رۆژی جیهانیی ئـازادیی.

هەموو ساڵێک لە رۆژی ٩ی تشرینی دووەمدا، لە زۆر شوێنی جیهانـدا، قوتابیان و لاوان و رێـکخـراوە ئازادیـیخـوازەکان، بە بـۆنـەی ''رۆژی جیهـانیی ئـازادیی''یـەوە، ئاهـەنگی شایستە سازدەکەن و جەخـت لەسەر ئازادیی و ئازادییەکانی دەربـڕیـن لە جیهانـدا دەکەنەوە. رۆژی جیهـانیی ئـازادیی، یـادی رووخـادنی ''دیـواری بەرلـین''ه، لە ساڵی ١٩٨٩دا بەشێک لە سەرکـردەکانی ئەڵمانیـای رۆژئـاوا، ناویـان نابوو ''دیـواری شەرمەزاریی''.

لە رۆژی ١٣ی ئەیلوولی ١٩٦١دا، ئەڵمانیای رۆژهـەڵات، دەستی بە دروستکـردنی دیواری بەرلین کرد. دیوارەکە لە ناوەڕاستی شاری بەرلیندا دروستکرا، درێژی ١٥٥ کیلـۆمەتـر بـوو، بەرزییـەکەی ٣،٦ مەتـر بـوو، پانیشی ١،٥ مەتـر بـوو. تێچـووی دروستکـردنی ٤٠٠ ملیـۆن مـارک بـوو. دروسـتکـردنی ئـەم دیـوارە، بـوو بە هـێمای شەڕی سارد لەنێوان یەکێتیی سۆڤیەت و وڵاتانی رۆژئاوادا. دیوارەکە بۆ جیاکردنەوەی ئەڵمـانیـای رۆژهـەڵات ''کـۆماری دیموکـراتی ئەڵمانیـا'' و ئەڵمـانیـای رۆژئـاوا ''کـۆماری فـیدراڵی ئەڵمانیا'' بوو. دیوارێکی کۆنکریتیی سەخت بوو. بووە هۆی لێکدابڕانی خێزانە ئەڵمانییـەکان. بۆ ئەوەی خەڵـکی نەتـوانـن لـێی بپەڕننەوە. تـەلی دڕکـاویی و شـوورەی تـەزووی کارەبـایی و سـەگی دڕ و چـەکی ئـۆتـۆمـاتیکیی و کـێڵگەی مـینڕێـژکراویان بە دەوریــدا دانـا، بە سەدان قـولەی چاودێـرییشـیان بۆ دانـا. بۆ ماوەی ٢٨ ساڵ هـەروا مایەوە. پێش دروستکردنی دیـوارەکە، زیاتر لە ملیـۆن و نیوێک کەس لە ئەڵمانیای رۆژهەڵاتەوە کۆچیان بۆ ئەڵمانیای رۆژئاوا کرد. دوای دروستکردنی دیوارکە ٥٠٠٠ هـەزار کەس لە ئەڵـمانیای رۆژهـەڵاتـەوە بەسەر ئەم دیـوارەدا تێپەڕیـن و چـوون بـۆ لای کەسـوکـاریـان و بـۆ ئـێـشکـردن. بـە زۆریی گـەنجـان و کـرێکـاران و پشەوەرەکان بـوون. نـزیکەی ٣٠٠ کەسیش لە کـاتی پەڕینـەوە بەسـەر دیـوارەکەدا کوژران، بە سەدان کەسیش بـرینداربوون. بۆیـە دیـواری بەرلین، بە ''هـێڵی مـەرگ''یـش ناویـان دەبـرد.

