٢\٨\٢٠١٢

شۆڕشی‌ سوریا و وەرچەرخانێکی کۆنەپەرستانە!

حەمە غەفور       

لەژێر کاریگەریەکانی شۆڕشی تونس‌و میسردا، وە لەپێناو هەڵکەندنی ڕژێمێکی هاری دیکەی خۆرەڵاتی ناوین، یانی ڕژێمی بەعسی فاشیستی سوریای هاوتای ڕژێمەکەی سەدام حسەین، لە ١٥ی مارسی ساڵی ٢٠١١وە خەڵکی بەتەنگهاتووی ئەو ووڵاتە ڕژانە شەقام‌و ویستیان بە هاوشێوەی خەڵکی ستەملێچووی تونس‌و میسر دەنگی بەرهەق‌و ناڕەزایەتی لەمێژینەی خۆیان بەرزکەنەوەو شۆڕشێک بەرپاکەن بۆ بەرجەستەکردنی نەفرەتی قووڵی خۆیان لە ستەم‌و سەرکوت‌و ئیستیبدادو دیکتاتۆریەت، وە لەڕێگایەوە دەنگیان بگەیەننە گۆێی خەڵکی جیهان، سابەڵکو هاوکاریان بن لەم جووڵانەوە شۆڕشگێڕانەیەداو سەرکەوتن بەسەر دەوڵەت‌و ڕژێمێکی کۆنەپەرست‌و پارێزەری سەرمایە لە ناوچەکەدا مسۆگەر بکەن. بەڵام دەخالەتی زلهێزەکان‌و ئاراستە کۆنەپەرستەکانی جیهانی‌و ناوچەیی شۆڕشیان لەباربردو لەپێناو بەرژەوەندی سیاسی‌و ستراتیژی کۆنەپەرستانەی خۆیاندا ئەم چاوەڕوانیەی خەڵکی سوریایان زیندەبەچاڵکرد. لەم یەک ساڵ‌و نیوەدا ئێمە شاهیدی وێنە پێچەوانەکانی ئەو چاوەڕوانیە بووین. هاتنەناوەوەی ئەمریکاو ڕۆژئاواو ڕوسیاو چین بۆ نێو ڕووداوەکان، شۆڕشی ڕەوای خەڵکی سوریا لەباربراو، نەک هەر هێندەش بگرە پانتایی جووڵەو ئاکسیۆنی شۆڕش بەکردەوە گۆڕرا بۆ بازنەی جەنگێکی کۆنەپەرستانەی وەها کە مەیدانەکانی شۆڕش‌و وەستانەوەی خەڵکی سەرتاپا گۆڕی بۆ گۆڕی بەکۆمەڵی هاوڵاتیان.

تەنیا لەم یەک ساڵ‌و نیوەدا زیاتر لە ٢٠٠٠٠ بیست هەزار کەس کە زۆربەیان خەڵکی سڤیل‌و ژن‌و منداڵن بوونەتە قوربانی‌و بێوێنەترین‌و دڵڕەقانەترین تراژیدیاو کوشتاری دەست ئەنقەستی خەڵکی بێدیفاع تا بگا بە کوشتنی دیلەکانی جەنگ‌و تەنانەت ڕەشەکوژی خەڵکی ئاوارەی عێراق لە سوریا شانۆنامەی نمایشی بەرامبەرکێی بەرەی هێزەکانی ڕژێمی بەشار ئەسەدو بەرەکانی تری ناسراو بە "سوپای ئازادی سوریا"بوون. سەدان هەزار خێزان‌و خانەوادە ئاوارەو دەربەدەر بوون، ناوەندی شارەکان‌و شوێنی کارو ژیانی کۆمەڵگایەک یەکپارچە بۆتە هێلی ئاگرو مەیدانی پێکدادانی کوێرانەی دوو بەرەی فاشیستی پڕچەکی ڕژێمی ئەسەدو هێزە دەسچنەکانی ناسراو بە "سوپای ئازدی سوریا". تراژیدیای دەردناکی سکهەڵدڕینەکانی بۆسنەو هەرزەگۆڤینی پێشوو لە وەرچەخانەکانی باڵکاندا لە سووریا دڵڕەقانەتر دووبارە بوونەوەو لوتکەی دڕندەیی‌و بێبەهاکردنی ئینسانمان بە چاوی خۆمان بینی لە ڕووداوەکانی سوریادا. ئەم وەرچەرخانە کۆنەپەرستانەیەی سەپێنرا بەسەر کۆمەڵگای سوریاداو شۆڕشی بەرهەقی خەڵکیان پێ لەباربرد، لەلایەن ئەمریکاو دەوڵەتانی ڕۆژئاواو ڕوسیاو چین‌و هاوپەیامانەکانیانەوە لە ناوچەکەدا، نەخشەو پلانی بۆ کێشراو پارەو پوولی بۆ خەرجکراو ئامادەکاری‌و سەدان کۆبوونەوەو پێوەندی سیاسی‌و دیبلۆماسی لەپێناودا بەرقەرار کراوە.

دەرەنجام ئێستا هیچ ئاسەوارێک لە شۆڕش‌و شۆڕشگێڕان نەماوەو ئەوەی ئەیبینین جەنگێکی کۆنەپەرستانەی تەواو عەیاری نێوان سوپاو هێزە سەرکوتگەرەکانی ڕژێمی بەعسی سوریایە بە پاڵپشتی ڕوسیاو چین‌و ڕژێمی کۆنەپەرستی ئیسلامی ئێران‌و حزبوڵڵای لوبنان‌و ڕەوتی شیعەی سەر بە ئاراستەی نووری مالکی لە عێراقەوە لەلایەک، لەو لای دیکەشەوە هێزە چەکدارو کۆنەپەرستەکانی ناسراو بە "سوپای ئازدی سوریا" وەستاوە کە بە پاڵپشتی مادی‌و مەعنەوی ئەمریکاو دەوڵەتانی ڕۆژئاواو ڕژێمە کۆنەپەرستەکانی سعودیەو قەتەرو دەوڵەتی فاشیستی تورکیا ئاراستە ئەکرێن‌و نەخشەو بەرنامەشیان بۆ دائەڕێژرێت. لەم نێوەدا زیاتر لە ٢٠ بیست ملیۆن کەس لە هاوڵاتیانی سڤیلی سووریا دوور لە ئیرادەی خۆیان کێشراونەتە نێو ئەم جەنگە کۆنەپەرستانەیەوەو ڕۆژانەش کڵپەی ئاگری ئەم ململانێ‌و نەعرەتە دژە مرۆیی ‌و کۆنەپەرستانەیە دەیان‌و بگرە سەدان کەس ئەکاتە زوخاڵ‌و سەدان هەزاریشیان ئاوارەو بێکارو سەرگەردان ئەبن‌و ماسمیدیای جیهانی‌و ناوچەییش بێشەرمانە پێشبڕکێیانە لەسەر زووتر بڵاوکردنەوەو گەیاندنی هەواڵی کوشتارە بەکۆمەڵ‌و دەستئەنقەستەکانی هەردوو بەرەی جەنگەکەو ئاماری تراژیدیا مرۆییەکان.

