٢٣\١٠\٢٠١٠

پێگەی دەستوور و ماددە دەستوورییەکان لە زیهنی سیاسییەکاندا؟!

ستار محەمەد قادر

ئەگەر دەستوور بۆ گەلانی عێراق مانایەک ببەخشێت، ئەوە بۆ ئێمەی کورد واتاکەی لە جێبەجێکردنی ماددە دەستووریەکانیدا بەرجەستە دەبێت. ئەگەریش دەستووری ئێستای عێراق گوزارشت لە پلۆڕاڵی پێکهاتەی ئەم وڵاتە دەکات، ئەوە دیسانەوە یەکێک لە نیشانە هەرە بەرچاوەکانی قبووڵکردنی ئەو پلۆڕاڵیەو کردنی بە ئەمری واقیع، لە دەستەبەرکردنی مافەکانماندا خۆی وێنا دەکات؟!

عێراق لە بەرایی دامەزراندنیەوە تا هەنووکە، باجی ئەو پلۆڕاڵییەی پێکهاتەکەی دەدات، ئەم وڵاتە لە سەرەتای ئاوا کردنیەوە نا دادپەروەری سیاسیی بووە بە هۆکاری ئەوەی هەمیشە پایەکی لە نێو شەڕو پاکتاو کردنی ئەو لایەنانەدا بێت کە ئایدۆلۆژیای حزبی نەتەوەی سەردەست بەردەوام لە هەوڵی نەفیکردن و لە باربردنی مافەکانیاندا بووە. شەڕی کورد، شەڕی مەزهەب و ئایدۆلۆژیا، بوون بە هۆکاری ئەوەی بەعس سەرسەختانە بەبێ گەڕاندنەوە بۆ لای مەنتیق، لە پێناو بردنەوەی شەڕێک، پەنا وەبەر شەڕێکی گەورەتر بەرێت؛ شەڕێک لە کاتی واژوو کردنی رێککەوتنامەی جەزائیرەوە، نیشانەکانی دەرکەوتن و ئەوەی لێدەخوێندرایەوە کە گەلی عێراق دەبێت باجی ئەو سەرکێشییەی سەرۆکە بێ ئاوەزو مۆڕڵەکەی بدات!

شەڕی هەشت ساڵەی (ئێران_عێراق) و داگیرکردنی وڵاتی کۆیت و شەڕی کەنداوو سەپاندنی گەمارۆی ئابووری بۆ ماوەی زیاتر لە دوازدە ساڵ، بوون بە هۆکاری ئەوەی ئەم وڵاتە بخەنە ژێر بارێکی زۆر قورسەوەو لە وڵاتێکی دەوڵەمەند بە ژێر خان و سەر خانیەوە، ببێت بە وڵاتێک خەڵکەکەی بە دەستی برسێتی و بێ کاریەوە بناڵێنێ و هاو نیشتمانییانی روو لە وڵاتانی تر بکەن لە پێناو دابینکردنی بژێوی ژیان و قووتی رۆژانەیان!

ئەمڕۆ لە گەڵ رێزی زۆرم بۆ زۆرێک لە رۆشنبیران لە نووسینەکانیاندا زۆر جار ئەوە دوو پات دەکەنەوە: (راستە بەعس نەماوە، بەڵام بەعس هێشتا وەکو خەیاڵدانی سیاسیی و وەکو مۆدێلێکی هەژموونخوازی فکری ناسیۆنالیستی رەگی قوڵی خۆی لە ئایدۆلۆژیای زۆربەی هێزە عێراقییەکان و سایکۆلۆژیای کەسایەتییە سیاسییەکاندا داکوتاوە)* لە حەقیقەتدا ئەوە بە تەنها بەعس نیە هیچ ئیعتیبارێک بۆ دەستوورێک دانانێت کە زۆرینەی عێراقییەکان لە ساڵی 2005 دەنگیان پێی داوە، بەڵکو ئەوە ئەو شێوە بیرکردنەوەیەیە کە لە لای سیاسییەکان بووە بە نۆرم و هەر کامەیان بگریت، لەوەکەی دیکەیان خەراپتر، ئەگەر لە هەڕەمی دەسەڵاتدا بێت، هیچ ئیعتیبارێک بۆ دەستووری وڵاتەکەیان دانانێن! لە راستیدا رێز گرتن لە دەستوورو یاسا، بەر لەوەی بە تۆبزی پراکتیزە بکرێت، هۆشیاریی ئەخلاقییە، پێش ئەوەی بە میزاجی سیاسیییەکان بکرێت بە لاستیک، سیستمە، بۆیە لە هەر شوێنێک هۆشیاری بە سیستم کردنی یاساو ماددە دەستوورییەکان بوونی نەبێت، گەمە کردن بە هەست و سۆزی کۆمەڵانی خەڵکیش کارێکی ئاسان و ئاسایی دەبێت؟!

ئەمڕۆ ئێمەی کورد دەبێت ئەوە لەبەر چاو بگرین، واقیعێک هەیە لە زیهینییەتی سیاسەتمەدارانی ئەم وڵاتەدا، رەنگە ئێمەیش پشکی شێرمان لەو واقیعە بەر بکەوێت، ئەو واقیعەیش ئەوەیە کە هیچ حزبێک یان سەرکردەیەک ئیعتیبار بۆ دەستووری وڵات و یاساو رێساکانی دا نانێت، بەڵکو یاسا لێرە لەم وڵاتەی ئێمەدا، بەر لە هەر ئازادییەک، پێویستی بە ئازادیی و سەربەخۆیی هەیە، چونکە وەکو سەرۆکی لە سێدارە دراوی عێراق لە رابردوودا زۆر جار لە سەر شاشەی تیڤییەکانەوە بە بێ شاردنەوەو بە بێ ماسک ئەوەی دوو پات دەکردەوە: "یاسا لە رووانگەی ئەوانەوە وەکو لاستیکێک وایە، هەر کاتێک ئارەزوویان وا بخوازێت رایدەکێشن و تووندی دەکەن، ئەگەر میزاجیشیان تەواو بێت ئەوە شلی دەکەن" بۆیە ئەگەر ئایدۆلۆژیای بەعس وەکو مۆدێلێکی هەژموونخوازی فکری ناسیۆنالیستی لە نێو زیهنییەتی کاراکتەرە سیاسییەکانی ئەم وڵاتەدا بووە بە داوو نەریت و ئێمەی کوردیش ئەمڕۆ دەخەینە سەر سبەی بۆ ئەوەی لە سەر دەستی ئەوان بە خەونی دێرینی خۆمان بگەین، وا بزانم باشترین کۆمێنت بۆ ئەم پەرەگرافە، ئەو پەندە عەرەبیەیە کە دەڵێ: " لا تجادل الاحمق، فلن یفرق بینکما "! بۆیە لە کۆتایی ئەم وتارەمدا ئەوە دەخوازم، بەر لەوەی پەنجە بۆ ئەوە بەرین کە هێزە سیاسییە عێراقییەکان بارگاوین بە مۆدیلێکی هەژموونخوازی فکری ناسیۆنالیستی، با قسە لەسەر ئەوە بکەین، کە لە نێو زیهنییەتی سیاسییەکانی ئەم وڵاتەدا، شوێنێک یان پانتاییەک نییە بە نێوی پێگەی دەستوورو ماددە دەستوورییەکانەوە، چونکە بە حەقیقەت ئەوان بەرژەوەندی خۆیان لە هەڕەمی دەسەڵات و سەرووی میللەت و وڵات و هەموو ماددە دەستووریەکانەوە دەبینن؟!
 

ماڵپه‌ڕی ستار محه‌مه‌د قادر