په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٣\۴\٢٠١٠

ناڕه‌زاییه‌کانمان ... هۆکاره‌کان و ڕێگه‌چاره‌کان.

   
فه‌رحان خورشید حه‌مکوڵ


ئه‌گه‌ر سه‌رنجێکی خێرا له‌ پێکهاته‌ جیاوازه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردی و قه‌واره‌ و پێکهاته‌ سیاسیه‌کانی سه‌ر گۆڕه‌پانی کوردستان بده‌ین به‌ حیزب و کیانی ده‌سه‌ڵاتدار یا ئۆپۆزۆسیۆنه‌کانه‌وه‌ ، هه‌ڵبه‌ته‌ هه‌ریه‌ک به‌ شێوه‌یه‌ک گوزارشت له‌ ناڕازیه‌کانی ده‌کات ، به‌ ڕاده‌یه‌ک ناڕه‌زاییه‌کان به‌ جۆرێک په‌نگی خواردوه‌ته‌وه‌ که هه‌ندێک جار هه‌ست ده‌کرێت له‌ سه‌ر بنه‌مای ڕاست و دروست به‌ندن ، جار جاریش ڕه‌نگه‌ زیاده‌ڕه‌ویه‌ک هه‌بێت ‌ له هۆکاری ناڕه‌زاییه‌کان یا له‌ دۆزینه‌وه‌ی ڕێگه‌چاره‌کان.
به‌شێوه‌یه‌کی گشتی گه‌لی کورد ناڕه‌زایه‌ له‌ مه‌ڕ دۆسه‌ی جێبه‌جێ کردنی مادده‌ی 140 ی ده‌ستووری عێراق ، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ئۆباڵی جێ به‌ جێ نه‌کردنه‌که‌ ده‌که‌وێته‌ ئه‌ستۆی لایه‌نی به‌رامبه‌ره‌وه‌ نه‌ک لایه‌نی کوردی ، که‌چی زۆر جار خۆێندنه‌وه‌کانمان هه‌ند تون و تیژه‌ ، ده‌گاته‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی یه‌کتر تاوانبار بکه‌ین به‌ که‌مته‌رخه‌می ، وه‌ک بڵێی کلیلی چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌که‌ له‌ ده‌ست لایه‌نی کوردیدایه‌ و ته‌نها به‌ نوکه‌ قه‌ڵه‌مێک بکرێت ، یا له‌ ڕێگه‌ی گۆچانێکی سیحریه‌وه‌ بێت ، له‌ بیرمان چووه‌ چه‌ند لایه‌نێکی ئه‌قلیمی و نێومیلله‌لی کاریگه‌ریان هه‌یه‌ له‌م هاوکێشه‌ ئاڵۆزه‌دا.


له‌ولاشه‌وه‌ لایه‌نی ده‌سه‌ڵاتدار ناڕه‌زان ‌ له‌ دیارده‌ی گه‌نده‌ڵی و بنبڕنه‌کرنی ته‌واوی ئه‌و دیارده‌ دزێو و نه‌ویسته‌. ئۆپۆزۆسیۆنیش ناڕه‌زایی کردۆته‌ تاکه‌ دروشم . زۆر جار جه‌ماوه‌ر به‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌برێت له‌ نێوان ڕتوش کردن له‌ لایه‌ک و گه‌وره‌کرنی هه‌ڵه‌کان به‌ مایکۆسکۆب له‌ لایه‌کی تره‌وه‌.


جه‌ماوه‌ری ناوخۆی کوردستانیش شێوه‌ی ناڕه‌زاییه‌کانی له‌ چه‌ند لایه‌نێکه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرن ، هه‌ندێکی بووه‌ته‌ جه‌ماوه‌رێکی مشه‌ خۆر و ناڕه‌زاییه‌کانی له‌ تێر نه‌خواردنیانه‌وه‌ سه‌رهه‌ڵده‌دات ، هه‌ندێکیشی ناڕه‌زاییه‌که‌ی ته‌نها له‌ پێناو ناڕه‌زاییدایه‌ ، ئه‌وه‌که‌شی قورسی ژیان و نه‌داری پشتی چه‌مانۆته‌وه‌ و به‌ ناچاری هه‌ر هاوار و فوغانیه‌تی ، به‌شێکی تری ترس له‌ ئاینده‌ بووه‌ته‌ کێچ دوای ئه‌وه‌ی هه‌وڵ و ته‌قه‌لایه‌کی بێ شومارانه‌ ده‌درێت بۆ که‌مکردنه‌وه‌ و له‌ گۆڕنانی ده‌سکه‌وته‌کانمان له‌ لایه‌ن ئه‌وانه‌ی چاویان به‌ نێوی کورد و بوونی کوردا هه‌ڵنایه‌ .


گه‌لی دووره‌ وڵاتیش هه‌ڵبه‌ته‌ سه‌رچاوه‌ی ناڕه‌زاییه‌کانیان له‌ هۆکار و تێڕوانینی جیاوازه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرن ، هه‌ندێکی ڕاسته‌وخۆ پێشکه‌وتن و جێگیربوونی بارودوخی ڕۆژئاوا له‌ گه‌ڵ بارودۆخه‌که‌ی کوردستاندا به‌راورد ده‌که‌ن ، به‌شێکی تر هه‌ڵبه‌ته‌ وانه‌کانی ڕۆژئاوا فێری کردوون ده‌کرێت بتوانرێت باشتر و کاراتر ووڵات به‌ ڕێوه‌ ببرێت و ناکرێت هه‌ر پاساو بۆ پێشکه‌وتنه‌ ماراسۆنیه‌کانمان بێنینه‌وه‌ .


کوردی پارچه‌کانی تریش هه‌ریه‌ک ناڕه‌زاییان به‌ گوێره‌ی تێگه‌یشتنیان له‌ مه‌ڕ واقیع و پێشهاته‌کان ده‌گۆڕێت ، جا به‌و پێیه‌ی کوردستانی به‌شی عێراق بووه‌ ته‌ سونبولی شێوه‌ ڕزگاریه‌ک له‌ چاو به‌شه‌کانی تری کوردستانی دابه‌شکراودا ، بۆیه‌ ناڕه‌زاییه‌کان زۆر جار هۆکاره‌که‌ی ته‌نها ترسه‌ له‌ ده‌ست دانی ئه‌و سونبوله‌ .
که‌واته‌ ناڕازیی بووه‌ته‌ دیارده‌ و هه‌ر پێکهاته‌و قه‌واره‌یه‌کیش به‌ شێوه‌ی جودا جودا گوزارشتی لێوه‌ ده‌که‌ن . بێگومان هه‌موو لایه‌کیش ته‌نها خۆشه‌ویستی ووڵات و ترس له‌ ئاینده‌ یا ئاواتی خۆشگوزه‌رانی خه‌ڵکه‌که‌یان لا مه‌به‌سته‌ . به‌ڵام به‌ شێوه‌یه‌کی گشتی هه‌ر کاتێک ده‌نگی ناڕه‌زایی به‌ شێوه‌یه‌ک گوزارشتی لێ بکرێت که‌ زیانبه‌خش بێت به‌ کۆی پرۆسه‌که‌ ، یا به‌ بنه‌مای پێکه‌وه‌ ژیانی کۆمه‌ڵگه‌ی کوردایه‌تیمان ، ئه‌و ده‌مه‌ ناکرێت ناوزه‌نگی بکه‌ین به‌ ناڕه‌زاییه‌کی بنه‌مادار و مه‌نتیقی . جا ئه‌گه‌ر به‌ گوێره‌ی خشته‌یه‌ک ناڕه‌زاییه‌کان ڕیزبه‌ند بکه‌ین ، هه‌ڵبه‌ته‌ هه‌ندێکی زۆر بایه‌خدار ده‌بن و هه‌ندێکیشیان که‌متر . به‌ڵام مه‌علومه‌ ئه‌و ناڕه‌زاییانه‌‌ی شێوه‌که‌ی هێمنانه‌ و دوور له‌ هات و هاوار بێت هه‌ڵبه‌ته‌ بایه‌خدارتره‌ و له‌ پێشه‌نگی ئه‌و ڕیزبه‌ندیدایه‌ . ئه‌وه‌ی گه‌له‌که‌مان ده‌ستی داوه‌تێ له‌ به‌راوردێکی کوێرانه‌ی ڕوداوه‌کان له‌ گه‌ڵ واقیعی ووڵاتانی تر ، یا ئه‌وه‌ی گوایه‌ وه‌ک بڵێی کوردستان له‌ دورگه‌یه‌کی ئارامدایه‌ و مه‌ترسیه‌کانمان بن بڕ کراوه‌ ، ڕه‌نگه‌ ڕاستیه‌کان له‌ خه‌ڵکان بشێوێنێ !! . ئه‌و بانگه‌شانه‌ی وا خه‌ڵکانی ساده‌ی کوردستانه‌که‌مانی پێ له‌ خشته‌ ده‌به‌ن گوایه‌ خه‌باتی ده‌یان ساڵه‌ی گه‌له‌که‌مان بکه‌ین به‌ قوربانی دیموکراسی هه‌ڵه‌یه‌کی جه‌رگ بڕه‌ . ئه‌وه‌ی لاوانمان به‌ ناوی ده‌نگی ناڕازیه‌وه‌ تیژ ده‌کرێت بۆ توند و تیژی و یه‌کتر قبوڵ نه‌کردن ، ڕێڕه‌وی ڕوداوه‌کان ده‌شوێنێ و له‌ ئه‌نجامدا ڕه‌نگه‌ دوژمنانی گه‌له‌که‌مان زیاتر لێ ی سوودمه‌ندبن ، یا هه‌ر نه‌بێت به‌ زیان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر پرۆسه‌که‌مان .


باشترین ڕێگه‌چاره‌ بۆ ڕیشه‌کردنی ( ناڕه‌زاییه‌کان ) : -


1/ ده‌بێت له‌ ناخی تاکی خۆمانه‌وه‌ ده‌ست پێ بکه‌ین ، چوونکه‌ دوای ئه‌وه‌ی میلله‌ته‌که‌مان هه‌ر ژێر ده‌سته‌ بووه‌ و دوور بووه‌ له‌ پێژه‌ی ده‌سه‌ڵات ، ئه‌مه‌ وای کردووه‌ یاخی بوونێک له‌ سایکۆلۆژیه‌تی تاکی کورددا بچه‌سپێت دژ به‌ هه‌ر که‌سێک حوکمی کوردستانی به‌ ده‌ست بووبێت !! وه‌ک بڵێ ی خوومان به‌م سه‌رکه‌شی و یاسابه‌زێنیه‌وه‌ گرتبێت !! جا سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ساڵانێکه‌ خۆمان حوکمڕانی خۆمان ده‌که‌ین ، که‌چی ئه‌و گرێ یه‌ له‌ ناخماندا هه‌ر ماوه‌ به‌ڵکو شێوه‌ی گرێ کوێره‌ی گرتووه‌ته‌ خۆ ، هه‌ربۆیه‌ ڕه‌خنه‌کانمان ، سه‌رنجه‌کانمان ، تێڕوانینمان ده‌رحه‌ق به‌ ده‌سه‌ڵاته‌ خۆماڵیه‌که‌مان ، سنووره‌کان ده‌به‌زێنێت یا هه‌ر نه‌بێت له‌ خزمه‌ت کۆی پرۆسه‌که‌دا نه‌بێت . بۆیه‌ له‌ ڕێگه‌ی به‌رنامه‌یه‌کی هه‌مه‌لایه‌نه‌ وه‌ ده‌کرێت ئه‌و تێڕوانینه‌ نێگه‌تیڤانه‌ ده‌رحه‌ق به‌ ده‌سه‌ڵاتی خۆمان بگۆرین ، ڕه‌نگه‌ ئه‌رکه‌که‌ زیاتر بکه‌وێته‌ ئه‌ستۆی کیانه‌ سیاسیه‌کانی سه‌ر گۆڕه‌پانی سیاسی .


2/ سه‌قڵ کردن و گۆڕینی هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی بۆ هۆشیاری نه‌ته‌وه‌یی ، دیاره‌ دوای ئه‌وه‌ی ژیانی حیزبی و ڕێکخراوه‌یی کاڵبوونه‌وه‌یه‌کی ڕوحی به‌ خۆوه‌ بینیووه‌ ، ئینتیما و هه‌ڵوێسته‌کان و ناڕه‌زاییه‌کان له‌ سه‌ر بنه‌مای پاداشت و داواکاریه‌کانه‌وه‌ به‌نده‌ . هه‌ر بۆیه‌ ئه‌گه‌ر مرۆڤه‌کان خاوه‌ن هۆشیاریه‌کی نه‌ته‌وه‌یی ڕاست و دروست بن ئه‌و ده‌م پارت و کیانه‌ سیاسیه‌کان به‌ ئامرازێک ده‌زانن بۆ سه‌رفرازی نه‌ته‌وه‌که‌یان نه‌ک به‌ ئامانج بۆ پایه‌و پله‌ ، حه‌تمه‌ن له‌ ئه‌نجامدا ناڕه‌زاییه‌کان به‌ڵانس وه‌ر ده‌گرن .


3/ تێڕوانینمان بۆ جیهانی ده‌ره‌وه‌ له‌ لایه‌نه‌ ڕوخساره‌کی و لاسایی کرنه‌وه‌ وه‌ خۆ ده‌رباز بکات ، بۆ تێگه‌یشتنێکی واقیعی .


4/ ته‌رجه‌مه‌ کرنی ڕوحی شۆڕشگێڕانه‌ و ژیانی شاخ بۆ واقیعی ئه‌مڕۆمان که‌ واقیعی به‌ڕێوه‌بردنی میلله‌تێکی بێ ووڵاته‌ . باش وایه‌ بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی ناڕه‌زاییه‌کان خه‌ڵکی شیاو بۆ جێگای شیاو جێگیر بکرێت ، له‌ولاشه‌وه‌ ناڕه‌زاییه‌کانمان له‌ واقیعی ئه‌مڕۆی کوردستانی گه‌مارۆ دراو به‌ ناحه‌زانه‌وه‌ بێت ، نه‌ک ناڕه‌زاییه‌کانمان له‌وه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ بگرێت گوایه‌ وه‌ک بڵێ ی دیموکراسی ده‌قێکی نووسراو و بیگه‌رده‌ !! با ئاگاداری ئه‌وه‌ش بین هه‌رگیز میلله‌تێکی بێ ووڵات و بێ ناو له‌ ڕوی ئه‌م سه‌ر زه‌مینه‌ خۆی نه‌کردۆته‌ قوربانی دیموکراسی تا ئێمه‌ دووه‌میان بین ، باش وایه‌ هه‌موو شتێکمان له‌ ئه‌مڕۆدا له‌ خزمه‌ت سه‌رفرازی نیشتماندا بێت ، ناڕه‌زاییه‌کانمانیش با هه‌ر له‌و بازنه‌یه‌دا بخولێته‌وه‌ . جا گرنگ ئه‌وه‌یه‌ بۆ چرکه‌ ساتێکیش له‌ یادمان نه‌چێت ، ئێمه‌ له‌ هه‌رچوارلاوه‌ به‌ دوژمن ده‌ور دراوین ، دورگه‌یه‌کی ئارامیش هه‌رگیز نایه‌تی دی له‌ نێو ده‌ریایه‌کی ناڕازیی .



Fkh.binayi@hotmail.com