تەوەرى نووسەر و مەنفا.

سازدانى: توانا ئەمین

ئەگەر  ناچارییەک

لە چوونە  مەنفادا

نەبێت، ئەوە مەنفا

ماناى راستەقینەى

خۆى لەدەست‌دەدات.
   یوسف عیزەدین      

توانا ئەمین: ئەگەر زمان چەکێکى گرنگ بێت، کەنوسەر لەبەرامبەر دەسەڵاتى مێژوودا پەناى بۆ دەبات، ئەوا جوگرافیا چەکێکى دیکەیە، گرنگى شوێن لەزەینى نوسەر و جێهێشتن و خۆگرتن لەشوێنەوە، نوسینەوەى شوێن و هەڵاتن لێى، مەنفاو یادەوەرى، مەنفاو کارەکتەرى موسافیر، موسافیرێکى نوسەر، نوسەرێک کە لە ناشوێندایەو شوێنیش دەنوسێتەوە، نوسەرەکان و قەیرانى ونبوون لەمەنفا.

بۆ وەڵامدانەوەى پرسیارى پشت ئەم دێڕانە، ئێمە سەرنجمان لەسەر یەک پرسیار تۆخکردەوە، نوخبەیەک لەنوسەرانى کوردى مەنفانشینمان هەڵبژارد تا لەئەزمونى خۆیانەوە، پەیوەندى نێوان تاراوگەو نوسەر بنوسنەوە، ئەگەر ونبون بەشێکى گەورەى هەموو سەفەرێک بێت، نوسەر جودا لەخەڵکى تر چەندێک لەو پشکەى بەردەکەوێ؟ بەمانایەکى تر مەنفا بۆ نوسەرەکان چەندێک شوێنى خۆ دۆزینەوەیە، چەندێکیش جێگاى ونبونە؟

یوسف عیزەدین: سەرەتا دەبێت راڤەى سەفەر بکەین و تاپێمان بکرێت لەبازنەى مانا باوەکەى بهێنینە دەرەوەو جارێکى تر پرسیار لەخودى سەفەر بکەین، بەتایبەت بەدرێژایى زەمەنێک تێڕوانین و تەسەوورێک تاریفێکى شڵۆقى بۆ سەفەر کردووەو بۆتە مایەى جەنجاڵى و تێکەڵى.. کاتێک ئیبن بەتووتە-ى گەڕیدە بەدنیادا دەگەڕێت، نەموسافیرەو نەکۆچبەر، ناچارییەک لەدەسپێکى گەشتەکەیدا نابینرێتەوە هێندەى ئەوەى ئارەزوومەندانە وەک توریستێک حەز و ئارەزوویەکى شاراوەو پەنهان بۆ کەشف کردن و زانین دەبنە پاڵنەرى، گەرچى زۆرجار بەحوکمى بەرەو پێش چوونى رووداوەکان و هاتنە پێشى ئەو پێشهاتەى کەحیسابى بۆ نەکردووە لەگەڕیدەوە دەبێتە کەسێکى نیشتەجآ یان هاوڵاتى شوێنێکى تر، یان موسافیرى سەفەرێکى کورت.. تەنانەت لەزۆر کاتیشدا تەنها کەسێکى هەڵهاتووە لەمەترسییەکان.. هەرچەندە تاکۆتایى هەڵگرى رۆحى گەڕیدەیەکى سەرشێتەو رانەوەستانى بەتەواویى لەشوێنێکداو هەڵپەى بەردەوامى بۆ بینینى نەبینراوەکان و کەشف کردنى نەزانراوەکان ئەو پیاوە وەک گەڕیدە دەهێڵێتەوە.

بەڵام کاتێک دەڕوانیتە( هەزار و یەک شەو)ەوەو حیکایەتى سندباد دەخوێنینەوە سەیر دەکەین باس لەسەفەرەکانى ئەو زاتە دەکات، چونکە سندباد تەنها وەک بازرگانێک و بەمەبەستى بازرگانى کردن و بەدەست هێنانى پارە رێگەى سەفەر دەگرێتەبەر، گەرچى رێگەى حەوت سەفەرى سەیر و سەمەرەش دەگرێتەبەر و تەمەنێکى زۆرى خۆشى تێدا دەباتە سەر، بەڵام بەوە نابێتە گەڕیدەو کەسیش وەک توریستێک تێى ناڕوانێت.

بۆیە لەو بەراوردکارییەدا دەبینین، لایەنە زەینى و فیکرى و مەبەستى رێگە بڕینى کەسێک لەموسافیرەوە دەیکاتە گەشتیار یان بەپێچەوانەوە، ئەمە جگە لەکۆچ و کۆچبەرى کەئەویش بۆخۆى دنیایەکى ترەو زۆر جیاوازە لەدوانەکەى تر. لەکاتێکدا قەرەجەکان تووشى فۆبیاى مانەوە بوون لەشوێنێکدا و لەترسى ئینتیماکردن بۆ جێگەو پانتاییەکى جوگرافى دیاریکراو، هەردەم بەبێ گوێدانە باش و خراپى ئەو شوێنەى کەبۆى دەچن، لەکۆچکردنێکى بەردەوامدان و کۆچکردنەکەشیان هیچ ئامانجێکى بەرچاوى ئەوتۆ لەخۆناگرێت، جگە لەهەڵهاتن لەخودى کۆمەلڕ و خەڵکانێک کەلەماوەیەکى زەمەنى دیاریکراودا لەدامێنى ژیان و ژیاریاندا ئیستێک دەکەن.

بەڵام کۆچکردنى ئەو کۆچەرییانەى کەبەشوێن ئاوو لەوەڕگاو شوێنێکى لەبار و گونجاودا دەگەڕێن جیاوازە لەکۆچکردنەکەى پێشوو، واتە ئەوان بەناچارى بوونەتە کۆچەرى و گۆڕانکارییەکانى کەش و هەواو بوون و نەبوونى ئەوەى کەمەبەستیانە ناچارى کۆچکردنیان دەکات، ئەگینا ئەگەر بۆیان بلوێت نیشتەجآ بوونیان مەتڵەبە.
لەکاتێکدا زۆرێک لەدەوڵەتەکانى دنیا، ئێستاشى لەگەڵدا بێت بەدەست نیشتەجێ کردنى قەرەجەکانەوە زەلالەتیانە ئەمە جگە لەوەى کەزۆر بەئاستەم بەکارکردن رادێن و تاپێیان بکرێت لەهەموو دیسپلینێک هەڵدێن.

یەکێک لەکۆچکردنە زۆر باوەکانى مێژووى مرۆڤایەتیش ئەو کۆچە زۆرەملێیانەیە کەگروپێکى ئیتنیکى یان دەستەو تاقم و تەنانەت زۆر جار میللەتێکى پێ ناچار دەکرێت تا زێدو شوێنى خۆى جێبهێڵێت و هەڵبێت.

بەو پێیەى کەلێرەدا تەنها وەڵامى پرسیارێکى دیاریکراو دەدەینەوە، رەنگە نەکرێت بەتەواویى راڤەى هەموو چەمکەکانى دیکەش بکەین و وەک پێویست باسى لێوەبکەین، ئەمە جگە لەوەى پرسیارەکە تایبەتە بەنوسەران جودا لەخەڵکى تر. هەر بۆیە لەوەڵامدا دەڵێم: کاتێک بەشوێن هۆکارى چوونە مەنفادا دەگەڕێین، ئەوە بێگومان ناچارییەک لەو چوونەدا دەبینینەوە، ئەگینا ئەگەر ناچارییەک لەچوونە مەنفادا نەبێت، ئەوە مەنفا ماناى راستەقینەى خۆى لەدەست دەدات و دەبێتە شتێکى تر.

کاتێک( سۆلژینیستین) یەکێتى سۆڤێتى جاران لەزەمەنێکدا جێ دەهێڵێت، وەک موسافیرێک سەفەر ناکات، بەڵکو نەفى دەکرێت و بەناچارى زێدو شوێنى خۆى جێ دەهێڵێت.

مەنفا و دابڕان بۆ نوسەرێکى وەک ئەو دەبێتە مایەى پێداچوونەوەو خوێندنەوەو گەڕانەوە بۆ ساتەوەختێکى مێژوویى، تا لەدیدگەیەکى جیاواز و نامۆوە، بڕوانێتە رووداوەکان و لەدوو توێى رۆمانى (پێچکەى سوور)دا، دیوێکى نەزانراوى هەموو ئەو شتانە بخاتەڕووى کە لەزەمەنێکى دیاریکراوى وڵاتەکەیدا بەڕێوەچووە.

ئەمە لەکاتێکدا هەر خودى ئەو نوسەرە بەرانبەر بەدنیاى دەرەوەى وڵاتەکەى و چەشن و شێوەى سیستەمەکانیشى بێدەنگ نییە، ئەو لەدیدگەیەکى راڤەکارى رەخنەییەوە لەساڵى(1978)دا لێکچەرێک پێشکەش بەزانکۆى هارڤەرد دەکات و راشکاوانە رەخنە لەخاڵە سلبییەکانى کۆمەڵى ئەمریکى دەگرێت. ئەم تەرحەى بووە مایەى ئەوەى کەبەئاشکرا زۆرێک لەنوسەران لەرۆژنامەکاندا وتار لەدژى بنوسن و داوا لەحکومەتى ئەمریکى بکەن کەمافى پەنابەرێتى لێ بسێنێتەوە.

لێرەدا بەتەواویى ئەوەمان بۆ روون دەبێتەوە کەنوسەرێکى زەین بارگاوى بەرەخنەو خوێندنەوەى دنیا، لەهیچ جوگرافیاو شوێنێکدا پاسیف و دەستەوسان نابێت.. واتە هەروەک چۆن زێدى پێشووى جێى رەخنەو خوێندنەوەیە، مەنفاش بەهەمان شێوە جێگەى باسەو هەرگیز نابێتە فیردەوس، تا وەک ئەڵتەرناتیڤێک شوێنى دۆزەخەکەى پێشووى ئەو بگرێتەوە، مەنفا لاى نوسەرێکى وەک سۆڵژینیستین ئامانج نییە، بەڵکو مەنزڵگەیەکە بۆ ئیدامەدان بەخوێندنەوەو نوسینەوەى راڤەکاریانەى ئەو دنیایەى کەبەناچارى جێى هێشتووە. بۆیە لەدیدگەى نوسەرێکى دنیابین و راڤەکارەوە، مەنفا خەونێکى جوان و دنیابینییەکى ترانسپارێنت نییە، دوا مەسکەن و مەنزڵگەى ئەو نییە، شوێنى داسەکنینى رۆحى و سەقامگیربوونى بار و حاڵەتە دەروونییە شێواوەکانى ئەوێکى نەفیکراو نییە، بەڵکو شوێن پێگەیەکە بۆ تێڕامانێکى نوآ و خوێندنەوەیەکى جدى، ساتەوەختى بوونى ئەو لەمەنفادا ساتەوەختى نامۆبوونیەتى بەهەموو ئەو هەڵوێستانەى کە ئەوى لەزەمەنێکدا کردبێتە کەسێکى پاسیف و بێکردار.

جائیشکالەکە لەوەدایە ناکرێت بەگشتى باس لەنوسەران بکەین، دەبێت پرسایرەکە چڕتر بکەینەوەو بەدیاریکراوى ئاماژە بەکۆمەڵێک لەو نوسەرانە بکەین کەلەدەرەوەى دنیاى جەهل و گەمژەیەتییەوە نوسینیان کردۆتە هۆکارى سەر و ژێرکردنى دنیایەک ناشرینى و دزێوى کەکەسانێک بەپڕکردنەوەى رۆژنامەو گۆڤار و لاپەڕەى کتێب و تاد...پێیان وایە کردەى نوسینیان بەئەنجام گەیاندبێت، لەکاتێکدا خودى ئەوانە تەنها عەریزەنوسن و لەجێى خوێندنەوەو تەئویل و راڤەکارى تەنها عەریزە بابەت و وتار و چیرۆکەکانى خۆیان دەنوسنەوە.

واتە گرنگ لەوەدایە کێیە ئەو نوسەرەى کەلەمەنفادا دەژى، پێشتر خاوەن چ خەمێکى مەعریفى و هەڵگرى کامە دیدگەى رەخنەیى و راڤەکارى بووە، لەکوێوە خوێندنەوەى بۆ کۆمەڵەکەى خۆى کردووەو جێگەو شوێنى پێشوى چى بووە، تالەئێستادا بتوانین پرسیار لەونبوونى یان خۆدۆزینەوەى بکەین. ئەگەر نوسەرێک هەر لەسەرەتاوە بوونێکى جدى لەدنیاى نوسیندا نەبووبێت و لەدنیاى دزێویدا ونبووبێت، کامە مەنفا دەبێتە هۆکارى خۆدۆزینەوەى، رەنگە بۆ ئیدامەدان بەناوى خۆى سایتێکى شەڕەجوێن بکاتەوەو پێى وابێت بەتۆمەت بارانکردن و تەشهیرکردنى کەسانێک، ئیدى ئەو بۆتە قارەمانێکى بێوێنە، یان رەخنەگرو نوسەرێکى ناوازە، لەکاتێکدا هەموو ئەمانە جگە لەبێدەسەڵاتى و بێتوانایى ئەو کەسانە زیاتر هیچى تر نییە. یان رەنگە ئاسایترین شێوازێکى مانەوەو بەردەوامى نوسەرانێکى چەقیو لەئاستێکى فیکرى و مەعریفیدا، سەربارى ئەوەى کەلەمەنفاشدا ژیان ببەنە سەر، جووینەوەو دووبارکردنەوەى کاڵ و کرچى نوسینەکانى پێشووى خۆیان بێت.

ئەمە جگە لەوەى کەمەرجیش نییە نوسەرێکى جدى تەنها بەچوونە مەنفا، تواناى نوسینى جوانترین دەقى خۆى هەبێت، یان نوسینى جوانترین وتارو تاد...

ناکرێت سەرپێى وەڵامى پرسیارێکى وا ئاڵۆز بدرێتەوە، بەتایبەت کەتایبەت بێت بەنووسەرى کورد؟ ئەگەر نوسەرێک لەنێو خودى کۆمەڵەکەى خۆیدا لەزەمەنێکدا کەتێیدا ژیاوە، هیچ خوێندنەوەیەکى بۆى نەبووبێت و بەڕۆشنى لێى حاڵى نەبووبێت، دەبێت رۆشتن و دوورکەوتنەوەو چوونە مەنفاى چى لەمەسەلەکە بگۆڕێت!؟.

شایانى باسیشە گاڵتەجاڕییە گەر بڵێین بەناو نوسەرێک کەپێشتر لەدنیا حاڵى نییەو خاوەن مەعریفەو فیکرێکى رۆشن نییەو تابینەقاقاى نغرۆى تێڕوانینە دزێوو ناشرینەکانەو جگە لەرک و ئێرەیى هیچى ترى دەرحەق بەدنیا نییە، بەڕێکەوت لەمەنفادا فانووسە سیحرییەکەى عەلادینى چنگ بکەوێت و پاش هاتنە دەرەوەى عیفریتەکەى، داواى بەدەستهێنانى باڵەکانى مەعریفەو چاوى خوێندنەوەو وەچنگ کەوتنى توانستى راڤەکردنى دنیاى لێبکات و ئەویش بێ سێ و دوو هەموو ئەوەى پێبدات کەدەیەوێت، لەکاتێکدا کەناشێت و نابێت نوسەرێکى لەو چەشنە داواکارییەکى لەو چەشنەى هەبێت!؟.

ئەمە لەکاتێکدا کەنوسەرى زەین بارگاوى بەپرسیار، پێویستى بەفانوسەکەى عەلادین و عیفریتەکەى نێویشى نییەو هەر خودى بینینى دنیایەکى جیاوازو نامۆبوونى و بردنە سەرى ژیان لەمەنفادا، دژایەتییە نێوەکییەکانى دەگاتە ترۆپک و هەردەم لەنێوان دوالیزمى(ونبوون و خۆدۆزینەوە)، لەنێوان جەهلى خۆیى و مەعریفەى بەرامبەرەکەى، هەوڵى تەماشاکردنى شتەکان دەدات و دواجار شوێن گۆڕکآ یان گۆڕانێکى فیکرى و زەینى لادروست دەکات و دەبێتە مایەى هەڵوێستەیەکى نوآ و جودا، کەبۆخۆى قسەو راڤەى نوآ لەخۆ دەگرێت.

ئەگەر بڕوانینە بەرهەمى زۆرێک لەو نوسەرانەى کەلەترسى نازیزمى ئەڵمانى و جەنگ هەڵهاتوون و مەنفایان کردۆتە شوێنجێگەى مانەوەیان، دەبینین تەنها هەندێکیان توانیویانە لەدیدگەیەکى جیاواز و جوداو لەمیانى ئیغتیراب بوونیانەوە، بەهەموو ئەوەى کەهەبووە، خوێندنەوەیەکى نوآ بخەنەڕوو و دەقێکى جیاواز بنوسنەوە.

لەکاتێکدا(گۆنتەر گراس)ێکى نازى، تابەدیل گرتنیشى لەلایەن ئەمریکییەکانەوە لەنێو گەرمەى رووداوەکاندا بووەو خۆى گوتەنى:( تا کۆتایى پێموابوو ئێمە لەجەنگەکەماندا لەسەر حەقین).

بەڵام پاش ئازادبوونى لەساڵى(1946)دا، بەهەموو ئەو رابردووەدا دەچێتەوە کەلەزەینیدا جێى خۆى کردۆتەوەو پێشتر پێى ئاسایى بووە. ئیدى ئەو تێڕامان و لێخوردبوونەوەى بۆ هەموو ئەوەى کەڕوویداوە سەرسام و نامۆى دەکات و دەبێتە مایەى خوێندنەوەو راڤەیەکى نوێ، کە لەرۆمانى(دەهۆڵى تەنەکە)دا بەتەوایى بەرجەستە دەبێت و بەشێوەیەکى ناوازە کار لەسەر کەشفکردنى نەزانراوەکانى پێش جەنگ و دواى جەنگدا دەکات و کەم نوسەرى ترى ئەڵمانى-ش هەیە وەک ئەو توانیبێتى تاوتوێى مێژوویەکى بەسەرچوو و ئایندەیەکى نەزانراو و بێ ئاسۆ بکات.

گۆنتەر گراس لەساتەوەختێکدا دەستبەردارى جەهلى خۆى دەبێت و بەمەعریفەى بەرانبەرەکەى دەڕوانێتە خۆى، لەنێوان دوالیزمى( ونبوون و خۆدۆزینەوە)دا لەجێى ونبوون خۆى دەدۆزێتەوە، لەکاتێکدا ئەگەر گەمژەیەک ببووایە مەحاڵ بوو هەموو ئەوەى کەپێشتر و دواتر دەیبینآ و دەیبیستآ، هیچى تێدا بگۆڕێت و ببێتە مایەى پرسیارکرنى.

کەمێکن ئەو نوسەرانەى کەدەتوانن بوێرانە لەمیانى ئامادەباشى یادەوەرییەکانیانەوە خۆیان لەقەرەى راڤەکردنى رابردوو بدەن و جیاواز لەوەى مێژوونوسان دەینوسن، لەنێو قوڵایى پەنهان و نهێنییەکانى هەموو ئەوەى کەڕوویداوە شتێکى نوێ هەڵبهێنجن.

لێرەدا دەبێت ئەو راستیەش بخەینەڕوو کەچۆن ناچارى نوسەرێک رەوانەى مەنفا دەکات، ئاواش نەمانى ئەو ناچارییە دەبێت رێگەى هاتنەوەى پێبگرێتە بەر. ئەمە لەکاتێکدا سەبارەت بەکۆچبەرێکى ئاسایى وانییە، چونکە ئەو بەمەبەستى باشکردنى ژیانى رووى کردۆتە شوێنێکى ترى دنیاو جگە لەدەستکەوتى مادى و باشکردنى بارى ئابوورى خۆى، هیچ تێڕوانینێکى ترى نییە بۆ ئە شوێنەى کەتێیدا دەژى. واتە ئەو شوێنە بۆ ئەو مەنفا نییەو ئەویش نەفیکراوێک نییە، ئەوى کرێکار لەکوێدا هێزى بازووى پارەیەکى زیاتر بکات، لەوێدا هەوڵى مانەوە دەدات و دنیا لاى ئەو کارگەیەکى بەرهەمهێنانەو شوێن یان رابردوو و یادەوەرییەکان، هیچ مانایەکى نییەو ئەگەر ناچاریش نەبێت گەڕانەوەى بۆ شوێنى یەکەمجارى لەبەرنامەیدا نییە.

بەڵام کەباس دێتە سەر نوسەران مەسەلەکە دەگۆڕێت گەرچى بەناچارى دەبێتە کرێکارى یەکێک لەکارگەو شوێنەکان، بەڵام لەناخەوە هەر ئەو کائینەى پێشووەو هەموو پەل هاویشتنێکى بۆ بەدەستهێنانى بژێوى هێندەى تر دڕدۆنگ و نامۆى دەکات و دەیان پرسیارى نوێى لادروست دەکات. لەکاتێکدا ئەم حاڵەتە لاى کۆچبەرە ئاساییەکە کەبۆتە کرێکار جیاوازە. لێرەدا نمونەیەکى سەیرم بیر دەکەوێتەوە کەجێى پێکەنینە، کاتێک کەناڵێکى تەلەڤزیۆن-ى ئەڵمانى چاوپێکەوتنێکى لەگەڵ کرێکارێکى تورکدا ئەنجامدا کەبۆ ماوەى بیست ساڵ شەقامێکى لەوێ پاک دەکردەوە، پاش ئەوەى حاڵ و ئەحواڵیان پرسى و زانیان زۆر بەختەوەرە بەکارەکەى و هیچ گرفتێکى نییە و لەسایەى ئەو پارەیەى کەلەئەڵمانیا بەدەستى هێناوە بۆتە خاوەنى زۆر شت لەوڵاتەکەیدا، سپیکەرەکە هەر سوور بوو لەسەر ئەوەى شتێکى سەیر لاى ئەو پیاوە بدۆزێتەوە، چونکە نەدەکرا ئەو پیاوە هیچ کێشەیەکى نەبێت، ئیدى پاش بگرەو بەردەیەکى زۆر کابراى کرێکار دانى بەوەدانا، کەکێشەى ئەو ئەو هەموو ئەڵمانییەیە کەلەو شارەدا هەن، تەسەوورێکى سەیرە هەر دەڵێى ئەو پیاوە لەوڵاتێکى تردا نییەو هێشتاکە لەنێو یەکێک لەشارەکانى تورکیادا شەقام گسک دەدات، هەر بۆیە بەژمارەى زۆرى ئەڵمانییەکان نیگەرانە. ناکرێت نەدەیتە قاقاى پێکەنین، سەربارى ئەو کێشە سەیرەى کەلەئیدراکى ئەو کرێکارە سادەو ساکارەدا هەیە، ئەمە حیکایەتێکى پڕ حوزن و تراژیدى کرێکارێکى کۆچبەرە، کەهێشتاکە لەدنیاى پێشووى خۆى نەهاتۆتە دەرێ و تەنانەت بەچەشنێک لەچەشنەکان پرسیاریشى هەیە. ئیدى بۆ دەبێت زۆرێک لەنوسەرانى ئێمە، تائێستا نەیانتوانیبێت، پرسیارێکى لەو چەشنەش لەدەقەکانیاندا بخەنەڕوو، تۆ بڵێى سایکۆلۆژییەتى مرۆڤى کورد لەسەرجەم مرۆڤەکانى تر جیاواز بێت؟ یاخود مەنفا لاى ئەو تەنها قاوغى ئەو لوولپێچە بێت، کەدەبێت کرمۆکەى هزرو بیرى بێ پرسیارى خۆى تێدا قەتیس بکات و لەپشت پانتایى جوگرافى مەنفاوە خۆیمان لێبکاتە نوسەرى مەنفا، دەبینین هەن دەیانەوێت بەزۆر هالەیەک بۆخۆیان دروست بکەن و ونبونیان لەزێدى پێشینەى خۆیان بکەنە جوانى لامان، تا ناشرینى بیرو هزرو پرسیارنەکردنى خۆیمان لابسڕێتەوە.

نوسەرێکى بەتواناى وەک( شێرزاد حەسەن) پاش ئەوەى دەگاتە فینلەندا و دەمانگ تێیدا دەمێنێتەوە، سەربارى بارى ناهەموارى ئەو کاتەى کوردستان گەڕانەوەى لادەبێتە مەبەست و بێ دوودڵى دەگەڕێتەوەو سەبارەت بەو هەڵوێستەشى دەڵێت:( پێت دەڵێم من دوو ژیان ناژیم، یەک ژیان دەژیم، ئەگەر دوو ژیان بژیمایە یەکێکیان لەوڵات دەژیام و یەکێکیان لەتاراوگە، لەبەر ئەوەى قەدەرى من ئەوەیە کەیەکجار دەژیم و دەمرم، پێویستە لەوڵات بم، بەهەموو جوانى و ناشرینى ئەو وڵاتە خۆیەوە).

بۆیە دەتوانین بڵێین ون بوون و خۆدۆزینەوەى نوسەرێک کارێک نییە تەنها لەمەنفادا ئێخەى پێبگرێت، بەڵکو لەهەموو ئان و ساتێکدا نوسەر لەمابەینى ئەو دوو چەمکەدا، دەبێت لەبگرەو بەردەى بەردوامدا بێت، ئەمە جگە لەوەى دنیاى ئەنفۆرماتیک و میکرۆڤیزیۆنى ئەمڕۆ، مەنفاى لەمانا تەقلیدییەکەى خۆى بردۆتە دەرەوەو چەشن و شێوەى دابڕانەکەى گۆڕیوە.

ئیدى مەنفا بورجێکى عاسى نییە، کەبەئاستەم نەیارانى کەسى نەفیکراو پێى بگەن، یان دنیایەکى داخراو نییە، تاخەڵکى ولاتى پێشووى نوسەر بێئاگابن لەهەواڵەکانى، بەهەمان شێوەش نوسەرى نێو مەنفاش بێئاگا نییە لەهەموو کەین و بەینى وڵاتەکەى پێشووى خۆى!؟. هەربۆیە پێش ئەوەى سەیر و سەمەرەیى لەمەنفا یان وڵاتى پێشووى نوسەردا هەبێت، دنیا هەر هەمووى بۆتە شتێک سەیر و سەمەرەو ترسناک. ئەگەر خۆى لەناشرینییەکانى وڵاتەکەى خۆى هەڵهاتبێت ئەوە بەچەشنێکى تر مەنفا دەیان ناشرینى ترى پێشکەش دەکات، ئەگەر پێى وابێت لەکۆمەڵێکى داخراوەوە روویکردۆتە کۆمەڵێکى کراوە، ئەوە بەچاوى خۆى هەوڵى ئەو هێزانە دەبینێت کەدەیانەوێت دەرکەکانى ئەوێش دابخەن.

ئەگەر بۆ جارێک بێت بەخەیاڵیداو پێى وابێت تێکەلڕ کولتوور و شارستانیەتى کۆمەڵێکى تر بووە، ئەوە دەیان جار دەگاتە ئەو راستیەى کەئەو تەنها لەپەراوێزى دنیاى ئەواندا هەڵدەسووڕێت.

نازانم بە چ ئەقڵیەتێکەوە کەسانێک پێیان وایە کەبتوانن ببن بەوان، لەکاتێکدا (ژاک دریدا)یەک تەنها لەبەر ئەوەى بەڕەگەز جولەکەیە، نەیتوانیوە لەنێ، کولتوورى رۆژئاوادا بتوێتەوە و هەمیشە لەنێو مێژوو و رابردووى خۆیدا ماوەتەوە و راشکاوانە گوتویەتى: ( ئێمە هەموومان مارانۆین) واتە هێشتا هەڵگرى خەسڵەتەکانى خۆمانین و لەنێو کولتوورى بەرانبەردا نەتواوینەتەوە، چونکە دیارە هەر خودى رۆژئاوا هەموو ئەو جولەکانەى بەمارانۆ ناودێرکردووە، کەلەڕووکەشدا بوونەتە مەسیحى و لەنێوەوەڕا هەر جولەکە بەرازنەخۆرەکان بوون.

لەکۆتایشدا جەخت دەکەمە سەر ئەوەى کەوەڵامدانەوەى پرسیارى(ونبوون و خۆدۆزینەوە)ى نوسەران لەمەنفادا، پانتایى و مەودایەکى فراوانترى راڤەکارى پێویستە و ناکرێت لەم دەرفەتەدا بەتەواویى تاوتوێمان کردبێت، ئەوەى کەگوتومانە تەنها هەوڵدانێکە بۆ ورووژاندنى هەندێک نەگوتراو.