٢٤\١\٢٠٢٢

تێڕیاوی نیشتیمانیی.

ئەرسەلان مەحمود    

هەن، هەر زۆریش خۆبەزۆرزان و لەخۆڕازین ئەوانەی بێپەروا، وەک ئەوەی خەڵکی لەگوێی گادا خەوتبن، بانگەوازی ئەوە دەکەن، سەردەمی حوکم و عیراقی تەوافوقی بەسەر چووەو ئێستا قۆناغ قۆناغی زۆرینەی بژێر کراوی نمونەییە، بەڵام کام بژێر کراوو چجۆرە نمونەیەک؟ تۆ لەوە گەڕێ ئەمانەی ئەم جۆرە پاگەندەییە دەکەن، لەچجۆرە پێکهاتەیەکی ڕێ و ڕێبازێکی ئاینی و نەتەوەیی و چینایەتی و مرۆیین و لەکوێی پابەند بوون و هزری نیشتیمانییدا، جێگەو شوێنیان دەبێتەوە!!

لەوەشگەڕێ عیراق، دەوڵەتە، چونکە لەسەر نەخشەو لەچێوە پابەندییە دەوڵەتدارییە جیهانییەکەدا، دەوڵەتە، بەڵام چجۆرە دەوڵەتێک، چجۆرە خاوەن پێگەو ئاست، چجۆرە دەوڵەت و نیشتیمانییەکە، ئا ئەمەیە بنەماو ڕیشەی پرسیارە بابەتی و خۆییە هەتەری و سەر ڕاستە ڕاستینەییەکە. عیراق، دەوڵەتە، بەڵام ناکام، یانی خاوەنی خۆی و لەسەر پێیەکانی خۆی نییە، واتا سەر بەخۆیی و خاوەن بڕیارو ئیرادەی دەوڵەتداری نیشتیمانیی خۆی نییە، وەک ئەوە نییە لەنەخشە ورەییە چەسپێنراوە جیهانییەکەی دەرکەوتنی هەر دەوڵەتێکدا، دەردەکەوێ، دەوڵەتی عیراق بەدەستور شتێکەو بەکردەوەو لەجێبەجێکردندا، شتانێکی ترە!!

کەی دەوڵەتی عیراق، بەکردەوە بوو بەخاوەن پێگەیەکی هاوسەنگی مرۆیی و هاونیشتیمانیی، کەی بەجێبەجێکردن بوو بەخاوەن فەرهەنگێکی دیموکراسی، کەی سەرکردەکانی نەک هەر بەناسنامە، بەکردەوە بوون عیراقی، کەی دەستبەرداری هزرو کردەوەیی شەڕە دێ و داڵان و کۆڵان و شەقام و شارو ڕێ و ڕێبازی ئاینی و نەتەوەیی و هەرێمایەتی و دەولی و مرۆیی بوو، کەی توانی ئیدارەو ئابوری و دیبلۆماسیەت و سیاسەت و حوکمێکی پابەندی دەستوری عیراقی هەبێ، ئا دەی هەر لەو شوێنەیش دەتوانی حوکم و حکومەتی تەوافوقی توڕهەڵداو بڵێ بازاڕو برەوی تەوافوقی نەماوە.

حوکم و حکومەتی زۆرینە، لەفۆڕم و لەواتادا، ماناو مەغزای خۆی هەیە، ئایا هیچ هێزو لایەن و پێکهاتەیەکی گەل پەسەندی حزبی و سیاسی هەڵبژێردراو لەعیراقدا، توانیویەتی زۆرینەی هەرە زۆر، واتا لانیکەم پەنجا کۆ یەک بهێنێ و بباتەوە؟ بێگومان نەخێر، دەی کەواتا سەرەڕای هەر جۆرە تێبینییەک لەسەر پرۆسەکانی هەڵبژاردن، ئەگەر ئەوەی دواهەمینیان بەنمونە وەربگرین، کورت و کرمانجی پێماندەڵێ؛ ئەوەی دەبێ ڕوبداو ئەوەی ڕەوایەتی پێدراوی عیراقییەکانە، تەوافوقە.

هەڵڵاو هۆریای بەبنەما کردنی حوکم و حکومەتی زۆرینە لەعیراقدا، لەبۆشایی سیستم و دامەزراوەیەکی و چەسپێندراو، واتایەکی داتاشراوی درۆزنانەو هەڵخڕێنەرانەیەو هەڵگری ئەجێندای هەرێمایەتی و دەولییە، دەیەوێ لەژێر کەوڵەکەیدا، ڕەوایەتی بداتە ناڕەوایی و عیراق بەرەو دیکتاتۆرییەت و قوڵکردنەوەی جەنگی بەوەکالەت بەرێت!!

مەزهەبگەرا بەناسنامە عیراقی و نەتەوەگەرە بەشوناس عیراقییەکان، ئازادو دیموکراسە بەشدار بووەکانی پرۆسەکە، پێکهاتە بەبنەماو بەڕیشە عیراقیەکان، خودی عیراق وەک یەکەی نیشتیمانیی، کەی ئەرگۆمێنتە خۆییەکەی لەناوەوەی خۆی و نیشتیمانییانە بەمانا کرد، کەی چجۆرە پێکهاتەیەک لەم عیراقە بەناو گەورەو یەکپارچەییەدا، نەیتوانی و ڕێگەی بەخۆی نەدا، لەدەرەوەی دەستورو یاسای ئەم وڵاتە، پڕاکتیزە بکات، لەوێ زۆرینەو حوکم و حکومەتی زۆرینە دەتوانێ، خۆی بکات بەجێگرەوە.

ئەرکی کورد لەم هاوکێشە نا هاوسەنگە پاتاڵەدا، شتێک نییە لەبوون بەپشتیوانی و بەشێک بوون لەململانێیی هەرێمایەتی و دەولی و سوننە سوننی و شیعە شیعی و مەزهەبییەدا، بونیادنانەوەی پێگە کوردییەکەی خۆیەتی، ئەم جۆرە تاکتیک و تەکنیک و مۆڕاڵ و مانۆڕە بەناو سیاسیەی دەگوزەرێ، کارتی سوتاوو ئەزموونکراون، ئامانجەکە سەفەقاتی حزبییە.

بێگومان هەر حزبێک مافی خۆیەتی لەچۆنییەتی وەبەرهێنانی حزبی خۆی و بنکۆڵکاری لەپێناو ئامانجە حزبیەکانی خۆیدا، کار بکات، بەڵام بەبێ سازش کردن لەسەر بەها مرۆیی و نەتەوەیی و نیشتیمانییەکان، هەر کەس دەزانێ بەرژەوەندی نەتەوەیی و نیشتیمانیی، یەکێتی و یەکڕیزی نەتەوەیی و نیشتیمانیی، ئەو شتە نییە هەمووان لەدوایی تۆوە ڕیزبن و بڵێنەوە، شەرمەزارییەکی قوڵە، لەوەها ڕێگەیەکەوە بتەوێ هاوزمان و هاونەتەوەو نیشتمانەکەت بەنمونە ناچار بەوە بکەی، سازش لەسەر هەمواری یاسای هەڵبژاردنەکان و پەسەندی بێچەندو چۆنی دەستور بکەی لەخۆدا.

عیراق، دواجار نابێ بەعیراق، هەر بۆیەش هەمووان جا لەترسان بێ یا لەبرسان، جەخت لەیەکپارچەیی دەکەنەوە، بەڵام کوردو کوردستان، یەک هەناسەو یەک مسافەو یەک ئایندەن، ئەوەی تێڕیاوی غەیرە باسە، دۆڕاوە، براوە ئەو کەس و هێزو لایەن و حزبەیە، لەجێگەی هەر شتێک هزری نەتەوەو نیشتمانسازی دەکات بەجێگرەوەو گەشە پێ ئەدات، داشی نەیار خوراوەو سازش بۆ یار، بخۆرو شەرەفمەندییە.
 

ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود