٢١\١\٢٠١٤

واتا لە گەنجێتیدا دەفراژێ.

ئەرسەلان مەحمود   

ئەوەی لەکوردەواریدا سەبارەت بەگەنجێتی دەوترێت" هەڵگری ناسنامەیەکی نادیارو هزراندنی یان ئینتیمای نەتەوەیی و نیشتیمانی لە کێشە دایە و تەواوی خواستەکانی خۆی لەبری پەرە پێدانی بەهرەو توانستەکانی خستووەتە سەبەتەی هاتنە ئاراوەی جۆرە خۆشگوزەرانییەکی تاکگەراییانەوەو بەس"، تۆمەتبارکردنێکی بێمروەتانەیە، چونکە ئەوە سایەو سێبەرو ڕوانگە ئۆرگانیکییە جڤاکی و سیاسییەکەیە لەئاست بەدیهێنانی خەون و خولیاو بەجێهێنانی خواستە هەنوکەییەکانی ئەواندا نییەو نایەوێ‌ لەگەنج و ناتوانێ‌ لەگەنجێتی وەک ئەوەی لەدنیای ئێستادا ناسدەکرێت تێبگاو بناسێت، ئەوە یەکە پێکهێنەرە نەتەوەیی و دەسەڵاتە نیشتیمانییەکەیە لەژێر پرسیارو مەترسیدایەو ناتوانێ‌ دەربازی سەر شاڕێی مەدەنییەت بێ‌، ئەوە فۆڕمی حزب و زیهنیەتە سیاسییەکەیە وایکردوە سڵکردنەوە لەبەشداریکردن بەلای گەنجانەوە ببێتە شای هەموو شتێک و خەمە جڤاکییەکە ئەو بەهاو بایەخەی نەمابێت لەڕاو ڕوانینیاندا ..

دیارە لەناو تەواوی ئەو پێناسەو ڕوانگە زۆرانەی سەبارەت بەچییەتی گەنجێتی، لەئاراو بەردەستدان، فکرین و تێگەیشتنە لیبڕاڵییەکە بەلای منەوە شیاوترینیانە:" هەر تاکێک بتوانێ‌ ڕۆژانە لەهەر بوارێکدا ئیزافەی هەبێت لەفراژۆ پێکردنی هەبووندا، ئەوە ئەو تاکە لەهەر تەمەنێکدا بێت، گەنجە"، چونکە لەپێناسە تەمەنی و زەمەنییەکانی بەنمونە وەک ئەوەی لەپڕۆتۆکۆڵە بڕیار لێدراوەکەی نەتەوە یەکگرتووەکاندا هاتووەو چەسپێندراوە "گەنجێتی لەتەمەنی ١٥ ساڵیدا دەستپێدەکات و لەتەمەنی ٣٠ ساڵیدا، کۆتایی دێت" بەتەنها سات و سەودای بونیادنانی جەستەیی و گەشەکردنی عەقڵی بەهەند براوە، بەڵام سلوک ‌و رەفتاری تاک دیارە لەهەر تەمەنێکدابێ‌، پەیوەندییەکی بەزەمەن‌ و تەمەنی ئەو تاکەوە نییە، بەڵکو ئەوە ئاست و توانست و رەفتاری مرۆڤانەی ئەو تاکەیە کەسێتییەکەی دیاریدەکات، بەم پێوەرەیش ئەگەر هەڵوێست‌و ڕەفتاری زیندو، یا ئەگەر ئامادەیی و لێبوردەیی پەرە بردو، یا ئەگەر نەخش و بەخش و هەڵگری ڕوانگەی ئازادیخوازانە لەسیماو خەسڵەتە هەر ناسراوەکانی گەنجێتی بن، ئەوا هەر تاکێکی وەها مەیلکردو، لەهەر تەمەنێکدا بێت، دەتوانێ‌ گەنجبێت.

ئەمە لەڕوانگە بایلۆجییەکەیشییەوە هەر ڕاستە، چونکە تەمەنی تاک چلەخوار یا لەسەروی پێناسەی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە بێت، هیچ لەمەسەلەکە ناگۆڕێت سەبارەت بەگەنجێتی، ئەمە بەو مەرجەی ئەو تاکە ئامادەگییە بایلۆجییەکەی هەبێت، بەپێچەوانەوە لەقاودانی دەچێتە خانەی خزمەت بەنادیدگرایی و خۆشکردنی بازاڕی باوگەرایی هەر وەک ئەوەی لەکوردەواریدا برەوی هەیە، گەنجێتی لەڕوانگە سایکۆلۆژیەکەیشیەوە یانی ساغڵەمی دەرونی، بەرزە ورەیی ‌و هێزی بەرهەمهێنان لەمرۆڤدا. کەوابێ‌، لەپوختەترین پێناسەدا، گەنجێتی یانی توانست و بەرهەم و ئامادەیی، هەروەک ئەوەی لەتێگەیشتنە لیبراڵییەکەدا هاتووە.

بەڵام غیابی ئەم هزرینەیە لەزیهنییەتە کۆمەڵایەتییەکەی ئێمەدا، دیارە بەهەموو پێکهاتەکانییەوە سەبارەت بەگەنجێتی، وایکردوە پێناس و ناسکردنی گەنجێتی هاوتابێ‌ بەوپەڕی ناتەبایی و ناتەواوی لەبوونیەتدا، یانی ئەوەندەی وەک مرۆڤێکی نائامادەو ناتەواو سەیرو ئەژمار دەکرێت، هەرگیز ئەوەندە تەمای لەسەر هەڵناچندرێت، با ئەمە ڕونتر بکەینەوە:

گەنجێتی وەک چەمک، وەک واتا لەکوردەواریدا، جگە لەوەی ئەو تەمەنەیە هێشتا نائامادەیە بۆ وەرگرتنی بەرپرسیارێتی ‌و هێشتا ناتوانێت لەئاست پێویست بەجێبەجێکردن و ڕایکردنی ئەرکەکانی ڕۆژانەو ژیاندا بێت بەگشتی، جگە لەوەی هێشا تۆمەتبار دەکرێت بەوەی خاوەنی ئەزموون و لێهاتوویی و شارەزایی ڕیشەیی نییەو هەردەم پەلە دەکات لەبڕیاردانداو دیسانەوە تۆمەتبار دەکرێت بەوەی خۆپەرست و خۆدپەسەندو دەمارگیرە بەرامبەر بەوی بەرامبەر یا بەوانی دی، تاک ئەگەر لەوپەڕی تەمەن و زەمەنی ئەزمونی تایبەتی خۆیشیدابێ‌ بەڵام وەک گەنجێک بە واتا کۆمەڵایەتییەکەی ئەگەر بییەوێ‌ ماف و ئازادییە خودییەکانی خۆی ئەزمونبکاو زاتی خاوەندارێتیکردن لەخۆی بکات، دیسانەوە هەر تۆمەتبار دەکرێت بەوەی ئەم سەرە سەری خۆی نییەو نابێ‌، یانی سەرە ڕۆیی تاک جا لەهەر تەمەنێکدابێ‌، وەک هەڵگری خەسڵەت و سیمای گەنجێتی ئەژمار دەکرێت .

ئەمە لەڕوانگە سیاسیەکەیشدا هەر وەهایەو دیسانەوە تۆمەتبار دەکرێن بەوەی ناتوانێت خۆڕاگربێت لەبەرامبەر پێشهاتە جیاوازو نەخوازراوەکان، یانی زیهنیەتە ساسیەکەیش هێشتا لەو باوەڕەدایە گەنجێتی ناتوانێت لەئاست ستەم ‌و زۆرداری و بەرگرتن بەچەوت و چەوێڵگەراییە کۆمەڵایەتی و سیاسییە هەمەکییەکاندا وەک ئەوەی پێویستە بەرگە بگرێت و سەرکەوتوو بێت، ڕەنگە غیابی گەنج بەپێوەرە باوەکەی ئێستای لەمەوقیعەکانی بڕیارداندا، سەلمێنەری بێچەندو چۆنی وەها حەقیقەتێک بێت.

یانی بەهەردو باردا، زەمینەی بەشداریکردن و بەشداریپێکردنی لەبەردەمدا، سنوردارو قەتیسکراوە، سەیرەکەیش زیاتر لەوەدایە وەها فامکردنێک هەم لەڕوانگە کۆمەڵایەتی و هەم لەدیدە سیاسیەکەیشدا، گەنجانێکی سەر بەخانەوادە پێگە لەپێش و خودا پێداوەکان ناگرێتەوە، ئاشکرایە ئەمان هەر کات بیانەوێ‌ بەئاسانی دەتوانن بچنە ناو کاری سەربازی و بەبێ‌ گەڕانەوەیش بۆ هیچ جۆرە پێوەرێک ببنە ڕائدو نەقیب و عەقیدو... هتد. یان هەر کات بیانەوێ‌ زۆر بەسادەیی و ئاسانی و ئاسایی دەتوانن بچنە ناو کاری سیاسییەوەو ببنە سەرکردەو بڕیار بەدەست، یان ببنە گەورە‌ بارزگانی بەناوبانگ، تەنانەت زۆر بەئاسانی و سادەیی هەر کات بیانەوێ‌ دەتوانن پلە زانستییەکانی وەک دکتۆراو بۆردو ئەم شتانەیان هەبێ‌ و چۆنیان بوێ‌ ئاواو بخوێنن و کوێیان بوێ‌ لەوێ‌ بخوێنن، یانی بەئاسانی دەتوانن ببنە خاوەنی هەر شتێک گەر بیانەوێت. بەڵام ئەوەی لەبنەمادا دەبێت بەڕاگرو ڕاوێژکاری بردنە پێشەوەی توانستەکانی وەها گەنجانێک، ئەوە تینوتاوی دزراو یا ئیستغلالکراو یا قوتی گەنجە دەستکورت ‌و هەژارو پەراوێز خراوەکانە وایکردوە لەسەر کەوڵەکەیان بژین، ئەگەر نا مرۆڤێک نییە وەک سوڵتان و ڕەعییەت لەسەرەتاوە بێتە بوون و لەدایک بێت، لەبەر ئەوە هەڵەیەکی گەورەیە وەک ئەوەی باوە ئەگەر بڕوا بەوە بکەین لەکوێدا ناتەواوییەکانی تەمەنی و زەمەنی تەواو دەبن، هەر لەهەمان ئەو شوێن و ژینگەیشدا گەنجێتی تەواو دەبێت، هەڵەی لەوەیش گەورەتر ئەوەیە هەبوونی زیهنیەتی گەنجانە لەهەر تاکێکدا ئەگەر بەتەمەنیش بێت، بەیاخی و سەرە ڕۆو لادەر ئەژمار بکرێت.

ئەوەتا ئەم جۆرە یاخیگەراییە دەرونییەی گەنجانی ئێستای کوردستان، لەڕوانگە کۆمەڵایەتی و سیاسیەکەیشیەوە بەبێباکی و نەبوونی ئینتیمای نەتەوەیی و نیشتیمانی ئەژمار دەکرێت، بەڵام لەبنەڕەتدا ئەمە وانییەو بەرئەنجامی ڕەنگدانەوەی وەها ڕوانگەیەکی باوگەرایەو نیشانەی ئەوەیە کایە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکە لەژێر پرسیارو مەترسیدایە، ئەوە ئەو فەزایەیە تەموومژاوییە نەک وەک ئەوەی دەوترێ‌ گەنجانی کورد هەڵگری شوناسێکی نادیارن و خۆیشیان نازانن چییان دەوێت.

گەنجانی کوردستان، نەئینتیمای نەتەوەیی و نیشتیمانییان لەکێشەدایەو، نەشوناسیشیان ناڕۆشنە، ئەوە سیستمە کۆمەڵایەتی و فەزا سیاسییەکەیە دەیەوێ‌ ئەوان لەدۆخێکدا بووەستێنێت، ئاشکرایشە گەنجێتی لەهەموو سەردەمێکدا، لەهەموو تەمەنێکدا، لەهەر کوێیەک پێویست بکات، یانی ڕەتکردنەوەی وەها دۆخێک، دیارە زۆر هیوادارم دواجار دژایەتیکردنی ئەم دۆخەیش وەک ئەوەی هەن تەبلیغاتی بۆ دەکەن، نەگاتە نانەوەی ئاشوب و بەکاربردنی هێزی بازوو نانەوەی توندوتیژی کۆمەڵایەتی و سیاسی، چونکە بێ‌ ئەوەی گەر بیانەوەێ‌ وەها ڕەنگدانەوەیەک چەندبارە هەروەک ئەوەی لەڕابردودا بەدیکرا، دیسانەوە دەچێتەوە خانەی خزمەتکردن بەمانەوەی پێکهاتە کۆمەڵایەتی و سیاسییە هەلپەرست و ئۆینبازەکانەوەو بگرە پێگەیشییان قایمتر دەکات.

دیارە ئەو گەنجانەی لەژێر کاریگەری ڕەنگدانەوە بۆماوەیی گەراییە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکەیشدا تەباو ناتەبایی بەلایانەوە خزمەت هاتنە ئاراوەی شێوە ژیانی رۆژئاوایی دەکات لەکۆمەڵگەکەیانداو پێیانوایە لەبەرامبەردا دەبێ‌ بگەڕێینەوە بۆ ژیانی سەرەتایی، جگە لەوەی نەوەی سەردەمەکەی خۆیان نابن، خودیخۆیشیان بەرەو خود کۆیلەگەرکاری زیاتری خۆیان دەبەن و، مایە پوچ دینەدەر لەژیاندا.
 

ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود