نەوشیروان مستەفا

لەنێوان خەونی دەسەڵات و واقیعی ئۆپۆزیسیۆن بووندا.

ئامادەکاری تەوەرە:

ئاسۆ عوسمان  

       به‌شداربووانی ته‌وه‌ر:
                         ١- پشکۆ نەجمەدین ٢- سەلام عەبدوڵا  ٣- پۆڵا سەعید    ۴- کازیوە ساڵح    ٥- بنار مستەفا

ئاسۆ عوسمان: بوونى هێزێکى ئۆپۆزیسیۆن بۆتە پێویستییەکى هەنووکەیی خەڵکى کوردستان،ماوەى دووساڵ زیاترە نەوشیروان مستەفاو چەند هاوڕێیەکى لەبەرەى ریفۆرم لەریزەکانى (ی ن ک)خۆیان کەنارگیرکردووە وبەشێک لەرۆژنامەنووسان وچاودێرانى سیاسیى پێیانوایە:بەرەى ریفۆرم یارییەکى سیاسى نێوان جەلال تاڵەبانى سکرتێرى یەکێتی و نەوشیروان مستەفایە، پرسیارەکە ئەوەیە ئایا دەکرێت جارێکیتر هەمان سیناریۆی تواندنەوەى کۆمەڵە دووبارە ببێتەوە؟.

پشکۆ نەجمەدین: هەروەک دەسەڵاتی سیاسی وسیستمی حکومڕانی لەکوردستاندا،لەتەواوی کایەو ئاڕاستەکانی کارکردنیاندا، لەتەنگژەیەکی قووڵدا دەژین، ئۆپۆزیسیۆنیش دووچاری هەمان تەنگژەیە. فەزای سیاسیی و کۆمەڵایەێتی کوردستان، لەپاش راپەڕینەوە تانهۆ، زەوینەیەکی لەباری خوڵقاندنی ئۆپۆزیسیۆنێکی تەندرووست، سازنەکردووە. سرووشتی دەسەڵات وتێگەیشتنی سەقەتی حیزب "بەتایبەت هەردوو حیزبی باڵادەست" بۆ چەمکی ئۆپۆزیسیۆن ورۆڵی ئەو لەبەڕێوەبردنی گەمەی دیموکراسیی تەندرووستدا، وەهای کردووە کەبەشێکی کاری ئەم دەسەڵاتە رێگرتن بێت لەپرۆسەی سەرهەڵدانی ئۆپۆزیسیۆن وداماوکردنی هەر نووزەیەک کەپێشبینی دەنگێکی جیاوازی لێبکرێت. بزووتنەوەی ریفۆرم، نەوشیروان مستەفا وسەرجەمی ئەو رەوتە ریفۆرمخوازانەی لەتەلاری رێکخراوەیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانەوە، لەدەرکەو پەنجەکارەکانییەوە باڵەفڕ دەبن وئەرکی چاکسازیی حیزب وسیستمی دەسەڵات لەئەستۆی خۆیان دادەنێن، رەنگدانەوەی تەنگژەیەکی قووڵی رێکخراوەیی، سیاسیی وئابوورییە کەئەو حیزبەی تێکەوتووە وبەشێکیشی جەخت لەسەر شەڕو ململانێی دەسەڵاتی نێوان فراکسیۆنەکان دەکات. بەراوردکردنی ئەم رەوتانەو داهاتووی چارەنووسیان، لەگەڵ کۆمەڵەی رەنجدەرانی کوردستان وچارەنووسەکەی، کەمێک لەلۆژیک بەدوورە، زەمان وزەوینەو دۆخەکە بۆ وەها بەراوردکردنێک یارمەتیمان نادەن.

سەلام عەبدوڵا: هەر لە(ینک) و(پدک) تا ریفۆرمخوازان و(رەگ)و زەحمەتکێشان وپارتی سۆسیال دیموکراتی یەکگرتووی کوردستان هەموویان بەشانازییەوە خۆیان بەسۆسیال دیموکرات دەزانن، بەڵام پرسیارەکە ئەمەیە: بۆچی یەکناگرنەوە؟ چۆن ئەم بیروباوەڕە لەپڕێکدا رەواجی بینی؟ بۆچی یەکناگرنەوە؟ ئەم هەموو حزب وحزبۆکەیە چییە؟ ئەگەر ئەم حزب و رەوتانە هەناسەی دیموکراسییان درێژ بوایە، بۆچی ململانێیەکانیان لەچوارچێوەی حزبێک و لەناو کۆنگرەو ئۆرگانەکانیان لابەلا ناکەن؟ ئەگەر لەئەدای حزبەکەیان ناڕازین ولەگەل ئاواتی دادپەروەریی کۆمەڵایەتی و خۆشگوزەرانی هاووڵاتی کوردستان یەکناگرێتەوە، بۆچی خۆیان لەو مێژووە دانابڕن وبەئاشکرا حزبیکی نوێ دانامەزرێنن وبەڕاستی رۆڵی ئۆپۆزیتسیون بگێڕن؟. بەدڵنیاییەوە ئەگەر باڵی ریفۆرم یان (رەگ)یش زاڵ ببێت، چونکە لەراگەیاندنەکانیان تا نووسینی ئەم وەڵامە، موڵکایەتیان نەخستوەتە ژیر پرسیارەوە، هیچ لەژیان وگوزەرانی هەژارەکانی کوردستان ناگۆڕێت. رەنگە هەر وەک ئۆباما بڵێن(yes we Can)، بەڵام دەتوانن چی بکەن وچی بگۆڕن؟ ئاخر لەژێر ئەو مەرجە ئابووری وسیاسییە کەلەئەمەریکا یان کوردستان زاڵە، ئەگەر مارکسیش ببێ بەسەرۆک، ناتوانێ گۆڕانکاریی ئەنجام بدا!. ئێمە پێویستیمان بەئۆپۆزیتسیون هەیە، بەڵام ئەمە ئەرک وبەرپرسیارییەکی ئێجگار سەختەو پاشان پرسیار دەکەم: ئەوەی دەیەوێ خۆی وەک ئۆپۆزیتسیون بەخەڵک بناسێنێ، چ بەرنامەیەکی هەیەو دەیەوێ کۆمەڵگاکەمان بەرەو کوێ ببات؟.