گەلێ چیڕۆکی سەیر و دڵتەزێنیش هەیە کە لە کاتی پەڕینەوە بەسەر دیوارەکە و بە ناو تونێـلەکاندا روویـانداوە. بە کـورتیی ئـەوە دەڵـێـین، کە گیانی مـرۆڤایـەتی و ئەویـنی ئازادیی، هەرگـیز بە هـیچ دەسەڵاتێکی زۆردار و ستەمکار و دیکتاتـۆر کپ ناکـرێ و هـیچ دیوارێکیش، ئەگەر لە پـۆڵاش دروستکرابێ، ناتـوانێ لە بەردەم تەکانی گەلانی ئازادییخوازدا خـۆی بگـرێ. بۆیـە لە بەردەم خواست و ویستی یەکگـرتنەوەی هـەردوو ئەڵمانیا و تسۆنامیی هێرشی گەلی ئەڵمانیادا، لە هەردوو لاوە، ئەو هەموو بەربەست و دیـوارە زەبـەلاحـەش خـۆی نەگـرت و بە چەکـوش و مێکـوت و تالـیبەر رووخانـدیان. هاواریان دەکرد ''دەرگا کرایەوە''، باوەشیان لە یەکتری دا و پیـرۆزباییان لە یەکتری دەکرد. بە درێـژایی دیـواری بەرلین، لە هەردوو لاوە، دەستکرا بە ئاهەنگی خۆشیی و گـۆرانی و هەڵـپەڕکێ. لە زۆربـەی وڵاتـانی جیهـانیشـدا، بەو بـۆنـەیەوە ئاهـەنگی خۆشییان گـێڕا.

لە ٣\١٠\١٩٩٠دا، هـەردوو ئەڵمـانیـا یەکیـان گـرتـەوە. لە ئێسـتادا بە کـۆماری ئەڵـمانیـای دیمـوکـرات ناودەبـرێ و پایتـەخـتـەکەی شـاری بەرلیـنە. رۆژی رووخـانـدنی دیـواری بەرلـیـن، رۆژێـکی مـێـژوویـیـە و سـومـبـلی ئـازادیـیـە، بـوو بە ''رۆژی جیهـانـیی ئـازادیی'' لە جـیهـانـدا. کۆتـاییش بە شـەڕی سـارد هـات.

بـۆ بیـرەوەریی بەشـێکـیان لـە دیـوارەکـەی بـەرلـین بـە درێـژایـی ١٣٠٠ مـەتـر نەڕووخـانـد. ئێستا لە ١٣ وڵاتی جـیهـان ١٢٠ هـونەرمەنـدی وێنەکێـشی ناوداری جیهـانیی تابلـۆیـان لەسەر ئەو بەشەی دیـوارەکە کێشاوە. ساڵانە چوار ملیـۆن گەشـتیار سـەردانی ئـەو دیـوارە دەکـەن و وێـنـەی دیـوارەکە و تابـلـۆیەکـان دەگـرن.

ئەگەرچی ئازادیی بیـروڕا و گوزارشتکردن و بڕیـاردان و گەشتکـردن و لەبەرکـردنی جۆری جلوبەرگ، لە ماف و پێویستییە سەرەکییەکانی هـەر کەسێکـن، بەڵام بەداخەوە تا ئەمـڕۆش لە سایەی رژێـمە خۆسەپـێـنە دیکتـاتـۆرییەکـان و زۆرداران و لە لایـەن هەڵگـرانی ئایـدیۆلـۆژیـای بـۆگەن و تووشـبووانی ڤـایـرۆسی رەگـەزپـەرستیی کە دژی ئازادییـن، ئازادیی و دیمـوکـراسی لە ژێـر هەڕەشـەدایە. زیـاتر لە دوو ملیـار کـەس لە جیهاندا، ئازادییان نییە و بە ترس و نا ئارامییەوە دەژین. ستەمکاران و دیکتاتـۆرەکان بە ئاشکرا پێشـێلی ئازادیی و دیموکراسی و مافـەکانی مـرۆڤ و مافـەکانی گەلان دەکەن و گـوێ بە یاسا و رێسایە نێـودەوڵەتییەکان نادەن و خۆیـان لە سەرووی یاساوە دەبینن. بە شێوەیەکی زۆر دڕندانە و بێبەزەییانە دەمکوت و سەرکوتی ئازادییخوازان و گەلانی مـافـخوراو و نیشـتمان داگـیرکـراو دەکەن و بە هەمـوو شـێوەیەک دەیـانچـەوسێننەوە و دەیـانگـرن و دەیاکـوژن و مافی ئازادیی و ژیـانیـان پێ رەوا نـابیـنن.

بێگـومان گەلی کوردمـان گەورەتـریـن گەلە لە جیهـانـدا کە مافـەکانی زەوتکـراوە و کوردستانی نیشـتمانمان داگیرکـراوە. داگـیرکەرانی کوردستان، لەسەر خاکی خۆمـاندا نە ئازادیی و نە هـیچ مافـێکمان پێ رەوانـانبیـنن. بە دڕنـدەتـریـن شـێوە دەیـانەوێ ناسنامەی کورد بسـڕنەوە. بەڵام هەرگـیز ئەم نیـازە قێزەونەیان نایـەتەدی چـونکە ئەوە ئەستەمە کە بتـوانـن هـێڵی راسـت و چـەپ بەسەر نـزیکەی شەست ملیـۆن کورد لە کوردستاندا بهـێنن. ئێمەی کوردیش ئازادیی و ژیانمان دەوێ. هەمیشە ئازادییخـواز و ئاشتیخـواز و رزگـاریخـواز بـووینـە و دەبـین، تا هـیوا و ئامانج و مافـە رەواکـانمان نەینـەدی هەرگیز دەسـت لە خـەبـات و بەرگـریی و قـوربـانییـدان هـەڵـناگرین.
رۆژی ئـــازادیــیــــە نـــەک زەبــونــیـیــە
ئەی منیش وەک گەلان مافـم بۆ نییە

تورکیـای داگـیرکەری کوردستان لە هاوشێوەی دیـواری بەرلین لە نـێوان باکـوور و رۆژهـەڵات هەروا لە نێوان باکوور و رۆژئـاوای کوردستاندا، دیواریان دروستکردوە بۆ ئەوەی کورد کە یەک رەسەنن لە یەکـدی دابـبڕن. وا دیـارە ئەردۆگـانی تـۆرانیی وانـە و پەنـدی لە رووخـانـدنی دیـواری بەرلـین وەرنەگـرتـوە. بە دووری نازانـین ئـەو رۆژەش دێ کە گـەلی کوردیشمان هـاوشـێوەی گـەلی ئەڵمانیـا هـێڕشبکەنە سـەر دیوارەکانی نێوان کوردستان و بیانـڕوخێنن و گەلی کوردمان لە کوردستانی نیشتمانی رزگاربـووی یەکگـرتـوودا بە ئازادیی و بە ئاشـتی بـژی.

ئازادیی رزگاربوونە لە کۆت و زنجـیر و پێوەنـد کە توانای بەرهەمهـێنانی مـرۆڤـیان پێـوەندکردوون. ئازادیی بـریتیـیە لە رزگـاربـوونی کەسـان و گـەلان لە کۆیـەلایـەتی و ژێـردەستیی. ئازادیی و ژیـان یەکـن، ژیـان بە بێ ئازادیی لەشێکە بە بێ گیان. ئازادیی یەکەم پێـویستی مرۆڤە و گرنگترین کۆڵەگەی ژیانە. ئازادیی بۆ مرۆڤ نایەتە خوارەوە، پێویستە مرۆڤ بۆی سەربکەوێ. بـۆ بەدەستهـێنانی ئازادییش تێکۆشانی سەخـت و قـوربانیی دەوێ.

شایـەنی باسـە و جێی شانـازییە بۆ هەر کورد و کوردستانییەک کە پەرلـەمـانی ئەوروپـا خـەڵاتی ئەمساڵی ''ساخـارۆف''ی بـۆ ئـازادیی بیـرکـردنـەوە بـەخـشی بە گیان بەختکردووی جـوانەمەرگ ''ژینـا ئەمـیـنی'' و بـزووتنـەوەی ''ژن، ژیـان، ئـازادیی''. ئـەو خەڵاتـەش سـاڵانـە دەدرێ بـەو کەس و گـرۆیانـەی کـە دژی سـتەمکـاریی دەوەسـتـنەوە و بەرگـریی لـە ئازادیی رادەربـڕیـن و بیـرکردنەوە دەکـەن.

ئێـمە وەک ''رێکخـراوی ئـازادیی دەربـڕیـن'' پیـرۆزبـایی ''رۆژی جیهـانیی ئـازادیی'' لە هەمـوو ئازادییخـوازانی کوردسـتان و جـیهـان دەکـەیـن. بەڵـێن تـازە دەکەیـنەوە، کە لە پێناوی بەدەستهـێنانی ئازادیی بۆ گەلی کورد سەرجەم و گەلانی کوردستان سەرسەخـتانە درێـژە بە تێکۆشان و خەباتی بێـوچانمان دەدەین. گەشبین و دڵنیاین کە ئازادیی بەسەر ستەم و ستەمکاریی و دیکتـاتـۆریی و شـۆڤـێنی و رەگەزپـەرستیی و داگـیرکـردنـدا سـەردەکـەوێ.

رێکخـراوی ئـازادیی دەربـڕیـن
٧\١١\٢٠٢٣