٢٧\١٠\٢٠١٠

پەرتووک زۆر و خوێنەر کەم.

فەرەیدوون سامان

لەو پەراوێزە ئازادییەدا لەباشوری کوردستان کە بە خوێنی خەڵکە نیشتمان پەروەرو خوێنی قەڵەمی رووناکبیرەکان فەراهەم بووە ، بەرەنجام چەندان داوودەزگای چاپەمەنی و رۆژنامەوانی هەن و بێوچان دەیان بگرە سەدان رۆژنامە وهەفتەنامەو مانگنامە و پەرتووک و بڵاوکراوەی کوردی جۆراوجۆر هەڵبەت لەگشت بوارە ئەدەبی وهونەری وتەنانەت زانستی و مەعریفی وفەلسەفیشدا دێنە وەشاندن ، لێ مخابن لەم چەند ساڵەی دوایی دیاردەیەک سەریهەڵداوە ئەویش نەشۆپاندن و نەخوێندنەوەی پەرتووکە ، باشە هۆی چییە و کەمی خوێنەر بۆچی دەگەڕێتەوە؟ دەمێکە ئەم پرسیارە لەئاستە جیاوازەکاندا رووبەروومان دەبێتەوە ، جا چ لەئاستی کەناڵە میدیاییەکان و چ لەئاستی چاپەمەنی وەک رۆژنامە وگۆڤارەکان ، ئەمن پێموایە ئەم دیاردەی نەخوێندنەوەیە هەر تایبەت نییە بە هەرێمی کوردستان ، بەڵکو سەرجەم ناوچەکەو تەنانەت وڵاتانی جیهانیشی گرتۆتەوە ، واتە دەتوانم بڵێم ئەم پەتای نەخوێندنەوەیە دیاردەیەکی جیهانییەو جیهانگیری و تەکنەلۆژیای زانیاری وەکو دیاری سەردەم لەگەڵ خۆیدا بۆی هێناوین ، ئەمەش بێگومان باندۆری راستەوخۆی شۆرشی زانیاری و وەدەستهاتنی هۆکارەکانی گەیاندن و راگەیاندنە، وێراِی هەبوونی ئەو حەمکە زۆرە لە بڵاوکراوانە و هەبوونی دەیان کەناڵی لۆکاڵی وەک رادیۆو تەلەفزیۆن، ئەو تۆڕە زانیارییانەی لەسایتەکانی ئینتەرنێت وکەناڵە ئاسمانییەکان هەن، دیارە ئەمانە هەموویان راستەوخۆ وایان لەخوێنەران کردووە لەئاست خوێندنەوەو شۆپاندن و وەدەستهینانی سەرچاوەگەلی جیاوازی رۆشنبیری و زانیاری وەک پەرتووک و رۆژنامەو گۆڤاردا پاشەکشێ بکەن ، راستە کە هێَشتاکە کۆمەڵگەى کوردی نەریتییەو مۆدێرن نییە بەگشتی لەنێو چین و توێژە جیاوازەکانیدا رێزی پێویست لە پەرتووک نەگیراوە و نەیتوانیوە شارستانیانە بەجوانی کەڵک لەو هۆکارانە زانستیانەش وەربگرێ بۆ مەبەستەکانی خۆ پەروەردە و رۆشنبیرکردن بەگەڕیان بخات، بۆ نموونە هێشتا خوێندنەوە نەبۆتە دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی وەک چۆن لەسەر ئاستی جەماوەردا سەودا لەگەڵ سێ دێ (c.d ) یان وێنەی وەرزشکاران و هونەرمەندان دەکرێت ، تەنانەت لەسەرئاستی جیاوازی قوتابخانەو پەیمانگاو زانکۆکانیش رێز لە پەرتووک نەگیراوە ( مەگەر بۆ کاری راپۆرتی قۆناغەکانی خوێندن ساڵێ جارێک ئاورێکی راگوزەرانەی لێ بدرێتەوە.

مخابن وەکو رۆژگاری بەر لە راپەرینیش زۆر لەتاکەکانی ئێمە خەونى جوان نابینن ، ئیدی کە مرۆڤیش خەون نەبینێ ، پێموایە هەنگاو بەهەنگاو بەرەو لێوارەکانی مەرگ گلۆردەبێتەوە ، لێرە ئاماژە بۆئەو توێژەش دەکەم ئەوانەى دەشخوێننەوە وەک خوێنەرانی جاران جددى نین، چونکە خوێنەرى جددى ئەوەیە وەک ئارکۆلۆژیک دەبێ بەدواى پەرتووکی باش بگەڕێت ، بەڵێ راستە پەرتووک زۆرە ، بەڵام خوێنەر کەمە، ئەوەش قەیرانیکى بەرفراونە ، دیارە ئەم دیاردەیەش ئەگەر لەسەر ئاستە جیاوازەکانی کۆمەڵگاو زانکۆو دام و دەزگا کولتوری و ئەکادیمیەکان و وەزارەتە تایبەتمەندەکانی وەک رۆشنبیری و پەروەردە وخوێندنی باڵا، زانستانە لێی نەکۆڵنەوە ئەوا چارەنووسی هەرێمەکان زێتر بەرەو تاریکی و نەخوێنەواری دەڕوات.

ماڵپه‌ڕی فه‌ره‌یدون سامان