ئەو شتەی ئەمڕۆ لە سوریا ڕووئەدات جەنگێکی کۆنەپەرستانەی چەند ئاراستەی بۆرژوایی جیهانی‌و ئیقلیمییە بۆ سەپاندنی بەدیلی سیاسی خۆیان بەسەر خەڵکی ئەو وولاتەدا. ئەمەی ئەمڕۆ مرۆڤایەتی بە چاوی خۆی لە سوریا ئەیبینێ ئەوپەڕی تاوانکارییە بەرامبەر بە خودی مرۆڤایەتی‌و ئینسان، دەردناکتریش لەمە چاوەڕوان مانەوەو دۆشدامانی جیهانی شارستانییە بەرامبەر بە دەخالەت‌و چالاکی هێزە جیهانی‌و ئیقلیمییەکان بۆ نابودکردن‌و بێبەهاکردنی سەرجەمی ماناو واتاکانی ئەسڵ‌و پیرۆزییەکانی مرۆڤ‌و مرۆڤایەتی‌و ژیان‌و چاوەڕوانییە ئینسانی‌و ژیارییەکان! ئایا ئەکرێت، وە هەتا کەی ڕەواو مومکینە مرۆڤایەتی لە نێو زەریای بێدەنگی‌و چاوەڕوانی کڵۆمکردنی سەرلەبەری کاناڵ‌و دەروازەکانی ژیانکردن‌و حەقیقەت‌و لە بەرامبەر ژێرپێ نانی ئینساف‌و ویژدان‌و عەدالەتی کۆمەڵایەتیدا دەسەوەستان، تراژیدیا بە دوای تراژیدیاو دراما بەشوێن دراماو کارەسات دوای کارەسات دروێنەی هەست‌و نەست‌و چاوەڕوانیمان بکەن، ئەویش لەژێر ناوی دزراوی ڕاچەنینێک کە خۆمان پێیئەڵێین شۆڕش‌، شۆڕشێک وا ئەمڕۆ بۆتە بنێشتەخۆشەی ژێر زمانی سیاسیەکان‌و تیوریسیەن‌و میدیاکاران‌و ڕۆشنبیرانی بێئەمەک‌و بێئینسافی چینی سەرمایەداران‌و دەوڵەتەکانیان!؟

هەموو ئەم فریوکاری‌و چاوبەستەی نوێنەرانی سەرمایەو سەرمایەدارانی جیهانی‌و لۆکاڵی‌و ئیقلیمی، لەژێر ناوی گۆڕانکاری دیموکراسیانە، وەرچەرخانی ڕۆژهەڵات بەلای نەمەتی ڕۆژئاوایی دەسەڵاتدارێتی‌و حوکمڕانێتیدا، وە بەناوی پێکهاتەو ئیتنیکی جۆراوجۆرەوە پاڵ بە هاوڵاتیانەوە ئەنێن بۆ نێو گۆڕەپانی ئەم بەرامبەرکێ ناڕەواو کۆنەپەرستانەیەو لەم ڕێگایەوە خەریکن چارەنووس‌و هەست‌و نیستی چەندین نەوەی دیکەی دانیشتوانی کۆمەڵگاکانی ڕۆژەهەڵاتی ناوەڕاست‌و جیهانی عەرەبی لە ڕوانگەی بەرژەوەندی‌و قازانجی چاوچنۆکانەی سەرمایەدارانەوە نابودو دیاری ئەکرێ‌و لەو ڕێگایەشەوە سەرچەشمەکانی موقەدەراتی کۆمەڵگاکانمان لەڕێگای بەرقەرارکردنی جۆرێک لە فریوکاری هەڵبژاردنی پارلەمانیەوە وەکو لە میسر ڕوویدا، ئەخەنە ژێر چنگی مشتێک لە نوێنەرانی دیکەی کۆنەپەرستترو هارترو دڕندەتر لە بەشار ئەسەدو حوسنی موبارەک‌و موعەممەر قەزافی‌و .. تدەوە. خەڵکی کۆمەڵگاکانی ئەم ناوچەیە ڕائەپەڕن‌و شۆڕش بەرپائەکەن، بەڵام دەرەنجامەکەی ئیخوان موسلیمینەکان‌و سەلەفیەکان‌و ڕیزێکی نەبڕاوە لە کۆنەپەرستانی تری قەومی‌و ئیسلامی لە سندوقەکانی دەنگانەوە سەردەردێنن‌و هەمان سیناریۆی سەدام‌و موبارەک‌و قەزافی بە چاوی ویژدانمان ئەبینینەوە لە پاش هێوڕبوونەوەی ڕەوشەکەو سازکردنی گاڵتەجاڕی هەڵبژاردنی پارلەمانی. ئەو واقعیەتە لە نەبوون یان لە ئامادەنەبوونی بەدیلی کۆمۆنیستیدایە وا باڵ‌و ڕەوتە کۆنەپەرستە بۆرژواییەکان خەریکن کۆمەڵگای سوریاو ناوچەکەش ڕائەکێشن بۆ ناو قووڵایی تەنگژەو قەیرانێکی بێبڕانەوە!

گرفتی سەرەکی گۆڕانکاریەکانی سوریاو ئەو شتەی بە بەهاری عەرەبی ناسراوە ئەمەیە کە خەڵک زنجیری ئەو دیکتاتۆرانەیان پساند کە خودی ئەم هێزە جیهانیانەی چەشنی ئەمریکاو ڕۆژئاواو ڕوسیا پاڵپشتیان لێکردن‌و سەپاندنیان بەسەر چەند سەد ملیۆن مرۆڤی دانیشتووی ئەم کۆمەڵگایانەداو نزیک بە نیو سەدە حوکمی تۆتالیتاری خۆیان بە ئاگرو ئاسن ئاوقەی ئەم کۆمەڵگایانە کردبوو، ئێستا زلهێزەکانی وەکو ئەمریکاو ڕوسیاو چین بە دەخالەتی کۆنەپەرستانەیان لەم شۆڕشانەدا بۆ وەڵامدانەوەی ئەم گرفتەی خۆیانە کە تەنیا لە بەلاڕێدابردنی ئەو شۆڕشانەدا مانائەبێتەوە، بۆیە بە هەموو توانایانەوە لە هەوڵی بەهێزکردنی بەرەی دژەشۆڕشدان بۆ تێکدانی شۆڕش‌و گۆڕینی ئەون بە جەنگی ناوخۆ لە چەشنی ئەمەی سوریا. گرفتی ئەو هێزە جیهانیانە ئەوەیە کە باش ئەزانن ئەم شۆڕشە جەماوەریانە ڕووی لە هاوپەیمانەکان‌و لە بەرژەوەندیە ستراتیژیەکانی ئەوانە لە ناوچەکەو جیهانیشداو ترس‌و نیگەرانی هەرە سەرەکییان لە خودی شۆڕشە کە نوێنەرانی کۆنەپەرستی سەرمایەو سەرمایەداری ئەهێنێتە خوارەوە لە ووڵاتانەدا!

شۆڕش بە هەموو واتاکانی بۆ ئەوان ترسناکەو مانای هاتنەمەیدانی ئیرادەی شۆڕشگێڕانەو ڕاستەوخۆو ئازادانەی خەڵک‌و هاوڵاتیانە بۆ دیاریکردنی چارەنووسی خۆیان‌و ئاییندەی کۆمەڵگاکانیان‌و چارەنوسی نەوەکانیان! بۆرژوازی جیهانی‌و ناوچەیی تەنانەت وەکو گرفتێکی دەروونی مامەڵە لەگەڵ چەمکی شۆڕش ئەکەن‌و بەرنامەیان ئەمەیە کە وێنایەکی ناشیرین‌و شەڕەنگێزانە بدەن لە شۆڕش هەتا خۆیان بتوانن بەناوی شۆڕشەوە نامرۆڤانەترین‌و دڕندانەترین تاوانکاری ئەنجامدەن‌و کارەساتی کۆکوژی‌و تەسفیەکردنی ئینسان بەدەستی ئینسان سازمان بدەن. پلاتفۆرمی بۆرژوایی نێو پێکدادانەکانی ئێستای سوریا بەرجەستەترین نموونەی ئەم جەنگە چینایەتیەی بۆرژوازیە لەدژی کرێکاران‌و جەماوەری بەشمەینەتی ناوچەکە بۆ کوشتن‌و تۆقاندنی ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی خەڵکی سوریاو ناوچەکەش.

کۆمۆنیستەکانی ئەم ناوچەیە لەپاڵ بەرەی چەپی نوێ‌و بۆ هەڵسانەوەی چینی کرێکارو بەرپاکردنی ئەڵتەرناتیڤی شۆڕشگێرانەی خۆیان لە بەرامبەر بەدیلی زلهێزەکانی جیهاندا، ئەرکی گەورەیان ئەکەوێتە سەر شان. کۆمۆنیزمی ئەم ناوچەیە پێویستە وەکو بەدیلی خەڵک‌و کرێکاران‌و جەماوەری ستەمدیدەی ئەم ووڵاتانە خۆی سازمان بدات‌و پەرە بەخۆی بدات‌و ڕیزەکانی ڕێکخراوتر بکات. کۆمۆنیزم ئەتوانێ بگۆڕێت بۆ پەرچەمی بەدیلی شۆڕشگێرانەی جەماوەری ڕاپەڕیو هەتا ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی خەڵکی ناوچەکە لەبارنەبرێ‌و پێشڕەوی ئاراستەی ئەم گۆڕانکاریانە بەدەستەوە بگرن. لە هەنگاوی یەکەمدا کۆتایی بهێنێت بەم جەنگە کۆنەپەرستانەیەو تراژیدیاکانی، وە دواتر مەیدانەکانی بەرەوڕووبوونەوەی کۆمۆنیزم‌و سەرکەوتنی کرێکارو کۆمۆنیزم‌و خەڵکی بەشمەینەت ڕێکخراو وە سەروساماندار بکات.

کۆمۆنیزم‌و ئینتەرناسیونالیزم دروشمێکی جیهانییە‌و بەتەنیا خۆی ئێجگار موعتەبەرە لەنێو کرێکاران‌و خەڵکی جیهان‌و ناوچەکەشدا. ئەم کۆمۆنیزمەو ئەم ئینتەرناسیونالیزمە پێویستە بگۆڕڕێت بۆ پەرچەمی خەبات‌و شۆڕشی خەڵکی بەشمەینەتی ئەم ناوچانە، نەک قەومییەت، نەتەوەپەرستی، یاخود ئاڵای لق‌و پۆپەکانی تری ئیسلامی‌و جۆرەکانی تری تائیفەچیتی چەشنی شیعەگەری، سوننەچێتی یان عەلەوی بوون سەلەفیەت‌و ئەم شتانە! هیچ باڵ‌و بەرەیەکی بۆرژوایی بەگوێرەی تەعریف ناتوانێت نەکەوێتە بەرەی بەرامبەرو دژ بە خەڵکییەوە. خەڵک ئەگەر ئارەزووی سەرکەوتنیان هەیەو بۆنیان ناوە بە ئاسوودەییەوە دەبێ دەست بە کۆمۆنیزمەوە بگرن. تازە ئەگەر گەرەکیانە بەربگرن بە داڕمانی سەرتاپێی کۆمەڵگاکەیان پێویستە فریوی تەبلیغ‌ و بانگەشەی باڵەکانی بۆرژوازی نەخۆن، وە لە دەوری ئاڵای کۆمۆنیزم خۆیان یەکگرتوو و ڕێکخراو بکەن، نەک میللیگەری‌و کۆنەپەرستی ئایینیی بیانجوڵێنێت. ڕووداوەکانی ناوچەکەو ئێستاش لە سوریا بە باشترین شێوە ئەم ڕاستیەمان بۆ ئەخاتەڕوو.

کۆمۆنیزم ڕۆحی خۆی لەنێو ویژدانی ڕاپەڕیوی هەر بەشمەینەتێکدا سەربەخۆ لە ئینتمای قەومی‌و ئایینی‌و شتی تری چرایەکی پڕسۆزو گەشاوەیەو ئیمکانی ئەوەی هەیە بەتاک‌و بەکۆ ئینسانەکان لە بەرچاوتەنگی قەومی‌و لە کۆنەپەرستیی ئیسلامی‌و ئەفیونی ئایینی‌و مەیل‌و نەزعەکانی تری بۆرژوایی ڕزگارو سەربەخۆ ڕابگرێت. کۆمۆنیزم وەکو ئۆکسجین بۆ مرۆڤی ئەمڕۆو بەتایبەتی بۆ خەڵکی ڕاپەڕیوی سوریاو ووڵاتانی تری ناوچەکە پێویستە. هەر هیچ نەبێت لە هەنگاوی یەکەمداو بێ چاوبەست‌و فریوکاری دابەشکردنی خەلکی کۆمەڵگاکان بەسەر ئایین‌و نەتەوەو ئیتنیک‌و پێکهاتەی تردا پووچەڵئەکاتەوەو بەرئەگرێ لە پێکدادانی نێوان نەتەوەو ئینتنیکە جیاجیاکان، وە لەجێگای شەڕو دەعوای نێوانیان یەکگرتوویی ڕیزەکانی خەڵکی بەشمەینەتی ئەو پێکهاتانە زەمانەت‌و دابین ئەکات. ئەمەش ڕێگا خۆش ئەکات هەتا خەڵکی کۆمەڵگایەک ئازادانە بیر لە چارەنووسی خۆی بکاتەوەو هەتا بۆی بکرێت ڕێگای ئاشتیانە بگرێتەبەر بۆ گۆڕانکاری شۆڕشگێڕانە.

