|
٢٧\٣\٢٠١٨
رۆشنبیری کورد و
پرسی نەتەوەیی.
جەمالی
عەلیالی
دەمێکە نەتەوەی کورد بە پرسی نەتەوەیی خۆیەوە دەناڵێ. هەورازونشێوی
زۆری بی ئاکام بڕیوە. هۆکاری هەگبەی بەتاڵی کورد چیە؟ پرسیارێکی زۆر
بەجێ بەڵام ناوەخت چونکە رۆشنبیری کورد لەو ئاستە لە پێگەیشتوویی دا
نیە تا بتوانێ وڵامی ئەو پرسیارە بداتەوە. زەمینەی ئەو وڵامە تاڵە
لەەوە دا دەبیندرێ کە سەرەڕای کۆمەڵێک تاکی بەتوانا، تا ئێستا هەۆڵێکی
زانستی، واتە دوور لە سێکتاریسمی سیاسی بۆ دۆزینەوەی وڵامی ئەو پرسیارە
نەدراوە. هەر وەکی گشتی داگیرکەرەکان کوردستانیان هەیە بەڵام کورد خۆی
کوردستانی نیە، هەر بەو پێیە داگیرکەرەکان، ناوەندی لێکۆڵینەوەی
کوردیان هەیە بەڵام کورد خۆی نێەتێ بۆ ئەوەی کە بتوانێ شڕۆڤەی ئەو
پرسیارە بکات.
ئەگەر کەم و زۆر لە سەر ئەو خاڵەی سەروو هاوڕا بین ئەوسا پرسیارێکیتر
دێتە ئاراوە: بۆ چی رۆشنبیری کورد توانایی ئەوەی نیە کە ئاراستەی پرسی
کورد بەرەو ئاستی زانستی بگوازێتەوە؟ بە ڕای نووسەر ئەو پرسیارە ڕامانی
زۆری گەرەکە و پێویستە گشت لایەنە تاوتۆێ بکرێ بەڵام یەک لە هۆکارەکان
دەتوانێ ئاستی زانستی رۆشنبیر لە لایەک و ئاراستەی ئەو زانستەی کە
ڕۆشنبیری پێوە پەروەردە کراوە لە لایەکیترەوە بێت. ئەو دوو لایەنە
پێکەوە گرێدراون هەر بۆیە پێویستە وەک یەک هۆکار مەزەندە بکرێ. بە
مەبەستی شیکاری دەستەوبەجێ لە سەر پرسیاری دووهەم پێوستە چاوێکی خێرا
بە سەر "پەروەردە"دا باوێژین.
پەروەردە چیە و لە پڕۆسەی پەروەردەدا چ دەکرێ؟ هەر سیستەمێکی پتەو بە
خۆێندنەوەی ڕاست و مەوزووعی لە سەر ڕابووردوو شڕۆڤەی کاتی هەنووکەیی
دەکات بە مەبەستی داڕشتنی داهاتوو. لەو پێناوەدا پێویستی بە کارگیر
هەیە. ڕادە و چۆنییەتی "پێداویستی بە کارگێر" لە ئاڵوگۆڕی هەمیشەییدایە.
بەو پێیە نەتەنیا کارگیرانی هەنووکەیی بەڵکو کارگیرانی داهاتووش، واتە
مناڵانی ئێستا پەروەردە دەکات.
رۆشنبیری کورد پەروەردەی خۆی بە گشتی لە یەک لە وڵاتانی داگیرکەر
وەرگرتووە. ئەو پەروەردەیەی کە لە خزمەت ئامانج و داهاتووی داگیرکەرە.
رۆشنبیری کورد چ وەکو تاک، چ وەکو سازە هەرگیز توانایی ئەوەی نیە کە
خۆی لە تۆڕی سیستەماتیکی کۆمەڵگا بە بیر و هزری داگیرکەرە تەنانەت بە
سەرەڕۆیش بووبێت، جیا کاتەوە. ئەو دۆخە لە درێژەی خۆیدا دەبێتە بە
کوولتوورێکی شاراوە. هەر وەکی یاسای نەنووسراو لە زۆر کەلێن و قووژبنی
کۆمەڵگا سەروەری خۆی دەنوێنێ، ئەو چەشنە کوولتوورەش لە زۆر دەرفەتاندا
چ لە ئاستی تاک و چ لە ئاستی سازە، خۆی دەنوێنێ.
ئاڵوگۆڕەکانی ئەو ساڵانەی کۆتایی ئەوە دەسەلمێنێ کە ڕۆشنبیری کورد
توانایی هەڵسەنگاندنی دەقاو دەقی لە دۆخەکە نیە هەر بۆیە تەنانەت
ئێستاش پارچەکانی کوردستان نازناوی داگیرکەری پێوەیە، من کوردی عێراقم
و تۆش هی تورکیا یان ئەوانیتری! داگیرکەر باش دەزانێ کە پێکهاتنی
کوردستان مسۆگەرە هەر بۆیە بەتەمای زەوت کردنی ناوەندی ئابووری بۆ
کوردستانی داهاتوویە، وەکی کەرکوکیان گرت. کوردستان پێویستی بە رێگای
ئازاد لە دەریاوە هەیە بۆ ئەوەی کە بتوانێ خۆی لە کۆیلەتی داگیرکەر
رزگار بکات بۆیە عەفرینیان گرت. ئەو ڕاستییە بە گۆێرەی خەڵکانی دەرەکی
حاشا لێنەکراوە بەڵام ڕۆشنبیری کورد ئێستاش لەوە تێنەگەیشتووە. بە گشتی
پرسی کورد گەیشتۆتە قۆناخێک کە ناکرێ وەک پرسی جیاوازی جۆغرافیای
داگیرکەر هەلسەنگێندرێ بەڵکوو ئەو پرسە بۆتە بە پرسێکی گشت لایەنە
بەڵام پێکەوە گرێدراو. تەنانەت ئەوەش خۆێندنەوەی خەڵکانی دەرەکییە
بەڵام ڕۆشنبیری کورد هەر بەلاشییەوە ناچێت. تێگەیشتنی تاک لەو
ڕاستییانە ناتوانی ببێتە بەر ئامرازێک بۆ وەگەرخستنی لاکێشی ئەو
فاکتەرانە. بەربەستی ئەو کڵۆڵییەش دەگەڕێتەوە سەر ئەو کوولتوورەی
رۆشنبیری کورد فرچکی پێ گرتووە.
بە ڕای نووسەر پێوەندی رۆشنبیر و پرسی نەتەوەیی گرینگە. لە قۆناخی
هەنووکەییدا دەکرێ وەک پێداویستێکی بەپەلە مەزەندە بکرێ. رۆشنبیری کورد
پێویستە لە سەر ئەو ئەرکە بەپەلەیە کار بکات بۆ ئەوەی کۆمەڵگای کوردی
بتوانێ ئاستی خەباتی درەێژخایەن بەرەو ئاراستەیەکی کاریگەر بگوازێتەوە.
ئەو کارە بێ شڕۆڤەی زانستییانە لە سەر ڕۆڵ و ئەرکی رۆشنبیر دەگەڵ پرسی
نەتەوەیی مومکین نیە.
٢١\٣\٢٠١٨
ماڵپه‌ڕی جه‌مالی عه‌لیالی
|
