|
١٩\١\٢٠١٢
تابووتێک لە
خۆرنشیندا...
شوان عوسمان
لە چلەی پەپوولەیەکدا کە تازە لە قۆزاغەی پێکەوەنانی ماڵێکی پێکەوەژیان
بوو لە دوورەوڵاتیدا، بەڵام مەرگ کەژاوەی ژیانی پێ گۆڕی وگۆڕێک لە وڵات
بووە دوامەنزڵگای پێکەوە ژیانی لەگەل شارەکەی، سەری رێزو چەند وشەیەک
رێز بۆ جوانەمەرگ...
پێشکەشە بە جوانەمەرگ (ئیسماعیل حەمەدعەولا)، بەر لە چڵ رۆژێک لە وڵاتی
(ئینگلتەرا)دا، بە نەخۆشیەک ماڵئاوایی کرد..
"لە دوورەوە هاتووم بمناسە دەنگم...".*
منی غەریب لە دوورەوڵاتێکم لە دوورەوەش هاتووم، هەرچەندە من تا ئێستا
لە غوربەتدا ئاوی غەریبی گەرووم تەڕ ناکاتەوە، لەبەرئەوەی بە ئاوی چاوی
شارەکەم نابینا بووم، لە دووری ئەو ئاوانەش من تام لە هیچ ئاوێکی دیکە
ناکەم، بەڵام لە دووریشتان هەموو کاتێک تەنانەت لە خەوی بە پێوەش بیت
هاتوومەتەوە لاتان وخۆم بە غەریب نەزانیوە، چونکە هەمیشە لە ناوتان
بووم وبە رۆح وبە دڵ، ماڵم هەر بە تەنیشت ماڵتانەوە بوو، وەکو هەموو
جارێک لە رۆخ جۆگەلەکانەوە بەیەکەوە دائەنیشتین، ئۆقرەمان بە خەمی
یەکتر ئەگرت وهەر بەیەکەوەش رۆژگاری سەختمان بە نوکتەیەکی قۆڕ بە با
ئەکرد...
من ئەو ماڵەی ئەوێی غوربەتیم، هەر بە قەپێلک ماڵێک لە دووری بوو، دوور
بووم کەچی بە کاکل هەر لە ناو گوێزو گیرفانی هۆش وزاکیرەی پڕ مێوژی
وڵات بووم دانەبڕا بووم، ماڵی غوربەتم کەپرێک بوو لە پونگ وجاترەو
ترنجۆکەو کووزەلەی قەراغ جۆگەلەئاوو باخچەکانی (شەقڵاوە)، تانۆکی
باخچەکەم بە برۆی چاوی ئەو کیژە ناسکانەی گەڕەکەکەم هەڵئەچنی، کاتێک لە
پەنای دەرکەی حەوشەو قورنیچکی پەنجەرەیەک، بە تیلەچاوێک کۆترێکی
خەونیان بە شەرمەوە بە سەر سەرم ئەفڕاند ..
هێڵانەیەکم لەوێ لە مەنفادا، بە بۆنی پەلکی شەنگەبی وکەدی چروو وپرچکی
قەدوباڵای چنارو دارتووەکانی (کریکۆر)و (سیمۆن)**
هەڵەبەست بوو، تا تەنیاییم لەگەل بەش بکەن، سات نەبوو شەڕ لەگەل
تەنیایی خۆم نەکەم، بۆیە لە پەڕوباڵی تفتیلکی سەر دارگیزو کۆتری
سەربانە خۆلەکان، باڵێکم لۆ خۆم وباڵێکیشم لۆ رۆحم بە رادان ئەداو لە
باڵەکانم ئەدان وتا بە بێ ڤیزەو پەساپۆرت بێمەوە لاتان، بێمەوە ناوتان
وسەرم لەگەل سەرتان تێکەڵ کەم ولە سەر یەک بالیفی بەیەکەوە بوون سەرم
گەرم کەمەوە...
جۆڵانەیەکم لە تامی دارمێوەکان وساباتێکم لە ساباتی سەربانەکان هەڵدا
بوو، تا رۆحم وەکو نەمامێک کە بە دیوارەکان هەڵچێت وتا لە دیواری
رۆحتانەوە دوور نەکەومەوە، تا بتوانم لە نزیکیتان بم دوور نەکەومەوە،
دوور لە هەناسەی رۆحیش، هەناسەم لە رۆح ورۆحم لە هەناسەتان دوور
نەکەوێتەوە....
هەمووتان ئەمناسن ئەگەر بە دەنگیش نەبووبێت رەنگم لێتان نەبۆتەوە،
سەرەساتێک نەبوو داپیرۆچکەی خەیاڵم بە تەونی خەیاڵتان هەڵنەگەڕێت
وسێبەرم پێتانەوە نەنووسێت ونزیک نەبمەوە لێتان، من بەو دەنگانەی لە
وڵات پێانەوە فرچکم خوارد بوو، ئەوانیش بە دەنگی منەوە ئاشنا بوون، لە
ناو ئەشکەوتی زاکیرەم هەموو ئەو دەنگانە وەکو ئاوەزێەیەک ئەزانەوەو لە
بیرم ئەتەقانەوە ئاخر:
"شەو نەبوو خەونتان پێوە نەبینم..."***
شەو نەبوو خەون بە گەڕەک ومنداڵی خۆمەوە نەبینم...
بیرەوەری و وێنە و ناو و قسەکانتان، وەکو لوقمێکی شیرینی دوکانی مام
(مەولوود) وابوون، هەمیشە سەر زاریان شیرین و ماڵی غوربەتیان لێ
ئاوەدان ئەکردمەوە، سێبەرتان وەکو سمبۆرەیەکی کلک زەردو بەوەفا
هاوسەفەرم بوو، بە دوای خڕ کردنەوەی گوێزی یادەوەریەکان ئەگەڕا و
لەگەڵم ئەهاتن و ئەچوون، منتان لەوێ دەرئەهێناو بۆ ئێرە ماڵی خۆتان
ئەگەڕاندمەوە...
ئاخ لە مەرگێک کە تەنیا ئەو توانی من لە ئێوەو لە دەنگ ورەنگی ئەنگۆ
دوور کاتەوەو تەنیاییم تێکوپێک بدات، لێرە لەو غوربەتە دوورە چەند بەو
دەنگانەوە لێتان نزیک بووم هەموو ئێواران لەگەل یەکەیەکەتان پەلیکانەو
راوە رەشۆڵەو قەرەقەرانێ وچاوشیلکانەو بەزمی راوەژووژکم لەگەلتان
دائەبەست وئنجا هێور هێور بە لای ماڵی (عەزیز بەری قۆر)١
شۆڕ ئەبووینەوەو بەرەو زەندۆڵ رێمان ئەگرت، جارجاریش لە سەر جۆگەی سەر
جادە نشێوەکەی کریکۆر دائەنیشتین ولە پڕ (عەزیز مەقۆ)شمان٢
لێ پەیدا ئەبوو و تێروپڕ ئەوشەوە بە قسەو و بەسەرهاتی تەڕ و
خۆشی ئەو، دڵمان تەڕ و خۆش ئەبووەوە..
چەند خۆش بوون ئەو دەنگە خۆشانەی لەگەل خوڕەی ئاوی جۆگەلەکان تێکەڵ
ئەبوون وجەرگ وهەناوی ئێمەیان ئەهێنایە کوڵ وخوڕەی خۆزگەکانی ئێمەشیان
شۆڕ ئەکردەوە بەرەو هەوارگەیەکی دیکەی خۆشتر، ئەو کاتانەی لە پەنای
دیواری کۆلیتەکان ولە ناو کۆڵکە پیرو گەورۆنەکان کۆڕمان ئەبەست ولەبەر
بۆنی کوارگە روومەت بە خوناوەکان کە خۆشترین عەتری ماچیان بە روومانە
ئەپژاندو سەرخۆشیان ئەکردین ، قسەمان پێ باڵ نەئەکرا، ئەو شەوە
درێژانەی زستان وپاییز لە بیر ناکرێن تا درەنگانێ بە قسەی بەتام وپەندی
ناسک ئاگردانی ماڵی رۆحی یەکترمان گەرم ئەکردو بە ئەڵقە لەگەل کوڕانی
گەڕەک مەدریسێکی بە جۆش و خرۆشمان ساز ئەدا...
ئامێزی کۆڵانەکان وچڕنووکی شەڕاوی دڕی وسۆبلەتیەکانم لە بیر نەکردوون
بە بۆنی ئەو تامانە، ئازارەکانم بە تام گۆڕیوەو لاشەی ژیانم لە بۆنێکی
خۆش هەڵکێشاوەو تامم لە خۆم ئەکردو بۆنی یەکەیەکەشتانم بەوانەوە
ئەکردنەوە، یادی ئەو ئێوارانە لەیاد ناکرێن، کاتێک بە ناچاری دەستمان
لێک بەرئەداو تا سبەینە دائەهات پەلەمان بوو زوو رۆژ دابیتەوە تا یەکتر
ببینینەوە، تا زوو لەگەل یەکتر بچینە خشخشۆکانەو خاپەرۆکی گیزان
ودیتنەوەی قۆپەنەکوارگێک، دواییش بەیەکەوە هەموومان لە سەرینگانی ماڵی
یەکێک لامان ئەداو بە رۆن وپیوازو هێلکەیەک بە تامترین قاوەڵتیمان
ئەکرد، منیش لێرە بە هەمان گەرمی چاوەڕێ بووم تا ئەو چرکەساتە دێت بە
دیدەنیتان شاد ئەبمەوە، تام و بۆنی ئەو خواردنە خۆش و ئەو چرکەساتە
خۆشانەش، هەرگیز لەبیر ناچنەوە هەموو تام و بۆنێکیشم لێرەوە لە رێی
ئەوانەوەو بە هۆی ئەوانەوە تامم کردوون..
ئەو رۆژانە لە بیر ناکرێن وقەتیش لەبیرم نەکردوون، بە داخەوەش جارێکی
تر ناگەڕێنەوە، ئێمە هەموومان یەک بووین ودامان نابوو نەبین بە دوو
کەرت ودوو لا، زەمان رووی رەشبێت و تفیش لەو بەختە کە ئێمەی وا پەرت
کردو ماڵی رۆحمانی لە ماڵی رۆحی یەکتر دوور کردەوە...
لە دوورەوە فێر نەبووم لێتان دوور بم ودوور کەومەوە، من زۆر لێتان نزیک
بووم، چونکە شەو نەبوو لەگەلتان گۆرانی نەلێم و هەمدیس لێشتان تووڕە
نەبم ، رۆژیێکیش نەبوو لەگەلتان بە شەڕ نێم، چونکە هەستم ئەکرد هەر من
نەگۆڕاوم هەمووتان وەکو ئاوی ئەو کانیاوو جۆگەلانەی ئێستا چاویان
کۆرەیەو هیچ نابینن رێتان گۆڕیوە وخۆتان گۆڕاند، وازتان لە بۆنی
پیاسەکان هێناوەو کۆڵانە غەریبەکان غەریبتر بوون، دارە سیسەکان سیسترو
کەسیان بەسەرناکەنەوە، سەبووری ئاوی جۆگەلەکان نادەنەوە، جارجارە
گوێتان لۆ دڵی پەپوولە پیرە باڵ سوتاوەکانی دوێنێ راناگرن، کە رۆژانە
هەزارەها عاشقی وەکو (حەمەد کەلۆن)٣
لەبەر پێتان ئەوەرێت بێ ئەوەی کەسێک گوێ لە خەمی بگرێت ، لە تەنیایی
وغوربەتی خۆیان سەرەمەرگ ئەبن..
نە قەراقەرانێی جاران بە رۆح ودڵتان ئەکەن، نە لە چاوشارکێی دیتنەوەی
دەنگوباسی یەکتردان، من لێرەدا لەبەر ئەوە بوو هەمیشە ئۆقرەم نەئەگرت،
لۆیە هەر زوو پەلەم بوو زوو بێمەوە تا قونەشەڕێکیتان لەگەل بکەم
وسەرلەنوێ بیرەوەریەکانتان بە بیر بێنمەوە تا لە بیری یەکتر نەچینەوە،
خاپەرۆک بەو رۆژە رەشانە بکەین کە خەریک بوو هەموویان بەر لەوەی ببنە
ترێ قرپۆک ئەبوون پێش ئەوەی تەمەنمان بکوژێتەوە پلووچ ئەبوونەوە...
بەڵام قەت نەمئەزانی ئەوها زوو بەو سەفەرەناوەختە بە رۆحێکی ساردو
جەستەیەکی ماندوو سەر بە دەرکەی ماڵە ساردەکانتان ئەکەم تەنانەت بێ
ئەوەی دەنگم لێوە بێت وناوەکانی یەکەیەکەتانم لە سەر زارم بلێمەوە،
بەداخەوە بەرلەوەی دەزگیرانەکەم بێت ولە دوورەوڵاتیدا تەنیاییم لەگەل
شەق بکات، غەدری زەمان شەقیدا لە من ولە هەموو شتێک کە بۆنی خەونی لێ
بێت وبە بێ ماچ ئەنگۆو دەزگیرانەکەم بەجێهێشت...
بەداخەوە کە نەمتوانی دواجار ناوەکانتان بلێمەوە، خەفەتم ئەوە بوو
دواجار لە بن دارگیزەکانی (شێخوسورەحمان)****
لۆ دواجار نەمتوانی تەماشای ماڵەکان بکەم، سۆرکەسۆرم لە دوورەوە بە سەر
نەکردەوە، دەستم لە قەدی دارچنارو سپیندارەکان نەئاڵاند، قومەئاوێکی
ساردم لە (دەرماناوە)و (کانی مزگەوفت)ێ فڕ نەکرد...
بەڵام خۆ من بەختەوەرم کە ئێوەم جارێکی تر بە چاوە لێلەکانم دیتەوەو
چاوم رۆن ودلم ئاوەدان بوونەوە، من تازە جارێکی دیکە دوور ناکەومەوە،
هاتمەوە تا لە سەرسنگی (سەفین) چاو لێک بنێم وئەوەش لۆمن بەسە. چیترم
ناوێت لە دونیاو هیچیشم لە غوربەت ناوێت، غوربەت وقەدەری سەفەرم سێبەسێ
تەڵاق دا، تا لەگەل ئێوەو ماڵ وخێزان وگەڕەک شارو وڵات وعاشقانم نزیک
ببمەوە تا لەگەل خۆم ئاشت ببمەوە، تا چاوم لێ بێت چەند بە وەفان لۆ
برادەرو شارو وڵاتەکەتان ..
_____________________________________
*
وتەیەکی فۆلکلۆرە.
**
(کریکۆر)و (سیمۆن) : دوو گەڕەکی (شەقڵاوە)ن.
***
شیعرێکی (عەبدوڵا پەشێو)ی شاعیرە.
١، ٢، ٣:
(عەزیز بەری قۆر) و(عەزیز مەقۆ) و (حەمەد
کەلۆن): چەند کەسایەتیەکی ئەو شارەن.
****
(شێخوسورەحمان): مەزارگەیەکە لە چیای سەفین.
١٦\١\٢٠١٢
- هۆڵەندە
ماڵپه‌ڕی
شوان عوسمان
|