بۆرژوازی هەمیشە قەیرانەکانی دەسەڵاتی سەرمایەداری هێندە قووڵتر ئەکاتەوە بە دەخالەتە کۆنەپرستەکانی خۆی تا چەواشەکاری لەئاستی کۆمەڵایەتی ئیمکان پەیدابکات‌، ئەوسا ناسنامەی ئیتنیکی جۆراوجۆر بۆ گروپی جۆراوجۆری هاوڵاتیان دائەتاشێ‌و ئەیانخاتە بەرامبەر یەکەوەو شەڕو دەعوایان پێئەکات لەپێناو مەرامی توێژێکی بچووکی نوێنەرانی بۆڕژوازی بەناوی داتاشراوی چەشنی نەتەوە یان پێکهاتەی تر بەدەستی یەکتر بەکوشتیان ئەدات. مانای ئەم دابەشبوونەش هیچ نیە جگە لە زەوتکردنی ناسنامەی مرۆیی هاوڵاتیان. بۆرژوازی درۆیەکی شاخدارو گەورە لەگەڵ خەڵکی ئەکات کە باسی مافی مرۆڤ‌و پرۆسێسی دیموکراسی‌ دەساودەست پێکردنی دەسەڵات ئەکات. دروستکردنی ناسنامەی درۆیینە بۆ ڕەواجدانە بە پرۆسەی گاڵتەجاڕی دیموکراسی‌و هەڵبژاردنی پارلەمانی.

کۆمۆنیزم دروشمی پاراستنی ناسنامەی مرۆیی گشت هاوڵاتیانەو تەواوی دانیشتوانی ووڵاتێک تەنیا ئەتوانن یەک ناسنامەیان هەبێت، کە مرۆییە، لەگەڵ ئەوەشدا کە بەسەر چین‌و توێژی جیاجیادا لەڕووی باری ئابووری‌و کۆمەڵایەتیەوە دابەش بووبن. یەکێتی چینایەتی چینی کرێکارو توێژە بەشمەینەتەکانی نێو نەتەوەو ئیتن‌و هەڵگری ئایینە جیاوازەکان‌و ڕەگەزە جیاجیاکان هەوێنی چارەنووسێکی شەرافەتمەندانەو سەرفرازە بۆ هەر کۆمەڵگایەک. کۆمۆنیزم ئەڵتەرناتیڤی ویژدانی زیندووی مرۆڤایەتییە بۆ بەرقەرارکردنی فراوانترین ئاستی عەدالەتی کۆمەڵایەتی. کۆمۆنیزم‌و شۆڕش دوو چەمکی پەیوەستن لەگەڵ چاوەڕوانیە مرۆییەکان، هەر بۆیە خێزانی بۆرژوازی بە هەموو ڕەنگ‌و جۆرەکانییەوە لە ناو شۆڕشەکانی تونس‌و میسرو گۆڕانکاریەکانی دوای ئەودا خەوو خۆراکیان لێ حەرام بووە تا بتوانن ئەم دوو چەمکە لەیەک داببڕن. یانی شۆڕش بگۆڕن بۆ دەستەواژەیەکی قێزەون کە کەس لەڕووی نایەت باسی لێوە بکات، لەوێشەوە کۆمۆنیزم‌و کرێکارو یەکێتی چینایەتی لێک داببڕن. هەتا ڕێگا بکەنەوە بۆ خۆیان تا دەستیان لە ناوەندەکانی دەسەڵات‌و کۆنتڕۆڵی دەمەزراوە دەوڵەتیەکان گیربکەن لەپێناو پاراستنی ڕەوشی ئاسایی سەروەری سەرمایەو چەوسانەوەی چینایەتی‌و درێژەدان بە بارودۆخی باوی ژێر سایەی ڕژێمی سەرمایەداری.
 

ماڵپه‌ڕی حه‌مه‌غه‌فور