په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک

٢٥\١\٢٠٢٥

یاری کورسییەکان: پۆپۆلیزمی دیجیتاڵی و ئایرۆنیای دیموکراسی.


ئەرسەلان مەحمود      


لە سەردەمێکدا کە تێیدا دەنگدان بووەتە "میمێک" و سیاسەت بووەتە "ترێند"، دەبێت بەوریاییەوە سەیری ئەو دیاردە نوێیە بکەین کە لە کوردستان ناوە ناوە لە جۆر و فۆڕمی سەیر و سەمەرەدا سەریهەڵدەداو خۆی وێنا دەکاتەوە.

لە فیلمی "The Dark Knight"دا، جۆکەر دەڵێت "من وەک سەگێک بەدوای ئۆتۆمبێلدا رادەکەم و نازانم چیدەکەم ئەگەر بیگرم". ئەمە رێک ئەو پارادۆکسەیە کە سەرۆکی نەوەی نوێ لە هەڵوێستی دواییدا خۆی تێدا دەبینێتەوە - پێشنیازی "بەخشینی" ١٥ کورسی، واتە متمانە و دەنگی هەزاران هاوڵاتی، بۆ دروستکردنی "گۆڕان"ێک کە خۆیشی نازانێت چۆن و بۆچی و بۆ کوێ و کێ و کەی.

پارادۆکسی یەکەم: دیموکراسی وەک کاڵا.


لێرەدا دەگەینە ترسناکترین دیمەنی ئەم شانۆگەرییە پۆست-دیموکراتیکە - کاتێک دیموکراسی و دەنگی خەڵک دەبێتە کاڵایەک بۆ مامەڵەپێکردن. متمانەی خەڵک، کە پیرۆزترین بەهای دیموکراسییە، دەکرێتە کارتێک بۆ سەوداکردن لە بازاڕی سیاسەتی ڤیرچواڵدا. ئەمە تەنها پێشێلکردنی متمانەی دەنگدەر نییە، بەڵکو کوشتنی رۆحی دیموکراسییە بە دەستی خودی "نوێنەرانی دیموکراسی".

تەنانەت لاکان خۆی نەیدەتوانی باشتر لەم نمایشە سایکۆ-سیاسییە تێبگات: "من دەسەڵاتم ناوێت، بەڵام دەمەوێت ئێوە بزانن کە من دەسەڵاتم نەویست". ئەمە لەوە زیاترە کە تەنها میکانیزمێکی ترامپیانە بێت - ئەمە دیاردەیەکی نوێی پۆست-دیموکراتیکە کە تێیدا خۆدزینەوە لە بەرپرسیارێتی دەبێتە "ئەرکێکی نیشتمانی".

کۆمیدیای رەش: کاتێک "نا" دەبێتە "بەڵێ".


لە دنیای دیجیتاڵی ئەمڕۆدا، "نا-وتن" تەنها نکۆڵیکردن نییە، بەڵکو ستراتیژێکی نوێی دەسەڵاتە. کاتێک سیاسەتمەدارێک رایدەگەیەنێت کە "هیچی ناوێت بۆ خۆی"، بەڵام لە راستیدا "هەمووشتی دەوێت بۆ خۆی". ئەمە وەک ئەوە وایە لە "Fight Club"دا هەموو شتێکمان هەبێت بەڵام لە هەمان کاتدا هیچمان نەبێت - پارادۆکسێکی پۆست-مۆدێرن کە تێیدا واقیع و خەیاڵ تێکەڵ دەبن.

مەترسی گەورە: کوشتنی متمانە گەورەترین قوربانی ئەم یارییە، متمانەی خەڵکە بە پرۆسەی دیموکراسی. کاتێک نوێنەرێکی هەڵبژێردراو دەنگی خەڵک دەکاتە کارتی یاری، ئەوە تەنها خیانەت لە دەنگدەرەکانی خۆی ناکات، بەڵکو بنەمای سیستەمی دیموکراسی لەق دەکات. خەڵک چۆن متمانە بە سیستەمێک بکەن کە تێیدا دەنگەکانیان دەبنە کاڵای مامەڵەپێکردن؟

کۆتایی: مردنی دیموکراسی لە سەردەمی دیجیتاڵدا؟


ئەم دیاردەیە لە کوردستان تەنها نیشانەیەکی بچووک نییە، بەڵکو هۆشدارییەکی گەورەیە بۆ هەموو جیهان. لە سەردەمێکدا کە تێیدا سیاسەت بووەتە شۆی میدیایی و دەنگی خەڵک بووەتە هەشتاگ، دەبێت لە خۆمان بپرسین: ئایا دیموکراسی لە مەترسی لەناوچووندا نییە؟ ئایا کاتی ئەوە نەهاتووە سیستەمێکی نوێ دابهێنین کە تێیدا متمانەی خەڵک نەکرێتە یاری سیاسی؟
_____________________________________________
پەراوێزەکان:
میمێک (Meme): دیاردە یان بیرۆکەیەکی کولتووری کە بە خێرایی لە رێگەی ئینتەرنێت و میدیای کۆمەڵایەتییەوە بڵاودەبێتەوە. لە وتارەکەدا بۆ وەسفکردنی چۆنیەتی گۆڕانی دەنگدان بۆ دیاردەیەکی کولتووری-دیجیتاڵی بەکارهاتووە.
ترێند (Trend): بابەت یان دیاردەیەک کە لە ماوەیەکی دیاریکراودا زۆر باس دەکرێت و سەرنجی خەڵک رادەکێشێت. لێرەدا ئاماژەیە بۆ چۆنیەتی گۆڕانی سیاسەت بۆ بابەتێکی کاتی و پۆپۆلەر.
پۆست-دیموکراتیک (Post-democratic): دۆخێکی سیاسی کە تێیدا سیستەمی دیموکراسی بە شێوەیەکی فۆرماڵی بەردەوامە، بەڵام لە راستیدا بەها بنەڕەتییەکانی دیموکراسی لاواز دەکات یان لەناودەبات.
ڤیرچواڵ (Virtual): جیهانی دیجیتاڵی یان ئەلیکترۆنی. لە وتارەکەدا بۆ وەسفکردنی شێوازی نوێی سیاسەت لە فەزای دیجیتاڵدا بەکارهاتووە.
پۆست-مۆدێرن (Post-modern): قۆناغێکی کولتووری و فیکری کە تێیدا راستییە تەقلیدییەکان و چەمکە باوەکان دەکەونە ژێر پرسیارەوە. لێرەدا بۆ شیکردنەوەی تێکەڵبوونی راستی و خەیاڵ لە سیاسەتی هاوچەرخدا بەکارهاتووە.
ترامپیانە (Trumpian): شێوازێکی سیاسییە کە لەسەر پۆپۆلیزم و میدیای کۆمەڵایەتی بنیاتنراوە، ئاماژەیە بۆ شێوازی سیاسەتکردنی دۆناڵد ترامپ.
پۆپۆلیزمی دیجیتاڵی (Digital Populism): شێوازێکی نوێی سیاسەتە کە پشت بە میدیای کۆمەڵایەتی و پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان دەبەستێت بۆ راکێشانی سەرنجی خەڵک و بەدەستهێنانی پشتیوانی.

 

ماڵپه‌ڕی ئه‌رسه‌لان مه‌حمود

 

 


 

په‌یوه‌ندیپه‌رتووکخانه‌رۆشنبیرییلینکئه‌رشیفنووسه‌رانده‌سپێک