با لەحزبەکانی تر بگەڕێین وچاوێک بەم بەناو سێ رەوتە بخشێنین: کەسایەتییەکانی هەر سێ باڵەکە، بەیەک ئەندازە خۆیان بەمیراتگەری راستەقینەی رابردوو وئێستای یەکێتی دەزانن وهەمووشیان بەشانازییەوە کۆکن لەسەر ئەوەی کەئەندامن لەمێژوویەکی قیزەوەن وتاریک وتاوانباری سۆسیال ئینتەرناسیۆنال و بەئاشکراش گاڵتەیان بەمارکسیزم- لینینیزمیش دێت، کەرۆژێک لەرۆژان بانگەشەیان بۆ دەکردو کەسانی خۆشەویست خەباتگێڕ لەو پێناوەدا گیانیان لەدەستداو تەنیا وتەنیاو تەنیا لەو پێناوەدا، توانیان سەردەمانێک بەشمەینەتەکان لەدەوری خۆیان کۆبکەنەوە. بۆ نموونە: ئایا شەهید ئارام بەبێ مارکسیزم- لینینیزم، دەیتوانی ببێت بەو شەهید(ئارام)ە؟! هەزارجار نەخێر. ئەمانە ئێستا مەرگی شیوعییەت بەگوێی خەڵک دەدەن وخەریکی کۆمپانیای حزب و کۆمپانیای بەرپرس و کۆمپانیای نیوە بەنیوەو کۆمپانیای وەهمی وکۆمپانیای خێڵ وکۆمپانیای"ناسیاو"و کۆمپانیای "خزم"ی بەرپرس....و هەر هەموو ئەو کۆمپانیانەو بە ئەقڵ وسیستێمی کۆمپانیا، بە یەک دەنگ"دژ" بە گەندەڵین لەناو حزب وحکومەت وکۆمپانیاکان!. من دەپرسم: ئایا ناکۆکییەکانی ئەو سێ لایەنە لەکوێیە؟ پێموایە کورتی هەناسەی دیموکراسییانەو قبووڵکردنی یەکترو پشتنەبەستن بەئەندامان وکادرانی ولایەنگرانیان، چەند هۆیەکن کەمرۆڤ دەتوانێ ئاماژەیان بۆ بکات. ئەم کەرت کەرتبوونە کەئێستا لەناو یەکێتی زاڵە، ئەگەر جیاوازیی بنچینەیی لەناویاندا هەبووایە دەمێک بوو بەچەک و زیندان و تێهەڵدان یان بەدامەزراندنی حزبێکی خاوەن بەرنامەیەکی تر، چارەسەر دەکرا. من باسی سۆسیالیست بوونیان ناکەم، چونکە خۆیان لەماوەی حوکمڕانیان سەلماندوویانە کەهیچ کارێکیان بەسۆسیالیزمەوە نەماوەو لەباشترین حاڵەت هەژارەکان بەبارێکی قورسی دەزانن، بەڵام فرمێسکیان بۆ دەڕێژن وبەزەییان پێدێتەوە، بۆیە وەک"خێرەومەن"ەکان رەفتاردەکەن وبەبڕێک لەو"خێر"ەی تێکەوتوون، "خێر"ی پێدەکەن تا"خێریان"بەرێبێت و دوعای"خێریان"بۆ بکرێ وزیاتر"خێر"ببینن!.

ئەو ململانێیە کەلەناو هەناوی یەکێتیدا هەیە، هەر لەناو یەکێتیش دەمێنێتەوەو لەدواییدا رەنگە هەنگاوی سکرتێری گشتی یەکێتی بۆ پشوودان لەکاری سیاسی (زۆر زەحمەتە ئەم بڕیارە بدا، مەگەر شتێکی سەرسوڕهێنەر رووبدا) بۆ ماوەیەکی کورت شێوە قەیرانێک درووستبکات، بەڵام لەدواییدا لەدەوری خواوەندی وەرەقە چڵکنەکە کۆدەبنەوە. بەڕاستی پارەو پلەوپایەکە دوو رووی یەک دراون وبەری سیستێمێکی چینایەتی باڵادەستە بە ئابووری وفکرو رەوشت هتد...، دوو بەڵان وسەرجەم مێژووی مرۆڤایەتی لەخوێن گلاندووە، هیوادارم لەم پێناوەدا هیچ زیانێک بەئەندامانی باڵەکانی یەکێتی نەگات وکێشەکەیان تەنیا بەدیالۆک ولەسەر لاپەڕەی رۆژنامەکان چارەسەر بکەن، واتە قەڵەم بە قەڵەم وەڵام بدرێتەوە.

پۆڵا سەعید: لەو شوێنەی ئۆپۆزیسیۆن هەیە واتای دیموکراسیی هەیەو نەبوونیشی پێچەوانەکەیەتی.پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئاخۆ لەباشووری کوردستاندا ئۆپۆزیسیۆن بوونی هەیە یان نا؟. ئەو پارتۆکانەی، کاری سیاسیی دەکەن شەریکی دەستەڵاتن نەک ئۆپۆزیسیۆن!. ئەوان چەند ماسییەکی بچووکن بەقووتی دەمی ماسییە گەورەکان دەژین. باڵی ریفۆرم ناتوانێت وەک ئۆپۆزیسیۆن خۆی دەربخات، ئەگەر لەئایندەشدا بیکات ئەوا ناتوانێت دەنگی شەقام بۆخۆی بباتەوە. ئەمەش بەهۆی ئیفلیجبوونی ئەو ستراکتورەوە، کەسەرانی ریفۆرم بەر لەچەند ساڵێک دایانڕشت. دروستە خەڵکی چاوەڕوانی دەرکەوتنێکە، پێدەچێت رێژەیەک چاویان لەسەر نەوشیروان مستەفا بێت، ئەمەش تێڕوانینێکی رێژەییە نەک رەها. ئالێرەدا دەبێت هەڵسەنگاندنێک لەسەر بەهاو نرخ بکەین. مرۆڤ دەبێت جیاوازیی نێوان بەهاو نرخ بکات، دەبێت بزانێت چ شتێک بڕیار لەسەر بەهای کارێک یان کەسێک دەدات؟ دەبێت بزانێت هۆی چییە، کەئێمە نرخێکی هەرزان یان گران بۆ کارێک، کاڵایەک یان کەسێک دادەنێین؟ نرخ پابەندە بەئارەزوومەندێتی خەڵکەوە، لەکوێ خەڵکانێکی زۆر ئارەزووی زۆریان بۆ شتێک نیشاندا لەو شوێنەدا نرخ هەتا بێت بەرز دەبێتەوەو پێچەوانەکەشی نرخ دادەبەزێنێت. دەشێت ئێستا ئەگەر قسە لەسەر بەهای نەوشیروان بکەین پێویستە سەرەتا بگەڕێین بەدوای بەهای ئەودا، ئەو توانای چی هەیەو چی بەرهەمدێنێت؟ چەند کات لەبەرهەمهێنانێکدا خەرج دەکات؟ نرخی ئەویش لەگۆڕەپانی سیاسەتدا پابەندە بەوەی، کەچەند کەس ئارەزوومەندێتیان بۆ ئەو هەیە؟ چی وەها دەکات، کەخەڵکی ئارەزوومەندێتییان بۆ ئەو هەبێت؟ ئەگەر لەمن بپرسیت ئەوا دەڵێم: بەهاو نرخی نەوشیروان مستەفا دوو ساڵ لەمەوبەر لەئێستا زیاتر بوو.

کازیوە ساڵح: پێویسترین پرەنسیپی سیاسیی لەکوردستاندا ئەمرۆِ بوونی بەرەی ئۆپۆزیسیۆنە،لەهەموو کات زیاتر پێویستیی بەدەنگی ناڕازی وەک کاک نەوشیروان ورەگ وفایەق گوڵپی وبەرەیەکی ئۆپۆزیسیۆن هەیە، ئەمە تەنیا لەبەرژەوەندیی هاووڵاتیاندا نییە، بەڵکو لەبەرژەوەندیی حزبە سیاسییەکانیشدایە. بەرەیەک بەشێوەیەکی دروست بەستراتیژ وبنەما سیاسییەکانی ئۆپۆزیسیۆن تەژی بێت، تەژی بوونێک تەواو پێچەوانەی حزبە سیاسییەکانی کوردستان بێنەروو وخۆیان بکەن بەئامڕازو کوردستانیش بەئامانج. ئامانجێک لەسەر بنەمای خزمەتکردنی خەڵک هاوسەنگییە سیاسییەکانی رابگرێت نەک شەڕەجنێوی میللیانە ودەسەڵاتی رەها، ئەوەی کوردستانی لەهەموو بەهایەکی جوان بێبەری کردووە دەسەڵاتی رەهای حزبەکان وتاک رەنگیی وتاک دەنگییانە. هەر ئەو تاکڕەوییە وایکردووە خەڵکی کوردستان باوەڕ نەکات هیچ پڕۆژەیەک لەدەرەوەی دەسەڵاتی دوو حزبە دەسەڵاتدارەکە گەڵاڵە ببێت وهەبوونی ئەو گومانەش واتای هەبوونی سیستمێکی نادیموکراتی دەکات. هاووڵاتیان مافی خۆیانە گومانیان لەدروستیی ودڵسۆزیی هەر سیاسەتمەدارێکی کوردو هەر پڕۆژەیەکی سیاسیی هەبێت، چوون مێژووی رابردوو متمانەی ئەمڕۆ وداهاتووی سڕیوونەتەوە. لەلایەکی دی مێژووی کوردو ئەزموونی تاکی کورد بێ متمانەیی وگوومانی کردووە بەبەشێک لەکەسێتیی، تەنانە بۆ کارێکی ئاسایی کەخۆی هەڵیدەبژێرێت ودەیکات گومان ودڵەڕاوکەو ترسی لەئەنجامی ئەو کارەو دواڕۆژی هەیە، هەر ئەو ترس و گوومانەش کۆیلەیەتێکی سەراپاگیری لەفۆرمی جیاوازدا دروستکردووە. دروستبوونی کۆمەڵێ حزبی وردیلەش بەناوی جیاوازەوەو لەفۆرمی حزبە دەسەڵاتدارەکانی کوردستاندا، کەهەموو کوردستان دەزانێت کام حزبانە دروستکراوی یەکێتی وپارتین، لەمانەش گرنگتر ئەو توندوتیژییەی لەسەرەتاوە لەگەڵ حزبە دەسەڵاتدارەکان نواندیان، تائاستێک شەڕی رووبەڕوو بکەن وچەندین چەکداری یەکتر بکوژن لەپێناوی متمانە بردنەوەی جەماوەردا، ژمارەی ئەندامەکان وتوانای کارکردنیان وکاریگەرییان لەسەر بڕیارە سیاسییەکان ومافی هاووڵاتیان سۆنگەیەکی دی بێ ئومێدیی وگومانی خەڵکە. کوردستان لەهەبوونی حزبی پارەخۆر وبارەگاگرو هێزی تاڵانیدا کورتی نەهێناوە، لەهەبوونی هێزی بەڕێوەبردن وهێزی رێکخەری ژیاندا کورتی هێناوە. بەڵام کرانەوەی جیهان و پەیوەندیی ئەمڕۆی مرۆڤ بەجیهانەوەو رێگەی دووبارەبوونەوەی زۆر جۆرە مێژوو دەگرن، هەرئەمەش وایکردووە یارییە سیاسییەکانی ئەمڕۆی جیهانی یەکەم دەخزێنرێنە فۆرمی مرۆڤایەتی وبەختەوەرییەکانی مرۆڤەوە. بیرمان نەچێت ریفۆرمیش لەبەرگی چاکسازیی لەپێناوی تاکی کوردو کۆمەڵگەیەکی تەندرووستدا خۆی نمایش دەکات، گەر یارییەکی سیاسیی نێوان تاڵەبانی وکاک نەوشیروانیش بێت لەئاستی ئەو یارییانەی لەساڵانی رابردوودا یەکێتی وپارتی چەند حزبێکی بێدەسەڵات وبێ گووتارییان دادەمەزراند بۆ ئەوەی ئەندامە زویربووەکان نەچنە لای ئەوی ترو بچنە نا ئەو حزبانەوە. ئەوە گەورەترین گورز لەمێژووی خۆیان ویەکێتیش دەدەن وسیستمی بەڕێوەبردنی جیهانی یاخود گلۆبالیزەیشن ئەدمنسترەیتڤ وپەیوەندیی ژمارەیەکی زۆری کوردەکانی هەندەران بەنیشتمان وپێداگرتنیان لەسەر بەڕێوەبردنێکی دروست، وەک وتم پەیوەندیی جیهانگیرییانەی مرۆڤیش دۆڕان بەو خەیاڵە دەبەخشێت وپێموانییە کاک نەوشیروان بێئاگابێت لەو میکانیزمە نوێیانە، بەڵام گەر یارییەک بێت لەپێناوی گۆڕین ویان هەبوونی ئەڵتەرناتیڤ سەبارەت بەچەند خاڵێک لەبەرژەوەندیی کوردو "یەکێتی" شدایە، لەوانە:
یەکەم: لەمیانەی ئینتمای حزبە کوردستانییەکانەوە،هۆکاری مێژووی سیاسیی بووبێت یان ئەتیکی،ئاشکرایە زۆربەیان سەر بەیەکێک لەچوار وڵاتە داگیرکارەکەن، ئەو ئینتمابوونەش چ لەناوەوەو چ لەسیاسەتی دەرەوە توانا ودەسەڵاتەکانیانی سنووردار کردووە، تائاستێک زۆرجار بەرژەوەندیی ئەوان لەبەرژەوەندیی کورد زیاتر بەرچاو گیراوە. باگراوەندی ئینتمای ریفۆرم هێزێکی خۆماڵی یان دەرەکیی "بەریتانی، ئەمەریکیی، فەڕەنسی، واتە داگیرکاری داگیرکارەکەم بێت" لەگەڵ ئەوەی داگیرکار هەر داگیرکارە بەڵام ئەمەیان لەبەرژەوەندیی کوردە، هۆکارەکان زۆرن کەلەدیدارێکدا باس ناکرێت.
دووەم: تاڵەبانی دڵنیایە پاش مەرگی خۆی شەڕی ناوخۆ لەسەر کورسییەکەی تاڵەبانی ودەسەڵاتەکانی دی بەرپا دەبێت وهەر خۆشی ئامادەباشانی ئەو شەڕە دەناسێت، گەر ریفۆرم بەمەبەستی دوورخستنەوەو کاڵکردنەوەی دەسەڵات یان لابردنیان بێت، ئەوە کورد لەخۆکوژیی ویەکێتی لەتوانەوە دەپارێزێت.
سێیەم: گەندەڵی هەموو لوتکەکانی ئەخلاقیی هێناوەتە دامێنی نەبوونەوە، گەر ریفۆرم یارییەک بێت بەمەبەستی کۆنترۆڵکردنی گەندەڵەکانی ناو حزب، گەرچی هێشتا گەندەڵە سەرەکییەکان نابێت، بەڵام کەمکردنەوەیان هەر ئومێدبەخشە.
چوارەم: تاکڕەویی تاڵەبانی لەبڕیارو مامەڵە سیاسییەکان،ئەو سیاسەتسالارییەری خولقاند کەبۆشاییەکی لەنێوان سیاسەت وژیان وئەخلاق ودەسەڵات لەنێو ئەو حزبەدا نەماوە، تائاستێک کادرە پاکەکان زۆربەیان دوور کەوتنەوەو دەستیان لەکارکێشایەوە، یان کەوتوونەتە پەڕاوێزییەکەوە نەبوون وبوونیان یەکە. گەر ریفۆرم بەمەبەستی دۆگماکردنی ئەو ستراتیژە بارگاوییە بێت بۆئەوەی نەبێت بەبۆماوە بۆ ئەوانەی دوای خۆی دیسان کارێکی باشە.
گرنگ نییە یارییە یان ئۆپۆزیسیۆنی راستەقینە،ئەوەندەی گرنگە لایەنە پۆزەتیڤەکان گەڵاڵە بکات، هەوڵی دەربازبوونی میللەت بدات لەو قەیرانە جیاوازانەی تێیکەوتووە. گەرچی نازانم لەچ سۆنگەیەکەوە بەئۆپۆزیسیۆن ناوتان هێناوە لەکاتێکدا ئەوەندەی ئاگاداری هەواڵ ودیدارەکان بم لەدوورەوە، بەرەی ریفۆرم وتەنانەت ئەوانی دیش لەوانە رەگ تائێستا بانگەشەی ئۆپۆزیسیۆنبوون ودژە یەکێتی بوونیان نەکردووە، بەڵکو بانگەشەی گۆڕانیان لەناو یەکێتیدا کردووە، کەدیارە لەبەرژەوەندیی حزبەکەیە نەک دژایەتیی.

بنار مستەفا: لەو باوەڕەدانیم سیناریۆی تواندنەوەی کۆمەڵە دووبارە بێتەوە. هەلومەرجەکە جیاوازە،ئەوکاتە داوایان لەنەوشیروان کرد ببێتە سکرتێری کۆمەڵە، بەڵام لەم رووداوانەی دواییدا، نەوشیروان کەسی دووەمی یەکێتی بوو ودەست لەکارکێشانەوەی خۆی لەپۆستەکەی راگەیاند. بەجیا لەوەش هەلومەرجی سیاسیی و کۆمەڵایەتی ئەمڕۆی کوردستان ئاڵوگۆڕی زۆر گەورەی بەسەردا هاتووە لەچاو کۆتایی حەفتاکانداو هەلومەرجێکی تەواو جیاوازە. ئاشکرایە ئەمڕۆ بزووتنەوەیەکی ناڕەزایەتی گەورەی کۆمەڵایەتی بەرامبەر بەدەسەڵاتی ناسیۆنالیزمی کورد هەیەو ناسیۆنالیزمی کوردی خستۆتە ژێر فشارەوە. بزووتنەوەی "ریفۆرم"و نەوشیروان وباڵەکانی تریش کەلە"ینک" هەڵگەڕاونەتەوە، لەراستیدا بۆ رزگارکردنی ئەم بزووتنەوە ناسیۆنالیزمە پێکهاتوون. هیچ کام لەم بزووتنەوانە پێشکەوتووخواز وئازادیخوازنین ولەپێناو بەرژەوەندییەکانی خەڵکیدا دانەمەزراون. ئەمانە زیاتر بزووتنەوەیەکی "ریفۆرمیستی" ناسیۆنالیزمی کوردن بۆ قۆستنەوەی ناڕەزایەتی خەڵکی، کەبەرامبەر بەدەسەڵاتدارانی ئەمڕۆی کوردستاندا هەیانە. ئامانجی سەرەکیی "ریفۆرمیست"ەکانی ناو ینک رزگارکردن ومانەوەی بزووتنەوەی ناسیۆنالیزمی کوردە بەناونیشانی بزووتنەوەیەکی بەهێزو جێگەی متمانە لەنێو خەڵکیدا. ئەمڕۆ گەورەترین هێزی ئۆپۆزیسیۆن لەکوردستاندا لەمەیدان وخەباتدایە، بزووتنەوەی ناڕەزایەتی خەڵکی کوردستانە بۆ ئازادیی سیاسیی، دابینکردنی ئاو، کارەبا، سووتەمەنی، زیادکردنی مووچە ..هتد. ئەم بزووتنەوەیە زۆر پێشکەوتووخوازترو ئازادیخوازترەو ئامانجەکانیشیان بەهەمان شێوە.

ئاسۆ عوسمان: پارتە مارکسی وهێزە کوردستانییەکان مێژوویەکى تاڵیان لەگەڵ نەوشیروان مستەفادا هەیەو زۆرجار بەوە تاوانبارکراوە کەباوەڕى بەئازادیى رادەربڕین نییە ئایا لەبارودۆخى سیاسى ئەمڕۆى کوردستاندا کە دیموکراسییەت بۆتە رێگەى دەربازبوون لەقەیرانەکان کەسێکى وەک نەوشیروان دەتوانێت ببێتە ئۆپۆزیسیۆنێکى کاریگەر لەکوردستانداو خەڵکى لەو قەیرانە کوشندانە دەرباز بکات کەدەسەڵاتى یەکێتى و پارتى لەهەرێمى کوردستاندا خوڵقاندوویانە؟.

سەلام عەبدوڵا: هەڵەیەکی کوشندە دەکەین ئەگەر بڕیارە سیاسییە گەورەکان بخەینە ئەستۆی تاقە کەسێک وکاک نەوشیروان بەرپرسێکی یەکێتی نیشتمانی کوردستان بووەو بەبێ بڕیاری سەرکردایەتی سیاسیی، تاقە کەس ناتوانێ رەفتاری نابەجێ بکات. هەروا هەموو حزبەکان لەگەل یەکتر ئەزموونێکی تاڵیان هەیە، بەڵام پاش ماوەیەک هەموویان لەسەر مێزێک دانیشتوون ولەسەر حیسابی قوربانییەکانیان، تەوقەی گەرم وبەیاننامەی هاوبەش وبەرەی هاوبەش و دەستخۆشیان لەیەکترکردووە! ئەمە مەسەلەیەکی تایبەت نییە بەسیاسەت لەکوردستان، بەڵکو لەناو هەموو گەلان وحزب و وەڵاتان روویداوەو روودەدا. مەسەلەی دەربازبوون لەقەیرانە کوشندەکان، نە بەکاک نەوشیروان و نە بەهیچ کاکێکی تر چارەسەر ناکرێت. کوردستان کراوە بەبەشێک لەبازاڕی ئازادی سەرمایەداریی وئەگەر قەیرانەکانی ئەم سیستێمە تاوانبارو نامرۆڤانەیە بەحکومەتە پیشەسازییە زلهێزەکانی جیهان کەئەزموونێکی دوورودرێژی شێوەی حوکمداریی پەرلەمانیان هەیە، لەماوەی 200ساڵدا، چارەسەر نەکرێن، چۆن بەکاک نەوشیروان یان هەر کەسێکی تر کەبیروباوەڕیان سنووری ریفۆرمکردنی سیستێمەکە تێناپەڕێت، چارەسەر دەکرێ؟! دەربازبوون لەم قەیرانانە ئەگەر نەمانەوێ گاڵتە بەخۆمان و بەخەڵک بکەین، تەنیا بەخۆ رێکخستنی زیانلێکەوتووانی سیستێمی باڵادەست بەبیروباوەڕی سۆسیالیستی زانستی چارەسەر دەکرێ کەهێشتا لەکوردستان وئێراق وناوچەکە لەبەرەیەکی بەرفراوانی ناو گۆڕەپانەکەدا، ئامادەیی نییە، کەواتە: تا رۆژمان لەدایک ببێت، بەرەو چەپ!.

پۆلا سەعید: کارێکی سروشتییە، کەخەڵکی چاوەڕوانی دەرکەوتنی مرۆڤی گەورە دەکەن، لەدەرنەکەوتنی مرۆڤی گەورەدا خەڵکی خۆیان بەزۆر هەوڵدەدەن کەسایەتییەکی گەورە بدەنە مرۆڤێک، کەئەو نییە. پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئاخۆ نەوشیروان مستەفا ئەو مرۆڤە گەورەیەیە، خەڵکی چاوەڕوانی دەکات یان ئەو مرۆڤەیە، ئەندامە زوویربووەکانی یەکێتیی ودەرەوەی یەکێتیی چاوەڕوانی دەکەن؟ لەلای من نەوشیروان مستەفا هێندەی خەونی ئەندامە زویربووەکانی ناوەوەو دەرەوەی یەکێتییە بەچارەکی ئەوە هی تاکێکی نۆیتراڵی کۆمەڵگا نییە. نەوشیروان ناتوانێت ببێتە ئەو کەسایەتییە ئیدیاڵییەی، کەلەهەست وزیهنی تاکێکی کۆمەڵگادایە. نیچە مرۆڤە گەورەکان دەبەستێتەوە بەکاتێکی گونجاوەوە بۆ سەرهەڵدانی مرۆڤگەلێکی ئاوها. نیچە دەڵێ: پیاوانی گەورە وەک ماددەیەکی تەقینەوەی کات وەهان، لەناو ئەواندا هێزێکی گەورەو شاز سەردەردەکات. نیچە، ناپۆلیۆن بەنموونە دەهێنێتەوەو تیشکدەخاتە سەر شۆڕشی فەڕەنسا، کەهۆکار بووە لەهێنانە پێشەوەی ناپۆلیۆن، هۆی هێنانە پێشەوەی ناپۆلیۆنیش دەبەستێتەوە بەوەی، ناپۆلیۆن شتێکی تربووە جیاوازتر لەهەر فەڕەنسییەکی تر. نیچە دەڵێ: ناپۆلیۆن میراتگری هێزێکی گەورەو درێژو کۆنی سڤیلاسیۆنێک بووە وەک لەخەڵکانێکی تر، کە لەفەڕەنسا لەهەڵم وپارچە پارچەبووندا رۆچوون وئەو لێرەدا بووە سەردار. مرۆڤە گەورەکان پێویستیین، ئەو کاتانەی ئەوان تێیدا سەرهەڵدەدەن رێکەوتن. لێ ئەوەی وەها دەکات، ئەوان هەمان سەرداربن پەیوەندیی بەوەوە هەیە، کەئەوان بەهێزترن، ئەوان کۆنترن.

لەنێوان ئەندازیارێک وکاتەکەیدا پەیوەندییەک هەیە وەک پەیوەندیی نێوان بەهێزو لاواز، وەک پەیوەندیی نێوان پیرو گەنج. ئەوەی دەبێتە رزگارکەری ئەو نیشتیمانە مرۆڤێکی گەورەو بەهێزە نەک دیالێکتیک، نەوشیروان مستەفا ئیمڕۆ نموونەی دیالێکتیکەری کوردە. مرۆڤێکی مەزن لەو نیشتیمانەدا، کە هەرچی چەک لەئینستینکتی مرۆڤە بەهێزەکاندا هەیە بەماف ورەوای دەزانێت بۆ بەکارهێنان، ناپۆلیۆن ئیدیالترین نموونەی پیاوی مەزنە. ئەو مرۆڤە مەزنە، لەباشووری کوردستانیشدا پێویستە سەرهەڵبدات، هێشتا کاتی نەهاتووە، چونکە دەرکەوتنی ئەو پێویستیی بەکاتی گوونجاوی خۆی هەیە. لێبەڵێ نەوشیروان مستەفا شتێکی ترە، ئەو پێویستییەکی سەردەمییانەی شەقام ومیدیایە، چونکە شەقام بۆ بەهێزکردنی خۆی پێویستیی بەبوونی ئەوە. نەوشیروانیش هێندەی وەک رەخنەگرێکی سیاسیی دەتوانێت قازانج بەکورد بگەیەنێت بەچارەگی ئەوە وەک سەردارێک ناتوانێت بیکات. نەوشیروان مستەفا رەخنەگرێکی کاریگەرە، لێ ناتوانێت رۆڵی ئۆپۆزیسیۆنێکی کاریگەر ببینێت.

ئەو دەتوانێت بیرێکی سیاسیی بهێنێتە ئاراوەو کاریگەریی خۆی لەسەر شەقام ودەستەڵاتیش دابنێت، ئەو بەمشێوەیە باشتر دەتوانێت خزمەت بکات. ئەو دیموکراسییەتەشی، ئیمڕۆ لەسەر دەستی ئەوان باس لێدەکرێت بووە بەدەزگایەک بۆ بەرهەمهێنانی مێگەلێکی تر وهیچی تر نا. وەک چلۆن دەستەڵاتی ئێستا هیچ رۆڵێکیان لەرێکخستن وخۆشکردنی ژیانی کۆمەڵگادا نەبووە ئاوهاش باڵی ریفۆرم هیچ رۆڵێکی لەژیانی خەڵکیدا نییەو ناشبێت. ریالیزەکردنی ئەو ژیانە دیموکراتییە لەسەر دەستی تاک وکۆ بەرهەمدێت، نەک لەسەر دەستی ریفۆرم. بەرەی ریفۆرم لەئێستاوە خەمی ئایندە دەخۆن، ئەویش بردنی بەری رەنجی شەقام ورۆژنامەنووسەکانییەتی، کەلەپێناوی چەسپاندنی ئازادیی ودیموکراتیدا تێدەکۆشن. چلۆن لەراپەڕینی ساڵی 1991دا رەنج وماندووبوونی خەڵکیان بۆ خۆیان بەتاڵانبرد، ئاوهاش لەئایندەدا رەنج و ماندوبوونی شەقام و رۆژنامەنووسان بۆ خۆیان بەتاڵان دەبەن. ئەوە ویشتی ئازادیی کۆمەڵە تێدەکۆشن بۆ ئازادیی نەک ریفۆرم. تاک دەبێت پرسیار لەخۆی بکات ئاخۆ بەرەی ریفۆرم وەک دەستەڵات پێویستییەکی ژیانی رۆژانەی ئەوە یان ئەوەتا چلۆن بەبێ دەستەڵات توانای رێکخستنی ژیانی خۆی هەیە، ئاوهاش بەبێ ریفۆرم و رەگەکانی توانای رێکخستنی ژیانی خۆی هەیە. ئاخۆ ریفۆرم یاریدەدەرتە بۆئەوەی نیشتمانەکەت ئازادبێت؟ بۆئەوەی کارت دەستبکەوێت؟ بۆئەوەی لەکار دەرنەکرێیت؟ مووچەت زیادبکات؟ دەوڵەمەند بیت یان هەژار نەبیت؟ تێربیت یان برسیی نەبیت؟ ئازادبیت یان نەچەوسێنرێیتەوەو ..هتد؟. وەڵامێکی کورت وپووخت نەخێر. ئەوەی ئەمڕۆ بەرهەمهاتووە رەنجی رۆژنامەنووسان وشەقامی کوردییە نەک هی ئەوان. رەنجی بەکر عەلی شاعیر وهاوبیرانییەتی. ئیگنۆڕانت چەند لەلای پارتی دیموکرات ویەکێتیی نیشتمانیی هەیە دوو ئەوەندە لەناو باڵی ریفۆرمدا هەیە، ئازادیی بیروڕا لەلای ئەوان تەنیا لەو سنوورەدا خۆی دەدۆزێتەوە، کەقازانج بەبەرژەوەندییەکانی ئەوان دەگەیەنێت. من بەشبەحاڵی خۆم دەبێت دەیان ئیمایل بنێرم هەتا وەڵامێکم دەدەنەوە هەتاوەکوو وتارێکم بۆ بڵاودەکەنەوە. ئەرگۆمێنتی ئەمان هەمیشە لەبازنەی ئەدەبدا دەسووڕێتەوە، گوایە من کەسێکی ئەدەبنووسم و ئەوانیش سەرقاڵی سیاسەتکردنن.

بنار مستەفا: پێموانییە گومان لەوەدا مابێت، نەوشیروان باوەڕی بەئازادیی رادەربڕین نییە.بەڵام ئێوە پرسیارەکەتان بەشێوەیەک داڕشتووە دەتانەوێت بزووتنەوەی کوردایەتی رزگاربکەن لەتاوانەکانیان وهەمووی بخەنە ملی نەوشیروان مستەفا، بەڵام لەراستیدا نەوشیروان رۆڵەی بزووتنەوەی کوردایەتییەو سیاسەتی کۆنەپەرستانەی هێزێکی ئەم بزووتنەوەیەی بردۆتە پێشەوە. بۆ خوی "نەوشیروان"یش بەبۆچوونی من تەنیا ئەو رستەیەی "عەتا سەراوی" کەدەڵێت ئامادەیە 24 ساڵ بۆ نەوشیروان بکوژێت، روونی دەکاتەوە دەستەو تاقمەکەی نەوشیروان لەچ بابەتێکن ولێکدانەوەی باوەڕبوونی ئەمان بەئازادیی رادەربڕین، کارێکی قورس نییە. هەڵبەت لەسەر ئەو بۆچوونەش ناکۆکیم هەیە، کەدەڵێت "دیموکراسییەت بۆتە رێگەی دەربازبوون لەقەیرانەکان" بەبۆچوونی من "دیموکراسییەکەی کوردستان" لەناوەڕۆکەوە میلیشیایی وعەشیرەتییە، رێگەچارەی دەربازبوون نییە. بەڵام لەم چوارچێوەیەدا، ئێوە باسیدەکەن، واتە لەم سیستمی میلیشیایی وعەشیرەتییەدا، نەوشیروان دەتوانێت کەسایەتییەکەی بزووتنەوەی کوردایەتی بێت، بەڵام پێموانییە بتوانێت کەسایەتییەکی سەرەکی بێت. بۆیە کەسێکی وەک نەوشیروان مستەفا هیچ کات ناتوانێت ببێتە ئۆپۆزیسیۆنێکی کاریگەر لەکوردستانداو ببێتە هۆی رزگارکردنی خەڵکی لەهەلومەرجی ئەمڕۆی کورسدتاندا.

بەجیا لەوەش خودی نەوشیروان کەسێکە بەرپرسە لەم هەلومەرجەی ئەمڕۆی کوردستان وژیانی ئەمڕۆی خەڵکەکەی. وەک پێشتریش ئاماژەم پێدا، هیچ یەک لەبزووتنەوە هەڵگەڕاوەکانی "ینک" بە"نەوشیروان"یشەوە لەپێناو ماف وبەرژەوەندییەکانی خەڵک و رزگارکردنیاندا دانەمەزراون ولەمبارەیەوە ناکۆکییەکی گەورەیان نییە. ژیانی خەڵک ونەبوونی خزمەتگوزاریی، مەسەلەیان نییە، چارەنووسی کوردستان ورێگەچارەی گونجاو بۆی، جێگەی بایەخ نییە بۆیان، سەربەخۆیی کوردستان وپێکهێنانی دەوڵەتێکی سەربەخۆ، ناتوانن خۆیانی لێبدەن، زیادکردنی مووچەو باشکردنی هەلومەرجی کار، لێیان نابیسترێت وبۆیان گرنگ نییە، مافەکانی خەڵکی وکێشەی ژنان ولاوان ومنداڵان لەبەرنامەیاندا جێگەی نییە، ئەمانەو دەیان نموونەی تری لەم بابەتە دەکرێت ریزبکرێن. واتە نەوشیروان مستەفا نە ئەو کەسەیە بتوانێت رابەری بزووتنەوەی کوردایەتی بێت بەمانای کۆمەڵایەتی وفراوانی وشەکە، نە یەکێکیش بێت لەکەسە سەرەکییەکانی. بەڵام لەهەمانکاتدا دەتوانێت کەسێک بێت، نوێنەرایەتی بزووتنەوەیەکی ناسیۆنالیستی ناڕازی بکات. بەڵام ئەوە پەیوەندیی بەبەرژەوەندییەکانی خەڵکی کوردستانەوە نییە، کەلەم قەیرانەی ئێستادا ژیان بەسەردەبەن. کێشەی نەوشیروان و"ریفۆرمیست"ەکانی تری ینک، کێشەیەکە لەسەر دابەشکردنی سەروەت وسامانی خەڵکی کوردستان، کێشەیەکە لەسەر دەسەڵات وپلەو پایە، کێشەیەکە لەسەر ئەوەی کێ دەبێتە سکرتێری ئایندەی یەکێتی. ریفۆرمی نەوشیروان هیچ پەیوەندییەکی نییە بەباشبوونی هەلومەرج وژیان وگوزەرانی خەڵکییەوە. بەڵام ئایا دەتوانێت هێشتا لەمەی ئێستا خراپتری بکات؟! بەڵی دەتوانێت.

کازیوە ساڵح: لای هەمووان ئاشکرایە ژیانی سیاسەتمەدارو بەڕێوەبردنی سیاسیی تەواو دوورە لەژیانی فەیلەسووف و رووناکبیرو تەنانەت شۆڕشگێڕێکیش. هەرئەوەشە وایکردووە مێژووی جیهان یەک ماندێلا و گاندی تێدا هەڵکەوێت. هێزە سیاسییەکانی کوردستان لەبوونیانەوە ناکۆک ویەکگوژن، تیایاندایە مێژووی تاڵی لەگەڵ هەموو لایەنەکان وهێزەکانی دی تۆمارکردووە. هیچ پارتێکیشی تێدا نەماوە مێژووی تاڵی لەگەڵ لایەنێکدا تاقینەکردبێتەوە ودەرئەنجامی تاڵیان دەرخواردی میللەت نەدابێت، بەڵام کەسیان ناڵێن هەڵەبووین، کەسیان ناڵێن پێویستمان بەگۆڕان وبەخۆداچوونەوەو بەخوردان هەیە. گەندەڵی لوتکەترین سیاسەتی ئەمڕۆی کوردە، هەموو هاواریانە گەندەڵی ئیفلیجی کردووین بەگەندەڵەکانیشەوە، بەڵام کەسیان نایەن کاری بۆ بکەن و کەس پرۆگرامی بنبڕکردن پێشنیار ناکات. هەموو مرۆڤێک گیای هەڵەیە، بەڵام تاچەند کاتێک هەستی بەهەڵەکانی خۆیکرد ئاڕاستەی پێچەوانەی لادروست دەبێت ئەمەیان گرنگە، دەکرێ نەوشیروان خاوەنی هەندێک کەموکوڕیی بێت، بەڵام ئەمڕۆ دەڵێت باپێچەوانەی ئەو کەموکوڕییانە کار بکەین، دەکرێت خاوەنی هەندێک خاڵی رەش بێت لەمێژوویدا بەڵام هێشتا مێژووی ئەو لەمێژووی زۆربەی سیاسەتمەدارانی کورد سپیترە.

بۆیە گەر هەوڵی ریفۆرم بەشێوەیەکی دروست مامەڵە سیاسیی وکۆمەڵایەتی ومرۆییەکان بباتەوە، ببێتە فریادڕەسێک بۆ ئەو دۆخە نالەبارەی ئێستای کوردستان، پێموایە ئەوکات حزبە مارکسییەکان نەک لێی خۆشدەبن، بەڵکو هاوکاریشی دەبن چونکە بەرەی گەل وئارامی گشتیی ئامانجی هەموو تاک وگروپێکە کەهەڵگری مۆراڵی مرۆییە. کاک نەوشیروان و هەریەک لەو گروپانەی دیش لەناو کوردستاندا گەر خۆیان بەئۆپۆزیسیۆن دەزانن پێویستە خۆیان لەو یارییە قێزەون وباوانەی کورد بپارێزن وئەوانیش وەک حزبە گەندەڵەکان نەچنە مەیدانی ناو وناتۆرە وباسی "ناوگەڵ" کردنی یەکترەوە. ببن بەهێزێک بۆ قێزەونکردنی ئەو مۆراڵە نەوییەو وەک هێزە ئۆپۆزیسیۆنەکانی وڵاتانی دیموکراسیی کێبڕکێیان لەسەر خزمەت بێت، بۆ نموونە یەکێتی یان پارتی تۆ خزمەتی پیشمەرگەو کەمئەندام و منداڵ وژنت نەکردووە، ئەمە بەرنامەو خزمەتی منە ویەکێتی وپارتیش پێویستە هێندە باوەڕیان بەدیموکراسیی هەبێت ومۆڵەتیان بدەن وهەروەها سامانی کوردستانیش وەک سامانی گشتیی سەیر بکرێت وهێزە ئۆپۆزیسیۆنەکانیش بودجەی خۆیان هەبێت بتوانن بەو خزمەتانە هەستن، دەنا گەر لای کورد ئۆپۆزیسیۆنبوون نابووتکردنی یەکترە، ئەوا کورد ئێجگار دەوڵەمەندە لەو رووەوەو پێویستیی بەزیاتر نییە. سەبارەت بەمەسەلەی دیموکراسییەتیش، من پێموانییە تەنیا دیموکراسییەت بتوانێت کوردستان لەو قەیرانە جیاوازانە دەربازبکات، لەزۆر خاڵدا دیموکراسییەتی بێ بەرنامە هەندێ قەیرانی دروستکردووە هاوسەنگە لەگەڵ ئەو کێشانەی تۆتالیتارییەت دروستیکردووە.

کێشەی کوردستان نەشارەزایی بەڕێوەبردن ونەبوونی سیستمێکی کۆمەڵایەتی وسیاسیی ویاسایی دروستە بۆ بەڕێوەبردن، ئیدارەی دروست داینەمۆی کۆمەڵی دروستە، سڕینەوەی ئەو هەموو هاوکێشە نادروستەو راهێنانی خەڵکیش بۆ پابەندبوون بەئیدارەیەکی دروست کارێکی ئاسان نییە، بەڵام هەبوونی بزووتنەوەکە، شڵەقاندنی کۆمەڵێکی چەقبەستوو وسیاسەتێکی بارگاوییە بۆ دۆزینەوەی ستراتیژی نوێ وناچاربوونی بیرکردنەوە لەنۆژەنکردنی سیستمی بەڕێوەبردن. ئاسان نەبوونی هەوکردن و وەرگرتنی هەر هەوڵێکی نوێ نەک تەنیا سیاسیی بەڵکو لەهەموو بوارەکانی دیدا بەهۆی ئەو قەیرانە ئەخلاقییەوە کەتاکی کورد بەبەرەی دەسەڵات وهاووڵاتییەوە بەهۆی سێ قەیرانەکەی دی تێوەی گلاوە. ئەو قەیرانی ئەخلاقییە وادەکات لەکاتی دەرکەوتنی هەر پڕۆژەیەکدا بۆ چاککردنی بارودۆخی کوردستان، تەنانەت پڕۆژە تاکڕەوە ناسیاسییەکانیش لەئاستی تاکە کەسێکدا کەتەنیا سەربەرزییە بۆ ناوی کورد، جۆرەها رێگەی نامەشروع و ناشەریفانە دەدۆزرێتەوە بۆ لێدان وناشیرینکردن ولەباربردنی، بەڵام تەنیا یەک بۆچوونی ئەکادیمی، زانستیی، سیاسیی ومرۆیی دروست سەبارەت بەو پڕۆژەیە ناکەوێتە روو. بەدەیان قەڵەمبدەستی خۆفرۆش، مرۆڤی ناکامڵ ونانیشتمانیی هیچ بیر لەوە ناکەنەوە بەدەیان دەزگای سیخوڕیی میتی تورکیی وئیتلاعات وبەعس لەکوردستاندا لەلایەن کوردەوە بەڕێوە دەبرێت، بچووکترین هەوڵ بۆ گۆڕینی دۆخی کوردستان بۆ باشتر ئیفلیج دەکات وجۆرەها ناووناتۆرە وکرداری نامرۆڤانە بەپاڵپشتیی بڵاوکراوەکان بڵاودەکاتەوە، بەدەیان رۆژنامەنووس بەناوی جیاواز بەپارە بۆ دوو بەرەی جیاواز ودژ بەیەک ودوو کەسێتی دژ بەیەک دەنووسن وئاژاوە درووست دەکەن، ناوێک لەبەرژەوەندیی لایەکیان دژی دەنووسێت وبەناوێک بەرگریی لێدەکات ولەهەردوولا پارە وەردەگرێت وئەمە داهێنانە ئەخلاقییە نوێیەکانی کوردە، بەدەیان خۆفرۆش چیرۆکی ئاژاوەگێڕیی ونائارامیی لەکوردستاندا درووستدەکات کەهەوڵەکانیان تەنیا لەبەرژەوەندیی ئەو دەزگا سیخوڕییانەدایە، هەتا هێزێکی ئۆپۆزیسیۆنی دژە هەردوولا درووست نەبێت "دەسەڵاتی گەندەڵ وئەو بچووکە سیخوڕانەش کەبەناوی ئۆپۆزیسیۆن وگەل وکۆمەڵێ ناوی دی رەوشتی مرۆڤانەی کورد دادەبەزێنن" ئەگەر هێڵێکی بارێکی دیموکراسیی هەبێت ئەبیوز دەکرێت.

پشکۆ نەجمەدین: تەنگژەکەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، لەقۆناغی ئێستایدا، زۆر لەوە قووڵتر وجیددیترە کەگەمەی نێوان تاڵەبانی ونەوشیروان مستەفا بێت. داخۆ چارەنووسی ئەم تەنگژەیە بەکوێ دەگات؟ داخۆ نەوشیروان مستەفاو رەوتە ریفۆرمخوازەکان، دەکارن وئەوەیان لەباردایە کەگۆڕانکاریی ریشەیی لەسیستمی حیزب ودەسەڵاتدا بکەن؟ رەنگە مرۆڤ نەکارێت وەرامێکی رەها بەئەرێ یاخود نەرێ بداتەوە، بەڵام سرووشت وپێکهاتەی ئەم رەوتانە، ئەو کایەو فەزایانەی کاری فیکریی وسیاسییان تێدادەکەن، ئەو کەرەسەو ئامڕازانەی بەکاریان دەبەن، ئەو بینین وروانگەیەی لێیانەوە دەڕوانن، ناتوانن مژدەبەخشی گۆڕانێکی هەمەلایەنەی مەزن بن.

نەوشیروان و رەوتەکان، یەکێتی و دەسەڵاتەکەی رەت ناکەنەوەو نایانەوێت دەست لەم حیزبە، مێژووەکەی وسەروەرییەکانی هەڵگرن. ئەوانە لەهەوڵی گۆڕینی حیزب ودەسەڵاتدان بۆ ئەو فۆرم ونێوەڕۆکەی کەخۆیان دەیبینن. گرتنەبەری ئەم رێچکەو رێبازە بۆ ئەنجامدانی ریفۆرم لەحیزب ودەسەڵاتدا "بەجیا لەدروستبوون یاخود نادروستبوون"ی، کێشەیەکی دەیان رەهەندی قووڵی خولقاندووەو چەندین ئەگەری بۆ بەلاداکەوتنی، لەبەردەم خۆیدا داناوە. لەنێوان ئەگەرەکاندا، ئەگەری رێککەوتن "تەوافق"و دۆزینەوەی پلاتفۆرمێکی هاوبەش بۆ رێکخستنەوەی ماڵ پڕ ئاژاوەی یەکێتی، دابەشاندنەوەی کارو دەسەلات لەئۆرگانەکانی حیزب ودەسگاکانی حکومەتدا، چانسێکی گەورەی هەیە. لەکوردستانداو لەنێو کۆمەڵانی خەڵکدا، بێزاریی وناڕەزاییەکی فراوان بەرامبەر سیستمی حکومڕانی وئەو وێرانییەی لەم دەسەڵاتە کەوتۆتەوە هەیە. هەموو ئەو سەرکردەو رەوت وکەسانەی لەبواری سازاندنی هێزی گۆڕان ورێبەرایەتیکردنی خەڵکدا هەڵدەسووڕێن، بەجیا لەئەزموونی سیاسیی رابردوویان وئەوەی کەهێزە چەپەکانی کوردستان، چ ئەزموونێکیان لەگەڵیاندا هەبووە، ئەرکێکی گەورەیان لەئەستۆیە، بەرنامەو ئاگێندایەکی رۆشنترو فراوانتریان گەرەکە، بیر، ئامڕاز، کەرەستەی کاریگەرتریان پێویستن! ئەم پرۆسەی ریفۆرمە، کارێکی درێژخایەنەو پشووی درێژو لەخۆبوردن وقوربانیدانی دەوێت. پرۆسەی ریفۆرم وچاکسازیی دەبێت لەهەموو کایە جیاوازەکانی کۆمەڵگەدا بگەڕێت وهەژانێکی قووڵ لەئەقڵ وکولتووری کەمینەی دەستەبژێر وپاشتریش کۆمەڵگەدا درووست بکات. ئەمە تێگەیشتنێکی سەرپێی وهەڵەیەکی کوشندەیە، ئەگەر هیوای ئەنجامدانی ریفۆرم وگۆڕانکاریی ریشەیی سیاسیی وکۆمەڵایەێتیی کۆمەڵگەیەکی وێرانی وەک کۆمەڵگای خۆمان، لەکەس وسەرکردەیەکدا ببینین!. دەکرێت ودەشێت سیاسەتکارێکی بەئەزموونی وەک نەوشیروان مستەفا، ئەگەر فەزاو زەوینەی لەباری بۆ بڕەخسێت، شێوەیەک لەگۆڕانکاریی وچاکسازیی لەحیزبەکەیدا بکات وئەمەش، کەم وزۆر کارکردێک لەسەر سیستمی دەسەڵات لەکوردستاندا دابنێت. بەڵام دابەشبوونی دەسەڵات لەنێوان دوو حیزبی گەورەداو هەبوونی کۆمەڵێک ئیشکالاتی زۆر جیددی وکاربڕ لەبینای سیستمی سیاسییدا، کێشەکەیان گەلێک ئاڵۆز وپێچەڵپێچ کردووە.

lawa_0@hotmail.com