|
٤\٦\٢٠٢١
قووڵکردنەوەی قەیرانی دامەزراندنەوەی دەوڵەت.
- پەککخستنی ماکینەی سیاسیی هەڵبژاردن و
پەرلەمان -
جەمال کۆشش
بزوتنەوەیەکی بەهێزی ناڕەزایەتی جەماوەری چەوساوە بۆ گۆڕینی دەسەڵاتی
سیاسی لە عێراق و کوردستان ( وەک ئەوەی لە ڕاپەرینی ئۆکتۆبەری ٢٠١٩ ە و
لە دیسەمبەری ٢٠٢٠ دا لە کوردستان بەرپا کرا)، پاکشەکشەیەکی بەسەردا
سەپێنرا. تاقمی سیاسی و حیزبەکانی بورژوازی لە ئاستی عێراق و کوردستان
بەو ڕاستیە گەیشتن کە خەڵکی زەحمەتکێش و هەژار کراو، توڕەییان بە
ئاستێکی یەکجار مەترسیدار گەیشتووە. پرۆسەی ٣٠ ساڵەی کوردستان و ١٨
ساڵەی دەسەڵاتدارەتی عێراق بە هیچ جۆرێک شەرعیەتی مانەوەیان
نەماوە.ئەجندای بۆرژوازی لۆکالی ونێونەتەوەیی، هەڵبژاردنەوەی پەرلەمان
و دامەزراندنەوەی دەوڵەت وڕێککەوتنی بەغدا وهەولێر و پێکهێنانی کوتلەی
نوێ ئەو هەوڵانەن بۆ وەڵامدانەوە بە کێشەی پەیداکردنی ئامڕازێک کە
دەسەڵات لە نێوخۆیی بۆرژوازیدا بهێڵێتەوە.
سیاسەتی سازدانەوەی دەوڵەت وپێکهاتەکانی( بۆهەردووحکومەت-عێراق و هەرێم)،
هەمان پرۆسەیە و تەنانەت هەمان حیزب و لایەنن کە جارێ تر دەچنە سێرکە
کەوە. هیچ ئاڵوگۆڕێک تەنانەت بە ڕوکەشیش پێناچێت ڕووبدات، وە پێناچێت
ئاڵوگۆڕ لە جوگرافیای سیاسیشدا ڕووبدات ،تەنها ئەگەری دابەشکردنەوەی
سەرلەنوێی پۆستەکان هەیە. کاتێ بۆرژوازی نێوخۆیی عێراق بە پشتیوانی و
هاوئاهەنگی و هاوکاری دەولەت و ڕێکخراوە جیهانیەکان( ئمپریالی و بانکە
جیهانیەکان)، توانی خۆی بە سازبداتەوە، گرنگترین پێگەی هێز
بەدەستدەهێنێ.
دەتوانێرێت، لەزۆر ڕووەوە، وە گرنگە ئەو میکانیزم و فێڵ وتاکتیک و
ڕێککەوتنە نهێنی و ئاشکرایانە بکۆلێنەوەکە ئێستا لە بازاڕی سیاسی دا
ڕوودەدەن، بەڵام گرنگتر لەوانە دیاریکردنی ناوەڕۆکی پشتێکردنی ئەو "
بەڕێزانە" یە بە باشتربوونی لانی کەمی ژیان، ماف و شکۆی هاوڵاتیان .
لاچوونی فشاری ڕاستەوخۆی ڕاپەڕینە جەماوەرییەکان و سوتانی بارەگاو
مەکۆو ڕەمزەکانی پێشەواکان، دەستی ئاوەڵاکردن بۆ دابینکردنەوەی
دەسەڵاتی خۆیان هەر بەو کردەوەو پلانانەی پێشووتریان. هیچ لایەنێک و
لیست و قەوارەیەک، تەنانەت ئیدعایەک و بەڵێنی درۆیەکی هەڵبژاردنیش بە
پێویست نازانن. هەموو هاوپەیمانەتیەک کراوەیە( سەدر-بارزانی)، (
بارزانی-عەلاوی)، ..یەکێتی-کۆمەڵ- یەکگرتوو، گۆڕان-یەکگرتوو...مەسەلەکە
بەتەواوی پەیوەندی بە حەساسترین بەشی سیاسەتەوە هەیە( کورسی-دەسەڵات،
سەرۆک و پەرلەمان و وەزیرەوە )هەیە.
سەرنجڕاکێش لەم هەلبژارنەدا، رێککەوتنە لەسەر پرۆژەی پێشوەختەی دەولەتی
ئایندە،پرۆژەی ئابووری-سیاسی، ئیدی هیچ بایەخێکی جددی نی یە کام هێز
ولایەن لە نێو بەشبەشێنەکەدا، سەردەکەوێت. گرنگ سکەکە و قیتارەکە
ماوەیەکە بەڕێکەوتووە. نەخشەی پەرەی سپی و سیاسەتی خەسخەسەو ئاژاوەیەکی
ڕێکخراوەیی و وردکردنی زیاتری ئەستۆی خەڵک ودابینکردنی هەلومەرجی
ئەوپەڕی ڕەنجکێشی جەماوەری کرێکاران.
ڕاپرسیەکانی بەشداری جەماوەر لە هەڵبژاردن، لەئاستێکی زۆر نزمدایە،
خۆپیشاندانە جەماوەرییەکان- مام ناوەند- و تووڕەیی خەڵک لە ئاستێکی
بەرزدایە، مانگرتنەکان و کۆبونەوە ناڕەزایەتیەکان هەروا، هەندێک گروپ
وکەسایەتی و نوسەرو رۆشنبیر، هەڵوێستی هۆشیارانەی ڕەدکردنەوەی پرۆسەی
هەڵبژاردنیان ڕاگەیاندووە. یەکخستنی ریزەکانی جەماوەرلەدەورەی (نا)یەکی
ڕادیکال و پڕ کردەوەی شۆڕشگێڕانەی ئاراستەکراو ڕووەو قوڵکردنەوەی
قەیرانی سازماندانەوەی دەولەت رۆڵیکی یەکجار گرنگ وسەراسەری دەگێڕێت.
هەلسوڕاوانی کڕیکاران و سۆشیالیست و کۆمۆنیستەکان، ژنان و دەتوانن لە
نێو ئەم بزوتنەوە وناڕەزایەتی و کێشمەکێشە چینایەتی یەدا لەسەر
چارەنوسی داهاتووی پەرلەمان-دەوڵەت، قەیرانی تەواوی سیستەمەکە
قوڵبکەنەوە، گروپی خوارەوە دروست بکەن و بزوتنەوە کۆمەڵایەتیە
سەراسەرییەکان و ناوەندەکانی خەبات دابمەزرێنن. پێکەوەگرێدانی خەباتی
چینایەتی هاوڵاتیانی عێراق رۆڵێکی یەکجار یەکلاکەرە دەبینێت.
جەماوەر تەنها سیاسەتی بایکۆت و پاسیف هەڵنەبژێرێت، بەڵکە چالاک لە
بزوتنەوە کۆمەڵایەتی یەکان و بەداخوازییە ومافە سەرەتاییە
بنچینەییکاندا ریزی سەربەخۆیی و هێزی خۆی لە فۆرمی هێزە واقعی
وسەرئەرزییەکاندا بەڵام تەواو دیموکراتی و ڕاستەخۆییانە دابمەزرێنێ.
لەئاستی هەرێمەکان و شار و شارۆچکەکاندا میتینگی جەماوەری ساز بدەن و
بەرەو ڕووی حیزبە بەشدار بووەکانی پرۆسەی هەڵبژاردن ببنەوە.
حیزب ولایەنە ناسیۆنالیست و ئیسلامیەکان، پێیانوانەبێت، تارمایی شۆرش
ڕەویوەتەوەو نۆرەی شەڕە دەنووکی هەلبژێدراوە لۆکاڵیەکانیانن. نۆرەی مڕ
خۆشکردنی دوبارەیە بە نۆێنەرایەتی قەوم وتایفەکانیان.
پرۆسەی سازدانی هێزێکی کۆمەڵایەتی شۆڕشگێر لەدەرەوەی پرۆسەی هەڵبژاردن
و نایەکی ڕادیکاڵی سەراسەری ڕۆچوو بە نێو جەماوەری ناڕازی هەرێم و
شاروشارۆچکەکاندا، ئەگەری قوڵکردنەوەی قەیرانی دەوڵەتی بەرجەستەتر
دەکاتەوە. هێزێک کە بۆخۆی و لەپێناو ئازادی خۆی و ڕزگاری و مافەکانی
هاوڵاتیان وکرێکاران و بێبەشاندا، پەرچەمی داواکاریی کۆتایهاتنی ئەم
چینە مشەخۆرو دزو گەندەڵەی بەرزکردۆتەوە.
ماڵپه‌ڕی جه‌‌مال
کۆشش
|
