ڵیاندا .


( ابونائله‌ ) و ( محمد بن مسلمه‌ ) له‌وه‌دا که‌ مه‌به‌ستیان بوو سه‌رکه‌وتنیان به‌ ده‌ست هێنا ، ئیدى ( کعب ) به‌لایه‌وه‌ ئاسایى بوو که‌ چه‌کى پىێ بدینایه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وانى تریشدا بونــــایه‌ .


له‌ شه‌وێکى مانگه‌ شه‌وى چوارده‌ى مانگى ڕه‌بیعى یه‌که‌مى ساڵى ( 3 )ى کۆچه‌ ، مه‌فره‌زه‌که‌ له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ردا کۆبونه‌وه‌و له‌گه‌ڵیان چوو هه‌تا ( بقیع الغرقد ) و ڕه‌وانه‌ى کردن و پاشان ئامۆژگارى کردن و فه‌رمووى ( بڕۆن به‌ناوى خواوه‌ ، خوایه‌ هاوکاریان بکه‌ ) ، پاشان گه‌ڕایه‌وه‌ ماڵ و ده‌ستى کرد به‌ نوێژ کردن و پاڕایه‌وه‌ له‌ په‌روه‌ردگار .


مه‌فره‌زه‌که‌ گه‌یشته‌ قه‌ڵاکه‌ى ( کعب )ى کوڕى ( ڕشراف ) ، ( ابونائله‌ ) بانگى لىێ کرد ، هه‌ستا بێته‌ خواره‌وه‌ بۆ لایان ژنه‌که‌ى که‌ هێشتا تازه‌ بووک بوو پێى ووت : له‌م دڕه‌نگ وه‌خته‌دا بۆ کوێ ده‌چێت ؟ گوێم له‌ ده‌نگێکه‌ ده‌ڵێت خوێنى لێ ده‌تکێت .


( کعب ) وتى : ئه‌وه‌ ( محمد )ى کوڕى ( مسلمه‌ )ى برامه‌ و( ابو نائله‌ )ى براى شیریمه‌ ، پیاوى پایه‌دار ئه‌گه‌ر بۆ کوشتنیش بانگ بکرێت ده‌ڕوات به‌ ده‌میه‌وه‌ ، پاشان هاته‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ لایان بۆنى عه‌ترى له‌ خۆى دابوو ، پرچى به‌ردابوه‌وه‌ . پێشتر ( ابونائله‌ ) به‌ هاوه‌ڵه‌کانى وت ، ئه‌گه‌ر ( کعب ) هات من قژى ده‌گرم و بۆنى پێوه‌ ده‌که‌م ، که‌ بینیتان من به‌ ته‌واوى ده‌ستم له‌سه‌رى گیر بوو ، ئێوه‌ به‌ شمشێر لێى بده‌ن ، که‌ ( کعب ) دابه‌زییه‌ ناویان ساتێک قسه‌ى له‌گه‌ڵدا کردن ، پاشان ، ( ابوتائله‌ ) پێ ى ووت: ( إبن الاشرف ) ده‌کرێت به‌شیوى ( عجوز ) دا که‌مێک بچینه‌ خواره‌وه‌و قسه‌کانى ترمان له‌وى ته‌واو بکه‌ین ؟ وتى : ئه‌گه‌ر ئێوه‌ پێتان خۆش بیت قه‌یدى نیه‌ . ده‌رچوون و که‌وتنه‌ پیاسه‌کردن ، له‌ڕێگه‌دا ( ابونائله‌ ) ووتى : شه‌و نیه‌ له‌م شه‌وه‌ بۆن خۆشتر ، ( کعب ) که‌یفى ده‌هات ، ووتى : بۆنخۆشترین ژنى عــــه‌ره‌ب لاى منه‌ ، ( ڕبونائله‌ ) وتى : مۆڵه‌تم ده‌ده‌یت بۆنێکى سه‌رت بکه‌م ؟ ووتى : به‌ڵى ده‌ستى خسته‌ ناو قژى بۆنى کردوو ووتى : به‌ هاوه‌ڵه‌کانى چه‌ن بۆنى خۆشه‌ .


پاشان که‌مێکى تر رۆشتن ، ئنجا ( ابو نائله‌ ) وتى : ئایا جارێکى تریش بۆنى بکه‌مه‌وه‌ ؟ (کعب ) وتى : به‌ڵى : ( ابونائله‌ ) ده‌ستى خسته‌ قژى ( کعب )، تا توند گرتى و ده‌ستى لى گیر بـــــوو ، ووتى : دوژمنى خـــوا بکوژن ، دایانه‌ به‌ر شمشێر ، هه‌ر مابوو نه‌مرد ، ئـــــــه‌نجا ( محمد )ى کوڕى ( مسلمه‌) پاچێکى هه‌ڵگرت له‌ پشتیه‌وه‌ چه‌قاندیه‌ سه‌ر سێبه‌نده‌ى و خۆى دا به‌سه‌ریدا تا نووکى پاچه‌که‌ له‌به‌ر موسه‌ڵانیه‌وه‌ ده‌رچوو ، ( کعب )ى دوژمنى خوا هاوارێکى ئه‌وه‌نده‌ توندى لىێ به‌رزبوه‌وه‌ و ، هه‌موو قه‌ڵاکه‌ى به‌ خه‌به‌ر هێناو مرد ، خه‌ڵکى ناو قه‌ڵا هه‌موویان ئاگریـــــــان داگیرساند ، مه‌فره‌زه‌که‌ گه‌ڕایه‌وه‌ له‌کاتى لێ دانه‌که‌یدا ( الحارث ) کوڕى ( ڕوس ) سه‌ره‌نوکى هه‌ندێک له‌ شمشێره‌کان که‌مێک بریندارى کردبوو بوو ، خوێنى له‌به‌ر ده‌چوو ، کاتێک مه‌فره‌زه‌که‌ گه‌یشته‌وه‌ ( حره‌ العریچ ) سه‌یریان کرد ( الحارث ) یان له‌گه‌ڵدا نیه‌ ، که‌مێک وه‌ستان سه‌یریان کرد وا هات ، شوێنى جێگا پێکانى که‌وتبوو ، هه‌ڵیان گرت ، تا گه‌یشته‌ ( بقیع الغرقد ) ( الله‌ اکبر ) یان کردوو پێغه‌مبه‌رى خـــوا (د.خ ) فه‌رمووى : یاخوا سه‌رفراز بن ، ئه‌وانیش ووتیان : له‌گه‌ڵ تۆدا پێغه‌مبه‌رى خوا ، ئه‌نجا سه‌رى دوژمنى خوایان فڕێدایه‌ به‌رده‌مى ، سوپاسى خواى کرد له‌سه‌ر له‌ناوبردنى ( کعب ) ، ئه‌نجا تفى کرده‌ سه‌ر برینه‌که‌ى ( حارس ) چاک بوه‌وه‌ و ئازارى نه‌ما.


گوڵاوی سه‌رمۆر/277-282
محه‌ممه‌دی په‌یامبه‌ری ئیسلام له‌ تیرۆرکردنی نه‌یاره‌کانیدا په‌نای بردۆته‌ به‌ر هه‌موو چۆره‌کانی فێڵ و هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن، وه‌ک له‌ ڕووداوه‌که‌دا ده‌یبینین که‌ هه‌ڵده‌ستێت به‌ ئاماده‌کردنی ئه‌و چه‌ندکه‌سه‌و له‌ چوارچێوه‌ی هاوڕێیه‌تیدا متمانه‌ی دوژمنه‌که‌یان به‌ده‌ست ده‌هێنن له‌ پێناو تیرۆرکردنیدا، که‌ ئه‌مه‌ له‌مه‌یدانی شه‌ڕدانییه‌ تا پاساو بهێنرێته‌وه‌ به‌و بیانووه‌ی که‌ به‌رامبه‌ریش خۆی بۆ کوشتنی ئه‌مان ئاماداه‌کردووه‌.


محه‌ممه‌دی په‌یامبه‌ری ئیسلام ئاماده‌یه‌ له‌سه‌ر جنێودان به‌ خۆی یاخود به‌ هاوه‌ڵانی خه‌ڵکی بکوژێت، گه‌ر ڕاسته‌وخۆش نه‌یتوانیبێت بیکوژێت ئه‌وا وه‌ک کعب به‌ هه‌ر فێڵو هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندنێکبێت شه‌رعیه‌تی داوه‌ به‌کاره‌کانی خۆی.


ئیسلام له‌م ده‌قانه‌وه‌ بۆ گه‌یشتن به‌ ئامانجه‌کانی وه‌ بۆ له‌ناوبردنی نه‌یاره‌کانی هه‌موو هۆکارێک و ڕێگایه‌ک به‌ شیاو و گونجاو ئه‌زانن ته‌نانه‌ت له‌ شێوازی کوشتنه‌که‌شیدا وه‌ک له‌ ڕوداوه‌که‌دا هه‌یه‌ ئاماده‌ن له‌ژێر فه‌رمانی محه‌ممه‌د دا نه‌یاران به‌ پاچ بکوژن، جا ئه‌گه‌ر بێتو ئه‌وکه‌سه‌ وه‌ک کعب ته‌نیا جنێوێکیشی دابێت.
 

ماڵپه‌ڕی ئارام جه‌لال

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک