په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٦\٨\٢٠٢٤

    رەخشانی ڤین.

دارا خونچە

کاتەک دڵەک ١

رێک ئارمانجی خۆی دەپێکی

هەر خۆوەخۆ بێ سێ و دوو ٢

         دەبتە خزمی فرە نێزیک و دەلالی ٣

               گوڵ و پەپوولە و ئازادیی.

ئەو دڵەی وا

زیندیی و گەش و راست و رەوان و راشکاوە

    خونچەوانیی لێدەربچی و

    لە گوڵپەروەریی بترازێ ٤

               سەر لە ئەشتەبای دەرناکا! ٥

دڵی ئەوها

    بەفر و زریان و لافاو و باوبۆران

    گەردەلوول و گوڕی هوڕە و گڕکانەکان ٦

                گەمارۆی دەن

                 یارییش وە گوڕاحی بکەن ٧

    داناچڵەکێ.. داناچەمێ!

دڵی ئەوها - ماڵی ئاوا و ئاوەدانبی -

    خودایەکان یەک یەک خڕیان

                   وەبەرچاوانی هەڵدێرن

                           گیانیان دەربێ

   داناخوڕپێ.. راناچڵەکێ!

ئەو جۆرە دڵە وەتۆیە

               خودی خۆی خودای خۆیەتی

هەر تەنێ خۆی

هاوەڵدووانە و هاوتا و هەڵوەدای جوانییە ٨

       چون هەر خۆشی

       لە رەگەزی رەگ و ریشاڵان رسکایە

          ئاوێزانی بەژنوباڵای شینکاتییە. ٩

خۆ ئازادییش

      لە کێندەرێ بارگە و بارخانەی دابنێ ١٠

         دوا چڵوچێوی مەترسیی دەربڕین و  ١١

                             تەپەسەریی ١٢

               هەر لە جێی خۆی

               سیس و پووت و هیشک دەبی..

    ئیدی سۆز و رازی پەنهان

    پەیڤی ناسک

    گوزارشتی تەڕ و تازە

    تاڤگەی رەخشانی ئەڤین و ئەڤینداریی ١٣

              خڕیان خۆبەخش و خۆوەخۆ ١٤

                   دادەڕژێن و دەکەونەخۆ

      پەپوولانیش ئارام ئارام

      باڵدەکوتن و رۆشناییەکان دەگرنەخۆ.

جا ئەو ناخ و دڵ و دەروونەی

      کە ئەوها

      وە تەوژم و شەپۆلی ڤینەک پێکرابی ١٥

        وە تیر و رمی نیگایەک بریندرابی

   تک تک سۆزی لێبتکێ و

   وە چۆڕاوگان جیلوەی جوانیی لەبەربڕوا؛ ١٦

   کەنگێ لەبەر

   ئێش و ئازار و سفتوسۆ

            ژان و حەسرەت.. ناڵە و رۆڕۆ

    بەری وە گەوهەری پەیڤ و

    ورشە و گورشە و گوڕی گوزارشتان وەیە

           تا خەریکی هۆنینەوە و

                            ئەفراندن بی!

گوزارشتی 'خۆشمدەوێی'

          ئەگەر بوێری گۆی بکەی

                    رێک ئەوپەڕی بوێرییە

ئاخر گەلەک چڕوپڕ و تێکچڕژایە

          لە جیهان زۆر مەزنتر و فرەترە؛

   جیهان تەنێ هەر ئەوەیە

           یان لێیدەخوڕی یان لێتدەخوڕی

لێ ئەو وەنییە؛

لە یەک دەمدا

هەم لە شیلەی حەز و ئۆخە و ئاسوودەییت

                            هەڵدەکێشی

  هەم لە زۆنگ و زنە و زەلکاوی ئاریشان ١٧

                              ختمتدەکا! ١٨

'خۆشمدەوێی'

هەزار و یەك جۆر و شێوە و شێوازی هەس

  لێ هەر تەنێ یەكیان رەسەن و راشکاوە

                 راست و رەوان و راساوە

         ئەویش كاتەک

               لە نێوانی دوو لێوی مەست

                            خونچان دەکا!

_____________________________________________________

١- دڵەک: بەکاربردنی ''ەک'' وەک کورتکراوەی ''یەک'' و نووساندنی وە وشەی پێشەخۆی لەجیاتی ''ێک'' وە دروستتر دەزانم.. چون هەم لە رووی وشەسازییەوە ''ەک'' لە ''ێک'' نێزیکترە لە ''یەک''.. هەم زۆربەی کوردان (گشت کرمانجی سەرێ و هێڵی هەولێر - مەهاباد لە کرمانجی نێوەڕاست) هەموویان ''ەک'' وەکاردەبەن.. بێجگە لەوە لەسەر زمانیش سووکتر و شیرینترە. لێ سەرەنجام ئەوە بڕیاری بە کۆمەڵی لێژنەیەکی زانستیی زمانە - لێژنەیەکی راستەقینە! - لە کاتی دروستکردنی یەکێتیی زمان ''ەک'' یان ''ێک'' پەسنددەکەن کە ئەو کات دەبی هەموو نووسەران  و رۆژنامەنووسان پێیەوە پابەندبن.

٢- خۆوەخۆ: خۆبەخۆ. (ئۆتۆماتیکیی).

٣- دەبتە: دەبێتە، دەبێت بە، دبە، دێ دبە.

٤- بترازێ: جواداکردنەوە یان تایبەتمەندیی دان وە تشتەک، (لەوە بترازێ): بێجگە لەوە، ئەوەی لێدەربچی.

٥- ئەشتەبا: هیچ تشتەک.

٦- هوڕە: بایەکی گەرم و توندی هاوینە، هوڕەبا، گڕەبا.

٧- گوڕاح: باری دەروونیی، حەوسەڵە، مگێز، (میزاج).

٨- هاوەڵدووانە: جمک، دووانە، زگەدووانە.

٩- شینکاتی: سەوزایی، گژوگیا و دارودەوەن کە سەوز دەچتەوە، تەڕە، سەوزە.

١٠- لە کێندەرێ: ل کو دەرێ، لە کوێ.

١١- چڵوچێو: دڕکوداڵ، چیلکە، پووشوپەڵاش.

١٢- تەپەسەریی: سەرکوتیی، چەوساندنەوە.

١٣- رەخشان: درەخشان، درەوشانەوە، بریسکەدانەوە.

١٤- خڕ: هەموو، گشت، تێکڕا، سەرجەم.

١٥- ڤین: ئەوین، ئەڤین، ئەڤینداریی، خۆشەویستی، حەزکردن.

١٦- جیلوە: ورشە، پڕشنگ، رۆشنایی، رۆناکیی.

١٧- زنە: خاکی پڕ ئاو کە بچیە سەری پێیت لێی دەچتە خوارێ و گیردەبی.

١٨- ختم: نوقم، تێڕاکردنی تشتەکی تیژ لە تشتەکی دیکە کە هەمووی تێدا ببەیە خوارێ.

 

سەرەتای ئابی ٢٠٢٤ - لەندەن

ماڵپه‌ڕی دارا خونچە

 

 

 

 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک