په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٥\٥\٢٠١١

کورد و سه‌دام.


عارف مەعروف    

 

کێ بێ لە ئێمە مانان نەزانی کە سەدام چەند دڕندە و دڵڕەق بوو. چەنده‌ها شار و لادێی خاپوور کرد. چەنده‌ها چەم و بناری دایە بەر گوللەتۆپ. چەنده‌ها ماڵ و منداڵی بێوەری کرد لە کەسوکاری. چەنده‌ها بەندی بێ ناونیشانی دروست کردبوو بۆ سەرگومکردنی ئەوانەی بەره‌نگاری دەبوونەوە و ئەوانەی بەره‌نگاریشی نەدەبوونەوە. بەڵێ ئەو لە یەک کاردا بەرامبەر هەموو یەکسان بوو چ بەرامبەر کورد یاخود خودی عەرەب یان تورکمان و کلد و ئاشوور ئەویش ئازاردان و چەوسانەوە بوو.


رۆژانی حوکمڕانی دکتاتۆر و بە تایبەتی رۆژی لە دایکبوونی هێندەیان فیلمی( الایام الطویلة) لێدەدا سەرتاسەری ئەم ئێراقە سیناریۆکەی لەبەرکردبوو بە منداڵ و گەوەرەو کچ و کوڕەوە دەیانزانی چی دەبێ و چی نابێ تەنات ئەو مشەخۆرانەی کە ئێستا هەمان دەسەڵاتی رابردوویان پێ دراوەتەوە بە ئەرکی سەرشانی خۆیان دەزانی کە لە کاتی هەر نمایشیکی ئەو فیلمەدا راپۆرتی لە سەری بنووسن و ستایشی رێرەوی سەرۆکی پایەبەرزیان بکەن، بەڵام ئەوەی منی لەو فیلمە ڕاگرت تەنیا کارەکتەری ئەو کابرایە بوو کە سەدام رزگار دەکا لە ئێراقەوە دەیبا بۆ سوریا.. کابرا خۆی سواری کەرێکی چاک بووە هەرچی سەدامە سواری جاشکێک بووه‌ و یەکێکیتریش بە دواویەوە هەر رادەکا.. ئەو کابرایەش ناوی ( محه‌مه‌د حدوشی) بوو و سەدام هەر بە حەموودی بانگی دەکرد.

 

رۆژان هات و رۆژان رۆیشت سەدام بوو بە حوکمڕانی ئێراق. ئەگەر بێتو هەرکێیەک لە ئێمەمانا ن ئەوەی نەبینیایە بە چاوی خۆی دەبووایە بمانگوتایە بە گوێرەی ئەو دڵڕەقییەی سەدام هەیبوو دەبووایە بانگی (محه‌مه‌د حدوشی) بکردایە و لە بە پای ئەوەی کاتی خۆی محه‌مه‌د ئەوی سواری کەرە چاکەکە نەکردووە و وای کردووه‌ هیلاک بێ بە رەچ و رەچەڵەکیدا بچێتە خوارو تۆڵەی ئەو کاتەی لێ بکاتەوە و چەند هیلاک بووە لە کونی لووتیەوە دەریبکا و بیکا بە پەندی زەمانە.. بەڵام بۆ تاکە جار سەدام بە پێچەوانەوە رەفتار بکا ئەمجارەیان بەرامبەر ئەو پیاوە زۆر بە ئەمەکانە رەفتاری کرد بگرە کردی بە دەوڵەمەندترین کەسی ئێراق و سەروەت و سامانێکی زۆری پێ بەخشی و رێگه‌ی ئەوەی پێ دابوو کە لە چی سات و وەختیکدا بێ بۆی هەیە چاوی پێ بکەوی تەنات گەر لە کۆبوونەوەی (قیادەی قوتری)ش بێ..لە یەکی لە چاوپێکەوتنەکانی سەدام لە گەڵ ئەو کەسانەی کە لە ئێراقەوە بۆ سووریا دەربازیان کرد.. ئەویش یەکی بوو لەوانە بە ئاشکرا دیار بوو کە (محه‌مه‌د) قسەی دەکرد سەدام وسکت دەبوو بە پێچەوانەی هەموو چاوپێکەوتنەکانی سەدام گەر قسەی بکردایە کەس بۆی نەبوو بیپچڕێ گەر بەندی جگەریشی بووایە بەڵام سەدام بەرامبەر کردەوە رابردووەکانی ئەم کە چی بۆ کردووە رادەوەستا. هەر لەو چاوپێکەوتنە سەدام پێیگوت حموودی وابزانم ئەو جەمەدانییەی دات پێم بۆ شەش رۆژ دەچوو نەشۆرابێ ئەویش پێیگوت (دە بڵێ شەش مانگ) بە بێ ترس.. بەڵێ هەر ئەو حەموودیە بوو دەیتوانی خەڵکی لە مردن رزگار بکا بەس بە تەنها چاوپێکەوتنێکی سەدام لەو کاتەدا بەس بوو بۆ ئەنجام دانی ئەو کارە..

ئەی ئێوەی بەرپرسانی کورد کەم سواری کەر و جاشک و تراکتۆرو ترومبێل و ماتۆری ئەو خەڵکە بوون بۆ ئەوەی لە دواکەوتن و کوشتن و بڕین و گوللە هاوەن و گوللە تۆپ و شەر و کیمیاباران و ئەنفال و گازی خەرده‌ل رزگارتان بێ بگرە سواری شتی تریش بوون هەر لە بەر ئەوەی بەرپرس بوون.

ئەو یەکێک رزگاری کرد مەبەستم سەدامە بەو جۆرە بەرامبەری رەفتاری کرد ئێوە هەموو گەلی کورد (محه‌مه‌د حدوش ) بوو هەر هەموو لە پشتتان بوون ئێستا لە ژوورەکانتاندا کە یەکێک لەوانەی کاتی خۆی یارمەتی داون دەیەوی بێ بۆ لاتان دەبێ ئەوەندە پرسگە ببڕێ جا ئەوجا ئێوەش خۆتانی لێ گیل دەکەن وەک ئەوە وابێ هەر نەتانبینیوه‌ و نەتانناسیوه‌.. دەڵێی قەت ئێوه‌ نه‌بوونه‌ و ئەو بە سواری کەرەکەی خۆی بە دواتاندا غاردانیینکردووه‌ بۆ ئەوەی رزگارتان بکا.

گەلێک خاوەن ئەوەنده‌ هەزار ئەنفاله‌ بێ بەس لە پێناوی ئەوەی کە تۆ لە سەر کورسیکەت دانیشی و دڵت نەیە یارمەتییەکی بدەی بۆ ئەوەی ئەو کارەساتەی بیر بچێتەوە بەڵکو هەموو رۆژێکی ژیانی لێ بکەی بە ئەنفالێکی تازە و ئاواتەخوازی ئەوەی بێ کە لە گەڵ کارواندا ئەویش سەفەری بکردایە و بۆ ئەم رۆژە رەشە نەمابایە.


ئێمە ناڵێین بیانکەن بە دەوڵەمەندترین کەس هەرچەند ئەگەربشیانکه‌ن ئەوە مافێکی ڕەوای خۆیانەوە و ئەرکی سەر شانی ئێوەمانانە بەڵام دەڵیین با ئەو جیاوازییه‌ گەوره‌یە نەمێنی، با تۆزێک بە ئەمەکداریی و وەفاداریی بەرامبەر ئەو گەلە رەفتاربکەین.. با چاومان لە ئاخ و ئۆف و ناڵە و و هاواریان بێ با بەس ئەوەنده‌ بیری ئەوە بکەینەوە کە ئێمە ئەمڕۆ لێرەین تەواو هەمووشتێ بڕایه‌وە..

 

من ناڵێم کەر و جاشکەکانیان بگرن لە زێڕ لە بەر ئەوەی ئەم دێ ئەو دێیان پێ دەکردن.

من نالێم خواردنی ئاژەڵکانیان لە وڵاتانی دەرەوە بۆ بهێنن. من دەلێم باری گوزەرانی خاوەن ئاژەڵەکان چاک بکه‌ن.

 

من دەڵێم خۆشگوزه‌رانییان بۆ دابین بکەن.

من دەڵێم کارەبای به‌رده‌وامیان هه‌بێ و با چی تر لە تاریکی نەژێن.

من دەڵێم ئەوەندەی ئەو دکتاتۆرە دڵڕەقەشتان لە دەست نایە دوای ئەوەی لە سەر کورسیەکان دانیشتن.

 

دە چاکه‌ی پێوە بکەن چونکە زەمانە هەر وا بووە و هه‌ر واش دەڕوا ( گەر بۆ پێش خۆت بمابای تۆ پێی نەدەگەیشتی)..

 

ماڵپه‌ڕی عارف مه‌عروف

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک